Po Amfionie i Zetosie posiadł tron tebański Lajos, od którego wyszło pokolenie najnieszczęśliwszych władców. Wyrocznia ostrzegła go, że polegnie z ręki własnego syna, który w następstwie ożeni się z jego żoną a swoją matką, Jokastą. Gdy im więc się syn narodził, przekłuli mu pięty żelaznymi kolcami, związali i wyrzucili w górach. Dziecko znaleźli pasterze i zanieśli do Koryntu, aby oddać na wychowanie królowej, która nie miała własnego potomstwa. Chłopak miał nogi nabrzmiałe od przekłucia, przezwano go więc Edyp (Ojdipus) - człowiek o spuchniętych nogach.Edyp nie czuł się szczęśliwy. Rówieśnicy nazywali go podrzutkiem, a nikt nie chciał wyjawić tajemnicy jego pochodzenia. Pojechał zatem do Delf, do wyroczni. W ciemnym sanktuarium dał się słyszeć głos boży, który go upominał, aby nie wracał do ojczyzny, gdyż zabije ojca i ożeni się z matką. Edyp sądząc, że królestwo Koryntu są jego rodzicami, postanowił w innych stronach dom sobie założyć. Po drodze jednak spotkał wóz, na którym siedział jakiś pan w otoczeniu kilku dworzan. Było to w ciasnym wąwozie górskim i służba krzyknęła na Edypa, aby ustąpił ze ścieżki. Butny młodzieniec nie usłuchał. Powstała kłótnia i bójka, w której tamci śmierć ponieśli. Edyp poszedł dalej, nie domyślając się, że ów pan na wozie to Lajos, jego własny ojciec.

Jan Parandowski „Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian”, Wydawnictwo Puls 1992 r., s. 171

Sfinks prześladował Tebańczyków na rozkaz Hery, patronki małżeństw, zagniewanej na króla Lajosa. Sfinks był potworem o głowie i piersiach kobiety, ciele lwa, orlich skrzydłach i wężowym ogonie. Codziennie zadawał przechodniom i mieszkańcom grodu zagadkę, a ponieważ nikt nie potrafił jej rozwiązać, pożerał wybraną ofiarę. Kiedy przed Sfinksem stanął Edyp, który w drodze powrotnej z Delf chciał wejść do miasta, potwór zadał mu pytanie, co za istota chodzi rano na czterech nogach, w południe na dwóch, a wieczorem na trzech i posiada najmniej siły właśnie wtedy, kiedy nóg ma najwięcej? Edyp uświadomił sobie, że zna odpowiedź: to człowiek, który o poranku życia, czyli w niemowlęctwie, porusza się na czworakach i wtedy jest najsłabszy; w sile wieku chodzi na dwóch nogach, a jako starzec podpiera się laską. Usłyszawszy rozwiązanie swojej zagadki, Sfinks z rozpaczy rzucił się w przepaść, a Tebańczycy powitali Edypa jak wybawiciela. Wkrótce do miasta dotarła wiadomość, że Lajos zginął w czasie podróży do Delf. Mieszkańcy z wdzięczności za uwolnienie Teb od potwora przekazali Edypowi tron po zmarłym władcy. Jednocześnie młodzieniec poślubił wdowę po Lajosie - Jokastę. Własną matkę. W ten sposób, pomimo starań Edypa, wypełniło się tragiczne dla niego proroctwo.

Katarzyna Marciniak Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem., Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2018, s. 166 - 1675

Słownik pojęć

Słownik łacińsko‑polski