Scenariusz lekcji

Modest Musorgski – przedstawiciel Potężnej Gromadki

Zapoznanie uczniów z postacią Modesta Musorgskiego – przedstawiciela Potężnej Gromadki. Wskazanie najważniejszych dzieł tego kompozytora oraz przedstawienie Obrazków z wystawy jako cyklicznego utworu programowego. Odczytanie w tym dziele treści pozamuzycznych i wskazanie elementów dzieła muzycznego. Wyjaśnienie pojęcia „Potężna Gromadka” oraz wskazanie kompozytorów działających w tej grupie. Wysłuchanie wybranych części Obrazków z wystawy.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić życie Modesta Musorgskiego.

2. Przedstawić znane dzieła Modesta Musorgskiego.

3. Omówić i przedstawić kompozytorów Potężnej Gromadki.

4. Potrafi rozpoznać i nazwać fragmenty cyklu Obrazki z wystawy.

5. Wskazać podstawowe cechy i elementy dzieła muzycznego w wybranych częściach Obrazków z wystawy.

Metoda i forma pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Słuchanie wybranych części cyklu Obrazki z wystawy.

3. 1. Podręcznik: W. Panek, Świat muzyki...

   2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

   3. Nagranie cyklu utworów Modesta Musorgskiego Obrazki z wystawy:

• Taniec piskląt w skorupkach,

• Stary zamek.

4. Karta pracy ucznia.

5. 3. 4. Sprawdzenie obecności.

      5. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

      6. Wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki.

      7. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

4. 8. Metodą opisu przedstawienie Potężnej Gromadki, rosyjskiej narodowej szkoły muzycznej, z uwzględnieniem cech charakterystycznych i stylistycznych tej grupy.

• Notatka:

Pięciu kompozytorów, następców M. Glinki, utworzyło grupę, która za swój program przyjęła maksymalne wykorzystanie muzyki rosyjskiego folkloru. Nazwani oni zostali Potężną Gromadką, Moguczaja Kuczka (1850‑1900). Wśród nich byli: Modest Musorgski, Aleksander Borodin, Mikołaj Rimski‑Korsakow, Milij Bałakieriew, Cezar Cui. Nazywano ich także nowatorami, „kołem Bałakiriewa” i „nową rosyjską szkoła muzyczną”. „Potężna gromadka” schodziła się w domu Aleksandra Dargomyżskiego (1813‑1869).Grupa ta dążyła do stworzenia stylu narodowego w muzyce rosyjskiej poprzez czerpanie inspiracji z muzyki ludowej oraz nawiązanie do artystycznej muzyki zachodnioeuropejskiej z jej nowymi technikami i gatunkami muzycznymi. Kompozytorzy Potężnej Gromadki sięgali w swych utworach po tematy z historii i legend rosyjskich. W miarę rozwoju muzyki romantycznej umacniało się wśród kompozytorów poczucie przynależności narodowej, które chcieli wyrazić swoją sztuką. Dążenia te wyrastały z atmosfery politycznej epoki, w której żyli. Dlatego też tak wyraźnie w utworach kompozytorów romantycznych zaakcentowane zostały pierwiastki narodowe, echa muzyki ludowej. To właśnie muzyka ludowa stawała się często inspiracją do komponowania utworów. Czerpanie z niej inspiracji twórczych było jedną z głównych tendencji charakterystycznych dla muzyki romantycznej. W Polsce, Hiszpanii, Czechach, na Węgrzech – wszędzie zaczęła rozbrzmiewać muzyka oparta na tańcach, melodiach i rytmach charakterystycznych dla danego kraju. Nurt narodowy w muzyce nazwano szkołą narodową.

9. Przedstawienie sylwetki Modesta Musorgskiego i jego najwybitniejszych dzieł. Zapisanie notatki do zeszytu.

Modest Pietrowicz Musorgski urodził się 21 marca 1839 roku w majątku rodzinnym Kariewo w guberni pskowskiej, zmarł 28 marca 1881 roku w Petersburgu. Był wybitnym kompozytorem rosyjskim. Uczył się gry na fortepianie, natomiast w dziedzinie kompozycji był samoukiem. Pochodził z rodziny szlacheckiej i choć już od dzieciństwa przejawiał wyjątkowy talent muzyczny, musiał podporządkować się woli ojca i skończyć wojskową szkołę podchorążych gwardii.

Twórczość:

1. Obrazki z wystawy – cykl miniatur fortepianowych.

2. poemat symfoniczny Noc na Łysej Górze.

3. cykle pieśni: Bez słońca, Pieśni i tańce śmierci, Z izby dziecięcej.

4. opera Ożenek według Gigola.

5. dramat muzyczny Borys Godunow według Puszkina.

10. Przedstawienie metodą opisu cech charakterystycznych twórczości Musorgskiego z uwzględnieniem stylu Potężnej Gromadki.

• Hasła proklamowane przez Potężną Gromadkę znajdują w twórczości Musorgskiego pełne odbicie. Dążenie do realistycznej prawdy wyrazu, do oddania konkretnych sytuacji i nastrojów, spowodowało, że pierwszoplanowe miejsce u Musorgskiego zajmuje muzyka związana ze słowem (opera, liryka wokalna) lub o charakterze programowym. Zdobycze muzyki tego kompozytora – nawiązanie do folkloru rosyjskiego w połączeniu z nowatorstwem środków technicznych – wysuwają Musorgskiego na czołowego przedstawiciela rosyjskiej szkoły narodowej.

  11. Wysłuchanie dwóch części z cyklu Obrazki z wystawy oraz krótka ich analiza formalna. Wskazanie charakterystycznych elementów dzieła muzycznego w częściach: Taniec piskląt w skorupkach i Stary zamek.

Taniec piskląt w skorupkach

Metrum- 4/4

Tempo – szybkie

Nastrój – wesoły, żartobliwy

Instrumenty: flety, oboje, talerze – podkreślają rytm

Stary zamek

Metrum- 6/8

Tempo – wolne

Nastrój – mroczny, tajemniczy

Instrumenty: temat główny gra saksofon z fagotem

(30 min.)

Faza podsumowująca

Metodą pogadanki podsumowanie zagadnień omówionych na lekcji.

(5 min.)

Bibliografia

Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Modest Musorgski – przedstawiciel Potężnej Gromadki.

Opracowała:

Arleta Dzitko