Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1VNxCc48EOTE1
Zdjęcie robione na żaglówce. Na pierwszym planie widać żagiel i dziób żaglówki. W tle jezioro, a na samym horyzoncie ląd. Temat lekcji: Mój śpiewnik żeglarski.

Mój śpiewnik żeglarski

Źródło: online-skills.

Wprowadzenie

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1Md54buZZewB1
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

1. W zakresie śpiewu. Uczeń:

1) śpiewa ze słuchu lub z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z akompaniamentem) minimum 10 różnorodnych utworów wokalnych w roku szkolnym:

a) piosenki z repertuaru dziecięcego, młodzieżowego, popularnego i ludowego.

3) śpiewa, dbając o emisję i higienę głosu, stosuje ćwiczenia oddechowe, dykcyjne i inne, zachowując naturalne właściwości głosu;

Nauczysz się

wskazywac rodzaje głosów ludzkich;

rozróżnianiać głosy ludzkie w prezentowanych przykładach muzycznych;

poprawnie wykonywać ćwiczenia głosowe;

wyjaśnić rolę narządów odpowiedzialnych za prawidłowe wydobywanie dźwięków;

wyjaśniać czym są szanty.

Narząd głosowy

Każdy z nas dysponuje instrumentem, który zawsze ma przy sobie. Narząd głosowy człowieka jest instrumentem, który możemy rozwijać i doskonalić. Za pomocą głosu porozumiewamy się z innymi ludźmi, możemy szeptać lub krzyczeć. Wyjątkowym sposobem używania głosu jest śpiew. Aby zostać śpiewakiem trzeba przez wiele lat uczyć się prawidłowego wydobywania głosu.
Podczas mówienia i śpiewania wspólnie pracują:

  • płuca umożliwiające wdychanie i wydychanie powietrza;

  • przeponaPrzeponaprzepona;

  • krtańKrtańkrtań, w której znajdują się struny głosowe;

  • jama ustna i kości czaszki czyli rezonatoryRezonatoryrezonatory, pełniące funkcję wzmacniacza, dzięki czemu głos jest dźwięczny i wyraźny.

Cechy charakterystyczne głosu ludzkiego: wysokość, barwa, siła natężenia dźwięku, wibracja.

Wyróżniamy następujące rodzaje głosów (podając od najwyższego do najniższego):

  • dziecięce: sopranSopransopran altAltalt;

  • żeńskie: sopran, mezzosopran, alt;

  • męskie: tenorTenortenor, baryton, basBasbas.

Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jakie głosy mogą mieć twoi koledzy i koleżanki z klasy?
Odpowiedz na pytanie: Jakie głosy mogą mieć twoi koledzy i koleżanki z klasy?
R12p832zVA2fG
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R1Unjeo8jU3Uu1
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytania: 1. Jakie narządy biorą udział w powstawaniu głosu? 2. Gdzie znajdują się struny głosowe? 3. Jaką funkcję pełnią rezonatory?
Źródło: Natalia Karolak.
Polecenie 2
Wymień głosy jakimi śpiewają dorośli ludzie.
Wymień głosy jakimi śpiewają dorośli ludzie.
RgRsdBoJr5d0t1
Ćwiczenie 2
Określ dla jakiego głosu przeznaczone są wymienione arie. Aria Skołuby Możliwe odpowiedzi: A. sopran, B. alt, C. tenor, D. bas. Esurientes implevit bonis z Magnificat Możliwe odpowiedzi: A. sopran, B. alt, C. tenor, D. bas. La donna e mobile Możliwe odpowiedzi: A. sopran, B. alt, C. tenor, D. bas. Aria Królowej Nocy Możliwe odpowiedzi: A. sopran, B. alt, C. tenor, D. bas.
Źródło: Natalia Karolak.

