Moja ojczyzna. Problematyka wiersza Tadeusza Różewicza *** („oblicze ojczyzny...”)

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, na czym polega interpretacja wiersza,

• zna strukturę wiersza,

• zna polskie symbole narodowe,

• wymienia różne znaczenia słowa ojczyzna.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• płynnie czytać poezję, nadając odpowiednią intonację, tempo,

• stosować znaki interpunkcyjne,

• dostrzegać uniwersalne wartości zawarte w wierszu,

• udzielać precyzyjnych odpowiedzi na zadawane pytania,

• wnioskować i uzasadniać swoje przekonania.

c) Postawy

Uczeń okazuje szacunek dla narodowych wartości.

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem, poszukująca, pogadanka, pytania pomocnicze.

3. Środki dydaktyczne

Tekst wiersza Tadeusza Różewicza *** („oblicze ojczyzny...”), Słownik języka polskiego, materiały przygotowane przez nauczyciela (polska flaga, godło, tekst hymnu narodowego).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel prosi uczniów o przyjrzenie się kompozycji wiersza Tadeusza Różewicza *** („oblicze ojczyzny...”) i zastanowienie się, co jest w niej takiego wyjątkowego?

[Przykładowe odpowiedzi:

• brak tytułu

• brak znaków interpunkcyjnych

• nierówny podział na zwrotki

• nieregularna liczba wersów w każdej zwrotce ]

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel pyta uczniów, co oznacza słowo ojczyzna, czym dla nich jest. Następnie prosi, aby uczniowie przeczytali po cichu wiersz i zastanowili się, gdzie należałoby zrobić pauzę, który wyraz zaakcentować. Kilku uczniów głośno odczytuje utwór, nadając mu odpowiednią intonację, tempo, akcent.

Potem nauczyciel proponuje, by przystąpić do interpretacji tekstu, w tym celu zadaje pytania pomocnicze:

• O jakiej ojczyźnie mówi podmiot liryczny?

• Czy ojczyzną może być tylko kraj, w którym się mieszka, czy mianem ojczyzny można określać też inne miejsca? Co na ten temat mówi postać mówiąca w wierszu?

• Jak podmiot liryczny wspomina swoją małą ojczyznę? Wskaż fragmenty, które ją opisują, narysuj ją.

• Jakie znasz polskie symbole narodowe? Czy znasz symbole swojej „małej ojczyzny” (dzielnicy, gminy, rodzinnego miasta, województwa)?

Nauczyciel demonstruje uczniom przygotowane akcesoria (patrz: materiały dydaktyczne).

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel dyktuje definicję słowa ojczyzna, którą uczniowie zapisują w zeszytach. Podaje wyrażenia i zwroty łączące się z tym pojęciem.

Ojczyzna

1. Kraj, w którym się ktoś urodził, którego jest obywatelem lub z którym jest związany więzią narodową.

2. Miejscowość, kraj, gdzie coś powstało, skąd pochodzi lub gdzie występuje, znajduje się.

   1. Niepodległa, wolna ojczyzna.

   2. Miłość do ojczyzny.

   3. Obrońcy, synowie ojczyzny.

   4. Wróg, zdrajca ojczyzny.

   5. Bronić ojczyzny.

   6. Służyć ojczyźnie.

   7. Zginąć za ojczyznę.

[Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, tom 2, s. 1219‑1220]

Na zakończenie prosi o wyjaśnienie sensu powyższych przykładów.

5. Bibliografia

1. Różewicz T., *** (oblicze ojczyzny ...) [w:] tegoż, Poezja, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988, s. 321, tom 2.

2. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Jak wyjaśnisz ostatnią zwrotkę wiersza? Swoją wypowiedź uzasadnij.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak