Muzyczne zagadki

Wprowadzenie

Krzyżówka, quiz [czytaj: kłiz], rebus - każda z tych form służy do sprawdzenia naszej wiedzy inaczej, niż tradycyjny sprawdzian czy kartkówka. Jednocześnie służy także przyswajaniu wiedzy.
Muzyczne zagadki, których treścią będzie wybór kilkunastu tematów z historii muzyki, wymagać będą umiejętności syntetycznego myślenia i łączenia wiadomości.
Miłej zabawy z muzyką w tle!

R1bIzNQaQXuUc

Ilustracja przedstawia oś czasu, zatytułowaną „epoki w muzyce”. Po lewej przedstawiono epoki muzyki przedklasycznej, zaznaczone na niebiesko. Pierwszą epoką jest Ars antiqua, trwająca na przełomie wieku dwunastego i trzynastego. Następną epoką jest renesans, trwający od czternastego do siedemnastego wieku. Renesans obejmuje epokę Ars nova, trwającą od tysiąc trzysta piętnastego do tysiąc czterysetnego roku. Muzyka przedklasyczna kończy się w siedemnastym wieku. Epoki następujące później są oznaczone pomarańczowym kolorem. Barok oznaczono niebiesko‑pomarańczowym kolorem, ponieważ trwał na przełomie wieku siedemnastego i osiemnastego, dokładnie od roku tysiąc sześćset pięćdziesiątego do tysiąc siedemset pięćdziesiątego. Następną epoką jest klasycyzm, trwający od osiemnastego do dziewiętnastego wieku. Klasycyzm obejmuje epokę romantyzmu, trwającą w dziewiętnastym wieku. Następnie oznaczono impresjonizm, trwający od końca dziewiętnastego wieku do początku dwudziestego wieku. Ostatnią epoką zaznaczoną na osi czasu jest modernizm, który trwał na początku dwudziestego wieku.

Epoki w muzyce

Jak w każdej dziedzinie w muzyce również zaznaczony jest proces ewolucji. Wiąże się z określonymi stylami, trendami, czasami wręcz modą i wprowadza nowości kształtujące kolejne lata. Podręczników, książek, leksykonów na temat poszczególnych epok i całej historii muzyki jest bardzo wiele. Zatem tym bardziej wielką trudnością jest „opowiedzenie” jej chociażby w kilku akapitach. Przedstawiony poniżej skrypt, stanowi bardzo uproszczony podział, a pokazane granice jeśli się nie przenikają, to z pewnością należy je traktować w sposób płynny.

Najbardziej wyraziste epoki w historii muzyki to:

Muzyka przedklasyczna

Muzyka przedklasyczna - to bardzo długi czas liczony od wczesnego średniowiecza do około XVIII wieku - mieszczący w sobie również dwie epoki: renesans i barok. Średniowiecze w muzyce trwało od V do XV wieku (przeszło 1000 lat!). Ramy czasowe związane z istotnymi wydarzeniami z zakresu historii powszechnej, tj. upadkiem Cesarstwa Zachodniorzymskiego (w 476 r.) oraz upadkiem Cesarstwa Bizantyjskiego (w 1453 r.) a także odkryciami geograficznymi (1492 r.) tworzą ogromną, czasową klamrę. W muzyce średniowiecznej wyraźnie zaznaczyły się wówczas dwa widoczne style – ars antiquaArs Antiquaars antiqua [czytaj: ars antikwa] (sztuka dawna) i ars novaArs Novaars nova [czytaj: ars nowa] (sztuka nowa).
Linia podziału czasowego w początkowej fazie dość wyraźnie wskazuje na muzykę o duchowej i liturgicznej tematyce oraz sposobie jej pojmowania. W Europie dominuje muzyka wokalna przynależna religii chrześcijańskiej, którą rozpoznać można po narodzinach wielogłosu i rozwiniętych technikach kompozytorskich takich jak: fauxbourdonFauxbourdonfauxbourdon [czytaj: foburdą], gymelGymelgymel, izorytmiaIzorytmiaizorytmia czy technika nota contra notamNota contra notamnota contra notam [czytaj: nota kontra notam]. Warto wspomnieć kilka postaci z tego okresu, chociaż przypisywanie nazwisk lub ogólnie podpisywanie utworów swoim imieniem i nazwiskiem nie było zbyt popularne w tamtych czasach. Wszystko co powstało z rąk ludzkich w przeświadczeniu idei epoki średniowiecza miało służyć Bogu i jego Chwale.
Ars antiqua [czytaj: ars antikwa] (w. XII/XIII w.) kojarzona z twórczością kompozytorów, działających przy katedrze Notre Dame [czytaj: notr dam] w Paryżu to w głównej mierze wydarzenia łączące się z postaciami, takimi jak: Leoninus Magister [czytaj: leoninus magister], Perotinus Magnus [czytaj: perotinus magnus], Franko z Kolonii i Petrus de Cruce [czytaj: petrus de kruc].
W ars nova [czytaj: ars nowa] (przypadającej na 1315–1400) tworzyli: Philippe de Vitry [czytaj: filippe de witri, Jacopo da Bologna [czytaj: dżakopo da bolonia], Marchettus [czytaj: marketus] z Padwy i Guillaume de Machault [czytaj: gijom de maszo] – autor mszy Notre Dame [czytaj: notr dam], czyli pierwszego zachowanego do naszych czasów cyklu mszalnego, skomponowanego w całości przez jednego twórcę.

ReO97YXLwvwS6

Na zdjęciu przedstawiono średniowieczną kartę z psałterza. Większą część zajmuje malunek przedstawiający trzech mężczyzn w długich, kolorowych szatach. Jeden z nich trzyma rozłożoną na pulpicie, zapisaną księgę. Wszyscy mężczyźni mają otwarte usta. Oczy kierują w górę. W prawym, górnym rogu malunku przedstawiono wizerunek świętego. Przed pulpitem stoi ołtarz. Pod malunkiem wypisano ręcznie słowa, z ozdobnymi, wielkimi inicjałami. Dookoła malunku ze słowami umieszczono roślinne motywy, przypominające gałęzie ze spiczastymi liśćmi.

Zeświecczenie tematyczne oraz wyraźny powiew nowości należy wyodrębnić w epoce renesansu, który przypada na XIV- XVII wiek. WielogłosowośćWielogłosowośćWielogłosowość dominuje w niezwykły sposób, przeciwstawiając się często stosowanej dotychczas technice monodiiMonodiamonodii. Najpopularniejsza w czasach renesansu forma - madrygałMadrygałmadrygał – jako gatunek stanowi typowy utwór wykonywany a cappella [czytaj: a kapella], o tematyce miłosnej, pastoralnej lub opowiadającej o codzienności. Wspomnieć tutaj należy kompozytorów - reprezentantów renesansowych, czyli: Giovanni Pierluigi da Palestrina [czytaj: dżjowani pierluidżi da palestrina], Josquin des Prez [czytaj: żoskan de pre], William Byrd [czytaj: łiljam berd] czy słynnego Orlando di Lasso [czytaj: orlando di laso].
O tym, że muzyka w epoce renesansu stała się bliższa człowiekowi - jak główna idea epoki renesansu, świadczy również rozwój tańca i wielorakich form tanecznych. W tamtym czasie do najpopularniejszych tańców należały: allemande [czytaj: alemond], gagliarda [czytaj: gajarda], pawana [czytaj: pałana], czy branle [czytaj: bronl].
Ponoć z tamtych czasów wywodzi się jeden z najczęściej obecnie wykonywanych tańców - zwłaszcza w kręgach młodzieżowych - znany pod nazwą belgijka.

Ten czas muzyki przedklasycznej nie mógłby być zamknięty bez wyróżnienia epoki baroku (1650‑1750). Ornamentyka, zdobnictwo tak bardzo widoczne w architekturze, malarstwie czy literaturze jeszcze intensywniej zaznaczone zostało również w muzyce.

RJz9Hl7AbD0dQ

Zdjęcie przedstawia ołtarz z białego i różowego marmuru. Po prawej i lewej stronie znajdują się obrazy. Każdy z nich we wnęce, a po obydwu jego stronach kolumny. Nad nimi rzeźby. W centralnej części nieco wyżej obraz główny. Po obydwu jego stronach kolumny. Pod nim rzeźby. Nad nim okno z witraże w złotej ramie. Po jego obydwu stronach rzeźby.

To wewnętrzne przenikanie wielu treści świetnie uchwycone jest przez takich twórców muzyki jak: Jan Sebastian Bach [czytaj: bach], Georg Friedrich Händel [czytaj: georg fridriś hendel], Antonio Vivaldi [czytaj: antonio wiwaldi], Henry Purcella [czytaj: henri pursela] i Claudio Monteverdi [czytaj: klaudio montewerdi]. Polskim najwybitniejszym kompozytorem tego okresu jest Grzegorz Gerwazy Gorczycki zwany polskim Händlem [czytaj: hendlem] (1665–1667 do 1734), który zasłynął z Complementorium [czytaj: komplementorium]. O Gorczyckim przypomniano sobie dopiero w XIX wieku, wydając drukiem jego wybrane kompozycje. Dawniej badacze przypisywali Gorczyckiemu autorstwo muzyki operowej. Brak jednakże dowodów, aby wawelski kapelmistrz stworzył muzykę do jakiegokolwiek dzieła teatralnego.

RBuAcs835HMDl

Na okładce płyty, w górnej części znajduje się tytuł: „Msze staropolskie”. Wyżej napisano tytuł w języku angielskim: „Polish early masses”. Pod tytułem umieszczono nazwiska: Laopolita, Mielczewski, Gorczycki oraz nazwę zespołu śpiewaków: Il Canto. Okładka przedstawia dużą grupę ludzi w małym pomieszczeniu. Po prawej stronie znajduje się ołtarz ze stojącym na nim złotym kielichem, a także wizerunkiem Jezusa na krzyżu. Nad ołtarzem powieszono obraz Matki Boskiej. Przed ołtarzem stoi mężczyzna w bogato zdobionej szacie i podaje klęczącemu mężczyźnie opłatek. Reszta osób stoi lub klęczy.

W okresie powstawania i rozwoju muzyki wykształciły się różnorodne formy, wśród których można wymienić m. in. operę, suitę orkiestrową, koncert solowy oraz wiele innych. Jedną z najpopularniejszych form muzycznych była suitaSuitasuita jako przykład cyklu tańców utrzymanych w rożnym tempie, tonacji i pochodzeniu. W skład suity wchodziły takie podstawowe 4 tańce jak: allemande [czytaj: alemond], courante [czytaj: kurante], sarabande [czytaj: sarabande], gigue [czytaj: żig]. Rozpoznawalność muzyki tego okresu jest ułatwiona dzięki wsłuchaniu się w rodzaj akompaniamentu akordowego, realizowanego przez takie instrumenty jak: klawesyn, organy czy lutnię. Partię melodyczną wówczas podtrzymywały skrzypce czy flety. Taki sposób pojmowania muzyki, jako całości harmonii nazywano basso continuo [czytaj: basso kontịnuo]. Bardzo bogata ornamentacja, czyli wszelkiego rodzaju ozdobniki, takie jak: tryle, mordenty, obiegniki i inne figury muzyczne służyły upiększeniu linii melodycznej, a tym samym wyrażeniu emocji. Z przedstawień ulicznych, mniejszych form dramy i wystąpień teatralnych rodzi się jedna z większych form wokalno‑instrumentalnych jaką jest opera barokowa. Jacopo Peri [czytaj: żakopo peri] (1561- 1633) należący do Cameraty [czytaj: kameraty] florenckiej i twórca libretta Ottavio Rinuccini [czytaj: ottawio rinuczini] to nazwiska twórców pierwszej powstałej w 1597 roku tzw. dramma per musica [drama per muzika] (tak nazywano pierwsze opery włoskie), czyli opery zatytułowanej Dafne.

Klasycyzm

Klasycyzm to styl trwający od XVIII do XIX wieku. Rozpoznawalność muzyki tego okresu cechuje: prostota formy, harmonia i równowaga. „Trzech Klasyków Wiedeńskich”- już za czasów swojego życia stają się niedoścignionymi legendami muzycznymi, które trwają po dziś dzień. Najstarszy z nich Joseph Haydn [czytaj: jozef hajdn] (1732‑1809) uznany zostanie za twórcę orkiestrowej symfoniki, tworząc ponad 100 symfonii - różnorodnych tego typu utworów na orkiestrę. Uznawany za geniusza wszechczasów Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart] (1756‑1791) pozostawił po sobie taką ilość utworów, że ilość czasu, którą żył nie starczyłaby na ich przepisanie! Kompozytorem wybitnie niemieszczącym się w ramach tej epoki był najmłodszy z klasyków Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen] (1770‑1827). To również im zawdzięczamy popularność takich form muzyki jak symfonia, sonata czy koncert, chociaż pierwowzory ich znane były już w poprzednim czasie.

R7KXiaMbkRRJK

Grafika przedstawia zapis głównego tematu utworu „Marsz Turecki” autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta [czytaj: mocarta]. Utwór jest napisany w metrum dwie czwarte, w tonacji a‑moll i grany jest w tempie allegretto [czytaj: alegretto] (czyli stu dwudziestu ćwierćnut na minutę). Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw razkreślnej oraz dwukreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. Partytura przeznaczona jest na skrzypce. W takcie pierwszym na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, a następnie cztery szesnastki jako jedną frazę: kolejno h, a, gis oraz a. W drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka c z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; na niej kończy się fraza z przedtaktu. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na drugą miarę cztery szesnastki jako jedną frazę: kolejno d, c, h oraz c. Przed drugim taktem zapisano początek repetycji. W trzecim takcie na pierwszą miarę wykonywana jest ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie poprzednim. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na drugą miarę cztery szesnastki, ponownie jako jedną frazę: f, e, dis oraz e. W czwartym takcie na pierwszą miarę zapisano frazę złożoną z czterech ósemek: h, a, gis oraz a, natomiast na miarę drugą ponownie taką samą frazę. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, pod którą zapisano dynamikę forte; ćwierćnuta grana jest jako jedna fraza z ósemką a na drugą miarę, po której zapisano ósemkę c. Obie ósemki na drugą miarę grane są z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na drugą miarę następuje również zmiana dynamiki na piano [czytaj: piano]. W szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie przednutki‑szesnastki g oraz a, które grane są jako fraza z ósemką h na pierwszą miarę. Dalej zapisano ósemkę a; obie ósemki, zapisane na pierwszą miarę, są grane z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na miarę drugą zapisano dwie ósemki: g oraz a, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W siódmym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie przednutki‑szesnastki g oraz a, które są grane jako jedna fraza z ósemką h na pierwszą miarę, wykonywaną z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Dalej zapisano ósemkę a, natomiast na drugą miarę ósemki g oraz a, przy czym wszystkie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W takcie ósmym ponownie zapisano przednutki‑szesnastki g oraz a, które są spięte frazą z dźwiękiem na pierwszą miarę. Na początku taktu grane są ósemki h oraz a, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato], natomiast na drugą miarę ósemki g oraz fis, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W takcie dziewiątym na pierwszą miarę wykonywana jest ósemka e, po niej zapisano pauzę ósemkową, a na drugą miarę szesnastki h, a, gis oraz a. Nad taktem zapisano pierwszą woltę, a po takcie koniec repetycji. W takcie dziesiątym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, po niej zapisano pauzę ósemkową, a na miarę drugą ósemki e oraz f, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Pod drugą miarę zaznaczono zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. Nad taktem zapisano symbol drugiej wolty. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grane są dwie ósemki g z artykulacją staccato [czytaj: stakato], a na miarę drugą szesnastki: a, g, f oraz e jako jedna fraza. W takcie dwunastym na pierwszą miarę kończy się fraza z taktu poprzedniego – na pierwszą miarę wykonywana jest ćwierćnuta d, pod którą zapisano diminuendo [czytaj: diminuendo]. Na miarę drugą grane są ósemki: e oraz f, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W trzynastym takcie na pierwszą miarę grane są dwie ósemki g, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato], a na miarę drugą fraza, złożona z czterech szesnastek: a, g, f oraz e. W takcie czternastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego. Na drugą miarę wykonywane są ósemki: h oraz d, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W piętnastym takcie na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę zapisano cztery szesnastki jako frazę: f, e, d oraz c. W takcie szesnastym fraza kończy się na pierwszej mierze, czyli ćwierćnucie h, pod którą zapisano diminuendo [czytaj: diminuendo]. Na miarę drugą grane są ósemki c oraz d, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W takcie siedemnastym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę zapisano jako frazę cztery szesnastki: f, e, d oraz c. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka h, która kończy frazę rozpoczętą w takcie poprzednim. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na drugą miarę szesnastki h, a, gis oraz a, które tworzą frazę; pod nimi zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: piano]. W takcie dziewiętnastym na pierwszą miarę grana jest ósemka c z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na której kończy się fraza. Następnie zaznaczono pauzę ósemkową, a na miarę drugą grane są ósemki d, c, h oraz c jako fraza; pod nią zapisano giocoso [czytaj: dżjokozo], czyli żartobliwie. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na której kończy się fraza; dalej zapisano pauzę ósemkową, a na drugą miarę szesnastki: f, e, dis oraz e, które tworzą frazę. W dwudziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę zapisano złożoną z czterech ósemek frazę: h, a, gis oraz a. Na miarę drugą grana jest dokładnie taka sama fraza. Pod taktem zapisano crescendo.

