Monochromatyzm a wąska gama barwna

Zdarza się, że artysta, tworząc dzieło, operuje tylko jedną barwą, używając kilku jej odcieni. W rezultacie uzyskuje jednolity ton całego dzieła. Mówimy wówczas o monochromatyzmieMonochromatyzmmonochromatyzmie.

Monochromatyzm występował już w sztuce średniowiecza i renesansu. Poniżej ukazano dzieło malarskie Paola Uccella Bitwa pod San Romano, które może być tego dobrym przykładem. Zafascynowany geometrią i perspektywą Uccello nie dbał o odzwierciedlenie rzeczywistości, miał skłonność do geometryzowania kształtów i postaci. Jego dzieło to bardziej rezultat teoretycznych dociekań i matematycznych obliczeń niż wyobraźni lub obserwacji. Dotyczyło to także barw ograniczonych do gamy brązów.

R15Ymi6v3qAtf1

Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia fragment obrazu Paola Uccella „Bitwa pod San Romano”. Ukazuje scenę walki wojsk, znajdujących się na koniach. W dłoniach trzymają lance. W tle znajdują się myśliwi polujący na zwierzęta. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Monochromatycznie – co to znaczy?

R1CIMnYRJoOJH1

Ilustracja interaktywna przedstawia "Autoportret w aksamitnym berecie" Rembranta. Artysta siedzi bokiem, z twarzą zwróconą do widza. Ubrany jest w ciemny płaszcz, na głowie ma czarny beret. Ma długie, kręcone włosy, niebieskie oczy, podkręcone do góry wąsy. Skierowany jest w stronę widza. Jego szyję zdobi apaszka. Portret wykonany jest w odcieniach brązów i brunatnych zieleni oraz złocieni. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:

RhhXwjIt6EKjM1

Ilustracja przedstawia obraz Jean-Honoré Fragonarda pt. „Dziewczyna czytająca książkę”. Główna postać siedzi na łóżku, opiera się o różową poduszkę, przyłożoną do żółtej ściany. Widzimy ją z profilu. W ręku trzyma książkę i czyta. Ma żółtą suknię, włosy upięte w kok.

Rr9RmowS9jSDV1

Ilustracja przedstawia obraz Claude'a Moneta pt. „Kobieta z parasolem”. Obraz utrzymany jest w jasnych barwach. Widzimy kobietę w białej sukni, stoi bokiem, w prawej ręce trzyma rozłożoną, zieloną parasolkę. Stoi na łące, pełnej kolorowych kwiatów. Tło stanowi niebieskie niebo z białymi chmurami. Obraz jest rozmyty, bez ostrych konturów, nie widać dokładnie twarzy kobiety.

R1DENZYYgJRvd1

Ilustracja przedstawia obraz Angeliki Kauffmann „Portret kobiety”. Ukazuje portret uroczej damy o nieco melancholijnym nastroju. Obrócona w lewo kobieta, głowę odwraca w stronę przeciwną. Na głowie ma biały welon, a suknie jest mocno udrapowana. W jednej ręce trzyma lampę naftową, a w drugiej welon. Obraz utrzymany jest w tonacjach brązów, żółcieni i bieli.

R4s6CNVyFGup71

Ilustracja przedstawia obraz Gustawa Klimta pt. „Portret Fritzy Riedler”. W białym, pokrytym ażurowym wzorem fotelu, siedzi wyprostowana kobieta, ubrana w białą, koronkową, z falbanami suknie. Ma czarne, krótkie włosy, patrzy na widza. Postać jej jest trochę oddalona. Tło stanowi pomarańczowa ściana z namalowanymi małymi, niebieskimi kwadracikami. Koniec ściany, z lewej strony ma kolor od góry żółty, poniżej brązowy. Podłoga jest niebiesko – szara.

Monochromatyzm należy odróżnić od użycia wąskiej gamy barwnej gama barwnaGama barwnagama barwna, która występuje wówczas, gdy artyści w swoich dziełach celowo stosują tylko 2‑3 barwy w różnych odcieniach.

Niżej zamieszczona reprodukcja przedstawia obraz Claude’a Moneta „Most Waterloo w Londynie”. To jeden z obrazów z cykluCyklcyklu. Autor do jego namalowania użył wąskiej gamy barwnej. Kliknij w reprodukcję, a zobaczysz ten sam motyw na innym obrazie z cyklu – tym razem namalowanym z użyciem tylko jednej barwy w kilku odcieniach.

Rd0iStpYeF8hW1

Ilustracja przedstawia obraz Claude’a Moneta „Impresja. Wschód słońca”. Ukazuje zatokę portową ze statkami w tle. Na niebie znajduje się czerwono-pomarańczowe wschodzące słońce, odbijające się w tafli wody. Obraz utrzymany jest w niebiesko-szarej, mglistej tonacji z pomarańczowym niebem w górnej partii dzieła. Szerokie pociągnięcia pędzla rozcieńczonej, pomarańczowej farby, przez która prześwituje biały grunt dają efekt blasku odbijającego się od tafli wody światła wschodzącego słońca.

RWFI5WWfamTwh1

Ilustracja przedstawia "Budynek Parlamentu w Londynie" - obraz namalowany przez Claude’a Moneta. Ukazuje wyłaniający się zza Charing Cross Bridge się tytułowy budynek. Tamiza jest przysłonięta gęstą mgłą. Niebo, woda i budynki są malowane w tej samej tonacji, zdominowanej przez fiołkoworóżowy i niebieski kolor. Z obrazu tchnie atmosfera spokoju. Nieznaczne światło pojawia się za wieżą i budynkami po prawej stronie.

