Moje miejsce zamieszkania i jego położenie na administracyjnej mapie Polski
Czy wiesz, gdzie mieszkasz? Odpowiedź na to pytanie wydaje się banalnie prosta, gdyż z pewnością znasz nazwę swojej miejscowości (miasta lub wsi). Jednak z podaniem informacji, do którego województwa, powiatu i gminy ona należy, możesz mieć już trudności. W tym e‑materiale poznasz zasady podziału administracyjnego Polski, dzięki czemu w przyszłości takie pytanie nie będzie stanowiło dla ciebie żadnego problemu.
jak zlokalizować Polskę na mapie Europy;
w jaki sposób opisać położenie Polski;
co to jest położenie geograficzne i matematyczne;
jak opisać położenie obiektu na mapie;
jak odczytać z mapy współrzędne geograficzne.
objaśnisz podział administracyjny Polski;
wymienisz województwa i ich stolice oraz wskażesz je na mapie;
określisz położenie swojego miejsca zamieszkania na mapie administracyjnej Polski;
opiszesz położenie regionu, w którym mieszkasz.
1. Dawne podziały administracyjne Polski
Obszar niemal każdego państwa na świecie ma swój własny, wewnętrzny podział administracyjnypodział administracyjny. Istnieje on po to, by łatwiej zarządzać krajem. Polska obecnie podzielona jest na 16 województw. Województwa podzielone są na powiaty, te z kolei na gminy. Taki podział administracyjny obowiązuje u nas od 1999 roku.
Po II wojnie światowej, od czerwca 1946 roku, istniało w Polsce 14 województw. Kolejnym szczeblem podziału administracyjnego były powiaty, a następnym gminy i miasta. W 1950 roku liczba województw została zwiększona do 17, ponieważ kilka dużych województw na Ziemiach Zachodnich podzielono na mniejsze.
W 1955 roku zniesiono gminy, a na ich miejscu utworzono gromady. W 1973 roku proces odwrócono – powstałe wcześniej gromady zostały zastąpione przez gminy. W 1975 roku zaczął obowiązywać podział na 49 województw i jednocześnie zlikwidowano powiaty.
Przeanalizuj powyższe mapy i spróbuj odpowiedzieć na pytanie:
Jak zmieniała się liczba województw na od roku 1946 do roku 1975?
Przeanalizuj opisy powyższych map i spróbuj odpowiedzieć na pytanie:
Jak zmieniała się liczba województw na od roku 1946 do roku 1975?
2. Aktualny podział administracyjny Polski
Obecnie w Polsce istnieje trójstopniowy podział administracyjny (terytorialny).
1 stycznia 1999 roku utworzono 16 województwwojewództw (I stopień). Na terenie każdego województwa wydzielono powiatypowiaty (II stopień), które zaś podzielono na gminygminy (III stopień).
Czy wiesz, że województwa kujawsko‑pomorskie i lubuskie mają po dwie stolice? W kujawsko‑pomorskim są to Bydgoszcz i Toruń, a w lubuskim – Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra. W Bydgoszczy i Gorzowie Wielkopolskim znajdują się siedziby wojewodów oraz większość urzędów administracji państwowej, natomiast w Toruniu i Zielonej Górze mieszczą się siedziby sejmików wojewódzkich oraz organów administracji samorządowej.
Mapy województw z podziałem na powiaty i gminy
Wykonaj poniższe polecenia. Zapisz odpowiedzi poniżej.
Wskaż na mapie województwo, w którym mieszkasz. Odczytaj nazwę jego stolicy. Odczytaj nazwy sąsiednich województw oraz ich stolic.
Na interaktywnej mapie administracyjnej powiększ mapę swojego województwa i odszukaj powiat, w którym mieszkasz. Czy jest to powiat ziemski czy grodzki? Odczytaj nazwy sąsiednich miast powiatowych.
Z zestawu map wybierz mapę swojego województwa, powiększ ją i odszukaj gminę, w której mieszkasz lub w której znajduje się twoja szkoła. Czy jest to gmina: miejska, wiejska czy miejsko‑wiejska? Odczytaj nazwy sąsiednich miejscowości gminnych.
Wykonaj poniższe polecenia. Zapisz odpowiedzi poniżej.
Wymień województwo, w którym mieszkasz, oraz jego stolicę. Dodatkowo podaj nazwy sąsiednich województw.
Podaj nazwę powiatu, w którym mieszkasz, oraz powiedz, czy jest to powiat ziemski czy grodzki.
Podaj nazwę gminy, w której mieszkasz, oraz powiedz, czy jest to gmina miejska, wiejska czy miejsko‑wiejska.
Nazwy województw często pochodzą od nazw krain historycznych lub geograficznych. Mimo że są to nazwy własne, można je pisać małą literą, np. województwo mazowieckie, województwo podkarpackie. Nazwy powiatów i gmin zazwyczaj pochodzą od ich głównych miast (stolic), z tą jednak różnicą, że nazwa powiatu ma formę przymiotnikową (np. powiat oleśnicki), a gmina rzeczownikową (np. gmina Dobroszyce). Dlatego też nazwy powiatów piszemy małą literą, a nazwy gmin wielką.
W nazewnictwie powiatów można znaleźć kilka wyjątków, np. powiat tatrzański ze stolicą w Zakopanem czy powiat bieszczadzki ze stolicą w Ustrzykach Górnych. Są też nazwy pochodzące od dwóch miast, np. powiat strzelecko‑drezdenecki czy powiat ropczycko‑sędziszowski. Zdarzają się również takie nazwy stolic powiatów, od których dosyć trudno utworzyć odpowiednio brzmiącą formę przymiotnikową — stąd mamy na przykład powiat suski od Suchej Beskidzkiej czy powiat niżański od miasta Nisko.
