Ważne daty

Wprowadzenie

RrhsI2WLUYrJy

Film animowany pod tytułem Rozmowa Tantala z Menipposem. Film przedstawia rozmowę dwóch mężczyzn nad jeziorem. Wypowiadają do siebie następujące kwestie: Cóż tak płaczesz, Tantalu? Czemu tak lamentujesz, stojąc na tym jeziorem? 1. Bo umieram, Menippie, z pragnienia. 2. Toś ty taki leniwy, że ci się nie chce schylić do wody, albo choćby, na Zeusa, zgiętą dłonią jej nabrać? 3. Cóż mi z tego, że się schylę, kiedy woda zmyka przede mną, skoro tylko zrozumie, że się zbliżam! A choć też czasem zaczerpnę jej wreszcie i zbliżam ku ustom, to nim zdołam wargi zwilżyć, już woda, nie rozumiem, w jaki sposób, przecieka mi przez palce i znów suchą mam rękę! 4. Dziwne, dziwne to sprawy, Tantalu! Ale powiedz mi, czy koniecznie musisz pić? Przecież ciała nie masz: ciało twoje, które jako jedyne głód i pragnienie czuć mogło, spoczywa gdzieś w Lidii. W jaki więc sposób ty, dusza tylko, możesz czuć pragnienie albo pić? 5. Na tym właśnie polega moja kara, że dusza moja, jakby była ciałem, czuje pragnienie. 6. No, dajmy na to, że tak jest, skoro powiadasz, że pragnienie jako karę na ciebie nałożono. Ale czegóż ty się boisz? Czy lękasz się, żebyś z braku napoju nie umarł? Ja poza tym Hadesem nie widzę drugiego ni śmierci, która by nas stąd w inne miejsce przenieść miała. 7. Słusznie mówisz. Ale i to także jest częścią mej kaźni, że mi się pić chce, choć nie ma potrzeby.

Film animowany pod tytułem Rozmowa Tantala z Menipposem. Film przedstawia rozmowę dwóch mężczyzn nad jeziorem. Wypowiadają do siebie następujące kwestie: Cóż tak płaczesz, Tantalu? Czemu tak lamentujesz, stojąc na tym jeziorem? 1. Bo umieram, Menippie, z pragnienia. 2. Toś ty taki leniwy, że ci się nie chce schylić do wody, albo choćby, na Zeusa, zgiętą dłonią jej nabrać? 3. Cóż mi z tego, że się schylę, kiedy woda zmyka przede mną, skoro tylko zrozumie, że się zbliżam! A choć też czasem zaczerpnę jej wreszcie i zbliżam ku ustom, to nim zdołam wargi zwilżyć, już woda, nie rozumiem, w jaki sposób, przecieka mi przez palce i znów suchą mam rękę! 4. Dziwne, dziwne to sprawy, Tantalu! Ale powiedz mi, czy koniecznie musisz pić? Przecież ciała nie masz: ciało twoje, które jako jedyne głód i pragnienie czuć mogło, spoczywa gdzieś w Lidii. W jaki więc sposób ty, dusza tylko, możesz czuć pragnienie albo pić? 5. Na tym właśnie polega moja kara, że dusza moja, jakby była ciałem, czuje pragnienie. 6. No, dajmy na to, że tak jest, skoro powiadasz, że pragnienie jako karę na ciebie nałożono. Ale czegóż ty się boisz? Czy lękasz się, żebyś z braku napoju nie umarł? Ja poza tym Hadesem nie widzę drugiego ni śmierci, która by nas stąd w inne miejsce przenieść miała. 7. Słusznie mówisz. Ale i to także jest częścią mej kaźni, że mi się pić chce, choć nie ma potrzeby.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Film animowany pod tytułem Rozmowa Tantala z Menipposem. Film przedstawia rozmowę dwóch mężczyzn nad jeziorem. Wypowiadają do siebie następujące kwestie: Cóż tak płaczesz, Tantalu? Czemu tak lamentujesz, stojąc na tym jeziorem? 1. Bo umieram, Menippie, z pragnienia. 2. Toś ty taki leniwy, że ci się nie chce schylić do wody, albo choćby, na Zeusa, zgiętą dłonią jej nabrać? 3. Cóż mi z tego, że się schylę, kiedy woda zmyka przede mną, skoro tylko zrozumie, że się zbliżam! A choć też czasem zaczerpnę jej wreszcie i zbliżam ku ustom, to nim zdołam wargi zwilżyć, już woda, nie rozumiem, w jaki sposób, przecieka mi przez palce i znów suchą mam rękę! 4. Dziwne, dziwne to sprawy, Tantalu! Ale powiedz mi, czy koniecznie musisz pić? Przecież ciała nie masz: ciało twoje, które jako jedyne głód i pragnienie czuć mogło, spoczywa gdzieś w Lidii. W jaki więc sposób ty, dusza tylko, możesz czuć pragnienie albo pić? 5. Na tym właśnie polega moja kara, że dusza moja, jakby była ciałem, czuje pragnienie. 6. No, dajmy na to, że tak jest, skoro powiadasz, że pragnienie jako karę na ciebie nałożono. Ale czegóż ty się boisz? Czy lękasz się, żebyś z braku napoju nie umarł? Ja poza tym Hadesem nie widzę drugiego ni śmierci, która by nas stąd w inne miejsce przenieść miała. 7. Słusznie mówisz. Ale i to także jest częścią mej kaźni, że mi się pić chce, choć nie ma potrzeby.

Należy zwrócić uwagę na następujące elementy:

• obecność wody – czy sceneria jest taka sama, jak ta sugerowana w filmie przez słowa Tantala?