R10Jx53PwkEKQ

Grafika przedstawia partyturę utworu „Oda do Radości” autorstwa kompozytora Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] ze słowami autorstwa Fryderyka Schillera [czytaj: fryderyka szilera]. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji D‑dur. Partytura ma jedną stronę, na której zapisano dwadzieścia cztery takty. Melodię zapisano w kluczu wiolinowym, a pod nutami zanotowano tekst, łącznie dwie zwrotki. Wszystkie dźwięki należą do oktaw razkreślnej lub małej. W pierwszym takcie w pierwszej linijce na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta fis, na drugą miarę ponownie ćwierćnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta a. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W drugim takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na czwartą miarę ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W trzecim takcie na pierwsze dwie miary zapisano po ćwierćnucie d, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na czwartą miarę ćwierćnutę fis. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W takcie czwartym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta z kropką fis, następnie ósemka e, a na miarę trzecią ćwierćnuta e. Na miarę czwartą zaznaczono pauzę ćwierćnutową. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W takcie piątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta fis, na drugą miarę ponownie ćwierćnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta a. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W szóstym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na czwartą miarę ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W siódmym takcie na pierwsze dwie miary zapisano po ćwierćnucie d, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na czwartą miarę ćwierćnutę fis. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W takcie ósmym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta z kropką e, następnie ósemka d, a na miarę trzecią ćwierćnuta d. Na miarę czwartą zaznaczono pauzę ćwierćnutową. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W dziewiątym takcie na pierwsze dwie miary śpiewane są dwie ćwierćnuty e, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, na czwartą miarę ćwierćnuta d. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dziesiątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki fis oraz g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta d. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie jedenastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki fis oraz g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz fis‑moll na miary trzecią oraz czwartą. W dwunastym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ćwierćnuta e, na trzecią miarę ćwierćnuta a, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta fis, przedłużona do kolejnego taktu. Nad taktem zapisano akordy: h‑moll na pierwszą miarę, E‑dur na miarę drugą oraz A‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie trzynastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta fis, przedłużona z taktu poprzedniego; na drugą miarę ponownie wykonywana jest ćwierćnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta a. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W czternastym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na czwartą miarę ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W piętnastym takcie na pierwsze dwie miary zapisano po ćwierćnucie d, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na czwartą miarę ćwierćnutę fis. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W takcie szesnastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta z kropką e, następnie ósemka d, a na miarę trzecią ćwierćnuta d. Na miarę czwartą zaznaczono pauzę ćwierćnutową. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W siedemnastym takcie na pierwsze dwie miary śpiewane są dwie ćwierćnuty e, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, na czwartą miarę ćwierćnuta d. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki fis oraz g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta d. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dziewiętnastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki fis oraz g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akordy: A‑dur na pierwsze dwie miary oraz fis‑moll na miary trzecią oraz czwartą. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ćwierćnuta e, na trzecią miarę ćwierćnuta a, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta fis, przedłużona do kolejnego taktu. Nad taktem zapisano akordy: h‑moll na pierwszą miarę, E‑dur na miarę drugą oraz A‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta fis, przedłużona z taktu poprzedniego; na drugą miarę ponownie wykonywana jest ćwierćnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta a. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W dwudziestym drugim takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta fis, a na czwartą miarę ćwierćnuta e. Nad taktem zapisano akord A‑dur. W dwudziestym trzecim takcie na pierwsze dwie miary zapisano po ćwierćnucie d, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na czwartą miarę ćwierćnutę fis. Nad taktem zapisano akord D‑dur. W ostatnim, dwudziestym czwartym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta z kropką e, następnie ósemka d, a na miarę trzecią ćwierćnuta d. Na miarę czwartą zaznaczono pauzę ćwierćnutową. Nad taktem zapisano akord A‑dur.

Polecenie 9

Zapoznaj się z przykładem muzycznym, a następnie odpowiedz na pytanie:

W jakiej intonacji utrzymana jest Sonata księżycowa: durowej czy molowej?

R1IMjBGG7ShYL

Grafika przedstawia partyturę sonaty fortepianowej op. 27 nr 2 „Księżycowej” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena]. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: ala brewe], czyli dwie drugie, w tonacji cis‑moll i tempie adagio sostenuto [czytaj: adadżjo sostenuto], czyli powoli oraz powściągliwie. Fragment partytury ma jedną stronę i zapisano w nim dwanaście pierwszych taktów utworu. W partyturze znajduje się partia fortepianu w dwóch kluczach: wiolinowym oraz basowym. W pierwszej linijce partytury zapisano takty od pierwszego do trzeciego. W kluczu wiolinowym w pierwszym takcie grane są triole ósemkowe, za każdym razem złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonego akordu cis‑moll w drugim przewrocie. Triola‑akord jest powtórzona cztery razy, na każdą miarę. W kluczu basowym w pierwszym takcie grany jest dwudźwięk‑cała nuta, złożony z dwóch dźwięków cis, zagranych w oktawie. W kluczu wiolinowym drugi takt jest dokładnie taki sam, z powtórzoną cztery razy triolą ósemkową z rozłożonym akordem cis‑moll (czyli ponownie dźwięki gis‑cis‑e). W kluczu basowym w takcie drugim ponownie wykonywany jest dwudźwięk‑cała nuta, tym razem złożony z dwóch dźwięków h, ponownie zagranych w oktawie. W kluczu wiolinowym w takcie trzecim ponownie wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są a, cis oraz e, czyli rozłożony trójdźwięk A‑dur, na drugą miarę dokładnie ten sam trójdźwięk oraz dźwięki, na trzecią miarę dźwięki a, d oraz fis, czyli rozłożony trójdźwięk D‑dur, i ponownie D‑dur na miarę czwartą. W kluczu basowym na pierwszą miarę grany jest dwudźwięk‑półnuta a w oktawie, a na miarę trzecią dwudźwięk‑półnuta fis w oktawie. W drugiej linijce partytury zapisano takty czwarty oraz piąty. W kluczu wiolinowym w takcie czwartym również wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są gis, his oraz fis, na miarę drugą gis, cis oraz e, na trzecią miarę gis, cis oraz dis, a na miarę czwartą fis, his oraz dis. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary zapisano dwudźwięk‑półnutę gis w oktawie, która powtarza się na miary trzecią oraz czwartą. W piątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na trzecią miarę pauzę ćwierćnutową, a na miarę czwartą ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. W dolnym głosie pierwsza miara jest przeniesiona do klucza basowego: na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków e, gis oraz cis, czyli rozłożony akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na drugą miarę ponownie triolę ósemkową z dźwięków gis, cis oraz e, na trzecią miarę jeszcze raz triolę ósemkową gis, cis oraz e i na miarę czwartą ostatni raz triolę ósemkową gis, cis, e, a więc rozłożony akord cis‑moll w drugim przewrocie. W kluczu basowym w niższej partii grany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożony z dźwięków cis, gis oraz cis oktawę wyżej. W trzeciej linijce partytury zapisano takty od szóstego do ósmego. W szóstym takcie w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis na pierwszą miarę, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym na każdą miarę wykonywana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, dis oraz fis. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożona z dźwięków his, gis oraz ponownie his o oktawę wyżej. W kluczu wiolinowym w takcie siódmym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, a na miarę trzecią półnuta a. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą triole ósemkowe złożone z nut a, cis oraz fis, czyli z akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie siódmym na pierwszą miarę zapisana jest półnuta‑dwudźwięk złożona z dźwięku cis w oktawie, a na miarę trzecią półnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięku fis w oktawie. W ósmym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. Wszystkie dźwięki z górnego głosu spięte są linią jako jedna fraza, która kończy się w takcie kolejnym. W dolnym głosie na wszystkie miary zapisane są triole ósemkowe: na pierwsze dwie miary złożone z dźwięków gis, h oraz e, czyli z akordem E‑dur w pierwszym przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą złożone z nut a, h oraz dis. W kluczu basowym na pierwszą oraz trzecią miarę zapisane są półnuty‑dwudźwięki, złożone z dźwięków h w oktawie. W czwartej linijce partytury zapisano takty dziewiąty oraz dziesiąty. W takcie dziewiątym w górnym głosie zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę e, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego; dalej, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na trzecią i czwartą miarę pauzę półnutową. W głosie dolnym na każdą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, h oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W kluczu wiolinowym w dziesiątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią pauzę ćwierćnutową, a na czwartą miarę ósemkę z kropką g oraz szesnastkę g. W dolnym głosie ponownie na każdą miarę grane są triole ósemkowe, tym razem złożone z dźwięków g, h oraz e, czyli akord e‑moll w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie dziesiątym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W linijce piątej zapisano ostatnie dwa takty – jedenasty oraz dwunasty. W takcie jedenastym w górnym głosie na miarę pierwszą zapisano półnutę z kropką g, a na miarę czwartą najpierw ósemkę z kropką g, a dalej szesnastkę g. W dolnym głosie na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków g, h oraz f, tworzące dominantę septymową g bez kwinty. W kluczu basowym zapisano całą nutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków d w oktawie. W takcie dwunastym na pierwszą miarę w górnym głosie grana jest półnuta z kropką g, a na miarę czwartą ćwierćnuta fis. W głosie dolnym na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków g, c oraz e, czyli rozłożony akord C‑dur w drugim przewrocie, na drugą miarę triolę ósemkową, złożoną z nut g, h oraz e, czyli rozłożony akord e‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triolę ósemkową z dźwięków g, cis oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie, a na czwartą miarę przeniesioną do klucza basowego triolę ósemkową, złożoną z dźwięków fis, cis oraz e. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków c zagranych w oktawie, na drugą miarę ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z zagranych w oktawie dźwięków h, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, czyli zagrane w oktawie ais.

R6nKcTwqslLef

Utwór pod tytułem „Sonata fortepianowa cis‑moll op. 27 nr 2 ‘Księżycowa’” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 5 minut i 34 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo. Utwór jest wykonywany w dość wolnym tempie i ma dramatyczne, smutne oraz sentymentalne brzmienie charakterystyczne dla epoki klasycyzmu oraz kompozytora.

Utwór pod tytułem „Sonata fortepianowa cis‑moll op. 27 nr 2 ‘Księżycowa’” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 5 minut i 34 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo. Utwór jest wykonywany w dość wolnym tempie i ma dramatyczne, smutne oraz sentymentalne brzmienie charakterystyczne dla epoki klasycyzmu oraz kompozytora.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PlT4yPbPA

Utwór pod tytułem „Sonata fortepianowa cis‑moll op. 27 nr 2 ‘Księżycowa’” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 5 minut i 34 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo. Utwór jest wykonywany w dość wolnym tempie i ma dramatyczne, smutne oraz sentymentalne brzmienie charakterystyczne dla epoki klasycyzmu oraz kompozytora.

RWF4Kqw9yIpVq

(Uzupełnij).

Pokaż odpowiedź

W tonacji molowej (cis‑moll).

Romantyzm

Romantyzm – przypada na wiek XIX. Muzyka tego czasu tchnie emocjami, fantazją i indywidualnym podejściem do muzyki. Pełno w niej ukazanej ekspresji i dramatyzmu. To czas małej rewolucji muzycznej, którą jeszcze mocniej pokaże wiek XX. Znamienite nazwiska tej epoki otwiera polski kompozytor Fryderyk Chopin [czytaj: szopen] (1810‑1849), dalej już przedstawiciele Niemiec: Ryszard Wagner [czytaj: wagner], Franz Schubert [czytaj: franc szubert], Robert Schumann [czytaj: robert szuman] czy plejada rosyjskich kompozytorów z Piotrem Czajkowskim na czele i, nazywanym Chopinem [czytaj: szopenem] północy, Norwegiem - Edwardem Griegiem [czytaj: edwardem grigiem].

R19umoZ6a3pfd

Ilustracja przedstawia plakat. Na górze umieszczono niemiecki tytuł. Po prawej stronie znajduje się szaro‑czarny rysunek stojącej na skale kobiety. Ma ona zbroję, hełm ze skrzydłami i długą suknię. W prawej ręce trzyma uniesioną włócznię, w lewej trzyma tarczę. Obok niej stoi koń. W tle przedstawiono czerwone słońce. Pod spodem oraz po lewej stronie również umieszczono napisy w języku niemieckim.

Impresjonizm

To część szerszego ruchu artystycznego mającego swój początek pod koniec XIX aż do rozpoczęcia XX wieku. Epoka ta charakteryzowała się użyciem subtelnych dźwięków, zawieszonych jakby w próżni, impresyjnych (chwilowych) nastrojów i rozmytych form muzycznych. Claude Debussy [czytaj: klod debusi] jest uważany spośród wielu innych za najważniejszego kompozytora i przedstawiciela tego stylu w muzyce.

R10Kfo53G2O7m

Na ilustracji przedstawiono okładkę płyty. Na górze znajduje się tytuł: „Impressions - The Sound Of Debussy” [czytaj: impreszyns - de sand of debusi]. Poniżej umieszczono rysunek spiętrzonych fal. Jedna z nich, po lewej stronie, jest wyższa niż inne i zawija się pod siebie. Między falami pływają łódki.

RSSWKNJ2BnVkz

Grafika przedstawia zapis głównego tematu utworu „Bolero [czytaj: bolero]” autorstwa Maurice'a Ravel'a [czytaj: morisa rawela]. Utwór jest napisany w metrum trzy czwarte, w tonacji a‑moll i grany jest w tempie sześćdziesięciu ćwierćnut na minutę. Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw razkreślnej oraz dwukreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. W takcie pierwszym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c przedłużoną o ósemkę na drugą miarę, a następnie dwie szesnastki: h oraz c, z artykulacją legato. Na trzecią miarę grane są cztery szesnastki: d i c oraz h i a jako dwie frazy. Pod taktem zapisano dynamikę piano. W drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka c, a następnie dwie szesnastki: c oraz a, jako jedna fraza. Na drugą miarę wykonywana jest ćwierćnuta c, przedłużona o ósemkę do miary trzeciej, a następnie szesnastki h oraz c z artykulacją legato. W takcie trzecim na pierwszą miarę grane są szesnastki: a i g oraz e i f, jako dwie frazy. Na drugą oraz trzecią miarę grana jest półnuta g, przedłużona do kolejnego taktu. W takcie czwartym na pierwszą miarę zapisano szesnastkę g, przedłużoną z poprzedniego taktu, a następnie trzy szesnastki: f, e oraz d, jako jedną frazę. Na drugą miarę grane są szesnastki e, f, g oraz a jako dwie frazy, a na miarę trzecią ćwierćnuta g, przedłużona do kolejnego taktu. W piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę g, przedłużoną z poprzedniego taktu i przedłużoną dalej o szesnastkę na miarę drugą. Dalej grane są szesnastki a, h oraz a jako jedna fraza, a na miarę trzecią szesnastki g i f oraz e i d jako dwie frazy. W szóstym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki e oraz d z artykulacją legato oraz ósemka c, przedłużona o ósemkę na drugą miarę. Dalej wykonywane są szesnastki c oraz d z artykulacją legato [czytaj: legato], a na miarę trzecią jako jedna fraza ósemki e oraz f, z zapisaną artykulacją staccato [czytaj: stakato] oraz portato [czytaj: portato]. W siódmym takcie na pierwsza miarę grana jest ćwierćnuta d, a na miary drugą oraz trzecią półnuta g, przedłużona do kolejnego taktu. W takcie ósmym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę g, przedłużoną z poprzedniego taktu i przedłużoną dalej o ósemkę na trzecią miarę. Dalej zapisano pauzę ósemkową. W dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, przedłużona o ósemkę z kropką na miarę drugą, po której wykonywana jest szesnastka c. Na miarę trzecią zapisano szesnastki h i a oraz h i c jako dwie frazy. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki d i c z artykulacją legato [czytaj: legato] oraz ósemka h, przedłużona o szesnastkę na miarę drugą. Dalej wykonywane są szesnastki: c oraz h i a, przy czym dwie ostatnie z artykulacją legato [czytaj: legato]. Na miarę trzecią grane są szesnastki c i h z artykulacją legato [czytaj: legato], a następnie a oraz f, przy czym f przedłużone jest do taktu kolejnego. W jedenastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę f, przedłużoną z poprzedniego taktu, a następnie dwie szesnastki f jako jedną frazę z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę grane są ósemki f oraz a, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na trzecią miarę zapisano szesnastki c i a oraz h i g jako dwie frazy. W takcie dwunastym na pierwszą zapisano ósemkę f, a następnie dwie szesnastki f jako jedną frazę z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę grane są ósemki f oraz a, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato], a na miarę trzecią szesnastki c i a oraz h i g jako dwie frazy. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, przedłużona o szesnastkę, a następnie szesnastka c z artykulacją legato [czytaj: legato]. Na miarę drugą wykonywana jest ćwierćnuta d, przedłużona o ósemkę na miarę trzecią, a następnie jako jedna fraza dwie szesnastki d z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W takcie czternastym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki: d oraz f, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na miarę drugą zapisano szesnastki a i f oraz g i e jako dwie frazy, a na miarę trzecią ósemkę d oraz szesnastki d i c jako jedną frazę. W takcie piętnastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, przedłużona o ósemkę na miarę drugą, a dalej dwie szesnastki d i c z artykulacją legato [czytaj: legato]. Na miarę trzecią wykonywana jest ósemka d oraz szesnastki e i f jako jedna fraza. W takcie szesnastym na pierwszą miarę grana jest półnuta g, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę, a następnie szesnastki f, e oraz d; cały takt jest zapisany jako jedna fraza. W ostatnim, siedemnastym takie na pierwszą miarę grana jest ósemka c, a dalej zapisano pauzę ósemkową oraz pauzę półnutową.

