Ilustracja przedstawia zapis nutowy składający się z kilku pięciolinii, na których umieszczone są zapisy określonych znaków muzycznych. Tytuł lekcji: Muzyczne klucze.
Ilustracja przedstawia zapis nutowy składający się z kilku pięciolinii, na których umieszczone są zapisy określonych znaków muzycznych. Tytuł lekcji: Muzyczne klucze.
Muzyczne klucze
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1SqmcCyxjGHc
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja twórcza, doskonalenie umiejętności muzycznych.
1. W zakresie śpiewu. Uczeń:
1) śpiewa ze słuchu lub z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z akompaniamentem) minimum 10 różnorodnych utworów wokalnych w roku szkolnym:
a) piosenki z repertuaru dziecięcego, młodzieżowego, popularnego i ludowego;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
a) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;
2. Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:
1) nazywa dźwięki gamy, rozpoznaje ich położenie na pięciolinii;
Nauczysz się
opisywać poszczególne klucze muzyczne;
wskazywać obecnie używane klucze muzyczne;
odczytywać zapis muzyczny w poszczególnych kluczach muzycznych;
stosować właściwą terminologię muzyczną.
Co oznacza klucz w muzyce?
Klucz muzyczny jest graficznym znakiem określającym położenie poszczególnych dźwięków na pięcioliniiPięcioliniapięciolinii.
Dawniej - w X wieku - na początku linii używano liter alfabetu, z czasem ich kształt ulegał zmianie, aż do przyjęcia formy, która znana jest dzisiaj.
W zależności od wyznaczonego dźwięku wyróżniamy trzy rodzaje kluczy: G, F, C.
R1AqYQIGiiVXB
Grafika przedstawiająca klucz wiolinowy i dźwięk g1. Klucz narysowany jest we właściwym miejscu na pięciolinii. Rozpoczyna się od drugiej linii. Składa się z następujących elementów: małe półkole między drugą a trzecią linią, większe półkole rozpoczynające się tam gdzie zakończyło się po prawej stronie małe półkole i kończące się dalej niż małe półkole, umieszczone między liniami pierwszą i drugą. Skośna linia biegnąca do środka klucza na linii czwartej zawijas zawracający ku dołowi, prosta linia biegnąca w dół przez środek klucza. Na dole ozdobne zawinięcie klucza w lewą stronę. W kluczu wiolinowym dźwięk g1 znajduje się na drugiej linii, w miejscu gdzie rozpoczyna się klucz. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz sopranowy rozpoczyna się od drugiej linii i wyznacza dźwięk g.
Grafika przedstawiająca klucz wiolinowy i dźwięk g1. Klucz narysowany jest we właściwym miejscu na pięciolinii. Rozpoczyna się od drugiej linii. Składa się z następujących elementów: małe półkole między drugą a trzecią linią, większe półkole rozpoczynające się tam gdzie zakończyło się po prawej stronie małe półkole i kończące się dalej niż małe półkole, umieszczone między liniami pierwszą i drugą. Skośna linia biegnąca do środka klucza na linii czwartej zawijas zawracający ku dołowi, prosta linia biegnąca w dół przez środek klucza. Na dole ozdobne zawinięcie klucza w lewą stronę. W kluczu wiolinowym dźwięk g1 znajduje się na drugiej linii, w miejscu gdzie rozpoczyna się klucz. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz sopranowy rozpoczyna się od drugiej linii i wyznacza dźwięk g.
Klucz sopranowy, online-skills, CC BY 3.0
Gdy klucz G rozpoczyna się ślimakiem na pierwszej linii nazywa się dyszkantowym, natomiast jeśli na drugiej - wiolinowym.
Obecnie w użyciu pozostał tylko drugi z nich. Jest najpowszechniej stosowanym kluczem w muzyce i służy do zapisu partii większości instrumentów, a także utworów przeznaczonych na głos ludzki: sopran, alt, tenor.