Prezentacja utworu pt. Morze, nasze morze

Polecenie 3
Odpowiedz na pytanie: Jak określił byś charakter piosenki „Morze, nasze morze”?
Odpowiedz na pytanie: Jak określił byś charakter piosenki „Morze, nasze morze”?
RqNUyMPrbVJUS
Zapis nutowy piosenki Morze, nasze morze. Na pięciu pięcioliniach zapisane są nuty melodii piosenki. Pod nutami znajduje się tekst. Na górze zapisano tytuł: Morze, nasze morze oraz autora: Adam Kowalski. Metrum piosenki cztery czwarte. Tonacja F-dur. W rytmie dominują ćwierćnuty. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Utwór: Morze, nasze morze. Wykonawca: Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu piosenkę wykonuje mężczyzna z towarzyszeniem fortepianu. Piosenka jest w tempie umiarkowanym, marszowa, zdecydowana w wyrazie.
Adam Kowalski, widok nutowy do utworu „Morze, nasze morze”, online‑skills, CC BY 3.0 (ilustracja); „Morze, nasze morze”, wyk. Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (dalej AMFN), AMFN, CC BY 3.0 (dźwięk)

Chociaż każdy z nas jest młody,
lecz go starym wilkiem zwą,
Strażnikami polskiej wody,
marynarze polscy są.

Morze, nasze morze,
wiernie ciebie będziem strzec.
Mamy rozkaz cię utrzymać
albo na dnie, na dnie twoim lec,
albo na dnie z honorem lec.

Żadna siła, żadna burza
nie odbierze Gdańska nam.
Nasza flota, choć nieduża,
wiernie strzeże portów bram.

Morze, nasze morze ...

Rn9PWWl0LO2NW
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Szanty

SzantySzantySzanty to pieśni powstałe na pokładach żaglowców, służące do synchronizacji pracy żeglarzy. Były ważnym elementem organizacyjnym, na każdym jachcie znajdował się szantymenSzantymenszantymen – człowiek mobilizujący załogę do wspólnej pracy. Dzięki pieśniom czynności ciężkie i mozolne wykonywane były o wiele sprawniej. Poprzez szacunek i wdzięczność dla dawnych żeglarzy kontynuowana jest tradycja śpiewu przy pracy. Żaglowce opiewane w szantach już od dawna pływają jedynie w naszych snach, ale my możemy choć na chwilę przywrócić im życie, opowiadając wspólnie o ich niezwykłych przygodach śpiewając.
Przykłady pieśni żeglarskich:

  • Bosman;

  • Morskie opowieści;

  • Marynarskie szanty;

  • Znów popłynę na morze;

  • Zagubieni żeglarze.

Prezentacja utworu pt. Pacyfik

Polecenie 4
Zapoznaj się z tekstem piosenki „Pacyfik”.
Zapoznaj się z tekstem piosenki „Pacyfik”.
RfqKna7iIT4vm
Na nagraniu piosenka "Pacyfik" śpiewana przez mężczyznę z akompaniamentem gitary. Piosenka jest rytmiczna , wesoła, w durowej tonacji. Każda kolejna zwrotka jest dłuższa, bo wydłuża się lista przedmiotów, które zostały wywiane z pokładu statku.
R1GbRtH92g7Wc
Zapis nutowy utworu „Pacyfik”, online-skills, CC BY 3.0

Kiedy szliśmy przez Pacyfik,
- Way‑hey, roluj go,
Zwiało nam z pokładu skrzynki,
- Taki był cholerny sztorm.

Ref.: Hej, znowu zmyło coś,
Zniknął w morzu jakiś gość,
Hej, policz, który tam,
Jaki znowu zmyło kram.

2. Kiedy szliśmy przez Pacyfik,
- Way‑hey, roluj go,
Zwiało nam z pokładu skrzynki,
Pełne śledzia i sardynki
- Taki był cholerny sztorm.

Ref.: Hej, znowu zmyło coś,
Zniknął w morzu jakiś gość,
Hej, policz, który tam,
Jaki znowu zmyło kram.

3. Kiedy szliśmy przez Pacyfik,
- Way‑hey, roluj go,
Zwiało nam z pokładu skrzynki,
Pełne śledzia i sardynki,
Kosze krabów, beczkę sera,
- Taki był cholerny sztorm.

Ref.: Hej, znowu zmyło coś,
Zniknął w morzu jakiś gość,
Hej, policz, który tam,
Jaki znowu zmyło kram.

4. Kiedy szliśmy przez Pacyfik,
- Way‑hey, roluj go,
Zwiało nam z pokładu skrzynki,
Pełne śledzia i sardynki,
Kosze krabów, beczkę sera,
Kalesony oficera,
- Taki był cholerny sztorm.

Ref.: Hej, znowu zmyło coś,
Zniknął w morzu jakiś gość,
Hej, policz, który tam,
Jaki znowu zmyło kram.

