Mit o Atlantydzie
Ważne daty
ok. 1500 p.n.e. – wielka erupcja wulkanu na wyspie Thera
ok. 360 p.n.e. – powstanie dialogów Timajos i Kritias, w których Platon opisuje legendarną Atlantydę
1627 – opublikowanie Nowej Atlantydy przez Sir Francisa Bacon`a
1978 – Odyseja podwodna Jacquesa Cousteau - W poszukiwaniu zaginionej Atlantydy
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;
3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
interpretować mit o Atlantydzie;
rozpoznawać mit o Atlantydzie w malarstwie i rzeźbie;
wskazywać co najmniej 3 dzieła literackie podejmujące temat Atlantydy.
Atlantyda
In hāc Atlantide īnsulā maxima vīs et admīrābilis potentia extitit rēgum.
, 2.Na tej wyspie Atlantydzie występowała wielka potęga i godna podziwu władza królów.
omnem īnsulam fīnitimāsque aliās obtinentium maximaeque partī continentis dominantium,
, 2.władających całą wyspą i innymi sąsiednimi i panujących nad bardzo dużą częścią stałego lądu.
usque ad Aegyptum imperārent,
, 2.aż do Egiptu,
Źródło tekstu i tłumaczenia:Źródło tekstu i tłumaczenia:
Rēgēs Atlantidis dominātī sunt:
- sōlae īnsulae illī
- tōtae īnsulae et aliīs īnsulīs proximīs
- insulae, īnsulīs proximīs partibusque continentis
Mit o Atlantydzie w dziełach Platona
Pierwsze wzmianki o mitycznej wyspie, mieszczącej się za Słupami Heraklesa (czyli za Gibraltarem) i panującej nad okolicznymi wyspami i lądami, pojawiły się w dwóch dialogach Platona - Timajosie i ostatnim, niedokończonym Kritiasie. Platon przekazuje relację Solona, który w Egipcie usłyszał opowieść o przeciwniku militarnym Hellenów sprzed tysięcy lat. Atlantyda miała być wyspą na Oceanie Atlantyckim, większą od Libii i Azji Mniejszej, a jej panowanie sięgało aż do Egiptu i Morza Tyrreńskiego. 9 tysięcy lat przed wyprawą Solona do Egiptu, miało dojść do ataku mocarstwa atlantyckiego na mieszkańców Grecji. Przeciwko potężnemu wrogowi zjednoczyły się siły Hellenów i udało im się pokonać niebezpiecznego wroga. Wkrótce jednak pojawiły się ogromne trzęsienia ziemi, zarówno wojsko Achajów, jak i cała wyspa Atlantyda, zostały pochłonięte przez morze.
Platon przedstawił również mityczne początki wyspy. Przy podziale ziem między bogów, Atlantyda przypadła w udziale Posejdonowi, który zakochał się w osieroconej mieszkańce wyspy - Kleito. Zbliżył się do niej w pobliżu jej domostwa na pagórku, położonym w centralnej części wyspy, jednocześnie tworząc swoistą fosę wodną wokół pagórka, by nikt nie przeszkadzał ich miłości. Ze związku Kleito i Posejdona urodziło się 5 par bliźniąt, wśród nich pierwszy król wyspy, od którego wzięła swoją nazwę - Atlas. Tymczasem bracia Atlasa panowali na pobliskich wyspach i lądach, tworząc swoistą strefę wpływów Atlantydy. Za sprawą Posejdona, wyspa obfitowała w różnorodną roślinność, uprawiano na niej rozmaite owoce i warzywa. Z biegiem czasu, mieszkańcy stworzyli system kanałów w formie pierścieni, za sprawą których nawet duże statki mogły wpływać do portu położonego w głębi wyspy. W kopalniach wydobywano różne kruszce, przede wszystkim zaś metal podobny do mosiądzu, którego powszechnie używano na Atlantydzie. W centralnym punkcie wyspy znajdował się bogato zdobiony pałac królewski oraz świątynia Posejdona. Prawa zostały wyryte na słupie pokrytym mosiądzem, by były dostępne dla każdego mieszkańca Atlantydy. Opis Platona jest niedokończony, jak sam dialog Kritias. Dowiadujemy się jednak, że z biegiem czasu pierwiastek boski wśród mieszkańców wyspy był coraz bardziej wypierany przez pierwiastek ludzki, przez co coraz częściej rządziła nimi chciwość i próżność. Wydaje się zatem, że katastrofa, która doprowadziła do zalania Atlantydy, była karą bogów za niegodziwość jej mieszkańców.
W dialogach Timajos i Kritias Platon podał następującą lokalizację Atlantydy
- Na Morzu Śródziemnym za Skyllą i Charybdą
- Na Oceanie Atlantyckim za Słupami Heraklesa
- Na Oceanie Atlantyckim w pobliżu Ameryki
Poszukiwanie zaginionej Atlantydy - wyspa Thera
Mityczna wyspa opisana przez Platona, pobudziła wyobraźnię wielu poszukiwaczy zaginionego lądu. Wskazówki geograficzne, według których Atlantyda mieściła się za Gibraltarem, mogły przecież zostać zniekształcone przez filozofa, który przekazywał relację Solona zasłyszaną w Egipcie. Porenesansowi poszukiwacze zaginionej wyspy wskazywali, że może to być Ameryka, Skandynawia lub Wyspy Kanaryjskie. Najwięcej emocji budzi jednak teoria, według której zaginiona Atlantyda to Thera, wyspa położona w pobliżu Krety, której część została zatopiona przez potężny wybuch wulkanu ok. 1500 r. p.n.e., a wieści o tym wybuchu zostały odnotowane w kronikach egipskich. Na Therze, tak jak na pobliskiej Krecie, rozwinęła się cywilizacja minojska, której pozostałości do tej pory badane są na wykopaliskach w pobliżu wioski Akrotiri. Pomimo nieco innej lokalizacji, kilka czynników jest tutaj podobnych. Mamy do czynienia z rozwiniętą cywilizacją zamieszkującą wyspy, potęgą morską i handlową z pięknym pałacem królewskim, w której swoistą czcią obdarzony był byk. Co więcej, wybuch wulkanu, który mógł być poprzedzony trzęsieniem ziemi, spowodował zatopienie części wyspy, co zgadza się z opisem Platona.