R1BoW007Dz7kT1

Ilustracja przedstawia obraz Claude’a Moneta „Grand Canal”. Ukazuje widok na Grand Canal w Wenecji i kościół Santa Maria della Salute. Kościół i budynki w jego obrębie oświetlone są promieniami słońca. Fasady połyskują żółcieniami i pomarańczami. Maszty po lewej stronie równoważą kompozycję. Tafla wody mieni się zieleniami, fioletami i żółcieniami. Fiolety pojawiają się także w dachach budynków. Niebo jaśnieje rozbielonymi błękitami i różami.

Grisaille

En camaïeuEn camaïeuEn camaïeu to francuski termin określający malowidło, w którym używa się tylko jednego koloru w różnych odcieniach. Odmianą takiego malarstwa jest grisailleGrisaillegrisaille [wym. grizaj], mające za zadanie naśladować płaskorzeźbęPłaskorzeźbapłaskorzeźbę, rzeźbę lub sztukaterięSztukateriasztukaterię . Grisaille wykonane były w różnych odcieniach koloru szarego, do białego włącznie.

Poniżej przedstawiono pomieszczenie, którego ściany i sufit zostały ozdobione malarstwem wykonanym techniką grisaille.

R1KMCemomsDY51

Ilustracja przedstawia malarstwo ścienne w Château de Tanlay. Ukazuje wnętrze francuskiego zamku. Widoczna jest sala, w której ozdobienie sufitu naśladuje płaskorzeźbę. W szarym odcieniu przedstawione zostały elementy dekoracyjne. Ściana i sufit mają szary kolor. Sufit jest zdobiony namalowanymi ornamentami oraz przedstawieniami figuralnymi/ Na ścianach są namalowane wnęki z postaciami, a pomiędzy mini, w czworokątnych polach znajdują się malunki rycerskich zbroi.

Zapewne wiesz, że kupując farbę, można skorzystać z próbników kolorów. Takich jak te poniżej.

RSGEQuLJboryZ1

Ilustracja przedstawia próbnik kolorów. Ukazuje połączone paski, na których zamieszczone zostały kolory, tworzące zestawy monochromatyczne, pochodzące od koloru brązowego, który jest rozjaśniany, aż do jasnego beżu.

RUSQqnwvyc54f1

Ilustracja przedstawia próbnik kolorów. Ukazuje połączone paski, na których zamieszczone zostały kolory, tworzące zestawy monochromatyczne, pochodzące od koloru ciemnofioletowego, który jest rozjaśniany aż do prawie bieli o fioletowym odcieniu.

R15EcDYtdyS2x1

Ilustracja przedstawia próbnik kolorów. Ukazuje połączone paski, na których zamieszczone zostały kolory, tworzące zestawy monochromatyczne, pochodzące od koloru pomarańczowego, który jest rozjaśniany, aż do prawie bieli o pomarańczowym odcieniu.

R1IA4A8aqoRLU1

Ilustracja przedstawia próbnik kolorów. Ukazuje połączone paski, na których zamieszczone zostały kolory, tworzące zestawy monochromatyczne, pochodzące od koloru ciemnoszarego, który jest rozjaśniany, aż do bardzo jasnej szarości.

Budowanie nastroju sceny

Monochromatyzm był szczególnie popularny w XVII w. w malarstwie holenderskim. Użycie przez artystę ograniczonej gamy barwnej pozwalało mu oddać pożądany nastrój wyobrażanej sceny.

Po podobną technikę obrazowania sięgnął żyjący w XIX wieku inny holenderski malarz – Vincent van Gogh. Również chodziło mu o odtworzenie określonej atmosfery przedstawianej sceny. Jej bohaterami byli spożywający posiłek chłopi. Kliknij na poniższą ilustrację i dowiedz się, jaką atmosferę chciał przekazać w swoim dziele artysta.

Przyjmuje się, że obraz Jedzący kartofle to ukłon van Gogha w stronę Rembrandta. Porównaj nastroje wywołane dzięki zastosowaniu techniki monochromatycznej w obrazach obu mistrzów.

R1TgNMGWRBfJW1

Ilustracja przedstawia obraz Rembrandta „Wieczerza w Emaus”. Ukazuje scenę we wnętrzu. zaczerpniętą z Ewangelii św. Łukasza, w której dwóch uczniów idących do miasta Emaus w pobliżu Jerozolimy spotyka się z Jezusem na wieczerzy, podczas której rozpoznaje Go. Jezus i uczniowie ukazani są w dolnej części obrazu. Siedzą przy stole, Jezus pośrodku z uduchowionym wyrazem twarzy. Do stołu podchodzi kobieta z tacą, na której niesie pożywienie. Stół pokryty jest białym obrusem. Pomieszczenie jest ciemne, masywne, kamienne ściany dekoruje łuk, znajdujący się za plecami Jezusa. W obrazie dominują czernie, ciemne brązy, brunatne zielenie oraz ciemne żółcienie.

Monochromatyzm spotykany jest w malarstwie o różnej tematyce: w scenach rodzajowychScena rodzajowascenach rodzajowych, religijnychScena religijnareligijnych, w pejzażuPejzażpejzażu, portreciePortretportrecie, martwej naturzeMartwa naturamartwej naturze. Przyjrzyj się dziełom prezentowanym w galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

Tematyka dzieł monochromatycznych

RhyhMF7KUIuF61

Ilustracja przedstawia obraz Pietera Bruegela Starszego „Trzech żołnierzy”. Ukazuje trzech żołnierzy, stojących w kręgu - każdy z nich zwrócony jest w inną stronę. Żołnierze są ubrani jak najemnicy, do zdobionych strojów mają doczepione u boku miecze. Odwrócony tyłem niesie duży bęben, przedstawiony frontalnie do widza gra na flecie, a zwrócony bokiem, spogląda do góry na trzymaną flagę. Kolorystyka obrazu utrzymana jest w jasnych brązach, beżach oraz czerni w tle.