Rk3hHRJcHD3xH
Grafika przedstawiająca klucz basowy i dźwięk f małe. Klucz narysowany jest we właściwym miejscu na pięciolinii. Rozpoczyna się od czwartej linii. Jego kształt przypomina ucho rozpoczynające się kropką na czwartej linii a kończące się na drugiej linii. Częścią klucza są dwie kropki: jedna nad czwartą linią, druga pod czwartą linią. Dźwięk f małe w kluczu basowym znajduje się na czwartej linii tam gdzie rozpoczyna się klucz. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz basowy rozpoczyna się od czwartej linii i wyznacza dźwięk f.
Grafika przedstawiająca klucz basowy i dźwięk f małe. Klucz narysowany jest we właściwym miejscu na pięciolinii. Rozpoczyna się od czwartej linii. Jego kształt przypomina ucho rozpoczynające się kropką na czwartej linii a kończące się na drugiej linii. Częścią klucza są dwie kropki: jedna nad czwartą linią, druga pod czwartą linią. Dźwięk f małe w kluczu basowym znajduje się na czwartej linii tam gdzie rozpoczyna się klucz. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz basowy rozpoczyna się od czwartej linii i wyznacza dźwięk f.
Klucz basowy, online-skills, CC BY 3.0
Klucz F rozpoczyna się ślimakiem od trzeciej (klucz barytonowy), czwartej (klucz basowy), bądź piątej (klucz subbasowy) linii.
Obecnie w użyciu pozostał tylko drugi z nich. Służy do zapisu partii instrumentów wykonujących linię basową, np. fortepianu, kontrabasu, organów a także głosu ludzkiego: barytonu, bas‑barytonu, basu.
RI3aE5AFXNXXb
Grafika przedstawiająca klucz altowy i dźwięk c razkreślne. Klucz składa się z dwóch linii przecinających całą pięciolinię. Jedna linia jest grubsza druga cieńsza i z dwóch półkoli skierowanych otworem w kierunku linii, połączonych kształtem przypominających strzałkę. Ta strzałka wyznacza środek klucza, który wskazuje miejsce w którym jest położone c razkreślne. Dźwięk c razkreślne w kluczu altowym znajduje się na trzeciej linii. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz altowy wcięciem na trzeciej linii wyznacza dźwięk c.
Grafika przedstawiająca klucz altowy i dźwięk c razkreślne. Klucz składa się z dwóch linii przecinających całą pięciolinię. Jedna linia jest grubsza druga cieńsza i z dwóch półkoli skierowanych otworem w kierunku linii, połączonych kształtem przypominających strzałkę. Ta strzałka wyznacza środek klucza, który wskazuje miejsce w którym jest położone c razkreślne. Dźwięk c razkreślne w kluczu altowym znajduje się na trzeciej linii. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz altowy wcięciem na trzeciej linii wyznacza dźwięk c.
Klucz altowy, online-skills, CC BY 3.0
RIJ5x8HmNDnbv
Grafika przedstawiająca klucz tenorowy i dźwięk c razkreślne. Klucz tenorowy wygląda dokładnie tak jak klucz altowy tylko położony jest o jedną linię wyżej. Dźwięk c razkreślne w kluczu tenorowym znajduje się na czwartej linii. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz altowy wcięciem na czwartej linii wyznacza dźwięk c.
Grafika przedstawiająca klucz tenorowy i dźwięk c razkreślne. Klucz tenorowy wygląda dokładnie tak jak klucz altowy tylko położony jest o jedną linię wyżej. Dźwięk c razkreślne w kluczu tenorowym znajduje się na czwartej linii. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się informacja dodatkowa: Klucz altowy wcięciem na czwartej linii wyznacza dźwięk c.
Klucz tenorowy, online-skills, CC BY 3.0
Klucz C składa się z dwóch linii oraz nawiasu przypominającego cyfrę 3. Jego wcięcie, znajdujące się na pierwszej (klucz sopranowy), drugiej (klucz mezzosopranowy), trzeciej (klucz altowy), czwartej (klucz tenorowy) linii, wyznacza dźwięk c.
Dawniej służył do zapisu partii chóralnej, z czasem jednak został wyparty przez klucz wiolinowy i basowy.
Obecnie w użyciu pozostał tylko trzeci i czwarty z nich. Klucz altowy służy do zapisu partii niektórych instrumentów, np. altówki, puzonu, rożka angielskiego. W kluczu tenorowym są zapisane wyższe partie wiolonczeli, fagotu.