Modernizm

To okres wyraźnie o tendencjach rewolucyjnych widoczny już na początku XX wieku. Pojawiające się eksperymenty z nowymi technikami kompozytorskimi, harmonią i dźwiękami najlepiej uwidaczniają dzieła takich twórców jak: Arnold Schönberg [czytaj: arnold szynberg], Igor Strawiński czy Béla Bartók [czytaj: bela bartok].

Postmodernizm

To czas w muzyce zaznaczony od drugiej połowy XX wieku trwający do dzisiaj. Dalekie odejście od dotychczasowego pojęcia „muzyki klasycznej” charakteryzuje się różnorodnością stylów i podejść do pojęcia muzyki. Nowe konteksty są tworzone na co dzień, a kompozytorzy postmodernistyczni odwołują się do różnych tradycji mieszając je ze sobą.

Warto uświadomić sobie również czas i miejsce powstania utworu, chociaż nie zawsze okoliczności sprzyjały twórcom, a dopiero historia muzyki wskazała na wielkość i ponadczasowy ich charakter.

Zabytki polskiej muzyki

Nikt nie przypuszczał, że utwór zapisany w języku staro‑cerkiewno‑słowiańskim pochodzący prawdopodobnie nawet z XI wieku zostanie uznany w 2018 roku niematerialnym dziedzictwem i wpisany na Światowa Listę UNESCO.

Bogurodzica to bez wątpienia najcenniejszy zabytek polskiej muzyki stanowiący jednocześnie hymn religijny, którego tekst wyraża formę muzycznej modlitwy do Matki Boskiej, błagając ją o ochronę przed niebezpieczeństwami.

Największą popularność Bogurodzica – bo to o niej właśnie mowa - zyskała podczas bitwy na polach Grunwaldu w 1410 roku, gdy polscy rycerze zaśpiewali utwór tuż przed bitwą z Krzyżakami. Słynny kronikarz Jan Długosz nazywał ją słusznie Carmen Patrium [czytaj: karmen patrium] czyli pieśnią ojczystą. Pierwszy znany współcześnie zapis tekstu powstał trzy lata wcześniej (w 1407 roku) i w takiej postaci obejmował dwie strofy opatrzone nutami. Rękopis ten znaleziono na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich. Obecnie przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. A tak opisuje to Aleksander Brückner [czytaj: aleksander brykner]:

Bogurodzica składa się z trzech części. Dwie pierwsze zwrotki stanowią najstarszą część (która jest uważana za tę właściwą pieśń), druga część to pieśń wielkanocna (zwrotki 3–6), a trzecia – pieśń pasyjna (zwrotki 7–15) i dodatkowo 14 strof zawierających wezwania do różnych świętych.

RIIiujadKYEQn

Zdjęcie przedstawia pożółkłą kartę, na której zapisano słowa pieśni. Niektóre litery rozpoczynające zdania są większe niż pozostałe.

Poszczególne słowa – pamiętajmy w tamtych czasach pisane już w języku ojczystym, narodowym, a nie po łacinie - w dzisiejszym rozumieniu trudne są do odgadnięcia, dlatego podczas tłumaczenia należy posłużyć się opracowaniami literackimi, a fragment dotyczący interpretacji jednego z użytych słów „Bożycze” przytoczę:

Odtąd Bogurodzica stała się symbolem tak ważnym, że nawet pretendowała do miana państwowego hymnu. Nawet jeśli nim nie została (prawdopodobnie wskutek niełatwej linii melodycznej) prezentowana jest po dziś dzień w różnych podniosłych okolicznościach państwowych i wojskowych.

Formy muzyczne w wybranych epokach

Podobnie jak w architekturze, literaturze czy innych dziedzinach sztuki, muzykę wyróżnia fakt posiadania formy. Termin ten odnosi się do różnych struktur i układów muzycznych, które najogólniej mówiąc organizują i nadają utworowi pewien schemat‑układ. Dzięki formie muzykę można uporządkować pod względem melodii, rytmu, harmonii itd. W muzyce podczas wieków wykształciło się wiele form, a najciekawsze zostaną tutaj omówione.

Barok (1600‑1750) - muzyczne formy na przykładzie koncertu barokowego, suity i opery.

W związku z rozwojem instrumentów oraz tworzenia coraz to nowszych przestrzeni do wykonywania muzyki w epoce baroku powstało kilka nowych form i gatunków wokalno‑instrumentalnych, do których należy zaliczyć: operę, oratorium, kantatę. Typowo instrumentalnymi gatunkami reprezentującymi ten czas są: suita, sonata, koncert solowy, concerto grosso [czytaj: koncerto grosso], fuga, toccata [czytaj: tokata], cykl polifoniczny i msza organowa. Poniżej na kilku przykładach zostaną szczegółowiej omówione: koncert barokowy, suita, opera.

Styl koncertujący rozwinął się w baroku w wielu formach, m. in. takich jak: concerto grosso [czytaj: koncerto grosso] (współzawodniczenie dwóch grup instrumentalnych) i popierających pokaz indywidualnych zdolności – koncercie solowym. O tym ostatnim Małgorzata Kowalska w swoim „ABC Historii muzyki” pisze tak:

RXQaZ8lcYE1i2

Grafika przedstawia partyturę utworu „Aria na strunie G” z Suity orkiestrowej D‑dur nr 3, BWV 1068 autorstwa Jana Sebastiana Bacha. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji D‑dur. W partyturze jest pięć partii: pierwszych i drugich skrzypiec, zapisane w kluczu wiolinowym, altówki, zapisana w kluczu altowym oraz wiolonczeli i kontrabasu, zapisane w kluczu basowym. W partii pierwszych skrzypiec w pierwszym takcie grana jest cała nuta fis, przedłużona do taktu kolejnego. W takcie drugim na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, przedłużoną z taktu poprzedniego, a następnie szesnastki h oraz g. Na drugą miarę wykonywana jest przednutka fis, a następnie szesnastki e, d, cis oraz d; na trzecią miarę zapisano ćwierćnutę cis, a na miarę czwartą przednutkę h oraz ćwierćnutę a. W takcie trzecim na pierwsze dwie miary grana jest półnuta a, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę, a następnie szesnastki fis, c oraz h, z czego te dwie ostatnie z artykulacją legato. Na miarę czwartą zapisano szesnastki e i dis oraz a i g jako dwie frazy. W takcie czwartym na pierwszą miarę grana jest półnuta g, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę; dalej wykonywane są szesnastki e, h oraz a, z czego te dwie ostatnie z artykulacją staccato. Na miarę czwartą zapisano szesnastki d i cis oraz g i fis jako dwie frazy. W partii drugich skrzypiec w pierwszym takcie grana jest cała nuta fis, przedłużona do taktu kolejnego. W takcie drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę fis, przedłużoną z taktu poprzedniego; na drugą miarę grana jest ćwierćnuta h, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta a, przedłużona do taktu kolejnego. W takcie trzecim na pierwszą miarę zapisano ósemkę a, przedłużoną z poprzedniego taktu, a następnie dwie szesnastki: c oraz h. Na drugą miarę grana jest ósemka c oraz szesnastki a i c, a na miarę trzecią ósemka h. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na miarę czwartą pauzę ćwierćnutową. W takcie czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka h oraz szesnastki e i d, na drugą miarę szesnastki e, fis, g oraz e, natomiast na miarę trzecią ósemka a. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na miarę czwartą pauzę ćwierćnutową. W partii altówki w pierwszym takcie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta h. W takcie drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ćwierćnuta e, natomiast na miary trzecią i czwartą półnuta e, przedłużona do kolejnego taktu. W trzecim takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej ósemkę dis, przedłużoną o kolejną ósemkę na miarę drugą oraz ósemkę e. Na trzecią miarę wykonywana jest ósemka fis. Dalej zapisano pauzę ósemkową, a na miarę czwartą pauzę ćwierćnutową. W takcie czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, a następnie ósemka h, przedłużona o kolejną ósemkę na miarę drugą; następnie zapisano ósemkę e, a na miarę trzecią ósemkę e oraz pauzę ósemkową. Na miarę czwartą pauzę ćwierćnutową. W partii wiolonczeli w pierwszym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz d oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki cis oraz cis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki h oraz h oktawę wyżej, na miarę czwartą ósemki a oraz ponownie a oktawę niżej. W takcie drugim na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz g oktawę wyżej, następnie na drugą miarę ósemki gis oraz gis oktawę niżej, na miarę trzecią ósemki a oraz a oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki g oraz g oktawę niżej. W takcie trzecim na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz ponownie fis o oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki e oraz ponownie e oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki dis oraz ponownie dis o oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki h oraz h o oktawę wyżej. W takcie czwartym na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz e o oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki d oraz d o oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki cis oraz cis o oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a o oktawę wyżej. W partii kontrabasu w pierwszym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz d oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki cis oraz cis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki h oraz h oktawę wyżej, na miarę czwartą ósemki a oraz ponownie a oktawę niżej. W takcie drugim na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz g oktawę wyżej, następnie na drugą miarę ósemki gis oraz gis oktawę niżej, na miarę trzecią ósemki a oraz a oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki g oraz g oktawę niżej. W takcie trzecim na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz ponownie fis o oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki e oraz ponownie e oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki dis oraz ponownie dis o oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki h oraz h o oktawę wyżej. W takcie czwartym na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz e o oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki d oraz d o oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki cis oraz cis o oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a o oktawę wyżej. W partii pierwszych skrzypiec w piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką fis, a następnie szesnastki gis oraz a jako jedna fraza. Na trzecią miarę wykonywana jest ósemka d, a dalej trzydziestkodwójki d oraz e i szesnastka fis, przedłużona na czwartą miarę o szesnastkę. Następnie zapisano szesnastki e, ponownie e oraz d, z czego dwie ostatnie z artykulacją legato. W szóstym takcie na pierwszą miarę grane są dwie szesnastki: cis oraz h, następnie trzydziestkodwójki h oraz cis oraz szesnastka d, przedłużona o ósemkę na drugą miarę. Dalej zapisano szesnastki cis oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę a. Nad taktem szóstym zapisano pierwszą woltę, a po takcie zakończenie repetycji. W takcie siódmym na pierwszą miarę grane są dwie szesnastki: cis oraz h, następnie trzydziestkodwójki h oraz cis oraz szesnastka d, przedłużona o ósemkę na drugą miarę. Dalej zapisano szesnastki cis oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę a. Nad taktem siódmym zapisano drugą woltę. W takcie ósmym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta cis, przedłużona o szesnastkę na drugą miarę, a następnie trzydziestkodwójki d, cis, h oraz cis i szesnastka a. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta z kropką a, po której zapisano ósemkę c. W partii drugich skrzypiec w piątym takcie na pierwszą miarę grana jest półnuta a, przedłużona o ósemkę na miarę trzecią, a dalej szesnastki gis oraz a; na miarę czwartą wykonywane są ósemki h oraz g. W takcie szóstym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki a, z czego druga przedłużona jest o ósemkę na drugą miarę; dalej zapisano ósemkę gis, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę e. Nad taktem szóstym zapisano pierwszą woltę, a po takcie zakończenie repetycji. W takcie siódmym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki a, z czego druga przedłużona jest o ósemkę na drugą miarę; dalej zapisano ósemkę gis, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę e. Nad taktem siódmym zapisano drugą woltę. W ósmym takcie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta a, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę, a następnie szesnastka h oraz ósemka c, przedłużona o szesnastkę na miarę czwartą. Dalej zapisano szesnastki h, a oraz g. W partii altówki w piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d, a następnie ósemka e. Na trzecią miarę wykonywane są ósemki fis oraz d, a na miarę czwartą ósemki h oraz e, z czego ta druga przedłużona jest do kolejnego taktu. W szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, przedłużoną z taktu poprzedniego, a następnie ósemkę fis. Na drugą miarę grane są ósemki h oraz e, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta cis. Nad taktem szóstym zapisano pierwszą woltę, a po takcie zakończenie repetycji. W takcie siódmym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, przedłużoną z taktu poprzedniego, a następnie ósemkę fis. Na drugą miarę grane są ósemki h oraz e, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta cis. Nad taktem siódmym zapisano drugą woltę. W takcie ósmym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę e, przedłużoną o ósemkę na miarę trzecią; dalej grane są szesnastki dis oraz e, a na miarę czwartą ćwierćnuta fis, przedłużona do kolejnego taktu. W partii wiolonczeli w piątym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz d oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki cis oraz cis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki h oraz h oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki gis oraz e. W takcie szóstym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz d, na miarę drugą ósemki e oraz e oktawę niżej, a na miarę trzecią i czwartą jako jedna fraza szesnastki: na trzecią miarę a, h, cis oraz d, natomiast na miarę czwartą e, g, fis oraz e. Nad taktem szóstym zapisano pierwszą woltę, a po takcie zakończenie repetycji. W takcie siódmym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz d, na miarę drugą ósemki e oraz e oktawę niżej, natomiast na miary trzecią i czwartą półnuta a. Nad taktem siódmym zapisano drugą woltę. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano ósemki a oraz a oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki g oraz g oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki fis oraz fis oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki e oraz e oktawę niżej. W partii kontrabasu w piątym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz d oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki cis oraz cis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki h oraz h oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki gis oraz e. W takcie szóstym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz d, na miarę drugą ósemki e oraz e oktawę niżej, a na miarę trzecią i czwartą jako jedna fraza szesnastki: na trzecią miarę a, h, cis oraz d, natomiast na miarę czwartą e, g, fis oraz e. Nad taktem szóstym zapisano pierwszą woltę, a po takcie zakończenie repetycji. W takcie siódmym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz d, na miarę drugą ósemki e oraz e oktawę niżej, natomiast na miary trzecią i czwartą półnuta a. Nad taktem siódmym zapisano drugą woltę. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano ósemki a oraz a oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki g oraz g oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki fis oraz fis oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki e oraz e oktawę niżej. W partii pierwszych skrzypiec w ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka h oraz ósemka h oktawę wyżej, przy czym ta druga jest przedłużona na miarę drugą o szesnastkę. Dalej zapisano szesnastki a, g oraz fis. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta g, przedłużona o trzydziestkodwójkę na czwartą miarę, a następnie jako jedna fraza trzy trzydziestkodwójki: fis, e oraz d, po którym wykonywane są jeszcze szesnastki cis oraz h. W takcie dziewiątym na pierwszą miarę grane są szesnastki ais oraz h, a następnie óśemka cis, przedłużona o szesnastkę na drugą miarę. Dalej zapisano szesnastkę d ora ósemkę e, przedłużoną o szesnastkę na miarę trzecią, po której wykonywana jest szesnastka fis oraz ósemka g, przedłużona o kolejną ósemką na czwartą miarę. Na koniec taktu zapisano ósemkę fis. W takcie dziesiątym na pierwszą miarę grane są szesnastki e, d, cis oraz h, na miarę drugą jako jedna fraza szesnastka cis, trzydziestkodwójki d oraz e i na koniec ósemka d. Na miary trzecią oraz czwartą grana jest półnuta h. Przed ósmym taktem zapisano początek repetycji. W partii drugich skrzypiec w ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką fis, a dalej ósemka dis. Na miary trzecią oraz czwartą wykonywana jest półnuta e, przedłużona do kolejnego taktu. W takcie dziewiątym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę e, przedłużoną z poprzedniego taktu i przedłużoną o szesnastkę na miarę trzecią. Dalej grane są szesnastki d, cis oraz h, a na czwartą miarę szesnastki ais i h oraz ósemka cis. W takcie dziesiątym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki h, na miarę drugą ósemki h raz ais, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta fis. Przed ósmym taktem zapisano początek repetycji. W partii altówki w ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest szesnastka fis, przedłużona z taktu poprzedniego, a następnie szesnastki g, a oraz fis. Na drugą miarę zapisano ósemki dis oraz h, na miarę trzecią ćwierćnutę h, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę h oktawę niżej. W dziewiątym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza cztery szesnastki: cis, d, e oraz fis, na miarę drugą jako jedna fraza szesnastki g, fis, g oraz e, na trzecią miarę ósemka fis oraz szesnastki e i d, a na miarę czwartą ósemki cis oraz fis. W takcie dziesiątym na pierwsza miarę grana jest ósemka fis oraz szesnastki e i d, na miarę drugą ósemka g oraz szesnastki fis i e, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta d. Przed ósmym taktem zapisano początek repetycji. W partii wiolonczeli w ósmym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki dis oraz ponownie dis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki fis oraz h, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W dziewiątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki h oraz h oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki ais oraz h, natomiast na miarę czwartą ósemki cis oraz a. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz g, na druga miarę ósemki e oraz fis, na trzecią miarę ósemki g oraz h oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a oktawę niżej. Przed ósmym taktem zapisano początek repetycji. W partii kontrabasu w ósmym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki dis oraz ponownie dis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki fis oraz h, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W dziewiątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki h oraz h oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki ais oraz h, natomiast na miarę czwartą ósemki cis oraz a. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz g, na druga miarę ósemki e oraz fis, na trzecią miarę ósemki g oraz h oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a oktawę niżej. Przed ósmym taktem zapisano początek repetycji. W partii pierwszych skrzypiec w jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, przedłużona o szesnastkę na drugą miarę, a następnie szesnastki fis, e oraz d. Na trzecią miarę zapisano ćwierćnutę h, przedłużoną o ósemkę na miarę czwartą, a dalej szesnastki a oraz gis. W takcie dwunastym na pierwszą miarę grana jest przednutka fis, szesnastki e i a oraz ósemka a oktawę niżej, na drugą miarę jako jedna fraza ósemka z kropką h oraz trzydziestkodwójki cis i d, na trzecią miarę ósemka z kropką cis oraz szesnastka h, a na miarę czwartą ćwierćnuta a. W trzynastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d, dalej szesnastki fis i e z artykulacją legato, na trzecią miarę ćwierćnuta z kropką e, a dalej szesnastki g oraz fis z artykulacją legato. W partii drugich skrzypiec w jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ćwierćnuta fis, na trzecią miarę ósemka h oraz szesnastki e oraz fis, a na miarę czwartą szesnastki gis i a oraz ósemka h, przedłużona do kolejnego taktu. W dwunastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h, przedłużoną z poprzedniego taktu, następnie ćwierćnutę a oraz ósemkę gis, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę a, przedłużoną do kolejnego taktu. W trzynastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, przedłużona z taktu poprzedniego, a następnie szesnastki h oraz c. Na miarę drugą wykonywane są szesnastki h oraz cis oraz ósemka d, przedłużona o ósemkę na miarę trzecią, a następnie szesnastki cis oraz dis i ósemka e, przedłużona do kolejnego taktu. W partii altówki w jedenastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz h oktawę wyżej, na miarę drugą szesnastki a oraz gis i ósemka a, na trzecią miarę ósemka z kropką gis oraz szesnastka fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta e, przedłużona do kolejnego taktu. W dwunastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, przedłużoną z poprzedniego taktu, następnie ponownie ósemkę e, na miarę drugą ósemki fis oraz e, na trzecią miarę ósemkę z kropką e oraz szesnastkę d, natomiast na miarę czwartą szesnastki cis, d, e oraz cis. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ósemka a oraz ćwierćnuta d, dalej ósemka h, przedłużona na trzecią miarę o kolejną ósemkę, a następnie ćwierćnuta e oraz ósemka cis, przedłużona do kolejnego taktu. W partii wiolonczeli w jedenastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki gis oraz gis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki fis oraz fis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki d oraz e, na trzecią miarę ósemki a oraz a oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz g oktawę niżej. W takcie trzynastym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz fis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki g oraz g oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki gis oraz gis oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a oktawę niżej. W partii kontrabasu w jedenastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki gis oraz gis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki fis oraz fis oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki d oraz e, na trzecią miarę ósemki a oraz a oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz g oktawę niżej. W takcie trzynastym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz fis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki g oraz g oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki gis oraz gis oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki a oraz a oktawę niżej. W partii pierwszych skrzypiec w czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką fis, dalej szesnastki a oraz g z artykulacją legato; na miary trzecią oraz czwartą wykonywana jest półnuta g. W piętnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, przedłużona o szesnastkę na drugą miarę, a dalej szesnastki cis, e oraz g. Na trzecią miarę zapisano szesnastki g i e oraz ósemkę fis, przedłużoną o kolejną ósemkę i szesnastkę na miarę czwartą, a dalej trzydziestkodwójki g oraz a. W szesnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, przedłużona o szesnastkę na drugą miarę, a dalej szesnastki fis, a oraz c. Na miarę trzecią zapisano ćwierćnutę z kropką h, a następnie ósemkę d. W partii drugich skrzypiec w czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka e, przedłużona z poprzedniego taktu, a dalej szesnastki dis oraz cis. Na drugą miarę grane są szesnastki dis oraz e i ósemka fis, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę, a następnie szesnastki dis, e oraz h. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę e, przedłużoną do kolejnego taktu. W piętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano szesnastkę e, przedłużoną z poprzedniego taktu, a dalej szesnastki cis, e oraz a. Na drugą miarę grane są ósemki cis oraz a, przedłużone o ósemkę na trzecią miarę, a następnie szesnastki cis oraz d. Na miarę czwartą zapisano ćwierćnutę d, przedłużoną do kolejnego taktu. W piętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę d, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej ósemkę e. Na druga miarę grana jest ćwierćnuta fis, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta g, przedłużona do kolejnego taktu. W partii altówki w czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka cis, przedłużona z poprzedniego taktu, a następnie ćwierćnuta fis i ósemka dis. Na trzecią miarę zapisano ćwierćnutę h, przedłużoną o szesnastkę na czwartą miarę, a dalej szesnastki h o oktawę wyżej, h oraz e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz g, na miarę drugą ósemki fis ora e, na trzecią miarę ćwierćnuta d, a na miarę czwartą ćwierćnuta a, przedłużona do kolejnego taktu. W takcie szesnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej ósemkę g. Na drugą miarę grana jest ćwierćnuta a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta d. W partii wiolonczeli w czternastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki ais oraz ponownie ais oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki h oraz h oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W takcie piętnastym na pierwsza miarę grane są ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki a oraz cis, na trzecią miarę ósemki d oraz d oktawę niżej, a na miarę czwartą ósemki c oraz c oktawę wyżej. W szesnastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz h oktawę niżej, na drugą miarę ósemki a oraz a oktawę wyżej, na trzecią miarę ósemki g oraz g oktawę niżej, a na miarę czwartą ósemki fis oraz fis oktawę wyżej. W partii kontrabasu w czternastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki ais oraz ponownie ais oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki h oraz h oktawę niżej, na trzecią miarę ósemki e oraz e oktawę wyżej, a na miarę czwartą ósemki d oraz d oktawę niżej. W takcie piętnastym na pierwsza miarę grane są ósemki cis oraz cis oktawę wyżej, na miarę drugą ósemki a oraz cis, na trzecią miarę ósemki d oraz d oktawę niżej, a na miarę czwartą ósemki c oraz c oktawę wyżej. W szesnastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz h oktawę niżej, na drugą miarę ósemki a oraz a oktawę wyżej, na trzecią miarę ósemki g oraz g oktawę niżej, a na miarę czwartą ósemki fis oraz fis oktawę wyżej. W partii pierwszych skrzypiec w siedemnastym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki cis i e oraz ćwierćnuta g, a następnie ósemka h. Na miarę trzecią zapisano ósemkę a, szesnastkę e oraz trzydziestkodwójki fis i g, z czego ta druga przedłużona jest na czwartą miarę o szesnastkę. Dalej grane są ósemka fis oraz szesnastka e. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę grane są trzydziestkodwójki d oraz cis, ósemka h oraz szesnastka cis. Na miarę drugą grana jest ósemka d jako jedna fraza z szesnastką cis, nad którą zapisano tryl. Dalej wykonywana jest szesnastka d, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta d. Po osiemnastym takcie zapisano koniec repetycji oraz fermatę. W partii drugich skrzypiec w siedemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka g, przedłużona z poprzedniego taktu oraz ósemka h. Na miarę drugą grana jest ćwierćnuta e, przedłużona o szesnastkę na trzecią miarę, a następnie szesnastki d, cis oraz h. Na czwartą miarę zapisano ósemki a oraz h. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą jako jedna fraza szesnastki g i fis oraz ósemka g, z czego nad pierwszą zapisano tryl, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę fis. Po osiemnastym takcie zapisano koniec repetycji oraz fermatę. W partii altówki w siedemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest fraza, złożona z czterech szesnastek: e, h, e oraz g, na miarę drugą ponownie fraza szesnastkowa: h, a, g oraz fis. Na trzecią miarę zapisano ósemkę e oraz ósemkę a, przedłużoną o kolejną ósemkę na czwartą miarę, a dalej ósemkę g. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta fis, na miarę drugą ósemki e oraz a, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta a. Po osiemnastym takcie zapisano koniec repetycji oraz fermatę. W partii wiolonczeli w siedemnastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz e oktawę niżej, na miarę drugą ósemki d oraz d oktawę wyżej, na trzecią miarę ósemki cis oraz a, na miarę czwartą ósemki d oraz g. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki a oraz g, na miarę drugą ósemki a oraz a oktawę niżej, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę d. Po osiemnastym takcie zapisano koniec repetycji oraz fermatę. W partii kontrabasu w siedemnastym takcie na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz e oktawę niżej, na miarę drugą ósemki d oraz d oktawę wyżej, na trzecią miarę ósemki cis oraz a, na miarę czwartą ósemki d oraz g. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki a oraz g, na miarę drugą ósemki a oraz a oktawę niżej, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę d. Po osiemnastym takcie zapisano koniec repetycji oraz fermatę.

