Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Monachomachia Ignacego Krasickiego jako przykład poematu heroikomicznego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

  • podaje definicję poematu heroikomicznego,

  • wymienia cechy gatunkowe eposu bohaterskiego,

  • zna treść utworu,

  • zna problematykę poematu,

  • zna społeczno‑obyczajowy kontekst utworu.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

  • analizować i interpretować różne teksty literackie,

  • wskazać cechy gatunkowe poematu heroikomicznego w przeczytanym tekście,

  • określić okoliczności powstania poematu,

  • odróżniać komizm od parodii,

  • określić stosunek autora do problematyki poruszonej w utworze,

  • robić notatki.

2. Metoda i forma pracy

Pogadanka, podająca, poszukująca, praca z tekstem, dyskusja.

3. Środki dydaktyczne

Poemat Krasickiego Monachomachia, materiały przygotowane przez nauczyciela.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Podaje okoliczności powstania Monachomachii. Uczniowie w tym czasie notują.

  • pełny tytuł Monachomachia, czyli wojna mnichów;

  • poemat ukazał się anonimowo w 1778 roku i wyrósł w atmosferze krytyki oświeconych kół Polski wymierzonej w środowisko kleru;

  • został wydrukowany potajemnie w Lipsku przez warszawskiego wydawcę;

  • kiedy odszyfrowano autora, wybuchł skandal, okazało się bowiem, iż sam biskup (w właśnie nim był Krasicki) ośmiesza i atakuje środowisko kościoła;

  • owa krytyka wzięła się z faktu, iż oświeceniowe zakony nie podążały z duchem reform i kultywowały średniowieczne obyczaje (wyłączając pijarów i jezuitów), mając przy tym ogromny wpływ na poglądy i życie szlachty;

  • do tego należy dołączyć masowe wręcz wstępowanie do zakonów zubożałych synów szlacheckich, którzy jedynie powiększali szeregi zacofanego intelektualnie kleru i głosili anachroniczne ideały.

b) Faza realizacyjna

Aby uczniowie mogli dokonać właściwej analizy, nauczyciel zadaje pytania związane z problematyką i treścią Monachomachii.

  1. Przyjrzyj się kompozycji utworu. Co możesz o niej powiedzieć?

[Przykładowa odpowiedź: utwór napisany wierszem, rymowany, składa się z sześciu pieśni, z czego każda podzielona jest na kilka części; autor operuje jedynie monologiem
i opisami, język charakteryzuje się lapidarnością]

  1. Określ temat i akcję poematu.

[Przykładowa odpowiedź: tematem jest spór dwóch klasztorów – karmelitów
i dominikanów, akcja obejmuje dyskusję i bitwę, jest dynamiczna, szybka, sceny bardzo szybko przechodzą jedna w drugą]

  1. Przedstaw główne wydarzenia poematu, określ przyczyny konfliktu i powody wybuchu wojny.

  2. Wskaż w tekście oksymorony. Jaki efekt uzyskał Krasicki dzięki ich zastosowaniu?

  3. Wskaż elementy eposu bohaterskiego.

[Przykładowa odpowiedź: rada i przygotowania do polemiki, walka między dwoma obozami]

  1. Jakie możesz wyróżnić elementy parodii?

[Przykładowa odpowiedź: opis miasteczka, ukazanie próżniactwa, głupoty i pijaństwa mnichów, pseudo‑podniosłe przemówienia bohaterów, opis bitwy i jej uroczyste zakończenie poprzez wzniesienie kielicha]

  1. Na czym polega komizm utworu?

[Przykładowa odpowiedź: komizm polega na zastosowaniu samej formy, poetyki epopei (gatunku poważnego) dla przedstawienia śmieszności wydarzeń i bohaterów. Widoczne zdeformowanie cech właściwych epopei, nie jest jednak szydzeniem z wzorca.]

  1. Określ charakter utworu.

[Przykładowa odpowiedź: satyryczny i ośmieszający, ale jednocześnie pogodny, radosny, zabawny, bez sarkazmu i odautorskich zgryźliwości]

  1. Wypisz z tekstu Monachomachii przysłowia i powiedzenia. Jak rozumiesz ich znaczenie?

c) Faza podsumowująca

Po analizie nauczyciel podaje cechy poematu heroikomicznego. Uczniowie notują najważniejsze informacje.

  1. Rodowód historyczny gatunku sięga jeszcze czasów Homera.

  2. Istotą gatunku jest parodia klasycznego eposu bohaterskiego, przy czym przez parodiowanie rozumie się tu kategorię międzygatunkową, jaka w zakresie estetycznym jest sposobem wywoływania komizmu, a w zakresie literackim – odmianą stylizacji.

[Goliński Z., Wstęp, [w:] Krasicki I., Monachomachia i Antymonachomachia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1977, s. LIX]

  1. Parodii podlegają jedynie wybrane elementy epopei, do których należą: rzeczywistość przedstawiona oraz bohaterowie (ich błahe czyny opowiedziane są podniosłym, pełnym patosu, stylem).

  2. Bohaterowie charakteryzowani są przede wszystkim przez określone zachowanie
    i w działaniu. Opis ich postępowania: wypowiedzi, gestów, postaw wobec doraźnych sytuacji i zdarzeń – są najczęstszymi sposobami prezentacji.

[Goliński Z., Wstęp, [w:] Krasicki I., Monachomachia i Antymonachomachia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1977, s. LX]

  1. Utwór rozpoczyna się od apostrofy, którą wygłasza wszechwiedzący narrator, a która zawiera zapowiedź przyszłych zdarzeń.

  2. Występują dwa plany wydarzeń – świat ludzki (mnisi) oraz pozaludzki (Jędza Niezgody).

  3. W poemacie mamy do czynienia z dwoma rodzajami komizmu: humorystycznego
    i satyrycznego.

5. Bibliografia

  1. Goliński Z., Wstęp, [w:] Krasicki I., Monachomachia i Antymonachomachia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1977.

  2. Klimowicz M., Oświecenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

  3. Krasicki I., Monachomachia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976.

  4. Pusz W., Poemat heroikomiczny, [w:] Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996, s. 482‑488.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Dokonaj charakterystyki bohaterów Monachomachii. Zwróć uwagę na zarzuty, jakie Krasicki stawia mnichom.

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak

RYA0ULSDmUBfR

Pobierz załącznik

Plik PDF o rozmiarze 108.45 KB w języku polskim
RMRj7tfiC6Qil

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 30.00 KB w języku polskim