Ważne daty

Kim jest narcyz?

Czym jest narcyzm i jakie zachowania można nazwać narcystycznymi? Narcyzm to zaburzenie osobowości, polegające na obsesyjnym skupieniu na sobie samym, samozachwycie, braku empatii i nieumiejętności wyjścia poza własne doświadczenie.

Przykłady zachowań narcystycznych:

• Przechwalanie się, ciągłe mówienie o sobie

• Poczucie wyższości nad innymi

• Tendencje do manipulowania innymi

Zadamy sobie pytanie o pochodzenie nazwy „narcyzm” i o to, dlaczego „narcyz” oznacza zarówno osobę o narcystycznych skłonnościach, jak i popularny gatunek wiosennego kwiatu.

R15HVgbMG6KMd1

Fotografia przedstawia bukiet kwiatów (narcyzów) w białym dzbanku stojącym na stole. Na stole znajduje się również wiklinowy koszyk, kilka książek, budzik, serwetka oraz filiżanki.

Historia Demeter

[Demeter] zostawiła ją [córkę Korę‑Persefonę] na łące, nad brzegiem Oceanu, bawiącą się z nimfamiNimfanimfami. Odchodząc zabroniła jej zbierać narcyzów, kwiatów zwodniczych, poświęconych bóstwom podziemnym. Persefona była posłuszna. Zrywała tulipany, dźwigające na krępej łodyżce kielich żółty lub purpurowy, hiacynty, w których pachnie dusza pięknego młodzieńca, i ciche, dobre fiołki, i niebieskie oczka niezapominajek, a z daleka omijała narcyzy, albowiem — jak mówiła matka — w ich białych płatkach śpi pragnienie, a ich woń odwraca myśli od nieba. Wtem ziemia wydała kwiat, jakiego słońce nigdy nie widziało. Z jednego korzenia wyrastało sto głów, rozgorzałych złotem przykoronków, a karbowane brzegi białych płatków płonęły jasnym szkarłatem. Cudowna woń napełniła niebo, ziemię, przeniknęła do słonej głębiny morza, aż wszystkie nereidy podniosły się ze swych szmaragdowych łóżek i zawołały: „Ach!”

Persefona obejrzała się wokoło, czy jej nikt nie widzi, i prędko zerwała kwiat. Upiła się jego zapachem, oczy jej zaszły mgłą i ciemność ogarnęła duszę. Wtedy rozwarła się ziemia i Hades, bóg piekieł, porwał Persefonę na wozie zaprzężonym w czarne rumaki. Gdy się ocknęła, wołała, krzyczała. Żaden bóg nie słyszał jej głosu, żadna z nimf, z którymi bawiła się na łące, nie nadbiegła z pomocą. Tylko mała Kiane, rusałka wodna, rozłożyła słabiutkie ręce, chcąc zagrodzić drogę gwałcicielowi. Ale czarne rumaki przeleciały nad nią, boginka zalała się łzami i rozpłynęła w strumień.

źródło - Mitologiam7f78d3e8f26008e8_0000000000005źródło - Mitologia

Narcyzm

Owidiusz - Metamorfozy (Historia Narcyza)

Tu właśnie przyszedł ów chłopiec,
znużony łowami, znęcony urokiem tego ustronia.
A gdy uklęknął nad źródłem, aby ugasić pragnienie -
inne pragnienie nagle zbudziło się w sercu. Tak piękna
była ta postać w wodzie przejrzystej odbita! Już kocha
tę wizję bez ciała - i myśli, że ciałem jest to, co jest wodą.
Sam przypatruje się sobie, nieruchomy jak posąg marmuru.
Leżąc na ziemi, dostrzega oczy swe, gwiazdę dwoistą,
i włosy godne Bachusa, godne i Apollina,
i lica młodzieńcze, i szyję białą jak kość słoniowa,
i usta piękne, i z bielą lic pomieszany rumieniec.
Podziwia piękności, dla których sam jest godny podziwu;
siebie samego, niebaczny, pożąda tęsknie - i płonie
miłością, którą rozniecił on sam. Ach, ileż razy
do zdradzieckiego zdroju wargi żarliwe przybliżał,
ileż razy - by szyję uściskiem ogarnąć - zanurzył
ramiona w wodzie srebrzystej - tylko pustkę wydobył!
Nie wie, czym jest owa postać - lecz kocha piękność nieznaną.