Formę suity w dzisiejszych czasach można porównać do… dyskoteki, choć zdarzały się w niej również części „dla odpoczynku”, czyli nietaneczne.

Najbardziej typowe elementy suity to:

• Preludium - czyli krótka i wirtuozowska kompozycja o szybkim tempie, często służąca do rozgrzewki i zaprezentowania umiejętności wykonawcy.

• Allemande [czytaj: alemond]- rodzaj niemieckiego tańca w metrum trójdzielnym, o umiarkowanym tempie.

• Courante [czytaj: kurant] - taniec charakteryzuje się szybkim tempem i trójdzielnym metrum, najczęściej w formie 3/4. Taneczną energię i elegancję często podkreślano poprzez zróżnicowaną dynamikę i subtelne akcenty rytmiczne.

• Sarabande [czytaj: sarabande] - to zaś powolny taniec pochodzenia hiszpańskiego w metrum trójdzielnym (często 3/4), nacechowany ekspresją i melancholią

• Menuet [czytaj: menuet] - to taniec w metrum trójdzielnym (często 3/4), pełny gracji i ruchu.

• Gigue [czytaj: żig] – szybki taniec pochodzenia angielskiego w metrum dwudzielnym (często 6/8 lub 9/8), charakteryzujący się zawiłym rytmem.

W późniejszych okresach muzycznych takich jak romantyzm, neoklasycyzm i współczesność, kompozytorzy zaczęli tworzyć nowe odmiany suity, dostosowując ją do swojego stylu i celów artystycznych. Ich nowym „tworzywem” stały się motywy ludowe, opowieści literackie lub tematy programowe. Jedną z ciekawszych i nie mniej znanych w czasach współczesnych suit orkiestrowych jest „Carmina Burana” [czytaj: karmina burana] Carla Orffa [czytaj: karla orfa].

Opera

RwK4AMudsuVBj

Ilustracja przedstawia plakat opery. Na ciemnozielonym tle, narysowano profil kobiety z różowym makijażem na ustach, powiekach i policzkach. W jej siwą perukę wplątana jest postać małego mężczyzny, również w peruce, w marynarce i eleganckich butach. Wokół głowy kobiety, wypisano tytuł spektaklu oraz obsadę.

Do dzisiaj powstają spektakle, których integralną częścią są libretta oper i aura jaka towarzyszy tym dziełom muzycznym. Jednym z takich przykładów jest projekt Mobilna Opera – cykl interaktywnych spektakli dla dzieci i młodzieży zachęcających młodą publiczność do aktywnego odbioru dzieł operowych.

Należy jednak pamiętać, że opera łączyła muzykę z dramatem, ariami śpiewanymi, recytowanymi oraz bogatym akompaniamentem orkiestrowym. Tekst opery nazywany librettem był kluczowym elementem. Treścią libretta były opowiadania pisane przez różnych autorów, oparte na mitologii, historii, komediach czy tragediach.

Podstawowymi elementami tego gatunku są:

• Recytatyw - forma śpiewu, która jest bliższa naturalnemu mówieniu niż śpiewaniu. Recytatyw pozwalał na płynne prowadzenie narracji i dialogów między postaciami.

• Aria - bardziej melodyjna część, w której solista prezentował emocje postaci i jej wewnętrzne przeżycia. Arie były bardziej rozbudowanymi, wirtuozowskimi fragmentami, pozwalającymi śpiewakom na wykazanie umiejętności wokalnych.

• Zespoły - w operach barokowych występowały zespoły, czyli sceny, w których śpiewało lub recytowało kilku bohaterów jednocześnie.

• Korowody - wesołe, taneczne akty, często wykorzystywane jako interludia pomiędzy bardziej dramatycznymi częściami opery.

Barok - mniej znane formy muzyczne

Mimo, że epoka baroku oddziaływała na wszelkie zmysły odbiorcy poszukującego w sztuce, literaturze czy architekturze swojego spełnienia, wśród mniejszych form można znaleźć prawdziwe perełki, do których zaliczyć możemy chociażby te dwa przykłady:

• Passacaglia [czytaj: pasakaja] - dość charakterystyczna w brzmieniu z jednostajnym ostinatowym akompaniamencie basu. Wyraźnie dominują górne partie rozwijając swoją melodykę.

• Preludium - traktowany zazwyczaj jako przygrywka, większy wstęp do czegoś co ma wystąpić w „roli głównej”. Był to utwór instrumentalny lub wokalny często improwizowany.

R7njwY20rOQu0

Grafika przedstawia partyturę utworu „Preludium C‑Dur BWV 846” z 1722 roku autorstwa Jana Sebastiana Bacha [czytaj: bacha]. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Partytura jest zapisana na instrument klawiszowy w kluczu wiolinowym oraz basowym. W kluczu wiolinowym w pierwszym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie szesnastki h oraz e. Na drugą miarę grane są szesnastki g, h, e oraz g. Na miarę trzecią zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki h i e, a na czwartą miarę szesnastki g, h, e oraz g. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową, a następnie ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę. Na trzecią miarę ponownie zapisano pauzę szesnastkową, a dalej raz jeszcze ósemkę z kropką g przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta c. W drugim takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki c i f, na miarę drugą szesnastki a, c, f oraz a, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz szesnastki c i f, na miarę czwartą szesnastki a, c, f oraz a. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W kluczu basowym ponownie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą również półnuta c. W trzecim takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki h i f, na miarę drugą szesnastki a, h, f oraz a, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz ponownie szesnastki h i f, a na miarę czwartą szesnastki a, h, f oraz a. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta h, a na miary trzecią oraz czwartą również półnuta h. W kluczu wiolinowym w czwartym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie szesnastki h oraz e. Na drugą miarę grane są szesnastki g, h, e oraz g. Na miarę trzecią zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki h i e, a na czwartą miarę szesnastki g, h, e oraz g. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową, a następnie ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę. Na trzecią miarę ponownie zapisano pauzę szesnastkową, a dalej raz jeszcze ósemkę z kropką g przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta c. W piątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki c i g, na miarę drugą szesnastki c, c oktawę niżej, g oraz c, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz szesnastki c i g, na miarę czwartą szesnastki c, c oktawę niżej, g oraz c. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W kluczu basowym ponownie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą również półnuta c. W szóstym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki ais i c, na miarę drugą szesnastki f, ais, c i f, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz ponownie szesnastki ais i c, a na miarę czwartą szesnastki f, ais, c i f. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W kluczu basowym ponownie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą również półnuta c. W kluczu wiolinowym w siódmym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie szesnastki h oraz f. Na drugą miarę grane są szesnastki h, h oktawę niżej, f oraz h. Na miarę trzecią ponownie zapisano pauzę ósemkową, a następnie szesnastki g oraz f, a na miarę czwartą szesnastki h, h oktawę niżej, f oraz h. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową, a następnie ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę. Taka sama sytuacja występuje na miary trzecią i czwartą: pauza szesnastkowa i ósemka z kropką f, przedłużona o ćwierćnutę na miarę czwartą W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta h, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta h. Miary trzecia oraz czwarta w obu kluczach są przeniesione do kolejnej linijki. W takcie ósmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie szesnastki g oraz h. Na miarę drugą grane są szesnastki e, g, h oraz e, na trzecią miarę pauza ósemkowa oraz szesnastki g i h, a na miarę czwartą szesnastki e, g, h oraz e. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową, następnie ósemkę z kropką e, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a dalej na miarę trzecią pauzę szesnastkową i ósemkę z kropką e, którą przedłużono o ćwierćnutę na miarę czwartą. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta h, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta h. W dziewiątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki g i h, na miarę drugą szesnastki e, g, h oraz e, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz szesnastki g i h, natomiast na miarę czwartą szesnastki e, g, h oraz e. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest pauza szesnastkowa oraz ósemka z kropką e, przedłużona na drugą miarę o ćwierćnutę, a na trzecią miarę pauza szesnastkowa oraz ponownie ósemka e, przedłużona o ćwierćnutę na czwartą miarę. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta a, a dalej, na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta a. W dziesiątym takcie w kluczu wiolinowym zapisano tylko górny głos – dolny został przeniesiony do klucza basowego. Na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki f i ais, na miarę drugą szesnastki e, f, ais oraz e, na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz szesnastki f i ais, a na miarę czwartą szesnastki e, f, ais oraz e. W kluczu basowym w wyższej partii zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką a, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na trzecią miarę raz jeszcze pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką a, którą przedłużono na miarę czwartą o ćwierćnutę. W partii niższej na pierwsze dwie miary grana jest półnuta f, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta f. W jedenastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki e i h, a na miarę drugą szesnastki d, f, h oraz d. Na trzecią miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki e i h, natomiast na czwartą miarę szesnastki d, f, h oraz d. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką h, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką h, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta g. W takcie dwunastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki e i h, a na miarę drugą szesnastki eis, g, h oraz e. Na trzecią miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki e i h, natomiast na czwartą miarę szesnastki eis, g, h oraz e. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką b, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką b, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta g. W trzynastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki f i c, na miarę drugą szesnastki f, f oktawę niżej, c oraz f, na miarę trzecią pauzę ósemkową oraz szesnastki f i c, a na czwartą miarę szesnastki f, f oktawę niżej, c oraz f. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką a, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, natomiast na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką a, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta f, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta f. Takt czternasty w połowie jest przeniesiony do kolejnej linijki; w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki f i a, na miarę drugą szesnastki d, f, a oraz d, na miarę trzecią pauzę ósemkową oraz szesnastki f oraz a, natomiast na czwartą miarę szesnastki d, f, a oraz d. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką as, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, natomiast na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką as, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest ponownie półnuta f, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta f. W takcie piętnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki e i h, na miarę drugą szesnastki e, e oktawę niżej, h oraz e, na trzecią miarę pauza ósemkowa oraz szesnastki e i h, a na miarę czwartą szesnastki e, e oktawę niżej, h oraz e. W kluczu basowym w wyższym rejestrze na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią ponownie pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W niższym rejestrze na pierwsze dwie miary grana jest półnuta e, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta e. W takcie szesnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki c i e, na miarę drugą szesnastki a, c, e oraz a, na trzecią miarę pauza ósemkowa oraz szesnastki c i e, a na miarę czwartą szesnastki a, c, e oraz a. W kluczu basowym w wyższym rejestrze na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią ponownie pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W niższym rejestrze na pierwsze dwie miary grana jest półnuta e, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta e. W takcie siedemnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki c i e, na miarę drugą szesnastki a, c, e oraz a, na trzecią miarę pauza ósemkowa oraz szesnastki c i e, a na miarę czwartą szesnastki a, c, e oraz a. W kluczu basowym w wyższym rejestrze na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią ponownie pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką f, przedłużoną na miarę czwartą o ćwierćnutę. W niższym rejestrze na pierwsze dwie miary grana jest półnuta d, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta d. W osiemnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki h i d, a na miarę drugą szesnastki a, h, d oraz a. Na trzecią miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki h i d, natomiast na czwartą miarę szesnastki a, h, d oraz a. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką d, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką d, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta g. W dziewiętnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki h i e, a na miarę drugą szesnastki g, h, e oraz g. Na trzecią miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki h i e, natomiast na czwartą miarę szesnastki g, h, e oraz g. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką e, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką e, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta c. W dwudziestym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki des i e, a na miarę drugą szesnastki g, des, e oraz g. Na trzecią miarę grana jest pauza ósemkowa oraz szesnastki des i e, natomiast na czwartą miarę szesnastki g, des, e oraz g. W kluczu basowym w wyższej partii na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na drugą miarę, a na miarę trzecią pauzę szesnastkową oraz ósemkę z kropką g, przedłużoną o ćwierćnutę na miarę czwartą. W niższej partii na pierwsze dwie miary grana jest półnuta c, a na miary trzecią oraz czwartą raz jeszcze półnuta c. Takt dwudziesty pierwszy jest zapisany tylko w połowie; w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz szesnastki c i e, na miarę drugą szesnastki g, c, e oraz g. W kluczu basowym w wyższym rejestrze na pierwszą miarę grana jest pauza szesnastkowa oraz ósemka z kropką f, przedłużona na drugą miarę o ćwierćnutę. W niższym rejestrze na pierwsze dwie miary wykonywana jest półnuta f.