• obecność jabłoni i jabłek – jaką rolę pełnią one w micie o karze Tantala?

RJAapZkS8HrfN1

Fotografia przedstawia mężczyznę siedzącego w wodzie. Mężczyzna prawą ręką sięga po owoc wiszący nad nim.

Mit o Tantalu - dwie wersje mitu

Wprowadzenie do tekstów źródłowych 1 i 2 źródłowego – krótka pogadanka

Wiemy już, że Tantal został ukarany w Tartarze: cierpi wieczny głód i pragnienie, nie mogąc złapać uciekających przed nim owoców i wody. Owidiusz w czytanym przez nas powyżej fragmencie sugeruje, że przyczyną było jego gadulstwo. Za chwilę przekonamy się jednak, że nie jest to jedyne wyjaśnienie.

Mit o ukaraniu Tantala pozwala nam zaobserwować pewną bardzo specyficzną cechę greckich mitów, a mianowicie fakt, że często istnieje wiele równoległych i wyraźnie się od siebie różniących wersji danego mitu. Mity bowiem były pierwotnie żywymi, przekazywanymi ustnie opowieściami, a spisujący je mitografowiemitografmitografowie miewali dostęp do różnych wariantów tych historii. Wyjątkowo dobrze można zjawisko to zauważyć na przykładzie opowieści o Tantalu i jego losie.

Lektura tekstu źródłowego 1: Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. s.v. Tantal, s.v. Pelops

Największą sławęmf0237d2f3864a602_0000000000009Największą sławę w mitologii przyniosła Tantalowi kara, jaką cierpi on w Tartarze (…). Wszelako pisarze nie są zgodni co do przyczyn tej kary. Oskarżano go o pychę: zaproszony przez bogów do ich stołu miał zdradzić ludziom boskie sekrety, o których swobodnie przy nim rozmawiano. Miał też kraść w czasie uczt nektar i ambrozję i częstować nimi swoich śmiertelnych przyjaciół. (…). Co do innych przyczyn kary (…) podobno w młodości Pelops [syn Tantala] stał się ofiarą zbrodni dokonanej przez swego ojca, Tantala, który zabił go, poćwiartował i przygotował z niego potrawę, którą podano bogom. Niektórzy mitografowie uważają, że Tantal postąpił tak z pobożności, ponieważ wówczas panował w jego królestwie głód i król nie miał nic innego, by złożyć bogom w ofierze. Najczęściej jednak twierdzono, że Tantal chciał w ten sposób wystawić na próbę wszechwiedzę bogów. Wszyscy bogowie od razu poznali, jakie mięso im podano, z wyjątkiem Demeter, która (…) spożyła mięso z ramienia, zanim się spostrzegła, co to było (…). Bogowie jednak złożyli na nowo ciało Pelopsa i przywrócili mu życie.

Analiza i omówienie obrazu

Jean‑Hugues Taraval (1729‑1785) był francuskim malarzem epoki baroku, twórcą scen alegorycznych i mitologicznych.

R1TVFGDzjvZng1

Ilustracja przedstawia dzieło Jean-Huguesa Taravala, „Bogowie na uczcie Tantala”. Artysta namalował moment zatrzymania syna Tantala, który został zakuty kajdankami. Naprzeciwko więźnia znajduje się Zeus i inni bogowie.

Scena ukazana na obrazie przedstawia moment wskrzeszenia Pelopsa przez bogów i początek ukarania Tantala. Postać króla widzimy w  lewym rogu obrazu: ubrany w purpurę i zwierzęce skóry Tantal w koronie na głowie został już skuty łańcuchami przez Hermesa – boga, którego zadaniem jest m.in. odprowadzanie dusz w zaświaty. Hermes tradycyjnie nosi ozdobiony skrzydełkami kapelusz.

Po prawej stronie mamy grupę bogów. Król Olimpu, Zeus (z symbolizującym go orłem u stóp) podaje małego Tantala siedzącej poniżej bogini. Za Zeusem widzimy wychylającą się ku dziecku postać w wieńcu z kłosów, rozpoznawalną jako bogini Demeter. Przy stole zasiadają inni bogowie (Ares w hełmie).

Tantal w Odzie olimpijskiej I

Oda olimpijskamf0237d2f3864a602_0000000000011Oda olimpijska
(…) Synu Tantala, wyśpiewam twe losy inaczej niż
poprzednicy. Gdy ojciec zaprosił na ucztę wspaniałą
Do miłej siedziby w SipylosSipylosSipylos,
Odwzajemniając bogom biesiadę
Wtedy pan świetnego trójzębu [Posejdon]
Z sercem opanowanym pragnieniem miłosnym
Porwał cię i zawiózł złotym zaprzęgiem
Do wysokiego domu szeroko czczonego Zeusa. (…)
Zniknąłeś z oczu – szukali cię mężowie,
Lecz nie mogli przyprowadzić do matki,
Wtedy sąsiad zazdrosny powiedział w tajemnicy,
Że mieczem twe ciało pocięto
I wrzucono do wody na ogniu kipiącej
Że kęsy z twego ciała
Podzielili na stoły i jedli.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

R1TVFGDzjvZng1

Ilustracja przedstawia dzieło Jean-Huguesa Taravala, „Bogowie na uczcie Tantala”. Artysta namalował moment zatrzymania syna Tantala, który został zakuty kajdankami. Naprzeciwko więźnia znajduje się Zeus i inni bogowie.

Bibliografia

Pindar, Oda olimpijska I, przeł. A. Szastyńska‑Siemion, Wrocław 1981.

J. Parandowski Mitologia, Londyn 1992

P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.

R. Greaves, Mity greckie, Kraków 2009.