Obraz łudzący oczy - urokiem oczy napełnia.[...]
O, nie! Ani troska o pokarm, ani snu miękkiego pragnienie
już nigdy nim nie zawładnie. Wciąż leży w trawie cienistej
i wzrokiem nienasyconym w kłamliwą się piękność wpatruje,
ginąc przez złudę swych oczu. Niekiedy głowę unosi,
do lasów stojących wokół wyciąga ręce - i woła:
„O lasy, czy ktoś kiedykolwiek kochał okrutniej ode mnie?
Wy już wielu kochanków osłaniałyście swym cieniem.
Tyle już wieków płynęło nad wami! Czy pamiętacie -
w swoim istnieniu odwiecznym - kogoś, co tak jak ja
kochał i cierpiał w miłości? Dostrzegam postać kochaną,
lecz jej odnaleźć nie mogę. Tak obłędne jest pożądanie.
A to z wszystkiego najgorsze: że nie dzieli nas morze ogromne
ani drogi dalekie, ni góry, ani bramy o silnych wrzeciądzach.
Tylko tafla wody przejrzysta...[...]
I znów się wpatrywał, obłędny,
i łzy, z jego oczu płynące, zmąciły wodę przejrzystą.
Gdy ujrzał, jak się rozchwiewa postać kochana: „Dokąd -
wołał - uciekasz? Pozostań tu ze mną, okrutny! Nie rzucaj
swego kochanka. Jeżeli dotknąć ciebie nie mogę,
niechże mi będzie wolno przynajmniej patrzeć - i cierpieć!”

źródło - Metamorfozym7f78d3e8f26008e8_0000000000006źródło - Metamorfozy

RCkTCXWELr1zt

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz" autorstwa Michelangelo Merisi da Caravaggio. Obraz ukazuje młodego i pięknego młodzieńca, który klęczy i pochyla się nad spokojną taflą wody. Postać narcyza wspiera się na rękach, a jego ciało jest mocno pochylone do przodu. Strój i uczesanie są typowe dla epoki baroku. Delikatna twarz, długie włosy i wykwintna koszula mogą sugerować zniewieścienie modela. Narcyz zapatrzony jest we własne odbicie, nie może oderwać wzroku i sprawia wrażenie zahipnotyzowanego własnym widokiem. Jego twarz jest zastygła o smutnym wyrazie. Odbicie w wodzie jest dość wyraźne. Najbardziej wyeksponowane są części ciała i ubioru mocniej odbijające światło. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Michelangelo Merisi da Caravaggio, Narcyz, 1594-1596 r. Narcyz to jeden z jego nielicznych obrazów na temat mitologiczny. Narcyz ukazany w nim został w stroju współczesnym artyście (młodego pazia); jego obserwacja samego siebie jest jednocześnie zachwytem nad sobą, kontemplacją piękna, ale także - metaforą widza, patrzącego na dzieło sztuki.

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz" autorstwa Michelangelo Merisi da Caravaggio. Obraz ukazuje młodego i pięknego młodzieńca, który klęczy i pochyla się nad spokojną taflą wody. Postać narcyza wspiera się na rękach, a jego ciało jest mocno pochylone do przodu. Strój i uczesanie są typowe dla epoki baroku. Delikatna twarz, długie włosy i wykwintna koszula mogą sugerować zniewieścienie modela. Narcyz zapatrzony jest we własne odbicie, nie może oderwać wzroku i sprawia wrażenie zahipnotyzowanego własnym widokiem. Jego twarz jest zastygła o smutnym wyrazie. Odbicie w wodzie jest dość wyraźne. Najbardziej wyeksponowane są części ciała i ubioru mocniej odbijające światło. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Michelangelo Merisi da Caravaggio, Narcyz, 1594-1596 r. Narcyz to jeden z jego nielicznych obrazów na temat mitologiczny. Narcyz ukazany w nim został w stroju współczesnym artyście (młodego pazia); jego obserwacja samego siebie jest jednocześnie zachwytem nad sobą, kontemplacją piękna, ale także - metaforą widza, patrzącego na dzieło sztuki.

1

1. Michelangelo Merisi da Caravaggio, Narcyz, 1594-1596 r. Narcyz to jeden z jego nielicznych obrazów na temat mitologiczny. Narcyz ukazany w nim został w stroju współczesnym artyście (młodego pazia); jego obserwacja samego siebie jest jednocześnie zachwytem nad sobą, kontemplacją piękna, ale także – metaforą widza, patrzącego na dzieło sztuki.

• Narcyz jako piękny młodzieniec

• obojętność Narcyza wobec ludzi i jego zadufanie w sobie

• kara bogów – Narcyz zakochuje się sam w sobie i wpatruje się we własne odbicie w wodzie

• przemiana Narcyza w kwiat

• nieszczęśliwa miłość nimfy Echo

• przemiana nimfy w zjawisko echa, nazwane jej imieniem

Echo i narcyz

RZS2PmOUO5bkt

Ilustracja przedstawia obraz "Narcyz i Echo" autorstwa Nicholasa Poussina. Dzieło przedstawia śmierć Narcyza. Ukazany na nim został martwy Narcyz oraz dwie postacie znajdujące się za mężczyzną.

Ilustracja przedstawia obraz "Narcyz i Echo" autorstwa Nicholasa Poussina. Dzieło przedstawia śmierć Narcyza. Ukazany na nim został martwy Narcyz oraz dwie postacie znajdujące się za mężczyzną.

1

1. Nicholas Poussin, Narcyz i Echo, 1630 r. Obraz: Narcyz i Echo autorstwa Nicholasa Poussina Waterhouse'a. Dzieło przedstawia śmierć Narcyza. Ukazany na nim został martwy Narcyz oraz dwie postacie znajdujące się za mężczyzną.

