Miziołek i jego przypadki
Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Miziołek i jego przypadki
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
3. Świadomość językowa. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych – rozumie ich funkcje w wypowiedzi.
Dodatkowe:
Edukacja polonistyczna
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
2) określa temat i główną myśl tekstu.
3) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Zna nazwy i pytania przypadków,
Rozpoznaje w tekście formy przypadków,
Stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych,
Określa temat i główną myśl tekstu,
Rozumie znaczenie słów omawianych na lekcji.
Nabywane umiejętności:
Odmiana przez przypadki,
Znaczenie słów: symulować, symulant, symulator.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym – czytanie i słuchanie ze zrozumieniem, wyrażanie się w sposób precyzyjny i zwięzły, poprawny językowo.
Środki dydaktyczne:
Zasób multimedialny: film „Rodzina Miziołków”,
Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna),
Test sprawdzający stopień zrozumienia prezentowanego tekstu (karta pracy do wydrukowania przez nauczyciela),
Teksty (do wydrukowania): fragment książki Joanny Olech „Trudne słówka – niepoważny słowniczek rodziny Miziołków”Indeks górny 11,
Teksty sprawdzające rozumienie znaczenia omawianych słów (zapis wytłuszczonym drukiem).
Metody nauczania:
Problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja „burza mózgów”,
Praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia praktyczne,
Eksponująca: film.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów i zapoznaje ich z celami lekcji. Prosi o wysłuchanie aktorskiej interpretacji fragmentu „Dynastii Miziołków” z zasobu multimedialnego. W ten sposób dzieci kształtują umiejętność słuchania ze zrozumieniem (uczniowie wcześniej przeczytali fragmenty książki dotyczące przedstawienia rodziny Miziołków).
Etap realizacji
Nauczyciel rozdaje kartki z testem sprawdzającym stopień zrozumienia prezentowanego tekstu oraz znajomość pytań przypadków. Przykładowa karta:
Polecenie:
Zakreśl właściwą odpowiedź oraz podkreśl wyraz, który powinien zostać użyty w pytaniu (wzór w pkt 1.).
Kto/co jest bohaterem opowiadania?
Piroman
Mamiszon
Miziołek
Kogo/czego nie było w domu z bohaterem podczas jego choroby?
Piromana
Pućki
Kaśki
Komu/czemu zabroniono zbliżać się do chorego?
Piromanowi
rodzeństwu
Ogryzkowi
Kogo/co mama wezwała do chorego syna?
Piromana
Starego Żółwia
Papiszona
Z kim/z czym przyjaźnił się bohater?
z Piromanem
z lekarzem
z Pućką
O kim/o czym bohater powiedział: „gamoń”?
o Piromanie
o Papiszonie
o Mamiszonie
„O, długo ty/wy, długo poleżysz w łóżeczku…”
Piromanie
Ogryzku
Miziołku
Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie wymienili się z siedzącymi obok kolegami testami‑kartami pracy. Czyta prawidłowe odpowiedzi, a dzieci sprawdzają poprawność wykonania zadań, stawiając przy dobrej odpowiedzi znak +, przy złej –. Następnie zliczają liczbę punktów i zapisują wyniki. Nauczyciel informuje, że osoby, które bezbłędnie wykonały polecenie, otrzymują oceny bardzo dobre, osoby z 1–2 błędami – plusy.
Nauczyciel zadaje dzieciom pytanie, z czym kojarzą im się wytłuszczone wyrazy. Powinna paść odpowiedź, że są to pytania przypadków. Uczeń, który się zgłosił, wymienia nazwy przypadków, inny, korzystając z testu, przyporządkowuje do nich pytania.
W kolejnym etapie zajęć prowadzący prosi uczniów, by zwrócili uwagę na pierwsze podpunkty w każdym z pytań. Powinni zauważyć, że rzeczownik „Piroman” został celowo użyty w takich formach, by uwidocznić odmianę przez przypadki. Dzieci otrzymują zadanie, które pozwoli im wykorzystać tę wiedzę: odmienić przez przypadki przezwisko bohatera – Miziołka.
Nauczyciel wskazuje ucznia, który przeczyta swoją wersję odmiany. Pozostałe osoby sprawdzają poprawność wykonania zadania.