RGjsPy5RgVVXS1

Ilustracja przedstawia obraz Willema Ukazuje martwą naturę ustawioną na stole we wnęce. Szklany, dekorowany kielich napełniony jest winem, na białym talerzu ułożone są oliwki. Na metalowej tacy leży plaster cytryny, obok leży nadkrojony jej owoc ze zwiniętą skórką., a spod niej wystaje rękojeść noża. Pomiędzy cytryna a kielichem leży przewrócona, złota patera. W obrazie dominują złote, brązowe i żółte barwy oraz czarne tło.

RqQtMhWhaePji1

Ilustracja przedstawia obraz „Zwiastowanie” nieznanego autora. Ukazuje klęczącą Marię, której modlitwę przerywa Archanioł Gabriel, przybyły z nowiną o poczęciu Chrystusa. Znajdująca się w arkadzie przedsionka Maria odwraca się w stronę zawieszonego w powietrzu Gabriela. On błogosławi ją prawą ręką, a w lewej trzyma szarfę z napisem. W tle, za murem znajduje się widok na górzysty pejzaż. Nad głową Gabriela unosi się mały aniołem z krzyżem. W lewym rogu rosną lilie, za nimi niezapominajki. Obraz utrzymany jest w szarościach.

RzP7gSA3TIDHX1

Ilustracja przedstawia „Autoportret” Rafaela Santiego. Ukazuje postać została bokiem, z półprofilu, kierującą wzrok w kierunku patrzącego. Ubrany jest w ciemny strój, na głowie ma także ciemny beret. Rafael ma długie włosy, owalna twarz jest poważna. Wraz z szyją odcina się od ciemnej plamy włosów i również dość ciemnego tła koloru brązowego.

R1eKPNM349X4O1

Ilustracja przedstawia obraz Ernesta Lawsona pt. „Zima nad rzeką". Na obrazie widzimy łąkę nad rzeką. Na łące stoją dwie łódki, trawa pokryta jest śniegiem. Za rzeką widać w oddali budynki. Rzeka i budynki są przedstawione niewyraźnie, jakby za mgłą.

RH3ZzKVf1Ra4Y1

lustracja przedstawia obraz Willema Claesza Hedy „Martwa natura z ostrygami, kielichem, cytryną i srebrną misą”. Ukazuje stół nakryty zielonym obrusem z ustawioną na nim martwą naturą. Po lewej stronie na talerzu lezą ostrygi, za nim potłuczony przezroczysty kielich. Pośrodku, w dekoracyjnym kielichu znajduje się wino. Na brzegu stołu na talerzu leży obrana cytryna ze zwisającą skórką i orzechem oraz opiera się przewrócona, czara ze srebra. . Zza czary wyłania się szklanka napełniona piwem. Kompozycję uzupełniają rozrzucone na stole orzechy włoskie. Tło jest utrzymane w odcieniach zieleni.

Po malarstwo monochromatyczne sięgali twórcy martwych natur, którzy w swoich dziełach chcieli przekazać określone treści religijne lub moralizatorskie. Jednym z nich był Holender Willem Claesz Heda. Był on mistrzem operowania szarościami w malarstwie. Prezentowana poniżej martwa natura to prawdziwa „uczta monochromatyczna” z niezliczonymi odcieniami szarej zieleni. Obraz ten, oprócz tego, że ukazywał piękno rzeczy i potraw, przede wszystkim opowiadał o nieuchronności przemijania.

Japońska sztuka malowania tuszem

Dzieła monochromatyczne powstawały nie tylko w Europie. Tworzono je także w Japonii, w okresie Muromachi (lata 1333‑1573). Japońskim artystom chodziło o przełożenie całego bogactwa barw na wąską gamę czerni i szarych odcieni.

Rj3GvJ4UGtQEy1

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Widok na Ama-no-Hashidate”. Wykonane tuszem dzieło ukazuje pejzaż ujęty z góry. W centrum pracy znajdują się charakterystyczny biały piaskowiec i sosny oraz budynki świątyni Chion-ji, nimi znajduje się Morze Aso, na którego dalekim brzegu stoi miasto Fuchû z zatłoczonymi świątyniami. Nad tą rozległą scenerią góruje potężna góra, w której znajduje się Świątynia Nariai-ji z zabudowaniami. Na pierwszym planie znajduje się zatoka Miyazu. Monochromatyczne dzieło utrzymane jest w brunatnych szarościach.

Kunszt japońskich malarzy polegał na tym, że mając do dyspozycji skromne środki: tusz, wodę, pędzle i papier lub jedwab potrafili stworzyć wyrafinowane plastycznie dzieła sztuki. Takim artystą był Sesshû Touyou. Poniżej przedstawiono dwie jego prace z cyklu ukazującego pory roku.

RagTY97DyXVh91

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Pejzaż zimowy”. Ukazuje krajobraz górski w okresie zimy. U podnóża gór stoją charty i świątynia. Strzeliste góry oddane są łamaną linią. Większość linii konturowych - wzgórz, świątyni, drzew i postaci ludzkiej - jest ciężka i ciemna, nierówna i postrzępiona. Malarz buduje drzewa, wzgórza i góry prawie wyłącznie z krótkich, prostych linii o różnej grubości. Ponadto linie wzgórz prawie wszystkie mają kąt czterdziestu pięciu stopni. W całej kompozycji dominuje jedna gruba, ciemna linia, która biegnie pionowo w dół obrazu, na lewo od środka. Przestrzeń po jej prawej stronie jest wypełniona kolczastą siatką złożoną z krótkich linii, które są w większości poziome i pionowe, wzmacniając krystaliczny ton lodowatej zimy.

