Młoda Polska Babska. Poetki młodopolskie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń wie:

• że w Młodej Polsce funkcjonował nurt poezji kobiecej i zna jego przedstawicielki,

• jakie problemy i tematy podejmowały młodopolskie poetki w swoich tekstach.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• zinterpretować teksty Marii Komornickiej i Maryli Wolskiej,

• wskazać w tekście epitety, porównania i metafory.

2. Metoda i forma pracy

pogadanka heurystyczna, elementy wykładu, hipoteza interpretacyjna

3. Środki dydaktyczne

skserowane wiersze: Szara godzina Maryli Wolskiej i Na rozdrożu Marii Komornickiej

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel pyta uczniów:

• czy znają już jakieś pisarki lub poetki? (Wisława Szymborska, Halina Poświatowska, Irena Jurgielewiczowa, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka)

• czy pamiętają, co oznacza termin Młoda Polska? (okres w dziejach literatury, na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku)

Wykład nauczyciela: U schyłku XIX i na początku XX wieku nastąpiło nasilenie twórczości kobiecej. Tworzyły w tym okresie takie poetki, jak: Kazimiera Zawistowska, Maryla Wolska, Bronisława Ostrowska czy Maria Komornicka. Tym, co odróżnia twórczość tych poetek od liryki męskiej, jest świadoma siebie kobiecość. Oznacza ona domaganie się lub wyraźne manifestowanie niezależności psychicznej, ukazywanie wartości przeżyć określonych swoistością płci, żądanie wolności i możliwości wyboru erotycznego. Jest to poezja specyficznie emancypacyjna – chodzi jej o niezależność duchową w świecie zorganizowanym przez mężczyzn.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie interpretują wiersze metodą hipotezy interpretacyjnej. Nauczyciel zapisuje na tablicy frazę, którą uczniowie mają dokończyć:

Wiersz Na rozdrożu mówi o…

lub

Wiersz Na rozdrożu dotyczy…

Potem zapisuje wszystkie propozycje, które uczniowie przedstawiają. Ważne jest, aby każda hipoteza, którą uznajemy za prawdziwą, znalazła potwierdzenie w tekście. Przykładowa interpretacja.

Wiersz Na rozdrożu mówi o…

…kobiecie, która chce coś zmienić w swoim życiu / …kobiecie, która jest niezależna / …spotkaniu kobiety i mężczyzny / …feminizmie itp.

Wiersz Szara godzina mówi o…

…niemożności wypowiedzenia się / …tęsknocie i smutku / …cierpieniu / …bólu istnienia itp.

2. Uczniowie mają za zadanie znaleźć w omawianych tekstach epitety, porównania i metafory oraz spróbować wyjaśnić ich znaczenie.

(epitety: znużone, senne, gwiaździste itp., porównania: smutny jak rzecz bezcenna, coś się skarży jak pieśń niewygrana, oczy syczą jak żmija itp., metafory: światło kona, dzień dogasa, pożądań sępy itp.)

5. Bibliografia

1. Hutnikiewicz A., Młoda Polska, PWN, Warszawa 1994.

2. Komornicka M., Na rozdrożu, [w:] A. Makowiecki, Młoda Polska, WSiP, Warszawa 1998, s. 198.

3. Makowiecki A., Młoda Polska, WSiP, Warszawa 1998.

4. Wolska M., Szara godzina, [w:] A. Makowiecki, Młoda Polska, WSiP, Warszawa 1998, s. 197.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Maryla Wolska, Szara godzina

Krótkiego dnia znużone, senne światło kona,

Krótkiego dnia, co z sobą nic nie przyniósł w dani,

Kroplą w zamierzchłej czasu gasnący otchłani,

Smutny jak rzecz bezcenna, swoja – a stracona…

Kończy się dzień dżdżu ciężkim umęczony płaczem,

Kończy się i w zmąconych odblaskach dogasa;

Na mokry błękit nieba wyszedł znów zza lasa…

Żal mi, choć nie wiem czemu ani pomnę za czem.

Coś w piersi mej się skarży jak pieśń niewygrana,

Coś, co słów się domaga dzień cały od rana,

Coś, co myśl moją przędzą osnuwa mozolną…

Nie wiem, co to – lecz czuję, że mnie gnie tęsknota,

Że się z tym dusza moja zmaga i szamota

I że mówić mi o tym nie wolno - nie wolno…

Maria Komornicka, Na rozdrożu

- Gdzie idziesz naga? – Po płaszcz z gwiaździstych zamieci.

- Sama? – Na wietrze gniją zwłok ostatnich strzępy.

- Skąd? – W bagnach śmierci kwiat pachnie, tańczy i świeci.

- Głodna? – Wnętrzności wyżarły pożądań sępy.

- Uciekasz? – Gna mnie z przepaści wzrok ciemny, tępy.

- Idziesz bez żalu? – Nie płaczą matki twe dzieci.

- Wrócisz? – Księżycem w twej duszy senne ostępy

I błyskawica wszechzgrozy, gdy pierś twą prześwieci.

- Stań chwilę. – Pali me stopy jesienne ściernisko.

- Wezmę cię w ręce. – Oczy twe syczą jak żmija.

- Pięknaś! – Pięknem jest wszystko ginące – gdy mija.

- Wejdź w dom swój dawny. Rozpalę smolne ognisko. –

- Dymi twój ogień – i wilczym jękom za blisko.

- Tyś nasza! – Niegdyś. Dziś wolna, sama, niczyja.

b) Zadanie domowe

Zamień Szarą godzinę Wolskiej w list do przyjaciółki lub kartkę z pamiętnika, albo zmień Na rozdrożu Komornickiej w krótkie opowiadanie.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja dla II klasy gimnazjum.