RCFpch5HVMMPE

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz i Echo” autorstwa Johna Williama Waterhousea. Dzieło przedstawia mężczyznę leżącego na ziemi i obserwującego swoje odbicie w wodzie oraz półnagą kobietę, która przygląda się Narcyzowi.

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz i Echo” autorstwa Johna Williama Waterhousea. Dzieło przedstawia mężczyznę leżącego na ziemi i obserwującego swoje odbicie w wodzie oraz półnagą kobietę, która przygląda się Narcyzowi.

1

1. John William Waterhouse, Narcyz i Echo, 1630 r. Obraz: Narcyz i Echo autorstwa Johna Williama Waterhouse'a. Dzieło przedstawia mężczyznę lężącego na ziemi i obserwującego swoje odbicie w wodzie oraz półnagą kobietę, która przygląda sie Narcyzowi.

Zadania

Polecenie 3

Poddaj analizie i interpretacji obraz Salvadora Dalí,m7f78d3e8f26008e8_0000000000007Salvadora Dalí, korzystając z podanych pytań jako podpowiedzi i wskazówek.
Pytania:

RaBxjFpJe9cmU1

Ilustracja przedstawia obraz „Metamorfoza Narcyza” autorstwa Salvador Dalí. Obraz ukazuje działo surrealistyczne. W zależności od kąta widzenia można dostrzec skuloną męską postać przeglądającą się w wodzie, bądź palce trzymające orzecha włoskiego. Obok postaci, bądź palców znajduje się dłoń trzymająca jajko, z którego wykluwa się roślina. W oddali z lewej strony widoczne są postaci ludzi. Z prawej stoi pomnik Narcyza.

1. Jak, Twoim zdaniem, Dali reinterpretuje postać i mit o Narcyzie?

2. Jak rozumiesz symbolikę jaja i kwiatu, obecną na obrazie?

3. Jak można zinterpretować wielość postaci Narcyza na obrazie (Narcyz nad źródłem/jego odbicie/ odpowiadająca mu ręka trzymająca jajko, z którego wyrasta kwiat narcyza?

RSf86toUcP2J7

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

---

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

R1Ry2m2NjajeC1

Ilustracja przedstawia obraz „Autoportret” autorstwa Nicholas Poussin. Obraz ukazuje portret mężczyzny w średnim wieku. Mężczyzna siedzi bokiem, jego twarz i wzrok skierowane są na wprost. Postać ma ciemne, falowane włosy do ramion. Ubrana jest w ciemne szaty. Widoczna jest prawa dłoń postaci, na której znajduje się złoty sygnet. Postać siedzi na tle obrazów.

R1R0ICuxoYfFm1

Ilustracja przedstawia obraz „Portret Caravaggio” autorstwa Ottavia Leoniego. Obraz ukazuje portret mężczyzny w średnim wieku. Postać ma dłuższe, ciemne, falowane włosy oraz wąsy i niewielką brodę. Postać siedzi bokiem, twarz ma skierowaną na wprost.

RaBxjFpJe9cmU1

Ilustracja przedstawia obraz „Metamorfoza Narcyza” autorstwa Salvador Dalí. Obraz ukazuje działo surrealistyczne. W zależności od kąta widzenia można dostrzec skuloną męską postać przeglądającą się w wodzie, bądź palce trzymające orzecha włoskiego. Obok postaci, bądź palców znajduje się dłoń trzymająca jajko, z którego wykluwa się roślina. W oddali z lewej strony widoczne są postaci ludzi. Z prawej stoi pomnik Narcyza.

RjRfJHOPgmE5v1

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz i Echo” autorstwa Johna Williama Waterhousea. Dzieło przedstawia mężczyznę leżącego na ziemi i obserwującego swoje odbicie w wodzie oraz półnagą kobietę, która przygląda się Narcyzowi.

RqA7RCS4UEBP51

Ilustracja przedstawia obraz "Narcyz i Echo" autorstwa Nicholasa Poussina. Dzieło przedstawia śmierć Narcyza. Ukazany na nim został martwy Narcyz oraz dwie postacie znajdujące się za mężczyzną.

R1EYhaKTZgTVy1

Ilustracja przedstawia obraz „Narcyz" autorstwa Michelangelo Merisi da Caravaggio. Obraz ukazuje młodego i pięknego młodzieńca, który klęczy i pochyla się nad spokojną taflą wody. Postać narcyza wspiera się na rękach, a jego ciało jest mocno pochylone do przodu. Strój i uczesanie są typowe dla epoki baroku. Delikatna twarz, długie włosy i wykwintna koszula mogą sugerować zniewieścienie modela. Narcyz zapatrzony jest we własne odbicie, nie może oderwać wzroku i sprawia wrażenie zahipnotyzowanego własnym widokiem. Jego twarz jest zastygła o smutnym wyrazie. Odbicie w wodzie jest dość wyraźne. Najbardziej wyeksponowane są części ciała i ubioru mocniej odbijające światło.

Bibliografia

J. Parandowski, Mitologia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1989.

Owidiusz, Metamorfozy, Wrocław 1995.