Klasycyzm (1750‑1827) – forma sonaty, sonatiny i allegra sonatowe.

Klasycyzm naznaczony nowymi trendami w muzyce, wyraźnie nie tylko w muzyce, ale również w architekturze, malarstwie i sztuce użytkowej nawiązuje do korzeni starożytności - zwłaszcza rzymskich.

R8AjFjXsky21M

Zdjęcie przedstawia górną część budynku. Na kolumnach osadzono dach, zwężający się ku górze. Na dachu znajduje się rzeźba przedstawiająca mężczyznę stojącego na dwukołowym wozie, ciągniętym przez cztery konie, wierzgające na tylnych nogach. Za rzeźbą znajduje się część budynku z tympanonem, ozdobionym płaskorzeźbą z wizerunkami postaci.

Sonata

Chociaż samo słowo pojawia się już wyraźnie w baroku to jednak w klasycyzmie zostanie najlepiej doceniona i wykorzystana. Ma określoną formę kompozycyjną i została zdefiniowana przez kluczowych kompozytorów tego okresu, takich jak Haydn [czytaj: hajdn], Mozart [czytaj: mocart] i Beethoven.[czytaj: betowen] W ich twórczości forma ta składa się zazwyczaj z czterech głównych części:

• Allegro [czytaj: allegro] – część I - utrzymana w szybkim tempie, która rozpoczyna się prezentacją zazwyczaj dwóch głównych, zestawionych ze sobą tematów, w których używano modulacji w celu zmian tonacji.

• Adagio, Largo, Andante  [czytaj: adadżjo, largo, andante] - część II - w tempie wolnym, bardziej refleksyjna. Zazwyczaj prezentuje nowe melodie lub rozwinie temat z pierwszej części.

• Menuet [czytaj: menuet] - część III – taneczna, później zastępowany często przez scherzo [czytaj: skerco].

• Allegro [czytaj: allegro], Rondo  - część III - jest to szybka część finałowa, w której główny temat powraca i jest rozwijany w formie rondaRondoronda lub innych form cyklicznych. Ostatecznie cały utwór kończy się mocnym i dynamicznym zakończeniem.

Sonata była stosowana zarówno jako samodzielny utwór, jak i jako część większych cykli muzycznych, takich jak sonata fortepianowa, sonata skrzypcowa itp.

Epoka klasycyzmu była dla sonaty okresem, w którym ten gatunek osiągnął swoje apogeum, a jego struktura i zasady wywarły wpływ na muzykę późniejszych epok.

R1Op1PMxqFzTQ

Grafika przedstawia partyturę utworu „Sonata e‑moll Hob. XVI/34 cz. I Presto [czytaj: presto]” autorstwa Josepha Haydna [czytaj: jozefa hajdna]. Utwór jest napisany w metrum sześć ósmych, w tonacji e‑moll i grany jest w tempie presto [czytaj: presto]. Partytura zawiera takty od pierwszego do dwudziestego ósmego oraz opracowaną partię fortepianu w kluczach wiolinowym oraz basowym. W pierwszym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano pauzę ćwierćnutową, na miary trzecią oraz czwartą po pauzie ósemkowej, na miarę piątą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut h oraz g, natomiast na szóstą miarę ósemkę‑dwudźwięk z nut a oraz dis. Obie ósemki zapisano jako jedną frazę, trwającą dalej w kolejnym takcie. Pod taktem zapisano dynamikę piano [czytaj: piano]. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W drugim takcie na pierwszą miarę w kluczu wiolinowym zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz e, która stanowi zakończenie frazy rozpoczętej w poprzednim takcie. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h, natomiast na miarę szóstą ponownie ósemka‑dwudźwięk z nut fis oraz a. Obie ósemki stanowią frazę, przedłużoną do kolejnego taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut e oraz g, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie drugim na piątą miarę. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk h oraz g, natomiast na szóstą miarę ósemka‑dwudźwięk a oraz fis. Obie ósemki tworzą frazę, trwającą dalej w takcie czwartym, i są grane z artykulacją legato [czytaj: legato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze trzy miary grana jest ćwierćnuta z kropką‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz e; jest ona przedłużona dodatkowo o ósemkę na miarę czwartą. Nuta jest grana z artykulacją legato [czytaj: legato], a na czwartą miarę (przy przedłużeniu) kończy się fraza z taktu trzeciego. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk a i c, natomiast na miarę szóstą ósemka‑dwudźwięk fis oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, na miarę drugą ósemka e, a na miarę trzecią ósemka g; wszystkie z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na miary czwartą, piątą oraz szóstą zapisano ćwierćnutę z kropką c, przedłużoną do kolejnego taktu. W piątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze trzy miary grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut dis oraz fis, którą dodatkowo przedłużono o ósemkę na miarę czwartą. Na piątą miarę grana jest ósemka h, a na miarę szóstą ósemka a. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę c, przedłużoną z poprzedniego taktu, na miarę drugą ósemkę dis, na trzecią miarę ósemkę fis, a na miary czwartą, piątą oraz szóstą ćwierćnutę z kropką h. W szóstym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut fis oraz a, na miarę trzecią ósemka‑dwudźwięk z nut e oraz g, a na czwartą miarę ósemka‑dwudźwięk dis oraz fis z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Dźwięki z miar od pierwszej do czwartej włącznie tworzą frazę. Na piątą miarę grana jest ósemka ais, natomiast na miarę szóstą ósemka h, obie z artykulacją legato [czytaj: legato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, na miarę drugą ósemkę e, na trzecią miarę ósemkę ais, na miarę czwartą ósemkę h z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Dźwięki od miary drugiej do czwartej włącznie tworzą frazę. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe. W siódmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut fis oraz a, na miarę trzecią ósemka‑dwudźwięk z nut e oraz g, natomiast na miarę czwartą ósemka‑dwudźwięk z nut dis oraz fis z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Dźwięki z miar od pierwszej do czwartej włącznie tworzą frazę. Na piątą miarę grana jest ósemka ais, natomiast na miarę szóstą ósemka h, obie z artykulacją legato [czytaj: legato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, na miarę drugą ósemkę e, na trzecią miarę ósemkę ais, na miarę czwartą ósemkę h z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Dźwięki od miary drugiej do czwartej włącznie tworzą frazę. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe. W takcie ósmym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut fis oraz a, na miarę trzecią ósemka‑dwudźwięk z nut e oraz g z trylem, natomiast na miarę czwartą ósemka‑dwudźwięk z nut dis oraz fis. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano pauzy ósemkowe, przy czym przy pauzie na szóstą miarę dodatkowo zaznaczono również fermatę. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ósemkową, na miarę drugą ósemkę e, na trzecią miarę ósemkę ais, na miarę czwartą ósemkę h. Dźwięki od miary drugiej do czwartej włącznie tworzą frazę. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, przy czym przy pauzie na szóstą miarę dodatkowo zaznaczono również fermatę. W dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano pauzę ćwierćnutową, na miary trzecią oraz czwartą po pauzie ósemkowej, na miarę piątą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut h oraz g, natomiast na szóstą miarę ósemkę‑dwudźwięk z nut a oraz dis. Obie ósemki zapisano jako jedną frazę, trwającą dalej w kolejnym takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę w kluczu wiolinowym zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz e, która stanowi zakończenie frazy rozpoczętej w poprzednim takcie. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h, natomiast na miarę szóstą ponownie ósemka‑dwudźwięk z nut fis oraz a. Obie ósemki stanowią frazę, przedłużoną do kolejnego taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W jedenastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut e oraz g, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie drugim na piątą miarę. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk gis oraz e, natomiast na szóstą miarę ósemka‑dwudźwięk h oraz d. Obie ósemki tworzą frazę, trwającą dalej w takcie dwunastym. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W dwunastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut a oraz c, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut a oraz c, natomiast na miarę szóstą ósemka‑dwudźwięk z nut g oraz e. Od piątej miary zaczyna się fraza, która trwa aż do kolejnego taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę e, na miarę drugą ósemkę g, na trzecią miarę ósemkę h, natomiast na miarę czwartą ósemkę e. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W takcie trzynastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut fis oraz d, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego. Na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano trzy pauzy ósemkowe. Na piątą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut fis oraz a, natomiast na miarę szóstą ósemka‑dwudźwięk z nut a oraz c. Od piątej miary zaczyna się fraza, która trwa do kolejnego taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę d, na miarę drugą ósemkę fis, na trzecią miarę ósemkę a, natomiast na miarę czwartą ósemkę d. Wszystkie ósemki grane są z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na piątą oraz szóstą miarę zapisano po pauzie ósemkowej. W czternastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h, pod którą zapisano zmianę dynamiki na forte; na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, na miarę trzecią ponownie pauzę ósemkową, na miarę czwartą pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na piątą miarę szesnastki d oraz h, natomiast na miarę szóstą szesnastki a oraz g. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑oktawa g, na miarę drugą ósemka‑oktawa h, na trzecią miarę ósemka‑oktawa d, na czwartą miarę ósemka‑oktawa g. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie pauzy ósemkowe. W piętnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka fis, na miary drugą oraz trzecią zapisano dwie pauzy ósemkowe, na czwartą miarę pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na piątą miarę szesnastki d oraz c, natomiast na miarę szóstą szesnastki h oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑oktawa a, na miarę drugą ósemka‑oktawa c, na trzecią miarę ósemka‑oktawa d, na czwartą miarę ósemka‑oktawa fis. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie pauzy ósemkowe. W szesnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka h, przy której następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: piano]; na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, na miarę trzecią ponownie pauzę ósemkową, na miarę czwartą pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na piątą miarę szesnastki d oktawę wyżej oraz h, natomiast na miarę szóstą szesnastki a oraz g. W dolnej partii następuje zmiana klucza na wiolinowy; na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką g, przedłużona dalej o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na miarę drugą ćwierćnuta h, przedłużona dalej o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na trzecią miarę ósemka d, przedłużona dalej o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta z kropką g (oktawę wyżej od poprzedniego g), które razem tworzą akord G‑dur w postaci zasadniczej. W siedemnastym takcie w górnym kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta g jako jedna fraza z ósemką fis na miarę trzecią, z czego ósemka grana jest z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]. Na czwartą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na miarę piątą szesnastkę d oktawę wyżej oraz szesnastkę c, a na miarę szóstą szesnastki h oraz a. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką a, przedłużoną o kolejną ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na miarę drugą ćwierćnutę c, przedłużoną o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na trzecią miarę ósemkę d, przedłużoną o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę z kropką fis. W takcie osiemnastym w górnym kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta a, na miarę trzecią z ósemka h z artykulacją staccatissimo [czytaj: stakatissimo]; oba dźwięki tworzą frazę. Na czwartą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na miarę piątą szesnastkę d oktawę wyżej oraz szesnastkę h, a na miarę szóstą szesnastki a oraz g. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką h, przedłużoną o kolejną ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na miarę drugą ćwierćnutę d, przedłużoną o ćwierćnutę z kropką do końca taktu, na trzecią miarę ósemkę fis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę z kropką g. Dźwięki razem tworzą akord G‑dur w pierwszym przewrocie. W dziewiętnastym takcie w górnym kluczu wiolinowym grane są wyłącznie szesnastki: na pierwszą miarę e oraz e oktawę niżej, na drugą miarę c oraz e, na trzecią miarę h oraz e, na miarę czwartą a i h, na piątą miarę c oraz d, na szóstą miarę e oraz c. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, na druga miarę ósemka a, na miarę trzecią ósemka g, na czwartą miarę ósemka fis. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie pauzy ósemkowe. W takcie dwudziestym w górnym kluczu wiolinowym zapisano wyłącznie szesnastki: na pierwszą miarę d oraz d oktawę niżej, na miarę drugą h oraz d, na trzecią miarę a oraz d, na miarę czwartą g oraz a, na piątą miarę h oraz c i na miarę szóstą d oraz h. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka h, na druga miarę ósemka g, na miarę trzecią ósemka fis, na czwartą miarę ósemka e. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie pauzy ósemkowe. W takcie dwudziestym pierwszym w górnym kluczu wiolinowym ponownie zapisano wyłącznie szesnastki: na pierwszą miarę c oraz c oktawę niżej, na drugą miarę a oraz c, na trzecią miarę g oraz c, na miarę czwartą fis oraz c, na piątą miarę g oraz c, na szóstą miarę a oraz c. W dolnym kluczu wiolinowym grane są wyłącznie ósemki: na pierwszą miarę a, na miarę drugą fis, na trzecią miarę e, na czwartą miarę d, na miarę piątą e, na szóstą miarę fis. W dwudziestym drugim takcie w górnym kluczu wiolinowym grane są tylko ósemki: na miarę pierwszą h, na drugą miarę c z trylem, na trzecią miarę d, na miary od czwartej do szóstej trzy razy a. W dolnym kluczu wiolinowym zapisano tylko szesnastki: na pierwszą miarę g oraz g oktawę wyżej, na drugą miarę a oraz g, na miarę trzecią h oraz g, na czwartą miarę c oraz g, na piątą miarę c oraz g i na szóstą miarę ponownie c oraz g. W dwudziestym trzecim takcie w górnym kluczu wiolinowym grane są tylko ósemki: na miarę pierwszą h, na drugą miarę c z trylem, na trzecią miarę d, na miary od czwartej do szóstej trzy razy a. W dolnym kluczu wiolinowym zapisano tylko szesnastki: na pierwszą miarę g oraz g oktawę wyżej, na drugą miarę a oraz g, na miarę trzecią h oraz g, na czwartą miarę c oraz g, na piątą miarę c oraz g i na szóstą miarę ponownie c oraz g. W dwudziestym czwartym takcie w górnym kluczu wiolinowym grane są tylko ósemki: na miarę pierwszą h, na drugą miarę c z trylem, na trzecią miarę d, na miary od czwartej do szóstej trzy razy a. W dolnym kluczu wiolinowym zapisano tylko szesnastki: na pierwszą miarę g oraz g oktawę wyżej, na drugą miarę a oraz g, na miarę trzecią h oraz g, na czwartą miarę c oraz g, na piątą miarę c oraz g i na szóstą miarę ponownie c oraz g. W dwudziestym piątym takcie w górnym kluczu wiolinowym grane są wyłącznie ósemki. Na pierwsze trzy miary zapisano trzy razy ósemkę g, natomiast na miary czwartą, piątą oraz szóstą trzy ósemki fis. W dolnym kluczu wiolinowym grane są tylko szesnastki: na pierwsze trzy miary trzy razy cis oraz b, natomiast na miary od czwartej do szóstej trzy razy d oraz a. Na początku taktu zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa do taktu kolejnego. W dwudziestym szóstym takcie na pierwsze trzy miary grane są trzy ósemki cis, na miarę czwartą szesnastki d oraz a, na piątą miarę szesnastki h oraz c, a na miarę szóstą szesnastki d oraz e. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwsze trzy miary grane są trzy razy szesnastki e oraz g, a na miarę czwartą ósemka fis. Na miary piątą oraz szóstą zapisano pauzy ósemkowe. Rozpoczęte w takcie poprzednim crescendo [czytaj: kreszendo] kończy się w połowie taktu, na miarę czwartą, gdzie dynamika zmienia się na forte [czytaj: forte]. W dwudziestym siódmym takcie zapisano wyłącznie szesnastki: fis oraz d na pierwszą miarę, e i fis na miarę drugą, g oraz a na miarę trzecią, h i a na miarę czwartą, g oraz a na piątą miarę oraz h i cis na miarę szóstą. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę szesnastkową oraz szesnastkę d, na miarę drugą szesnastki e oraz fis, na trzecią miarę szesnastki g oraz a, na czwartą miarę szesnastki h oraz a, na piątą miarę szesnastki g oraz a i na miarę szóstą szesnastki h oraz cis. W dwudziestym siódmym takcie w górnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, na miarę drugą ósemka a, na trzecią miarę ósemka fis, na miarę czwartą ósemka d, na piątą miarę ósemka a, natomiast na miarę szóstą ósemka fis. W dolnym kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, na miarę drugą ósemka a, na trzecią miarę ósemka fis, natomiast na miarę czwartą następuje zmiana klucza na basowy. Na czwartą miarę grana jest ósemka d, na miarę piątą ósemka a, na szóstą miarę ósemka fis. W ostatnim, dwudziestym ósmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta d, na miarę trzecią zapisano pauzę ósemkową, na miary czwartą i piątą pauzę ćwierćnutową, natomiast na miarę szóstą pauzę ósemkową z fermatą. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest ćwierćnuta d, na miarę trzecią zapisano pauzę ósemkową, na miary czwartą i piątą pauzę ćwierćnutową, natomiast na miarę szóstą pauzę ósemkową z fermatą.