Przeczytaj zdania dotyczące mitu o Atlantydzie i ustal, które z nich są zgodne z treścią mitu (PRAWDA), a które od niej odbiegają (FAŁSZ). Umieść odpowiedzi we właściwych miejscach.
Badacze stwierdzili z całą pewnością, że zaginiona Atlantyda to wyspa Thera, na której ok. 1500 r. p.n.e. doszło do wybuchu wulkanu, które spowodowało zalanie wodą części wyspy., Przy podziale ziem między bogów, Atlantyda przypadła Posejdonowi., Prawa były spisane na ścianie świątyni Posejdona., Atlantyda była wyspą bogatą w złoża i różnorodność gatunków roślin i zwierząt., W czasach porenesansowych poszukiwacze zaginionej wyspy wskazywali, że może to być Ameryka, Skandynawia lub Wyspy Kanaryjskie., Posejdon przybrał postać orła, by uwieść Kleito.
| PRAWDA | |
|---|---|
| FAŁSZ |
Nowa Atlantyda Francisa Bacona
Legenda o zaginionej Atlantydzie zainspirowała angielskiego filozofa, Sir Francisa Bacon`a, do napisania traktatu na temat utopijnego państwa mieszczącego się na wyspie Bensalem, odkrytej przez europejskich podróżników na Pacyfiku. Bacon koncentruje się na przedstawieniu Domu Salomona, centrum naukowego i jego metod badawczych, gdzie naukowcy mają nieograniczoną władzę, nie regulowaną przez prawodawstwo.
Wybierz fotografię, która przedstawia zagładę Atlantydy.
- Opis ilustracji A
- Opis poprawnej ilustracji B
- Opis ilustracji C
Poszukiwania Atlantydy - misja Jacque`a Cousteau
Tematem Atlantydy zainteresował się nie kto inny, jak znany francuski oceanografoceanograf- pasjonata - Jacques Cousteau. W poszukiwaniu zaginionej cywilizacji zorganizował wyprawy nurkowe na swoim statku, Calypso, do miejsc, które mogłyby pretendować do roli zaginionej Atlantydy. Swoją eksplorację rozpoczął na Bahamach, badając podwodną strukturę megalityczną, tworzącą rodzaj podwodnej drogi. Następnie udał się na Kretę, gdzie eksplorował zatokę Świętego Jerzego w poszukiwaniu pozostałości cywilizacji minojskiej. Stamtąd wyruszył na wyspę Santorini, by zbadać dno powstałej po wybuchu wulkanu kalderykaldery. Jego podwodna eksploracja udowodniła jedynie, że pod wodą nadal są dowody działalności wulkanu, który nie wygasł całkowicie i zbiera siły na kolejną eksplozję. Odwiedził wykopaliska na samej wyspie, w pobliżu wioski Akrotiri, gdzie miał okazję podziwiać freski przedstawiające zupełnie inny obraz wyspy, niż dzisiejszy, surowy, skalisty brzeg. I choć Tera wydaje się najbardziej przypominać historię tajemniczej Atlantydy, odyseja Jacques`a nie zakończyła się jednoznacznym odkryciem legendarnej wyspy.
Zapoznaj się ze słownikiem pojęć i określ, które zdania są prawdziwe.
- Kaldera to zagłębienie powstałe w wyniku wybuchu wulkanu.
- Herakles ustawił słupy w drodze na wyspę Erytreę, na zachodnich krańcach świata.
- Utopia to przedstawienie idealnego społeczeństwa, które nie może istnieć w rzeczywistości.
- Oceanograf zajmuje się rysowaniem map oceanu.
- Słupy Heraklesa to skały w południowej Grecji.
- Społeczeństwo przedstawione w Nowej Atlantydzie istniało naprawdę w XVII wieku na Pacyfiku.
Słowniki
Słownik pojęć
rozległe, zwykle koliste zagłębienie, powstałe wskutek zapadnięcia się środkowej części stożka wulkanicznego lub rozsadzenia go przez gwałtowną erupcję, niekiedy wypełnione wodą.
naukowiec zajmujący się badaniem zjawisk i procesów zachodzących w oceanie oraz związków między oceanem, skorupą ziemską i atmosferą.
słupy (skały Gibraltaru i Ceuty) postawione przez Heraklesa w drodze na wyspę Erytreę, na zachodnich krańcach świata, gdzie udał się uprowadzić woły Geriona (dziesiąta praca Heraklesa).
nie mająca szans na urzeczywistnienie i nie licząca się z realnym stanem rzeczy i stosunków społecznych, wizja idealnego, egalitarnego społeczeństwa; gatunek literatury dydaktycznej przedstawiający idealne i sprawiedliwie zorganizowane społeczeństwo, całkowicie odmienne od rzeczywistości socjalnej i politycznej, w której żyje autor i jego czytelnicy.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
Oryginalna azetka, Warszawa 2016.
Platon, Timajos, Kritias, przekł. P. Siwek, Warszawa 1986.
W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
Encyclopedia Britannica - wydanie internetowe
Odyseja Jacquesa Cousteau – W poszukiwaniach Atlantydy - film dokumentalny (1978)