Miejsce klucza na pięciolinii
RPcPi8NC4V4h6
Na ilustracji początek zapisu nutowego na fortepian. Na ilustracji znajdują się dwie pięciolinie, klucz wiolinowy, klucz basowy, bemole, metrum i trzy takty zapisu nutowego. Na ilustracji znajdują się punkty aktywne, pod którymi ukryto infromacje dodatkowe: Punkt 1: Dwie pięciolinie połączone są klamrą, zwaną akoladą. Oznacza to, że powinny być zagrane jednocześnie.
Punkt 2: Na początku pięciolinii umieszczony jest klucz muzyczny. Punkt 3: Po kluczu muzycznym zapisane są znaki przykluczowe, określające tonację utworu. Punkt 4: Po znakach przykluczowych zawarte jest metrum, określające układ akcentów kompozycji. Punkt 5: Fragment pięciolinii ukazuje przykład partytury fortepianowej.
Na ilustracji początek zapisu nutowego na fortepian. Na ilustracji znajdują się dwie pięciolinie, klucz wiolinowy, klucz basowy, bemole, metrum i trzy takty zapisu nutowego. Na ilustracji znajdują się punkty aktywne, pod którymi ukryto infromacje dodatkowe: Punkt 1: Dwie pięciolinie połączone są klamrą, zwaną akoladą. Oznacza to, że powinny być zagrane jednocześnie.
Punkt 2: Na początku pięciolinii umieszczony jest klucz muzyczny. Punkt 3: Po kluczu muzycznym zapisane są znaki przykluczowe, określające tonację utworu. Punkt 4: Po znakach przykluczowych zawarte jest metrum, określające układ akcentów kompozycji. Punkt 5: Fragment pięciolinii ukazuje przykład partytury fortepianowej.
Przykład fragmentu zapisu nutowego, online-skills, CC BY 3.0
Polecenie 1
Wymień poznane klucze muzyczne.
Wymień poznane klucze muzyczne.
Wymień poznane klucze muzyczne.
Zapoznaj się z zapisem melodii Wlazł kotek na płotek w poszczególnych kluczach. Spróbuj zaśpiewać utwór na podstawie zapisu w kluczu altowym.
R12KGSzllS2ue
Zapis melodii "Wlazł kotek na płotek" w kluczu wiolinowym.
„Wlazł kotek na płotek” zapisany w kluczu wiolinowym, online-skills, CC BY 3.0
R8urnSZIS2Bex
Zapis melodii "Wlazł kotek na płotek" w kluczu altowym.
„Wlazł kotek na płotek” zapisany w kluczu altowym, online-skills, CC BY 3.0
RFq1x0KSQZvne
„Wlazł kotek na płotek” zapisany w kluczu basowym, online-skills, CC BY 3.0
Polecenie 2
Odpowiedz na pytanie: Gdzie położony jest dźwięk g w kluczach: wiolinowym, altowym, basowym?
Odpowiedz na pytanie: Gdzie położony jest dźwięk g w kluczach: wiolinowym, altowym, basowym?
Odpowiedz na pytanie: Gdzie położony jest dźwięk g w kluczach: wiolinowym, altowym, basowym?
Wysłuchaj piosenkę i spróbuj ją zaśpiewać wykorzystując tekst piosenki.
RL1CLkRNpP4Zk
Na zdjęciu rudy kot chodzący po drewnianym płocie. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Wlazł kotek na płotek Wykonawca Barbara Pliszka & A'vista oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu prosta piosenka śpiewana przez dwie kobiety z akompaniamentem zespołu.
Na zdjęciu rudy kot chodzący po drewnianym płocie. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Wlazł kotek na płotek Wykonawca Barbara Pliszka & A'vista oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu prosta piosenka śpiewana przez dwie kobiety z akompaniamentem zespołu.
Kotek na płocie, online-skills, CC BY 3.0 (ilustracja); „Wlazł kotek na płotek”, online-skills, CC BY 3.0
Wlazł kotek na płotek
I mruga.
Ładna to piosenka,
Niedługa.
Niedługa, niekrótka,
A w sam raz.
