Model życia średniowiecznego świętego – analiza „Legendy o świętym Aleksym”

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna definicję hagiografii,

• wie, jak wyglądał model życia średniowiecznego świętego,

• wymienia cechy ascety.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• czytać tekst literacki ze zrozumieniem,

• tworzyć plan wydarzeń,

• korzystać z pomocy naukowych, np. ze słowników.

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem, poszukująca, dyskusja.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik do kształcenia literackiego.

2. Słownik terminów literackich.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

W krótkiej pogadance nauczyciel przypomina najważniejsze ideały średniowiecza i wymienia panujące wtedy wzorce osobowe. Podaje temat lekcji. Potem prosi uczniów o przeczytanie Legendy o świętym Aleksym i stworzenie planu przedstawionych wydarzeń.

b) Faza realizacyjna

Po wykonaniu polecenia nauczyciel proponuje, by wyjaśnić pojęcie hagiografia. Prosi jednego z uczniów o znalezienie terminu w Słowniku terminów literackich. Odczytaną głośno definicję wyjaśnia i poleca zapisać w zeszytach*.*

Następnie uczniowie przedstawiają ułożony samodzielnie plan wydarzeń Legendy o świętym Aleksym, a potem pod kierunkiem nauczyciela modyfikują go tak, aby stworzyć życiorys średniowiecznego świętego:

Miejsce narodzin: dobrze sytuowana, bogata rodzina rzymska.

Rodzice: pobożni, miłosierni dla ubogich,

Okoliczności narodzin: Aleksy był długo oczekiwanym dzieckiem, rodzice nie mogli począć potomka, modlili się żarliwie do Boga, aż ten wysłuchał ich próśb.

Młodość: Aleksy wyróżniał się pobożnością.

Wejście na drogę świętości: w dniu ślubu Aleksy porzuca młodą żonę; rozdaje swoje dobra materialne i wyrusza na żebraczą tułaczkę.

Towarzyszące mu cuda: do Aleksego z obrazu schodzi Matka Boska.

Asceza: Aleksy prze z lata żył jak nędzarz; nawet gdy wrócił do Rzymu, nie powiedział nikomu, kim jest, tylko przez 16 lat znosił upokorzenia. Mieszkał na schodach domu rodziców, był bity przez służbę i nękany.

Śmierć: tuż przed śmiercią Aleksy spisuje koleje swojego losu w formie listu skierowanego do żony. Śmierci Aleksego towarzyszy atmosfera cudu: dzwony same biją, jego ciało wydziela uzdrawiającą woń.

Nauczyciel prowokuje uczniów do dyskusji, zadając pytania:

• Co to jest asceza? Czy dzisiaj jest możliwa taka postawa? Jeśli tak, wskaż zachowanie, które można by nazwać ascetycznym.

• Jak możesz zinterpretować zakończenie legendy? Dlaczego list z dłoni Aleksego mogła wyciągnąć jedynie żona?

• Jak oceniasz postawę Aleksego, który swoją decyzją skrzywdził bliskich?

Następnie prowadzący pyta, jakie - symptomatyczne dla epoki średniowiecza - motywy można odnaleźć w Legendzie o świętym Aleksym. Uczniowie powinni wymienić:

• motyw porzucenia domu na rzecz żebraczej tułaczki

• zachowanie czystości (brak konsumpcji małżeństwa)

• asceza

• cuda za życia i po śmierci.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje wiadomości, prosi o powtórzenie najważniejszych wniosków i spostrzeżeń, a na koniec podaje przykłady innych średniowiecznych żywotów świętych:

• Żywot świętego Stanisława (XII wiek)

• Żywot świętej Kingi (XIV wiek)

• Pieśń o świętej Dorocie męczennicy (XV wiek)

• Pieśń o świętym Stanisławie (XV wiek)

5. Bibliografia

1. Mrowcewicz K., Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2003.

2. Jaworski S., Szkolny słownik terminów literackich, Wydawnictwo Szkolne
   i Pedagogiczne, Warszawa 1991.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja ta może poprzedzać zajęcia poświęcone analizie Kwiatków świętego Franciszka.