R14J3ePT7iZ6v1

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Pejzaż jesienny”. Ukazuje krajobraz górski w okresie jesieni. U podnóża gór znajduje się świątynia. Większość linii konturowych - wzgórz, świątyni, drzew jest ciężka i ciemna. Malarz buduje drzewa, wzgórza i góry prawie wyłącznie z krótkich, prostych linii o różnej grubości. Po prawej stronie sterczą namalowane krótkimi liniami iglaste drzewa. Za nimi bardziej płynna linia wyznacza krawędzie zamku z dużą ilością okien, zaznaczonych pionowymi muśnięciami pędzla. Jednolite, szare niebo oddaje nastrój jesieni.

Taka estetyka miała swoje źródło w filozofii zen, czyli japońskiej odmianie buddyzmu. Artyści kierowali się zasadą mówiącą, że zanim malarz chwyci za pędzel, dzieło ma być już gotowe w jego duszy. Praca polegała więc na długim kontemplowaniu natury, by w pewnym momencie – w sposób intuicyjny i za pomocą kilku szybkich pociągnięć pędzla oddać moment wewnętrznej harmonii twórcy z otaczającym go światem. Japońscy twórcy wyrażali swoją filozofię sztuki i życia nie tylko za pomocą malarstwa, lecz także poezji oraz mądrych sentencji. Kliknij na ilustrację i zapoznaj się z jedną z takich sentencji.

Monochromatyzm w różnych dziedzinach sztuki

Monochromatyzm dotyczy także innych dyscyplin sztuki, nie tylko malarstwa, ale również rzeźby, witrażu, grafiki, rysunku, fotografii.

Rzeźby, które zostały pokryte dekoracją malarską, nazywamy polichromowanymi. Polichromia zazwyczaj jest wielobarwna, ale może być także monochromatyczna.

Rmww2R3M855E31

Ilustracja przedstawia płaskorzeźbę polichromowaną wielobarwną. Jest to fragment ściany kościóła Joannitów. Składa się z trzech scen. Pierwsza przedstawia zabudowę miasta, druga mężczyzn i rycerzy, jeden z nich trzyma latarnię, trzecia przedstawia rycerzy i zakonnika z sakiewką.

R4ZZvHuNXMCvK1

lustracja przedstawia pracę Louise'a Nevelsona „Big Black”. Ukazuje ułożone pod ścianą pudełka, wypełnione drewnianymi odpadkami: listwami, kołkami, wrzecionami i częściami mebli. Całość pokryta jest czarną farbą. Całość tworzy jednolitą, geometryczną konstrukcję, na którą składają się liczne proste linie i krzywizny.

Monochromatyzmem posługują się w swojej pracy także witrażyści.

RKXJVnZbxNrS81

Ilustracja przedstawia witraż Anny Koli. Ukazuje akt mężczyzny z pochyloną głową i skrzydłami. W tle znajdują się abstrakcyjne, nieregularne kształty. Witraż wykonany jest w szarościach i jasnych brązach.

R1a3EDJ0hw78C1

Ilustracja przedstawia pracę Andrzeja Kałuckiego „Opętanie”. Ukazuje pomarańczową głowę mężczyzny zamontowaną pomiędzy dwiema taflami czerwonego szkła. Za głową znajdują się paski z blachy, które są zamieszczone również z prawej strony tafli szkła, a także pod postacią.

Rq5Hmu3aZAYDP1

Ilustracja przedstawia witraż „Szachista”. Ukazuje mężczyznę grającego w szachy. Naprzeciwko niego znajduje się kobieta w dworskim stroju. Ma na sobie długą, wysoko przewiązaną suknię, wysokie nakrycie głowy. Mężczyzna ma na sobie dekoracyjną czapkę i luźny żakiet. Wnętrze pomieszczenie ujęte jest perspektywicznie. Po obu stronach znajdują się okna. Na brzegach boazerii siedzą figurki małpek. Całość utrzymana jest w ugrach i ochrach.

Tworzenie monochromatycznych prac typowe jest dla grafik, uzyskiwanych z matryc. Grafika w swej klasycznej postaci jest czarno‑biała (czarna farba na białym podłożu). Spotykane są też grafiki, które drukowane są na innym podłożu niż biały, a czerń farby zostaje zastąpiona jednym kolorem. Nadal są to grafiki monochromatyczne.

Kiedy artyści do stworzenia swoich dzieł użyją tylko koloru białego i czarnego oraz odcieni szarości mówimy o achromatyzmie. Zapoznaj się z przykładami achromatycznych grafik.

RaTmxRaK7cmtW1

Ilustracja przedstawia druk cyfrowy Izabelli Retkowskiej pt. „Interferencje_16_d0”. Na fotografii znajdują się poziome czarno-szare paski.

Rs2g6rDwpLRDW1

Ilustracja przedstawia linoryt Jakuba Jaszewskiego „Stacja Solaris”. Ukazuje abstrakcję o skomplikowanych układach czarnych, białych i szarych, falujących w różnych kierunkach linii. Na ilustracji po lewej stronie znajduje się czarna plama o nieregularnym kształcie.

R1QCx9QOodDDt1

Ilustracja przedstawia suchoryt Marka Zajki „Rozkład pana Staszka gwałtownie postępuje”. Ukazuje czarne linie o nieregularnych układach, nachodzące na siebie i wzajemnie się przenikające pod różnymi kierunkami. W centrum pracy i w górnej części linie zagęszczają się. Na linorycie znajdują się także białe i obwiedzione czarnym konturem: napisy, znaki interpunkcyjne, ukośny nawias oraz strzałka.

Grafiki bywają także odbijane z kilku matrycMatrycamatryc – wówczas dla każdej farby przygotowywana jest inna matryca. Przyjrzyj się niżej zamieszczonym grafikom z jednego cyklu. Pierwsza z nich jest monochromatyczna, druga wielobarwna.