Sonatina

Jak sama nazwa wskazuje to termin odnoszący się do małej, krótkiej sonaty. To typowy produkt klasycyzmu, którego najpopularniejszymi przedstawicielami byli od połowy XVII do początku XIX wieku: Muzio Clementi [czytaj: mucjo klementi], Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen] oraz Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart]. Charakter tych utworów wskazał na ich pedagogiczne zastosowanie i stanowił wprawki techniczne na danym instrumencie przed trudniejszymi utworami tego typu.

RGyXKePAEXsxF

Grafika przedstawia partyturę utworu „Sonatina fortepianowa C‑dur Op 36., Nr. 1” autorstwa Muzia Clementi [czytaj: mucja klementi]. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: ala brewe], czyli dwie drugie, w tonacji C‑dur i grany jest w tempie spiritoso [czytaj: spiritozo], czyli stu osiemdziesięciu ćwierćnut na minutę. Partytura zawiera takty od pierwszego do trzydziestego ósmego oraz opracowaną partię fortepianu w kluczach wiolinowym oraz basowym. W pierwszym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki e oraz c, na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; wszystkie wymienione dźwięki są zapisane jako jedna fraza. Na miarę czwartą ponownie wykonywana jest ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miarę trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W takcie zapisano dynamikę forte [czytaj: forte]. W drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, od której rozpoczyna się fraza, na miarę drugą ósemki e oraz c, na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na której kończy się fraza, a na czwartą miarę ćwierćnuta g oktawę wyżej, również z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, a na miary trzecią oraz czwartą pauza półnutowa. W trzecim takcie w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki to ósemki: na pierwszą miarę grane są f oraz e, na drugą miarę d oraz c, na miarę trzecią h oraz c, na czwartą miarę ponownie h oraz c. Na pierwszą miarę zaczyna się fraza, która trwa cały takt i kończy się dopiero w takcie kolejnym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na miarę trzecią ponownie ćwierćnuta c, a na czwartą miarę raz jeszcze pauza ćwierćnutowa. W takcie czwartym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz c, na miarę drugą ósemki h oraz a, na trzecią miarę ćwierćnuta g, na której kończy się fraza rozpoczęta w poprzednim takie. Na miarę czwartą zapisano pauzę ćwierćnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ósemki g oraz f, a na miarę czwartą ósemki e oraz d. Na trzecią miarę rozpoczyna się fraza, która jest kontynuowana w takcie kolejnym. W piątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki e oraz c, na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; dźwięki z tych trzech miar są grane jako jedna fraza. Na czwartą miarę wykonywana jest ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, a na miary trzecią oraz czwartą pauza półnutowa. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na piano. W szóstym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki g oraz e, na trzecią miarę ćwierćnuta c; w tych pierwszych trzech miarach zapisano frazę. Na czwartą miarę grane są ósemki e oraz c, od których rozpoczyna się kolejna fraza, ciągnąca się dalej, na kolejne takty. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miary drugą oraz trzecią dwie pauzy ćwierćnutowe, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta fis. W siódmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz h, na miarę drugą ósemki c oraz a, na trzecią miarę ósemki h oraz g, na miarę czwartą ósemki a oraz fis; przez cały takt trwa fraza rozpoczęta w takcie poprzednim, która kończy się dopiero w kolejnym takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą ćwierćnuta c, na trzecią miarę ćwierćnuta d, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta d oktawę niżej. W ósmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz a; na pierwszej ósemce kończy się fraza rozpoczęta w takcie szóstym, natomiast od drugiej ósemki rozpoczyna się kolejna fraza. Na drugą miarę grane są ósemki h oraz c, na miarę trzecią d oraz e, na czwartą miarę fis oraz g; na ostatniej ósemce kończy się fraza, rozpoczęta na początku taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. W takie dziewiątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a z artykulacją legato [czytaj: legato], natomiast na miary drugą, trzecią oraz czwartą ćwierćnuty a oktawę wyżej z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki fis oraz d, na miarę drugą a oraz d, na trzecią miarę ponownie fis oraz d, a na miarę czwartą a oraz d. Nad całym taktem zaznaczono frazę. W dziesiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz e, na trzecią miarę ósemki fis oraz g, na miarę czwartą ósemki c oraz h. Nad całym taktem zaznaczono frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzy półnutowe. W takie jedenastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c z artykulacją legato [czytaj: legato], natomiast na miary drugą, trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c oktawę wyżej z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz d, na miarę drugą c oraz d, na trzecią miarę ponownie a oraz d, a na miarę czwartą c oraz d. Nad całym taktem zaznaczono frazę. W dwunastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz g, na miarę drugą ósemki h oraz d, na trzecią miarę ósemki c oraz h, na miarę czwartą ósemki a oraz g. Nad całym taktem zaznaczono frazę, która trwa dalej w kolejnym takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzy półnutowe. W takcie trzynastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki fis oraz e, na miarę drugą ósemki g oraz fis, na trzecią miarę ósemki a oraz g, a na miarę czwartą ósemki fis oraz e. Przez cały takt trwa fraza, która rozpoczęła się na początku taktu poprzedniego. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ćwierćnuta c oktawę niżej, a na miarę czwartą ponownie pauza ćwierćnutowa. W czternastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz d, na miarę drugą ósemki c oraz h, na trzecią miarę ósemki d oraz c, natomiast na miarę czwartą ósemki h oraz a. Na początku taktu rozpoczyna się fraza, która trwa przez cały takt, aż do taktu kolejnego. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ćwierćnuta d oktawę niżej, a na miarę czwartą ponownie pauza ćwierćnutowa. W piętnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie poprzednim, a na miary trzecią oraz czwartą zapisano pauzę półnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz h, na miarę drugą ósemki d oraz g, natomiast na miarę trzecią ćwierćnuta g. Nad dźwiękami z pierwszych trzech miar zaznaczono frazę. Na miarę czwartą zapisano pauzę ćwierćnutową, a po takcie koniec repetycji. W szesnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ósemki d oraz h, na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; nad pierwszymi trzema miarami zapisana jest fraza. Na miarę czwartą grana jest ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym grana jest cała nuta f. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na piano, a przed taktem początek repetycji. W takcie siedemnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki es oraz c, a na miarę trzecią ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; dźwięki te tworzą frazę. Na czwartą miarę zapisana jest ćwierćnuta g oktawę wyżej, od której rozpoczyna się kolejna fraza, trwająca dalej kolejne dwa takty. W kluczu basowym grana jest cała nuta es. W osiemnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą ćwierćnuta d, na trzecią miarę ćwierćnuta es, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta c. Wszystkie dźwięki należą do frazy, która rozpoczęła się w takcie siedemnastym i trwa dalej w takcie dziewiętnastym. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta h, na miary trzecią oraz czwartą półnuta c; oba dźwięki tworzą frazę, która trwa dalej w takcie dziewiętnastym. W dziewiętnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miarę trzecią ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]; na trzecią miarę kończy się fraza, która rozpoczęła się w takcie siedemnastym. Na miarę czwartą grana jest ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę g, na której kończy się fraza z poprzedniego taktu, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W dwudziestym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz g oktawę niżej, które powtarzają się później przez pozostałe miary. Na pierwszą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa dalej w kolejnych taktach. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta d, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnuta g. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: piano]. W dwudziestym pierwszym takcie w kluczu wiolinowym grane są takie same ósemki, jak w takcie poprzednim – najpierw g, a następnie g oktawę niżej cztery razy, przez cały takt. W takcie nadal trwa fraza rozpoczęta w takcie dwudziestym, która kończy się dopiero w kolejnych taktach. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta es, na miarę drugą ćwierćnuta g, na trzecią miarę ćwierćnuta c, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnuta g. W dwudziestym drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz es, na miarę drugą ósemki f oraz d, na trzecią miarę ósemki f oraz es, a na miarę czwartą ósemki d oraz c. W takcie nadal trwa fraza rozpoczęta w takcie dwudziestym, która kończy się dopiero w takcie kolejnym. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę h, na miarę drugą pauzę ćwierćnutową, na miarę trzecią ćwierćnutę c, natomiast na miarę czwartą ponownie pauzę ćwierćnutową. W dwudziestym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut h oraz g, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie dwudziestym. Na drugą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą ćwierćnuta g oktawę niżej, na miarę trzecią ósemki g oraz f, a na miarę czwartą ósemki e oraz d. Od trzeciej miary rozpoczyna się fraza, która trwa do taktu kolejnego. W dwudziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki e oraz c, a na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Dźwięki z trzech pierwszych miar tworzą jedną frazę. Na czwartą miarę grana jest ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: piano]. W dwudziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki e oraz c, a na trzecią miarę ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Dźwięki z trzech pierwszych miar tworzą jedną frazę. Na czwartą miarę grana jest ćwierćnuta g oktawę wyżej z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W takcie dwudziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki f oraz e, na miarę drugą ósemki d oraz c, na trzecią miarę ósemki h oraz c, a na miarę czwartą ponownie ósemki h oraz c. Na pierwszą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa do kolejnego taktu. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, na miarę drugą pauzę ćwierćnutową, na trzecią miarę ponownie ćwierćnutę c, a na miarę czwartą znów pauzę ćwierćnutową. W dwudziestym siódmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz c, na miarę drugą ósemki h oraz a, natomiast na trzecią miarę ćwierćnuta g, na której kończy się fraza rozpoczęta w poprzednim takcie na pierwszą miarę. Na czwartą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ósemki g oraz f, a na miarę czwartą ósemki e oraz d. Od trzeciej miary zaczyna się fraza, która trwa do kolejnego taktu. W takcie dwudziestym ósmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki g oraz c, a na trzecią miarę ćwierćnuta e z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Pierwsze trzy miary tworzą jedną frazę. Na czwartą miarę grana jest ćwierćnuta e z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na której kończy się fraza rozpoczęta w poprzednim takcie; na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na trzecią oraz czwartą miarę pauzę półnutową. W dwudziestym dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą ósemki c ora e, a na miarę trzecią ćwierćnuta g z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Dźwięki z pierwszych trzech miar tworzą jedną frazę. Na miarę czwartą grana jest ćwierćnuta c z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na trzecią oraz czwartą miarę pauzę półnutową. Na początku taktu zaczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa do końca taktu i jest przedłużone na takt kolejny. W trzydziestym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk e i g z artykulacją podwójnego staccato [czytaj: stakato], na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk z artykulacją podwójnego staccato [czytaj: stakato], na trzecią miarę ćwierćnuta‑dwudźwięk z artykulacją podwójnego staccato [czytaj: stakato], a na miarę czwartą ponownie ćwierćnuta dwudźwięk h oraz d z artykulacją podwójnego staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ćwierćnuta g oktawę niżej, a na miarę czwartą ponownie pauza ćwierćnutowa. Pod koniec taktu kończy się crescendo [czytaj: kreszendo] rozpoczęte w takcie poprzednim. W takcie trzydziestym pierwszym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki c oraz d, na miarę drugą ósemki e oraz f, na trzecią miarę ósemki g oraz a, natomiast na miarę czwartą ósemki h oraz c. Dźwięki ze wszystkich miar tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na trzecią oraz czwartą miarę pauzę półnutową. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. W trzydziestym drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d z artykulacją legato [czytaj: legato], a na miary drugą, trzecią oraz czwartą trzy ćwierćnuty d oktawę wyżej z artykulacją staccato. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki h oraz g, na miarę drugą ósemki d oraz g, na trzecią miarę ponownie ósemki h oraz g i na miarę czwartą ósemki d oraz g. Na pierwszą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa do kolejnego taktu. W trzydziestym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki e oraz f, na miarę drugą ósemki g oraz a, na trzecią miarę ósemki h oraz c, a na miarę czwartą ósemki d oraz e. Nuty z całej taktu stanowią jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego; na drugą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W trzydziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f z artykulacją <span lang"it">legato [czytaj: legato], a na miary drugą, trzecią oraz czwartą trzy ćwierćnuty f oktawę wyżej z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki d oraz g, na miarę drugą ósemki f oraz g, na trzecią miarę ósemki d oraz g i na miarę czwartą ósemki f oraz g. Na pierwszą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa do kolejnego taktu. W trzydziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz c, na miarę drugą ósemki e oraz g, na trzecią miarę ósemki f oraz e, a na miarę czwartą ósemki d oraz c. Wszystkie dźwięki tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e, na której kończy się fraza z taktu poprzedniego; na drugą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W takcie trzydziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki a oraz g, na miarę drugą ósemki f oraz e, na trzecią miarę ósemki d oraz c, a na miarę czwartą ósemki h oraz a. Na pierwszą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa przez kolejne takty. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą pauza ćwierćnutowa, na trzecią miarę ponownie ćwierćnuta f, a na miarę czwartą raz jeszcze pauza ćwierćnutowa. W trzydziestym siódmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grane są ósemki g oraz a, na miarę drugą ósemki f oraz g, na trzecią miarę ósemki e oraz f, a na miarę czwartą ósemki d oraz e. Przez cały takt trwa fraza rozpoczęta w takcie poprzednim; kończy się dopiero w kolejnym takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, na trzecią miarę ćwierćnutę g oktawę niżej, a na czwartą miarę ponownie pauzę ćwierćnutową. W ostatnim, trzydziestym ósmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie trzydziestym szóstym; na miarę drugą zapisano pauzę ćwierćnutową, a na miary trzecią oraz czwartą pauzę półnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są ósemki c oraz e, na miarę drugą ósemki g oraz c, a na miarę trzecią ćwierćnuta c oktawę niżej. Dźwięki z trzech pierwszych miar tworzą jedną frazę. Na miarę czwartą zapisano pauzę ćwierćnutową. Po takcie zaznaczono koniec repetycji.

Rm2kLVZEn0Av3

Zdjęcie przedstawia drewniany instrument przypominający pianino, ale z ustawionym pionowo wysokim, zaokrąglonym elementem w kształcie trójkąta, przypominającym harfę. Instrument posiada białe i czarne klawisze oraz cztery pedały.