Kolejny etap zajęć inicjuje zadane przez nauczyciela pytanie: „Kto to jest symulant?” (wyraz ten pojawia się we fragmencie tekstu „Dynastii Miziołków”). Jeśli dzieci nie znają odpowiedzi, prowadzący zajęcia nie wyjaśnia od razu znaczenia słowa, ale czyta fragment książki Olech „Trudne słówka – niepoważny słowniczek rodziny Miziołków”. Jeśli uczniowie znają odpowiedź, prosi, aby uważnie słuchali tekstu i odpowiedzieli na pytanie o różnicę między słowem „symulant” a „symulator”:
Miziołek siedział przy komputerze ze wzrokiem utkwionym w monitor, na którym przesuwała się wstęga pasa startowego.
– Co to? – zapytało Kaszydło.
– Nie przeszkadzaj! – mruknął Miziołek. – To symulator lotu odrzutowcem. Mam stu dwudziestu pasażerów na pokładzie. Chwila nieuwagi i traaach! Leżymy w krzakach.
Kaśka pokiwała głową ze zrozumieniem, po czym zanurzyła termometr w ciepłej herbacie. Przez chwilę obserwowała słupek rtęci, który wędrował w górę i zatrzymał się przy liczbie 37,5.
– Wystarczy – szepnęła Kaśka i dodała głośno: – Czy to nie dziwne? Ty odbywasz symulowany lot samolotem, ja symuluję grypę, ale tylko jedno z nas jest symulantem!
Po wysłuchaniu tekstu przez uczniów nauczyciel sprawdza zrozumienie słów: „symulant”, „symulator”, „symulować” (zapis słów wraz z wyjaśnieniem znaczenia do zeszytu):
symulant – osoba udająca chorobę,
symulować – pozorować, udawać coś, imitować,
symulator – urządzenie imitujące działanie innego urządzenia.
Etap końcowy
Uczniowie otrzymują wydrukowane teksty sprawdzające rozumienie znaczenia omawianych słów. Określają przypadek wytłuszczonych wyrazów:
1.
– Kiedy dorosnę, będę symulantem, jak stryjek – oświadczył Jacek. – Będę grał w szachy na pieniądze.
– Oj, ty głupi… – uśmiał się Placek. – Przecież ty nawet w chińczyka grać nie umiesz.
– Jak cię huknę, to ci ta ruda czupryna odpadnie – warknął Jacek i pomachał bratu pięścią przed piegowatym nosem.
2.
Piraci nadciągali z południa. Ich bandera z wizerunkiem trupiej czaszki łopotała na wietrze. Na pokładzie tłoczyli się czekoladowi Mulaci i Negrowie o twarzach czarnych jak heban. Pochodzący z Azji symulanci wyróżniali się innym, żółtawym odcieniem skóry. Wszyscy wyglądali równie groźnie – wytrzeszczali oczy i szczerzyli zęby, wymachując długimi rapierami.
3.
Tuż po dzwonku, kiedy Przydawka weszła do klasy, Kacper runął na podłogę i zaczął jęczeć żałośnie. Kuba i Buba pochylili się nad kolegą zaniepokojeni. Chłopiec, nie przerywając jęków i stękania, zaczął dawać im dziwne znaki i raz po raz mrugał okiem.
– O co mu chodzi? – szepnął Kuba do siostry.
– Chyba już wiem… On symuluje chorobę – odparła bliźniaczka. – Pewnie nie napisał domowego wypracowania.
– Co tu się dzieje? – zainteresowała się Przydawka, a dzieci rozstąpiły się, żeby zrobić miejsce nauczycielce.
Nauczyciel poleca dzieciom zapis pracy domowej:
Wypisz z karty pracy 10 rzeczowników, określ ich przypadek.
Odmień przez przypadki w liczbie pojedynczej imię przyjaciela/przyjaciółki lub najlepszego kolegi/najlepszej koleżanki.
Wzorując się na książce „Dynastia Miziołków”, napisz kartkę z pamiętnika dotyczącą śmiesznego wydarzenia w twoim życiu (historia może być zmyślona).
Dodatkowo:
Scenariusz przeznaczony jest dla uczniów klasy czwartej, którzy znają już przypadki.
Może zostać wykorzystany we fragmentach na zajęciach z wychowawcą dotyczących zagadnienia symulowania czy gier komputerowych – symulatorów.
Proponowane źródło: Joanna Olech, Dynastia Miziołków, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2009, s. 97 i 154.↩