R1Ipo305ZAfxV
Ćwiczenie 3
Podziel wymienione głosy na dwie grupy: męskie i żeńskie. Głosy: mezzosopran, bas, tenor, sopran, alt, baryton.
R145la2wHAV211
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij słowa: szanta, szantymen.
Źródło: Natalia Karolak.
R19keptJmHDOg
Ćwiczenie 5
Wskaż, które spośród wymienionych pieśni są szantami. Możliwe odpowiedzi: A. Bieszczadzki trakt, B. Znów popłynę na morze, C. Ach jak przyjemnie, D. Morskie opowieści, E. Hej w góry, F. Przez ile dróg, G. Marynarskie szanty.
Źródło: Natalia Karolak.

Rozśpiewanie:

Polecenie 5
Wykonaj ćwiczenia usprawniające układ oddechowy i aparat mowy:
1. Przy wdechu unieś ręce do góry po czym z wydechem opuść ręce i rozluźnij całe ciało.
2. Dmuchaj tak jakbyś chciał zdmuchnąć świeczkę.
3. Oddychaj bardzo szybko tak żeby poruszał się twój brzuch.
Wykonaj ćwiczenia usprawniające układ oddechowy i aparat mowy:
1. Przy wdechu unieś ręce do góry po czym z wydechem opuść ręce i rozluźnij całe ciało.
2. Dmuchaj tak jakbyś chciał zdmuchnąć świeczkę.
3. Oddychaj bardzo szybko tak żeby poruszał się twój brzuch.

Nauka piosenki Pod żaglami Zawiszy

Polecenie 6
Odpowiedz na pytanie: O czym jest piosenka „Pod żaglami Zawiszy”?
Odpowiedz na pytanie: O czym jest piosenka „Pod żaglami Zawiszy”?
RtNBAPuVsdcJz
Na nagraniu piosenka "Pod żaglami Zawiszy" śpiewana przez mężczyznę przy akompaniamencie akordeonu. Piosenka w metrum trzy czwarte, w charakterze walczyka. Utwór jest spokojny, trochę nostalgiczny. Ostatnią zwrotkę śpiewa razem z mężczyzną kobieta.
R4fDeSKcOx5ji
Źródło: online-skills, Pod żaglami Zawiszy.

Pod żaglami „Zawiszy”
życie płynie jak w baśni,
czy to w sztormie, czy w ciszy,
czy w noc ciemną, w dzień jasny.

Białe żagle na maszcie -
mają widok mocarny,
w sercu radość i siła,
to „Zawisza” nasz „Czarny”.

Kiedy burza szaleje,
fala pokład zalewa,
to załoga „Zawiszy”
czuje wtedy, że pływa.

Więc popłyńmy raz jeszcze
w tą dal siną bez końca,
aby użyć swobody
wiatru, morza i słońca.

RbSF7x4S75e6t
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
RNBL9GVxL1mR0
Ćwiczenie 6
Wskaż piosenki, w których występował refren. A. Morze, nasze morze, B. Pacyfik C. Pod żaglami Zawiszy.
RzPDWQMcfaI90
Ćwiczenie 7
Wskaż zdania prawdziwe: Możliwe odpowiedzi: 1. Sopran to najniższy głos żeński. 2. Tenor to najwyższy głos męski. 3. Podczas mówienia i śpiewania pracują m.in. płuca umożliwiające wdychanie i wydychanie powietrza. 4. Przykładem pieśni żeglarskiej jest utwór Pacyfik.

Słownik pojęć

Alt
Alt

Niski głos żeński lub dziecięcy.

Bas
Bas

Najniższy głos męski.

Krtań
Krtań

Narząd służący do wydawania dźwięków.

Przepona
Przepona

Mięsień oddzielający klatkę piersiową od jamy brzusznej.

Rezonatory
Rezonatory

Przestrzenie wzmacniające głos.

Sopran
Sopran

Najwyższy głos żeński lub dziecięcy.

Szanty
Szanty

Pieśni powstałe na pokładach żaglowców, służące do synchronizacji pracy żeglarzy.

Szantymen
Szantymen

Człowiek mobilizujący załogę do wspólnej pracy

Tenor
Tenor

Najwyższy głos męski.

Źródło:

  1. sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

m3d159e58dbac9409_0000000000207

Bibliografia

M. Siurawski, Szanty i szantymeni : pieśni i ludzie z wielkich żaglowców, Szczecin 1990.