Allegro [czytaj: allegro] sonatowe

Allegro sonatoweAllegro sonatoweAllegro sonatowe wyznaczyło trend budowy wielu utworów w tej epoce. Taka forma tworzenia stanowiła również odbicie klasycznej estetyki. Cykliczność jako cecha stanowiły o podstawie utworów solowych np. sonat; kameralnych (kwartety, kwintety…); koncertów i symfonii.

Mniej znane formy muzyczne (moment musicaux [czytaj: momą mjuziku], rapsodia, ballada, fantazja)

Duże formy muzyczne to te, których skład wykonawczy, czas trwania oraz ramy budowy formalnej są określone i zdefiniowane. Istnieją jednak w muzyce formy pomniejsze, które są wyrażeniem swobodnej myśli muzycznej danego kompozytora.

Moment Musicaux [czytaj: momą mjuziku]

Ten ciekawy rodzaj utworu charakteryzuje się dość krótkim czasem trwania. Jest samodzielnym dziełem o charakterze impresyjnym lub refleksyjnym często solowym. Stanowią często samoistne utwory lub są fragmentami dzielącymi większe całości. Wysłuchajmy bardzo trudnego technicznie.

Rapsodia

Swobodna konstrukcja to wspólny mianownik dla obu mniejszych form, czyli fantazji i rapsodii.

RmHiv2BYMicdk

Zdjęcie przedstawia twarze czterech mężczyzn na ciemnym tle. Są one ułożone w kształt krzyża. Są oświetlone tak, że niektóre części twarzy są zacienione. Mężczyźni mają długie włosy.

Ballada

Ballada ma swoje podłoże muzyczne, którego inspiracją jest literatura, baśnie i legendy. Już w początkach historii słowo ballada pojawia się w zapisach średniowiecznej muzyki. Kojarzona z twórczością wędrownych grajków zazwyczaj towarzyszyła etykiecie dworskiej. To główny repertuar trubadurów, akompaniujących sobie na różnych instrumentach. Ballady tworzone często jako forma improwizacyjna stały się utworami bardzo rozbudowanymi, zawierającymi wiele wersów. Były muzycznymi opowiadaniami i najczęściej snuły epicką opowieść o miłości lub wielkich czynach. W późniejszych wiekach - zwłaszcza w romantyzmie odkryto balladę na nowo. Stało się to dzięki twórczości ballad wokalnych takich autorów jak: Franz Schubert [czytaj: franc szubert], Robert Schumann [czytaj: robert szuman], a przede wszystkim mniej znany kompozytor Carl Loewe [czytaj: karl lywe].

Fantazja

Jedną z takich form jest fantazja. To utwór charakteryzujący się swobodną strukturą i improwizacyjnym charakterem. Trudno określić jednoznacznie budowę lub strukturę formalną tego utworu. Mianem fantazji określa się solowe utwory instrumentalne, chociaż niektóre bywają skomponowane na zespól kameralny czy nawet orkiestrę. Mnogość tematów i nastrojów, często w sposób nieoczekiwany i niekonwencjonalny łączy elementy techniczne z wyrazistym charakterem i dużą dozą ekspresji.

Tańce stylizowane i użytkowe

R19KVZg51EWet

Zdjęcie przedstawia parę ubraną w strój ludowy - łowicki. Mężczyzna unosi kobietę nad głową, trzymając ją za biodra. Strój kobiety jest różnokolorowy, w kwiatowe wzory.

Tańce stylizowane i użytkowe są rodzajami tańców, które różnią się swoim charakterem, stylem i funkcją.

Tańce stylizowane

Jest to taki rodzaj tańca, w którym podkreśla się wyrafinowaną technikę i precyzję ruchu. Ważne jest również pokazanie stylizacji poszczególnych okresów historycznych lub stylów tanecznych. Tańce stylizowane są często wykonywane jako forma rekonstrukcji lub reinterpretacji tańcówReinterpretacji tańcówreinterpretacji tańców z przeszłości.

Takimi typowymi przykładami tańców stylizowanych są tańce barokowe, czyli: sarabande [czytaj: sarabande], gawot, bourrée [czytaj: bure], czy menuet [czytaj: menuet]. W kolejnych wiekach będą to już: walc, polka, mazur (XIX wiek). Współczesnymi tańcami stylizowanymi będą: jazzowe [czytaj: dżezowe] tańce - takie jak charlestonCharlestoncharleston [czytaj: czarlston] czy lindy hopLindy hopelindy hop [czytaj: lindi hop], które mają korzenie jeszcze w muzyce i tańcu z lat 20. i 30. XX wieku. Dalej dodajmy do tego tańce latynoamerykańskie: samba, cha‑cha [czytaj: cza cza] czy rumba, które posiadają konkretne techniki i charakterystyczne ruchy.

Tańce użytkowe

Tańce użytkowe – jak sama nazwa wskazuje mają zdecydowanie bardziej praktyczne zastosowanie. Nie są już tak mocno skoncentrowane na stylizacji, jak tańce stylizowane, ale często mają swoje korzenie w tradycjach społecznych i kulturowych. Tańce użytkowe towarzyszą od wieków wykonywaniem ich na parkietach tanecznych, na weselach, imprezach czy w klubach. Przykładami tańców użytkowych są, np.: walc— jako bardzo popularny taniec towarzyski wykonywany w trzech odmianach: walc angielski, walc wiedeński i walc amerykański.

RIO2Bn8MtaJV5

Zdjęcie przedstawia parę w tańcu. Kobieta ma na sobie suknię z białym, zwiewnym dołem i odkrytymi plecami. Włosy ma związane w kok. Mężczyzna ma na sobie czarny garnitur z białą koszulą. Para trzyma się blisko siebie, ze splecionymi dłońmi. Mężczyzna trzyma kobiecie drugą dłoń na plecach.

RB9t0p3y8GQI3

Grafika przedstawia partyturę utworu „Walc z suity Nr. 2 na orkiestrę jazzową” autorstwa Dmitrija Szostakowicza [czytaj: dymitra szostakowicza]. Utwór jest napisany w metrum trzy czwarte, w tonacji c‑moll i grany jest w tempie vivace [czytaj: wiwacze], czyli stu siedemdziesięciu ćwierćnut na minutę. Partytura zawiera takty od pierwszego do czterdziestego piątego oraz opracowaną partię fortepianu w dwóch kluczach basowych, z czego górny później zostaje zamieniony na wiolinowy. W pierwszym takcie w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut c. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo [czytaj: forte fortissimo] oraz diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa przez kolejne takty. W drugim takcie w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut g. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. W takcie wciąż trwa diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie pierwszym. W trzecim takcie w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut c. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. W takcie wciąż trwa diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie pierwszym. W takcie czwartym w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. Pod koniec taktu następuje zmiana klucza na wiolinowy. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut g. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. Pod koniec taktu kończy się diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie pierwszym. W piątym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką g, od której rozpoczyna się fraza, trwająca przez kolejne takty. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na mezzoforte [czytaj: med‑zo forte] na pierwszą miarę, a na miarę drugą początek diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa do końca kolejnego taktu. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie szóstym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta es, natomiast na miarę trzecią ćwierćnuta d. W takcie nadal trwa fraza, która rozpoczęła się na pierwszą miarę w takcie piątym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. Pod koniec taktu kończy się diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie poprzednim. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W siódmym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką c, którą przedłużono do kolejnego taktu; w takcie nadal trwa fraza, która rozpoczęła się na pierwszą miarę w takcie piątym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie ósmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, przedłużoną z poprzedniego taktu; na tym dźwięku kończy się fraza rozpoczęta w takcie piątym. Na miarę drugą grana jest ćwierćnuta c, a na miarę trzecią ćwierćnuta d. Na drugą miarę rozpoczyna się kolejna fraza, która trwa przez dalsze takty. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. W takcie na drugą miarę rozpoczyna się crescendo, które trwa przez kolejne takty. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta es, na miarę drugą ćwierćnuta c, natomiast na miarę trzecią ponownie ćwierćnuta es. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta na drugą miarę w takcie ósmym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. W takcie trwa też crescendo [czytaj: kreszendo], rozpoczęte w poprzednim takcie. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dziesiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, a na miarę trzecią ćwierćnuta as. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta na drugą miarę w takcie ósmym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Pod taktem zaznaczono crescendo [czytaj: kreszendo], rozpoczęte w takcie ósmym, które kończy się po trzeciej mierze. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie jedenastym w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką g. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta na drugą miarę w takcie ósmym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa d, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz as. Pod taktem zaznaczono diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa również w kolejnym takcie. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką f, na której kończy się fraza rozpoczęta w ósmym takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz as. Pod taktem zaznaczono diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w poprzednim takcie i kończy się po trzeciej mierze. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W trzynastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką f, od której zaczyna się fraza, trwająca w kolejnych taktach. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa d, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz as. Pod taktem zaznaczono zmianę dynamiki na mezzoforte [czytaj: med‑zo forte]. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie czternastym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta d, a na miarę trzecią ćwierćnuta c. W takcie trwa fraza, która zaczęła się w poprzednim takcie i kończy w takcie kolejnym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz as. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W piętnastym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką h, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie trzynastym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa d, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W szesnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę g, a na miarę trzecią ćwierćnutę h. Na drugą miarę rozpoczyna się fraza, która trwa w kolejnych taktach. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miary drugą oraz trzecią dwa razy ćwierćnuta f. Na pierwszą miarę rozpoczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa dalej w kolejnych taktach. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W siedemnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ćwierćnuta h, natomiast na trzecią miarę ponownie ćwierćnuta d. W takcie trwa fraza, rozpoczęta w takcie szesnastym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa d, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz g. W takcie wciąż trwa crescendo [czytaj: kreszendo], które rozpoczęło się w szesnastym takcie. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W osiemnastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą ćwierćnuta g, a na trzecią miarę ćwierćnuta as. W takcie trwa fraza, rozpoczęta w takcie szesnastym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut f oraz g. Pod koniec taktu kończy się crescendo [czytaj: kreszendo], które rozpoczęło się w szesnastym takcie. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dziewiętnastym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką fis; w takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta w takcie szesnastym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na mezzopiano [czytaj: med‑zo piano]. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie dwudziestym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta g, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie szesnastym, a na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które zaczyna się na pierwsza miarę i kończy po mierze trzeciej. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym pierwszym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką, złożona z nut es, g oraz es oktawę wyżej, od której rozpoczyna się nowa fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑trójdźwięk, złożona z nut es, g oraz d, natomiast na miarę trzecią ćwierćnuta‑trójdźwięk z nut es, g oraz c. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta w takcie dwudziestym pierwszym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑trójdźwięk, złożona z nut c, f oraz b, natomiast na miarę trzecią ćwierćnuta‑dwudźwięk z nut c oraz as. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta w takcie dwudziestym pierwszym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta f, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz as. Na miarę trzecią rozpoczyna się diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa do kolejnego taktu. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑dwudźwięk, złożona z nut c oraz f, na której kończy się fraza rozpoczęta w takcie dwudziestym pierwszym. Na trzecią miarę zapisano pauzę ćwierćnutową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz as. Po pierwszej mierze kończy się diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w poprzednim takcie. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką, złożona z nut d, as oraz d oktawę wyżej, od której rozpoczyna się fraza, trwająca w dalszych taktach. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa b, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz as. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na mezzoforte [czytaj: med‑zo forte]. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie dwudziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑trójdźwięk, złożona z nut d, f oraz c, a na miarę trzecią ćwierćnuta‑trójdźwięk z nut d, f oraz b. W takcie nadal trwa fraza, rozpoczęta w poprzednim takcie. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa b, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz as. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym siódmym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką, złożona z nut es, g oraz b, tworząca akord Es‑dur w postaci zasadniczej. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta es, a na miary drugą oraz trzecią dwa razy ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W dwudziestym ósmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz es z artykulacją staccato [czytaj: stakato], natomiast na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑oktawę as, natomiast na miary drugą oraz trzecią po pauzie ćwierćnutowej. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte fortissimo [czytaj: forte fortissimo], a przed taktem początek repetycji. W takcie dwudziestym dziewiątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑trójdźwięk, złożona z nut c, es oraz g tworzących akord c‑moll w postaci zasadniczej; ćwierćnuta jest grana z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę zapisano ósemkę z takim samym trójdźwiękiem, a następnie ósemkę f, a na miarę trzecią ósemki g oraz as. Dźwięki od miary drugiej do trzeciej włącznie tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W trzydziestym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut d oraz f z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miarę drugą ósemka‑dwudźwięk d oraz f i ósemka es, natomiast na trzecią miarę ósemki f oraz g. Dźwięki od miary drugiej do trzeciej włącznie tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa as, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut d oraz f, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W trzydziestym pierwszym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut c oraz es z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miarę druga zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na trzecią miarę ćwierćnutę‑trójdźwięk, składający się z dźwięków c, es oraz g z artykulacją staccato [czytaj: stakato], które razem tworzą akord c‑moll w postaci zasadniczej. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W trzydziestym drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz es z artykulacją staccato [czytaj: stakato], natomiast na trzecią miarę ćwierćnutę‑dwudźwięk, składający się z dźwięków d oraz f z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa as, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. Na drugą miarę w takcie rozpoczyna się diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa przez kolejne takty. W takcie trzydziestym trzecim w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑trójdźwięk, złożona z nut c, es oraz g tworzących akord c‑moll w postaci zasadniczej; ćwierćnuta jest grana z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. Na drugą miarę zapisano ósemkę z takim samym trójdźwiękiem, a następnie ósemkę f, a na miarę trzecią ósemki g oraz as. Dźwięki od miary drugiej do trzeciej włącznie tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W takcie trwa diminuendo, które rozpoczęło się w takcie trzydziestym drugim. W trzydziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut d oraz f z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miarę drugą ósemka‑dwudźwięk d oraz f i ósemka es, natomiast na trzecią miarę ósemki f oraz g. Dźwięki od miary drugiej do trzeciej włącznie tworzą jedną frazę. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa as, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut d oraz f, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. Pod koniec taktu kończy się diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie trzydziestym drugim. W trzydziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut c oraz es z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miarę druga zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na trzecią miarę ćwierćnutę‑trójdźwięk, składający się z dźwięków c, es oraz g z artykulacją staccato [czytaj: stakato], które razem tworzą akord c‑moll w postaci zasadniczej. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na mezzoforte [czytaj: med‑zo forte]. W takcie trzydziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑oktawę c z artykulacją staccato [czytaj: stakato], natomiast na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z nut f oraz d, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakato]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa as, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. W takcie trzydziestym siódmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑trójdźwięk, złożona z nut g, c oraz es z artykulacją staccato [czytaj: stakato], która tworzy trójdźwięk c‑moll w drugim przewrocie; na drugą miarę zapisano ósemkę‑trójdźwięk c‑moll w tym samym przewrocie oraz ósemkę d, natomiast na miarę trzecią ósemki es oraz f. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut es oraz g, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. W trzydziestym ósmym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miarę drugą ósemka‑dwudźwięk z nut h oraz d i ósemka c, natomiast na miarę trzecią ósemki d oraz es. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, na miarę drugą ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut f oraz as, natomiast na miarę trzecią zapisano pauzę ćwierćnutową. Nad taktem zapisano oznaczenie ‘to coda [czytaj: tu koda]’, a pod taktem crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie czterdziestym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta c z artykulacją staccato [czytaj: stakato], na miary drugą oraz trzecią zapisano pauzy ćwierćnutowe, natomiast po takcie zmianę klucza na basowy. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, natomiast na miary drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, czyli akordy c‑moll w postaci zasadniczej. W takcie rozpoczyna się diminuendo [czytaj: diminuendo], które trwa w taktach kolejnych, a nad taktem zapisano symbol pierwszej wolty. W czterdziestym pierwszym takcie w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut g. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. W takcie wciąż trwa diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie czterdziestym. W czterdziestym drugim takcie w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut c. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. W takcie do trzeciej miary trwa diminuendo [czytaj: diminuendo], które rozpoczęło się w takcie czterdziestym; na miarę trzecią zaznaczono zmianę dynamiki na mezzopiano [czytaj: med‑zo piano]. W takcie czterdziestym trzecim w górnym kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, natomiast na miary drugą oraz trzecią dwie ćwierćnuty‑trójdźwięki, złożone z nut c, es oraz g, tworzące akord c‑moll w postaci zasadniczej. Pod koniec taktu następuje zmiana klucza na wiolinowy. W dolnym kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa, złożona z nut g. Na drugą oraz trzecią miarę zapisano po pauzie ćwierćnutowej. W czterdziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką‑oktawa g, od której rozpoczyna się fraza, trwająca przez kolejne takty. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte [czytaj: forte]. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W takcie czterdziestym piątym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa es, natomiast na miarę trzecią ćwierćnuta‑oktawa d. W takcie nadal trwa fraza, która rozpoczęła się na pierwszą miarę w takcie czterdziestym czwartym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa g, a na miarę drugą oraz trzecią ćwierćnuty‑dwudźwięki, złożone z nut es oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu. W ostatnim, czterdziestym szóstym takcie w kluczu wiolinowym grana jest półnuta z kropką‑oktawa c, na której kończy się fraza rozpoczęta na pierwszą miarę w takcie czterdziestym czwartym. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa c, a na miary drugą oraz trzecią po ćwierćnucie‑dwudźwięku, złożonym z nut es oraz g. Dodatkowo pod taktem na pierwszą miarę zaznaczono wciśnięcie pedału forte [czytaj: forte], który jest puszczany dopiero pod koniec taktu.