R1WwwOGiUlmbO1

Ilustracja przedstawia grafikę Marka Zajki „C orange”. Ukazuje pomarańczowo-czerwone plamy, zamieszczone po lewej i prawej stronie.Pomiędzy nimi znajduje się biała część, wypełniona poziomymi, łukowatymi liniami, odchodzącymi od plamy po lewej stronie. Linie urywają się pośrodku.

RD1bk9npEqDbV1

Ilustracja przedstawia grafikę wielobarwną Marka Zajko pt. „A dust”. Na fotografii znajduje się jasnopomarańczowe tło z różowymi plamami.

W przypadku technik rysunkowych narzędziem może być wszystko, co pozostawia ślad na płaszczyźnie. Do najbardziej popularnych narzędzi rysunkowych należą: ołówek, węgiel, tusz, kreda, piórko.

Przyjrzyj się niżej zamieszczonym reprodukcjom rysunków Vincenta van Gogha. Po kliknięciu w każdą z nich możesz zapoznać się z nazwą narzędzi użytych do wykonania monochromatycznych prac.

Monochromatyzm w różnych dziedzinach sztuki

W sztuce możemy spotkać także monochromatyczne fotografie. To rodzaj fotografii polegający na utrwalaniu obrazu za pomocą jednego koloru – najczęściej jest to fotografia czarno‑biała lub w sepiiSepiasepii.

Rzv6JQIT1v0bs1

Ilustracja przedstawia czarno-białą fotografię Jakuba Wawrzaka. Ukazuje widok na miasto z lotu ptaka. Fotografia wykonana jest pod niewielkim kątem, dlatego widoczne są i dachy, i fasady budowli.

RHxGFqivyJ0q61

Ilustracja przedstawia fotografię Hansa Schneidera wykonaną w sepii. Ukazuje widok na rzekę oraz budynki znajdujące się u jej brzegu. Po wodzie łódkami płyną ludzie. Przy brzegu zacumowane są inne łodzie. Rzekę od budynków oddziela kamienny mur.

Wyobraźnię i fantazję utożsamia się w sztuce z barwą. Jednak fotografie Anny Koli świadczą o tym, że do rozwoju wyobraźni mogą służyć również dzieła monochromatyczne. Przyjrzyj się fotografiom prezentowanym w galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

RqsFOqc4YPD4A1

Ilustracja przedstawia fotografię Anny Koli "Ćma". Ukazuje fragment oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

RXvtaDtbISiEb1

Ilustracja przedstawia fragment fotografię Anny Koli "Nietoperz ". Ukazuje fragment oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

R1Brg3aX5iXUt1

Ilustracja przedstawia fotografię Anny Koli "Ptak". Ukazuje fragment delikatnie oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

Monochromatyzm stosowany jest także przez artystów komiksowych, chcących wywołać u widza określony nastrój.

W komiksie Western Grzegorz Rosiński zastosował monochromatyczne odcienie barwy brązowej po to, aby zasugerować, że akcja komiksu rozgrywa się ponad sto lat temu. Użyta kolorystyka miała przywodzić na myśl barwę dawnych fotografii – sepii.

R1ChgVXv3zm9V1

Ilustracja przedstawia komiks Grzegorza Rosińskiego oraz Jeana Van Hamme pt. „Western”. Przez las wędruje bryczka z końmi, którą jadą dwie postacie. Po lewej stronie, przed polaną stoi chata. Osoby w powozie rozmawiają, co sugerują dymki z tekstem. Komiks wykonany jest akwarelą z podkreślonymi na czarno liniami konturowymi. Na ilustracji dominują brązy, zielenie i beże.

Kliknij na postać na ilustracji, żeby dowiedzieć się, jaki nastrój chciał wywołać Herman, używając w swoim komiksie monochromatycznych odcieni barwy zielonej.

Podsumowanie

Polecenie 1

Przyjrzyj się dziełom współczesnych artystów wykonanych różnymi technikami, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

RHrWyPXIlpd481

Ilustracja przedstawia obraz Andrzeja Kałuckiego pt. „Metamorfozy”. Na obrazie znajduje się zarys trzech postaci. Widoczne są od popiersia w górę. Tło jest siwe, postacie są czarne z czerwonymi punktami.

R1KciXkGuKI6w1

Ilustracja przedstawia obraz Ireneusza Kopacza pt. „Ogród”. Na jasnobrązowym tle znajduje się kilka siwych kropek, fragment zapisanej kartki, siwa plama, srebrna plama i małe kółko z niebieskim środkiem, czerwoną obramówką i czerwonym samolocikiem.

R11MXvcLZ8IqN1

Ilustracja przedstawia obraz Witolda Pochylskiego pt. „Notatnik Portretowy – zamyślenie – pozytyw – negatyw”. Na obrazie znajduje się osiem profili twarzy mężczyzny, w odcieniach zieleni.

RPtlYpmickcg61

Ilustracja przedstawia obraz Joanny Chołaścińskiej pt. „Żywioły – Słońce 2”. Na obrazie znajduje się duże koło - Słońce w kolorze zgaszonej pomarańczy, na którym występują siwe plamy. Dookoła jest kremowo-brązowe tło.

RmXhJo5Lnp9iI1

Ilustracja przedstawia obraz Piotra Gojowego pt. „Brama II”. Tło obrazu stanowią różnokolorowe kratki, tworzące bramę.

RAX9xy5HIMaZO1

Ilustracja przedstawia obraz Witolda Pochylskiego pt. „Moja ulica”. Na kolorowym obrazie znajduje się fragment ulicy. Widoczne są niebieskie, fioletowe, zielone drzewa, żółte, niebieskie, brązowe, fioletowe samochody oraz pomarańczowe, brązowe budynki.