Zaśpiewaj koteczku jeszcze raz
Zmodyfikowany tekst na podstawie: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Wlazl_kotek_na_plotek/tekst (dostęp z dnia 31.03.2018)
1
Polecenie 3
Odpowiedz na pytanie: Na której linii rozpoczyna się klucz wiolinowy? Co to oznacza?
Odpowiedz na pytanie: Na której linii rozpoczyna się klucz wiolinowy? Co to oznacza?
Odpowiedz na pytanie: Na której linii rozpoczyna się klucz wiolinowy? Co to oznacza?
Poznałeś znaczenie i miejsce kluczy muzycznych na pięciolinii. Czas na naukę ich rysowania. Narysuj wskazane klucze za pomocą myszki. Możesz także wydrukować pięciolinię i narysować klucz przy pomocy ołówka lub długopisu. Rysuj najpierw po śladzie, następnie samodzielnie na pięciolinii. Zwróć uwagę na odpowiednie umieszczenie klucza na pięciolinii.
R1U2k7bpooVAZ1
Opisz jak wygląda klucz wiolinowy.
Opisz jak wygląda klucz wiolinowy.
R1FrcqMQj2Tc8
Opisz jak wygląda klucz altowy.
Opisz jak wygląda klucz altowy.
RPSRjmpljoeNp
Opisz jak wygląda klucz basowy.
Opisz jak wygląda klucz basowy.
R1N9DVJfYK7hR
Ćwiczenie 1
Wskaż klucze z grupy C. Możliwe odpowiedzi: 1. Klucz basowy, 2. Klucz wiolinowy, 3. Klucz altowy, 4. Klucz tenorowy
Zaznacz klucze C.
Klucz basowy
Klucz wiolinowy
Klucz altowy
Klucz tenorowy
R1CdvMWT7QjRM
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytania: Na której linii znajduje się wcięcie klucza altowego? Co to oznacza?
Odpowiedz na pytania: Na której linii znajduje się wcięcie klucza altowego? Co to oznacza?
Rozpoznaj klucz znajdujący się na ilustracji.
Klucz wiolinowy
Klucz basowy
Klucz altowy
Klucz tenorowy
R141q4hSPhzvH
Ćwiczenie 3
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Klucz basowy należy do grupy kluczy F. 2. Klucz altowy jest obecnie najpowszechniej używanym kluczem. 3. Wcięcie klucza tenorowego określa położenie dźwięku G. 4. Pierwsze klucze pochodziły od liter alfabetu.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Klucz basowy należy do grupy kluczy F.
Klucz altowy jest obecnie najpowszechniej używanym kluczem.
Wcięcie klucza tenorowego określa położenie dźwięku G.
Pierwsze klucze pochodziły od liter alfabetu.
R1X3fa5aeN5gm
Ćwiczenie 4
Wskaż stosowane obecnie klucze muzyczne. Możliwe odpowiedzi: 1. klucz wiolinowy, 2. klucz basowy, 3. klucz barytonowy, 4. klucz subbasowy, 5. klucz mezzosopranowy.
Obecnie najczęściej stosowanymi kluczami w muzyce są:
klucz wiolinowy
klucz basowy
klucz barytonowy
klucz subbasowy
klucz mezzosopranowy
RUAW1aupcSdmI
Ćwiczenie 5
Wskaż, który z wymienionych kluczy jest kluczem F. Możliwe odpowiedzi: A. klucz altowy, B. klucz tenorowy, C. klucz basowy, D. klucz wiolinowy.
Wskaż, który z wymienionych kluczy jest kluczem F. Możliwe odpowiedzi: A. klucz altowy, B. klucz tenorowy, C. klucz basowy, D. klucz wiolinowy.
Zaznacz typ klucza, w którym zapisana została melodia.
Klucz wiolinowy
Klucz tenorowy
Klucz basowy
Klucz altowy
R1IjNl2VW3gYJ
Ćwiczenie 6
Wskaż, który z wymienionych kluczy jest kluczem G. Możliwe odpowiedzi: A. klucz altowy, B. klucz tenorowy, C. klucz basowy, D. klucz wiolinowy.
Wskaż, który z wymienionych kluczy jest kluczem G. Możliwe odpowiedzi: A. klucz altowy, B. klucz tenorowy, C. klucz basowy, D. klucz wiolinowy.