Zapisz poprawne nazwy jednostek administracyjnych, w których znajduje się twoja miejscowość.
3. Położenie geograficzne mojej miejscowości i mojego regionu
Zapewne pamiętasz, że obszar Polski podzielony jest także na krainy geograficznekrainy geograficzne: góry (np. Sudety), wyżyny (np. Wyżyna Lubelska), niziny (np. Nizina Śląska), pojezierza (np. Pojezierze Mazurskie) itp. Za pomocą tego podziału określa się położenie wybranego punktu, wykorzystuje się wtedy też inne obiekty geograficzne, np. rzeki, jeziora, miasta. Opisując położenie geograficzne obiektu, posługuje się również kierunkami głównymi i pośrednimi oraz współrzędnymi geograficznymi.
Wykonaj poniższe polecenia. Odpowiedzi zapisz poniżej.
Korzystając z poniższej mapy, ustal, w której części Polski leży twoje województwo.
Powiększ obszar swojego województwa i wskaż formy ukształtowania powierzchni, które na nim występują.
Odszukaj na mapie miejscowość, w której mieszkasz. Jeśli nie ma jej na mapie, to znajdź najbliższą miejscowość gminną.
Opisz położenie geograficzne swojej miejscowości (w której krainie geograficznej jest położona, nad którą rzeką, w pobliżu którego miasta?).
Określ współrzędne geograficzne swojej miejscowości.
Określ współrzędne geograficzne skrajnych punktów województwa.
Wykonaj poniższe polecenia. Odpowiedzi zapisz poniżej.
Korzystając opisu poniższej mapy oraz dostępnych źródeł, ustal, w której części Polski leży twoje województwo.
Wymień formy ukształtowania powierzchni, które występują w twoim województwie.
Opisz położenie geograficzne swojej miejscowości (w której krainie geograficznej jest położona, nad którą rzeką, w pobliżu którego miasta?).
Określ współrzędne geograficzne swojej miejscowości.
Określ współrzędne geograficzne skrajnych punktów województwa.
Podsumowanie
W Polsce obowiązuje trójstopniowy podział administracyjny.
Podział Polski na mniejsze jednostki terytorialne umożliwia lepsze zarządzanie administracyjne państwem i sprawniejsze funkcjonowanie służb publicznych.
Po II wojnie światowej liczba województw w Polsce zmieniała się kilkakrotnie:
do 1950 roku było 14 województw;
od 1950 do 1975 roku było 17 województw;
od 1975 do 1999 roku było 49 województw;
od 1999 roku funkcjonuje 16 województw.
Nazwy województw mają pochodzenie historyczne lub geograficzne.
Stolice województw, powiatów i gmin są siedzibami lokalnych władz.
Wydrukuj poniższe tabele i wpisz do nich nazwy odpowiednich jednostek podziału administracyjnego (województwo, powiaty, gminy). Wpisz też nazwę swojej miejscowości oraz ewentualnie nazwy dzielnic, osiedli i sołectw (wsi). Skorzystaj z dokładnej mapy administracyjnej lub ze stron internetowych samorządów lokalnych.
Korzystając z dokładnej mapy administracyjnej lub ze stron internetowych samorządów lokalnych podaj województwo, powiat i gminę oraz ewentualnie nazwy dzielnic, osiedli i sołectw, w której leży twoja miejscowość.
Słownik
jednostka podziału terytorialnego III stopnia
jednostka ukształtowania terenu o krajobrazie odmiennym niż w sąsiednich jednostkach; różnice mogą występować w pokryciu terenu roślinnością czy zabudowaniami, a także w zaludnieniu, klimacie, budowie geologicznej
podział obszaru całego państwa na mniejsze jednostki terytorialne służący usprawnieniu życia i działalności jego mieszkańców, np. zarządzania krajem przez administrację państwową i samorządową (lokalną), funkcjonowania służby zdrowia, szkolnictwa, wymiaru sprawiedliwości itp.
jednostka podziału terytorialnego II stopnia (po raz pierwszy powiaty w Polsce wprowadzono w drugiej połowie XIV wieku)
obejmują obszary większych miast (jednej gminy miejskiej), które liczą ponad 100 tys. mieszkańców lub do końca 1998 roku były stolicami dawnych województw (poza Ciechanowem, Piłą i Sieradzem)
obejmują obszary kilku leżących obok siebie gmin zarówno miejskich, jak i wiejskich
jednostka podziału terytorialnego I stopnia
Ćwiczenia
Wskaż prawidłową odpowiedź.
Ilustopniowy podział terytorialny (administracyjny) funkcjonuje w Polsce?
Do każdej nazwy województwa dopasuj nazwę jego stolicy.
Uzupełnij tekst odnoszący się do województw naszego państwa.
Wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.
Niektóre nazwy województw są podobne do nazw krain geograficznych. Często też województwa zajmują podobne obszary jak krainy geograficzne. Przenieś lokalne człony nazw do odpowiednich kategorii. Każdy człon pasuje tylko do jednej kategorii.
Niektóre nazwy województw są podobne do nazw krain geograficznych. Często też województwa zajmują podobne obszary jak krainy geograficzne. Przenieś lokalne człony nazw do odpowiednich kategorii. Każdy człon pasuje tylko do jednej kategorii.
Wielkopolskie(a), Świętokrzyskie, Pomorskie, Śląskie(a), Małopolskie(a), Podlaskie(a), Lubuskie, Lubelskie(a), Mazowieckie(a)
Województwo, Pojezierze i Nizina | |
---|---|
Województwo i Pojezierze | |
Województwo i Nizina | |
Województwo i Wyżyna | |
Województwo i Góry |