R1aFMF8JflR6T1

Przedstaw problem monochromatyzmu jako terminu plastycznego. Podaj przykłady dzieł reprezentujących różne dziedziny sztuki.

Polecenie 2

Potrzebne będą: dwie kartki, farby plakatowe, pędzle

R1UqIZuMFTMyB1

Korzystając z informacji uzyskanych podczas lekcji, opowiedz, w jaki sposób artyści wykorzystywali w swoich dziełach monochromatyzm.

Namaluj dwa razy ten sam motyw martwej natury.
Pierwsza martwa natura powinna być pracą monochromatyczną. Wybierz jedną tonację kolorów, np. niebieską. Do malowania wprowadź również kolor czarny i biały. Mieszając wybrane kolory ze sobą, pokaż „paletę barw” w ujęciu monochromatycznym.

Druga martwa natura niech będzie pracą wielobarwną. Za pomocą całej dostępnej kolorystyki farb namaluj ten sam motyw martwej natury co poprzednio. Zwracaj szczególną uwagę na barwność nie tylko samych przedmiotów, lecz także na relacje barwne między nimi, jak również na cień. Ogranicz tu do minimum kolor czarny i biały.

Słownik pojęć

Źródło:

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

R15Ymi6v3qAtf1

Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia fragment obrazu Paola Uccella „Bitwa pod San Romano”. Ukazuje scenę walki wojsk, znajdujących się na koniach. W dłoniach trzymają lance. W tle znajdują się myśliwi polujący na zwierzęta. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: Monochromatycznie – co to znaczy?

RxyQpZBxlMFmL1

Ilustracja przedstawia obraz Claude’a Moneta „Most Waterloo w Londynie”. Ukazuje połyskujący od żółtych świateł most na Tamizie w gęstej mgle. odbijający się w tafli wody. Za nim widok przedstawia kominy fabryk. Obraz jest rozmyty, niewyraźny. Całe dzieło utrzymane jest w fioletowej tonacji.

RnFt5yPgZd6Hn1

Ilustracja przedstawia obraz Claude’a Moneta „Most Waterloo w Londynie”. Ukazuje most na Tamizie w gęstej mgle. odbijający się w tafli wody. Za nim widok przedstawia kominy fabryk. Obraz jest rozmyty, niewyraźny. Całe dzieło utrzymane jest w szarobłękitnej tonacji.

R1KMCemomsDY51

Ilustracja przedstawia malarstwo ścienne w Château de Tanlay. Ukazuje wnętrze francuskiego zamku. Widoczna jest sala, w której ozdobienie sufitu naśladuje płaskorzeźbę. W szarym odcieniu przedstawione zostały elementy dekoracyjne. Ściana i sufit mają szary kolor. Sufit jest zdobiony namalowanymi ornamentami oraz przedstawieniami figuralnymi/ Na ścianach są namalowane wnęki z postaciami, a pomiędzy mini, w czworokątnych polach znajdują się malunki rycerskich zbroi.

RbMFu3nFhSGJp1

Ilustracja przedstawia obraz Salomona Konincka pt. „Uczony w swoim gabinecie”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna w czarnym ubraniu. Siedzi on na krześle przy stole. Głowę opiera na dłoni.

RoqvBe0nlc2yc1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha „Jedzący kartofle”. Ukazuje pięć osób siedzących przy stole i jedzących kartofle z jednego talerza. Postacie rozmawiają z sobą. Ich twarze są zdeformowane, pojawiają się na nich bruzdy, zmarszczki. Kobieta po prawej stronie jest smutna, ma pochyloną głowę. Nalewa do filiżanek kawę. Obraz utrzymany jest w ciemnej tonacji barwnej. Jedynym źródłem światła dla sceny jest niewielka lampa zawieszona nad stołem. Ściany wnętrza są brudne, krzywe, okna niewielkie.

R1TgNMGWRBfJW1

Ilustracja przedstawia obraz Rembrandta „Wieczerza w Emaus”. Ukazuje scenę we wnętrzu. zaczerpniętą z Ewangelii św. Łukasza, w której dwóch uczniów idących do miasta Emaus w pobliżu Jerozolimy spotyka się z Jezusem na wieczerzy, podczas której rozpoznaje Go. Jezus i uczniowie ukazani są w dolnej części obrazu. Siedzą przy stole, Jezus pośrodku z uduchowionym wyrazem twarzy. Do stołu podchodzi kobieta z tacą, na której niesie pożywienie. Stół pokryty jest białym obrusem. Pomieszczenie jest ciemne, masywne, kamienne ściany dekoruje łuk, znajdujący się za plecami Jezusa. W obrazie dominują czernie, ciemne brązy, brunatne zielenie oraz ciemne żółcienie.

RhyhMF7KUIuF61

Ilustracja przedstawia obraz Pietera Bruegela Starszego „Trzech żołnierzy”. Ukazuje trzech żołnierzy, stojących w kręgu - każdy z nich zwrócony jest w inną stronę. Żołnierze są ubrani jak najemnicy, do zdobionych strojów mają doczepione u boku miecze. Odwrócony tyłem niesie duży bęben, przedstawiony frontalnie do widza gra na flecie, a zwrócony bokiem, spogląda do góry na trzymaną flagę. Kolorystyka obrazu utrzymana jest w jasnych brązach, beżach oraz czerni w tle.

RGjsPy5RgVVXS1

Ilustracja przedstawia obraz Willema Ukazuje martwą naturę ustawioną na stole we wnęce. Szklany, dekorowany kielich napełniony jest winem, na białym talerzu ułożone są oliwki. Na metalowej tacy leży plaster cytryny, obok leży nadkrojony jej owoc ze zwiniętą skórką., a spod niej wystaje rękojeść noża. Pomiędzy cytryna a kielichem leży przewrócona, złota patera. W obrazie dominują złote, brązowe i żółte barwy oraz czarne tło.

RqQtMhWhaePji1

Ilustracja przedstawia obraz „Zwiastowanie” nieznanego autora. Ukazuje klęczącą Marię, której modlitwę przerywa Archanioł Gabriel, przybyły z nowiną o poczęciu Chrystusa. Znajdująca się w arkadzie przedsionka Maria odwraca się w stronę zawieszonego w powietrzu Gabriela. On błogosławi ją prawą ręką, a w lewej trzyma szarfę z napisem. W tle, za murem znajduje się widok na górzysty pejzaż. Nad głową Gabriela unosi się mały aniołem z krzyżem. W lewym rogu rosną lilie, za nimi niezapominajki. Obraz utrzymany jest w szarościach.

RzP7gSA3TIDHX1

Ilustracja przedstawia „Autoportret” Rafaela Santiego. Ukazuje postać została bokiem, z półprofilu, kierującą wzrok w kierunku patrzącego. Ubrany jest w ciemny strój, na głowie ma także ciemny beret. Rafael ma długie włosy, owalna twarz jest poważna. Wraz z szyją odcina się od ciemnej plamy włosów i również dość ciemnego tła koloru brązowego.

R1eKPNM349X4O1

Ilustracja przedstawia obraz Ernesta Lawsona pt. „Zima nad rzeką". Na obrazie widzimy łąkę nad rzeką. Na łące stoją dwie łódki, trawa pokryta jest śniegiem. Za rzeką widać w oddali budynki. Rzeka i budynki są przedstawione niewyraźnie, jakby za mgłą.

RH3ZzKVf1Ra4Y1

lustracja przedstawia obraz Willema Claesza Hedy „Martwa natura z ostrygami, kielichem, cytryną i srebrną misą”. Ukazuje stół nakryty zielonym obrusem z ustawioną na nim martwą naturą. Po lewej stronie na talerzu lezą ostrygi, za nim potłuczony przezroczysty kielich. Pośrodku, w dekoracyjnym kielichu znajduje się wino. Na brzegu stołu na talerzu leży obrana cytryna ze zwisającą skórką i orzechem oraz opiera się przewrócona, czara ze srebra. . Zza czary wyłania się szklanka napełniona piwem. Kompozycję uzupełniają rozrzucone na stole orzechy włoskie. Tło jest utrzymane w odcieniach zieleni.

Rj3GvJ4UGtQEy1

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Widok na Ama-no-Hashidate”. Wykonane tuszem dzieło ukazuje pejzaż ujęty z góry. W centrum pracy znajdują się charakterystyczny biały piaskowiec i sosny oraz budynki świątyni Chion-ji, nimi znajduje się Morze Aso, na którego dalekim brzegu stoi miasto Fuchû z zatłoczonymi świątyniami. Nad tą rozległą scenerią góruje potężna góra, w której znajduje się Świątynia Nariai-ji z zabudowaniami. Na pierwszym planie znajduje się zatoka Miyazu. Monochromatyczne dzieło utrzymane jest w brunatnych szarościach.

RagTY97DyXVh91

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Pejzaż zimowy”. Ukazuje krajobraz górski w okresie zimy. U podnóża gór stoją charty i świątynia. Strzeliste góry oddane są łamaną linią. Większość linii konturowych - wzgórz, świątyni, drzew i postaci ludzkiej - jest ciężka i ciemna, nierówna i postrzępiona. Malarz buduje drzewa, wzgórza i góry prawie wyłącznie z krótkich, prostych linii o różnej grubości. Ponadto linie wzgórz prawie wszystkie mają kąt czterdziestu pięciu stopni. W całej kompozycji dominuje jedna gruba, ciemna linia, która biegnie pionowo w dół obrazu, na lewo od środka. Przestrzeń po jej prawej stronie jest wypełniona kolczastą siatką złożoną z krótkich linii, które są w większości poziome i pionowe, wzmacniając krystaliczny ton lodowatej zimy.

R14J3ePT7iZ6v1

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Pejzaż jesienny”. Ukazuje krajobraz górski w okresie jesieni. U podnóża gór znajduje się świątynia. Większość linii konturowych - wzgórz, świątyni, drzew jest ciężka i ciemna. Malarz buduje drzewa, wzgórza i góry prawie wyłącznie z krótkich, prostych linii o różnej grubości. Po prawej stronie sterczą namalowane krótkimi liniami iglaste drzewa. Za nimi bardziej płynna linia wyznacza krawędzie zamku z dużą ilością okien, zaznaczonych pionowymi muśnięciami pędzla. Jednolite, szare niebo oddaje nastrój jesieni.

R102SZGiREOWA1

Ilustracja przedstawia obraz Sesshû Touyou „Haboku-Sansui”. Jest to abstrakcyjne dzieło, ukazujące pejzaż. Z niezdefiniowanych form wyłania się sugestia mglistych gór w tle. Na pierwszym planie są klify i krzewy oraz trójkątna linia dachu z pionowymi liniami tworzącymi ogrodzenie. Poniżej dzieło zawiera płaską powierzchnię akwenu, z dwoma osobami po prawej w łodzi wiosłowej.

Rmww2R3M855E31

Ilustracja przedstawia płaskorzeźbę polichromowaną wielobarwną. Jest to fragment ściany kościóła Joannitów. Składa się z trzech scen. Pierwsza przedstawia zabudowę miasta, druga mężczyzn i rycerzy, jeden z nich trzyma latarnię, trzecia przedstawia rycerzy i zakonnika z sakiewką.

R4ZZvHuNXMCvK1

lustracja przedstawia pracę Louise'a Nevelsona „Big Black”. Ukazuje ułożone pod ścianą pudełka, wypełnione drewnianymi odpadkami: listwami, kołkami, wrzecionami i częściami mebli. Całość pokryta jest czarną farbą. Całość tworzy jednolitą, geometryczną konstrukcję, na którą składają się liczne proste linie i krzywizny.

RKXJVnZbxNrS81

Ilustracja przedstawia witraż Anny Koli. Ukazuje akt mężczyzny z pochyloną głową i skrzydłami. W tle znajdują się abstrakcyjne, nieregularne kształty. Witraż wykonany jest w szarościach i jasnych brązach.

R1a3EDJ0hw78C1

Ilustracja przedstawia pracę Andrzeja Kałuckiego „Opętanie”. Ukazuje pomarańczową głowę mężczyzny zamontowaną pomiędzy dwiema taflami czerwonego szkła. Za głową znajdują się paski z blachy, które są zamieszczone również z prawej strony tafli szkła, a także pod postacią.

Rq5Hmu3aZAYDP1

Ilustracja przedstawia witraż „Szachista”. Ukazuje mężczyznę grającego w szachy. Naprzeciwko niego znajduje się kobieta w dworskim stroju. Ma na sobie długą, wysoko przewiązaną suknię, wysokie nakrycie głowy. Mężczyzna ma na sobie dekoracyjną czapkę i luźny żakiet. Wnętrze pomieszczenie ujęte jest perspektywicznie. Po obu stronach znajdują się okna. Na brzegach boazerii siedzą figurki małpek. Całość utrzymana jest w ugrach i ochrach.

RaTmxRaK7cmtW1

Ilustracja przedstawia druk cyfrowy Izabelli Retkowskiej pt. „Interferencje_16_d0”. Na fotografii znajdują się poziome czarno-szare paski.

Rs2g6rDwpLRDW1

Ilustracja przedstawia linoryt Jakuba Jaszewskiego „Stacja Solaris”. Ukazuje abstrakcję o skomplikowanych układach czarnych, białych i szarych, falujących w różnych kierunkach linii. Na ilustracji po lewej stronie znajduje się czarna plama o nieregularnym kształcie.

R1QCx9QOodDDt1

Ilustracja przedstawia suchoryt Marka Zajki „Rozkład pana Staszka gwałtownie postępuje”. Ukazuje czarne linie o nieregularnych układach, nachodzące na siebie i wzajemnie się przenikające pod różnymi kierunkami. W centrum pracy i w górnej części linie zagęszczają się. Na linorycie znajdują się także białe i obwiedzione czarnym konturem: napisy, znaki interpunkcyjne, ukośny nawias oraz strzałka.

R1WwwOGiUlmbO1

Ilustracja przedstawia grafikę Marka Zajki „C orange”. Ukazuje pomarańczowo-czerwone plamy, zamieszczone po lewej i prawej stronie.Pomiędzy nimi znajduje się biała część, wypełniona poziomymi, łukowatymi liniami, odchodzącymi od plamy po lewej stronie. Linie urywają się pośrodku.

RD1bk9npEqDbV1

Ilustracja przedstawia grafikę wielobarwną Marka Zajko pt. „A dust”. Na fotografii znajduje się jasnopomarańczowe tło z różowymi plamami.

RPlxjJKnsaaJc1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha pt. „Pole z dwoma postaciami”. Na obrazie znajduje się fragment pola. Na polu są kobieta oraz mężczyzna. Obraz jest czarno-biały.

Rq4p0K4g8bgDL1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha pt. „Portret starego mężczyzny w cylindrze”. Na obrazie znajduje się starszy mężczyzna w ciemnym ubrniu i cilindrze na głowie.

RziQjymytSGQQ1

Ilustracja przedstawia obraz Vincenta van Gogha pt. „Trzy ręce, dwie trzymające widelec”. Na obrazie znajdują się trzy męskie dłonie. W dwóch z nich znajdują się widelce.

Rzv6JQIT1v0bs1

Ilustracja przedstawia czarno-białą fotografię Jakuba Wawrzaka. Ukazuje widok na miasto z lotu ptaka. Fotografia wykonana jest pod niewielkim kątem, dlatego widoczne są i dachy, i fasady budowli.

RHxGFqivyJ0q61

Ilustracja przedstawia fotografię Hansa Schneidera wykonaną w sepii. Ukazuje widok na rzekę oraz budynki znajdujące się u jej brzegu. Po wodzie łódkami płyną ludzie. Przy brzegu zacumowane są inne łodzie. Rzekę od budynków oddziela kamienny mur.

RqsFOqc4YPD4A1

Ilustracja przedstawia fotografię Anny Koli "Ćma". Ukazuje fragment oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

RXvtaDtbISiEb1

Ilustracja przedstawia fragment fotografię Anny Koli "Nietoperz ". Ukazuje fragment oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

R1Brg3aX5iXUt1

Ilustracja przedstawia fotografię Anny Koli "Ptak". Ukazuje fragment delikatnie oświetlonych, ludzkich pleców na czarnym tle z wyeksponowanym kręgosłupem łopatkami.

R1ChgVXv3zm9V1

Ilustracja przedstawia komiks Grzegorza Rosińskiego oraz Jeana Van Hamme pt. „Western”. Przez las wędruje bryczka z końmi, którą jadą dwie postacie. Po lewej stronie, przed polaną stoi chata. Osoby w powozie rozmawiają, co sugerują dymki z tekstem. Komiks wykonany jest akwarelą z podkreślonymi na czarno liniami konturowymi. Na ilustracji dominują brązy, zielenie i beże.

RWjfqggtSeCFC1

Ilustracja przedstawia obraz Hermana pt. „Jeremiah. Noc na bagnach”. Na obrazie znajduje się mężczyzna na bagnach. W ręku trzyma broń.