Kolejnymi tańcami użytkowymi są tango, salsa i swing [czytaj: słing].

Tango

Pochodzący z Argentyny taniec zazwyczaj występuje w dwóch odmianach: tango argentino [czytaj: arhentino] i tango nowoczesne. Mocno zmysłowe i energetyzujące wykonania tanga na długo zostają w pamięci zarówno słuchaczy jak i samych tancerzy.

Salsa

Salsa to taniec latynoamerykański, który łączy elementy różnych stylów muzycznych i tańca, takie jak son, mambo i cha‑chy [czytaj: cza‑czy].

Swing [czytaj: słing]

Również wzorowany na wielu tańcach. Znaleźć można w nim elementy: lindy hop [czytaj: lindi hop], charleston [czytaj: czarlston] czy balboa. Wkomponowany w treść muzyki jazzowej [czytaj: dżezowej]. To co łączy wszystkie tańce to fakt, że granice pomiędzy tańcami stylizowanymi a użytkowymi mogą się zacierać, a niektóre tańce mogą mieć cechy obu rodzajów. Jedynie wprawne ucho słuchacza i dobre oko znawcy elementów poszczególnych tańców potrafią je odróżnić.

Kompozytorzy, którzy zachwycili świat swoją muzyką

Bach [czytaj: bach], Händel [czytaj: hendel], Vivaldi [czytaj: wiwaldi]

Wydawałoby się, że Ci trzej wymienieni kompozytorzy - Johann Sebastian Bach,[czytaj: johan sebastian bach] Georg Friderich Händel [czytaj: georg fridriś hendel] i Antonio Vivaldi [czytaj: antonio wiwaldi], mimo wielu różnic są uważani za jednych z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych twórców - nie tylko w baroku - lecz w całej historii muzyki. Każdy z nich wniósł znaczący wkład w swoje epoki i zapisał się na stałe w kanonie muzyki klasycznej.

Johann Sebastian Bach [czytaj: johan sebastian bach] (1685‑1750) był niemieckim kompozytorem barokowym. Bach [czytaj: bach] jest znany przede wszystkim ze swoich kompozycji na organy, dzieł chorałowych i monstrualnych dzieł wokalnych, takich jak Pasja według św. Mateusza i Msza h‑moll. Jego twórczość jest ceniona za perfekcyjną konstrukcję, harmonię i głębokie emocje.

Georg Friedrich Händel [czytaj: georg fridriś hendel] (1685‑1759) był niemiecko‑brytyjskim kompozytorem epoki baroku. Znany jest głównie ze swoich oper i oratoriów, a takie dzieła, jak „Mesjasz”, czy „Muzyka na wodzie”, zdobyły ogromne uznanie zarówno w swoim czasie, jak i współcześnie. Händel [czytaj: hendel] był mistrzem melodyki, dramatycznej ekspresji i umiejętności tworzenia monumentalnych dzieł.

Antonio Vivaldi [czytaj: antonio wiwaldi] (1678‑1741) był Włochem. Jego najbardziej znanym dziełem jest cykl koncertów skrzypcowych zatytułowany „Cztery pory roku”. Vivaldi [czytaj: wiwaldi] był również znany jako kompozytor oper i koncertów, a jego styl charakteryzuje się wirtuozerią, liryzmem i żywą witalnością. Jego muzyka wywarła ogromny wpływ na rozwój koncertu solowego i stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych repertuarów w muzyce klasycznej.

Wszyscy trzej kompozytorzy zostali uznani i docenieni za swoich czasów, ale to dopiero kolejne lata przyniosły ich dziełom zasłużone miejsce, by zachwycać świat swoją muzyką do dzisiaj.

Trzech klasyków wiedeńskich

Trzech klasyków wiedeńskich to Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen], Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart] i Joseph Haydn [czytaj: jozef hajdn]. Każdy z tych kompozytorów miał olbrzymi wpływ na muzykę klasyczną i romantyczną, tworząc niezwykłe dzieła, które są nadal wykonywane i cenione na całym świecie. Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen] (1770‑1827) był niemieckim kompozytorem, który większość swojego życia spędził w Wiedniu. Mówi się, że jego śmierć wyznacza już nową epokę - romantyzmu. Był jednym z najważniejszych kompozytorów w historii muzyki i uważany za prekursora muzyki romantycznej. Jego najsłynniejsze dzieła to Symfonie 5 i 9, sonaty fortepianowe, koncerty fortepianowe i wiele dzieł na ten właśnie instrument. Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart] (1756‑1791) był austriackim kompozytorem i jednym z najbardziej wszechstronnych geniuszy muzycznych w historii. Jego twórczość obejmuje wiele gatunków muzycznych, w tym symfonie, opery, koncerty, sonaty, kwartety smyczkowe i wiele innych. Jego najsłynniejsze dzieła to opery, m.in. : Wesele Figara, Don Giovanni [czytaj: don dżjowanni] i Czarodziejski flet, a także Symfonia nr 40 g‑moll i wiele innych.

Kompozytorzy przełomu XIX i XX wieku

Trudno wymienić wszystkich, którym należy się uznanie. Wiek XIX i XX stanowi bowiem dwa bardzo odmienne światy w kategoriach POSTĘPU CYWILIZACYJNEGO. Ma to oczywiście bardzo duży wpływ na muzykę i jej technologiczne wsparcie. Część z nich została już w tym materiale wymieniona. I by ich nie powtarzać zwrócę uwagę na pozostałe postaci, stanowiące o wybranym przedziale historii muzyki. Wybrani tutaj kompozytorzy stanowią jedynie namiastkę prądów i myśli muzycznych, które kontynuowane były przez lata, aż po czasy współczesne.

A oto oni:

Claude Debussy [czytaj: klod debusi] (1862‑1918) to twórca francuskiego impresjonizmu muzycznego. Znany z takich utworów, jak „Preludia” czy „Morze”. Były to bardzo innowacyjne i wpływowe utwory muzyczne, których dźwięki zostały zaprezentowane jako plama barw, nigdy dotąd tak niepojmowana.

RmU1LG3WjpHia

Zdjęcie przedstawia portret mężczyzny ubranego w marynarkę, kamizelkę i koszulę. Ma małe oczy i brązowe, krótkie, proste włosy, zaczesane na prawą stronę, a także średniej długości brodę i wąsy. Fotografia ma brązowe odcienie.

Igor Strawiński (1882‑1971) - rosyjski kompozytor, który eksperymentował z różnymi stylami muzycznymi. Jego dzieła, takie jak „Święto wiosny” czy „Pietruszka”, której premiera wywołała skandal. Oba te utwory odegrały istotną rolę w rozwoju muzyki nowoczesnej.

RVmrqUQ2AfHZx

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia mężczyznę opierającego się na blacie, na którym rozłożono wydrukowane nuty. Mężczyzna patrzy prosto w obiektyw. Ma podłużną twarz i niewielkie wąsy. Ciemne, krótkie, proste włosy ma gładko zaczesane do tyłu. Ubrany jest w ciemną marynarkę, koszulę i krawat.

Arnold Schönberg [czytaj: arnold szynberg] (1874‑1951) to twórca austriackiej awangardy muzycznej, zaliczanej do tzw. II szkoły wiedeńskiej. Uznawany za twórcę techniki dodekafonicznejDodekafoniadodekafonicznej, której używał w swojej muzyce, takiej jak „Pierrot Lunaire” [czytaj: pierot lunar] czy „Suita na orkiestrę kameralną”.

RiOwyHIfU693n

Zdjęcie w brązowych odcieniach przedstawia twarz mężczyzny w średnim wieku. Ma zmarszczone brwi i uchylone usta. Jest łysiejący, czubek głowy ma całkiem gładki, a rzadkie kępki włosów znajdują się jedynie w części skroniowej, nad uszami.

Gustav Mahler [czytaj: gustaw maler] (1860‑1911), podobnie jak Arnold Schönberg [czytaj: arnold szynberg], był Austriakiem. To przede wszystkim kompozytor i wielki dyrygent, znany ze swoich monumentalnych symfonii. Jego dzieła, takie jak Symfonia II („Zmartwychwstanie”) czy Symfonia V tchnęły emocjami i były pełne dramatyzmu. Jednak to Symfonia VIII, zwana „Symfonią Tysiąca” stały się wyznacznikiem jego talentu i trwaniem.

RQuIsq54YjIBr

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę ubranego w garnitur, białą koszulę i krawat. Ma bujne włosy i okulary nakładane jedynie na nos, bez zauszników.

Béla Bartók [czytaj: bela bartok] (1881‑1945) to węgierski kompozytor, który łączył elementy ludowej muzyki węgierskiej z nowoczesnym stylem kompozytorskim, zwłaszcza wyczuwalnym w „Koncercie na orkiestrę” i słynnym „Allegro Barbaro” [czytaj: allegro barbaro] czy „Muzyce na smyczki, perkusję i czelestę”.

R1M5CKAGvMmKj

Zdjęcie przedstawia mężczyznę siedzącego na krześle. Ma na sobie czarny garnitur i białą koszulę z krawatem. Dłonie ma splecione przed sobą. Ma jasne włosy.

Rozwój orkiestry XIX wieku.

Zauważalne zmiany w XIX wiecznej orkiestrze, miały miejsce zarówno w ich składzie, jak i w sposobie działania. Należy sobie uzmysłowić kilka kluczowych elementów, które wskazuję na zaistniałe zmiany w tym zakresie.

Rodzaj instrumentarium

W XIX wieku nastąpił rozwój nowych instrumentów muzycznych oraz udoskonalenie istniejących. Takim przykładem może być instrument dęty drewniany, pojawiający się w drugiej połowie XIX wieku, mianowicie klarnet altowy i fagot kontrafagotowy. Dalej w zakresie instrumentów blaszanych: trąbka i puzon, zostały znacznie ulepszone. Technologiczne zmiany produkcji instrumentów umożliwiły orkiestrze posiadanie ekspresji i prezentacji nowej zaskakującej kolorystyki dźwiękowej.

Wielkość orkiestr

Dziewiętnastowieczna orkiestra stała się większa, bardziej liczebna. Wcześniejsze składy orkiestrowe to zazwyczaj około 30 muzyków, ale już pod koniec wieku liczba ta wzrosła do 80‑100 instrumentalistów w zespole. Od razu odczuwalne były to w warstwie odbioru przez słuchaczy: wykonanie bardziej rozbudowanych kompozycji i zapewnienie pełniejszego brzmienia budziło podziw i uznanie.

Nowe technologie dźwięku

W drugiej połowie XIX wieku wynalezienie przez Thomasa Edisona [czytaj: tomasa edisona] w 1877 roku fonografu umożliwiło nagrywanie dźwięku. Stał się prawdziwy przełom w zakresie odtwarzania muzyki. Od tej pory orkiestry mogły nagrać swoje wykonania, a te nagrania z kolei przyczyniły się do popularyzacji muzyki klasycznej.

Nowa rola dyrygenta

Przykładami nowego pojęcia roli prowadzącego zespół byli już tacy kompozytorzy jak: Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen], Hector Berlioz [czytaj: ektor berljoz] i Richard Wagner [czytaj: riczard wagner]. Są Oni również traktowani jako prekursorzy rozwoju technik dyrygenckich i reformatorzy nowych standardów w interpretacji muzyki. To od nich rozpoczyna się pojmowanie dyrygenta, jako osoby, która jest kluczową postacią, koordynującą działania całej orkiestry i przedstawiającą artystyczną wizję.

ReGiVDGMuEONJ

Zdjęcie przedstawia dyrygującą kobietę. W prawej dłoni trzyma batutę. Drugą ręką wykonuje gest. Głowę ma przechyloną na bok. Ma na sobie białą koszulę. W tle znajdują się niebieskie światła.

Repertuar orkiestrowy

Wiek XIX to czas wielu nazwisk, utworów i różnorakich form muzycznych. Wymienić jednym tchem nazwiska chociaż kilku twórców tego czasu, takich jak: Brahms [czytaj: brams], Czajkowski, Beethoven [czytaj: betowen], Schubert [czytaj: szubert] czy Wagner [czytaj: wagner] to tak, jakby otworzyć kilka wielkich skrzyń ze skarbami. Taki formy muzyki jak: symfonie, koncerty, opery lub chociażby balety, wymagały rozległego składu dużych zespołów muzycznych. Orkiestry, w XIX w. musiały dostosować się do wymagań kompozytorów i zwiększyć swoje możliwości wykonawcze, techniczne i personalne jednocześnie nadążając z nowymi gatunkami muzycznymi.

Wybrane aspekty muzyki polskiej

R1YOveKGumU4c

Zdjęcie przedstawia pożółkłą kartę. Na górze znajduje się następujący tytuł: „Dziewiąty śpiewnik domowy Stanisława Moniuszki“. Pod spodem wypisano tytuły pieśni oraz strony, na których się znajdują. Dookoła tekstu znajdują się subtelne zdobienia, narysowane cienką kreską.

Znajdziemy tam teksty takich poetów jak: Adama Mickiewicza, Jana Czeczota, Władysława Syrokomli, Jana Ignacego Kraszewskiego a także Jana Kochanowskiego. Do łatwiejszych pieśni zaliczyć należy: „Kum i kuma”, „Rada”, „Latem brzózka mała z liściem rozmawiała”. Ale jedne z najpiękniejszych i najbardziej znanych liryków wokalnych kompozytora to: „Pieśń wieczorna” (do słów Syrokomli), „Znasz‑li ten kraj” (do słów Goethego) [czytaj: getego] i „Prząśniczka” (do słów Czeczota). Charakter balladowy znajdziemy wśród pieśni o tytułach: „Czaty”, „Dziad i baba”, „Maciek”, „Dziadek i babka”, „Opowiadanie wnuczka”, „Żal dziewczyny”.

Kolędy i pastorałki w literaturze muzycznej

R9QcVNTOhVIv0

Na zdjęciu przedstawiono okładkę albumu. Na dole, na czarnym tle umieszczono następujący tytuł: „Karol Szymanowski, Polskie Kolędy i pastorałki na wibrafon solo, część druga”. Nad tekstem znajduje się ilustracja przedstawiająca małego Jezusa i Matkę Boską w otoczeniu innych postaci, przy stajence.

Tradycja bożonarodzeniowa wymusza niejako powstawanie twórczości związanej bezpośrednio z tym świętem. Utwory zwane potocznie kolędami i pastorałki są gatunkami muzycznymi, które mają swoje korzenie w tej tradycji.

Uznaje się, że kolędy to pieśni religijne o tematyce bożonarodzeniowej, często śpiewane w okresie świąt. Zaś pastorałki to utwory, które opowiadają o pasterzach i ich spotkaniu z Jezusem w stajence. Bez względu na genezę powstania oba gatunki są popularne w kulturze polskiej i mają bogatą historię w literaturze muzycznej.

Rbmwd4p9i1K6k

Zdjęcie przedstawia stronę tytułową śpiewnika. Jest to zbiór pożółkłych kartek, spiętych ze sobą. Na stronie znajduje się tytuł: „Feliks Nowowiejski, dwadzieścia kolęd na solo (sopran lub tenor) z towarzyszeniem fortepianu lub organów”. Na środku znajduje się okrągła ilustracja, przedstawiająca Kobietę z dzieckiem na rękach, w otoczeniu innych osób.

Piosenkarstwo i początki muzyki popowej

Piosenkarstwo i początki muzyki popowej posiadają długą historię, ale poniżej wskazani artyści stanowią przełom i są z pewnością przyczyną do dalszego rozwoju tego działu muzyki. Zatrzymać należy się przez chwile na latach 50. XX wieku i rodzącemu się rock'n'roll [czytaj: rok en rol] oraz rhythm and blues [czytaj: ryfm end blus]. Nieodłącznie będzie to synonim rodzącej się muzyki, którą z czasem nazywać będziemy popową. Za sprawą pojawienia się takich postaci jak: Buddy Holly [czytaj: badi holi], Elvis Presley [czytaj: elwis preslej] czy Chuck Berry [czytaj: czak bery] zmieni się historia muzyki. Nowa energia, występy sceniczne, a przede wszystkim chwytliwe melodie piosenek zaczęły przyciągać tłumy i rzeszę fanów.

R2j8tE7bO5Axr

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia mężczyznę grającego na gitarze. Mężczyzna ma na sobie czarną, błyszczącą, skórzaną kurtkę. Na głowie ma ciemne włosy zaczesane do góry.

Lata 60. to okres, w którym grupa The Beatles [czytaj: de bitles] odgrywa kluczową rolę w rozwoju muzyki popowej. Mówi się o „brytyjskiej inwazji” podczas przyjazdu muzyków do Stanów Zjednoczonych. Jak współczesne czasy pokazują, zespół stał się jedną z najbardziej wpływowych grup muzycznych wszechczasów. Awangardzistą estradowym na polskie możliwości stał się w tamtym czasie Czesław Niemen.

RgIKgHKQXwK1P

Zdjęcie przedstawia czterech mężczyzn, ustawionych jeden za drugim, przechodzących przez pasy. Każdy z nich wykonuje krok w przód. Pierwszy z przodu ma na sobie biały garnitur, drugi ma czarny garnitur, trzeci - ciemnoszary garnitur, a czwarty ma dżinsy i dżinsową koszulę. Dalej, przy ulicy stoją zaparkowane samochody.

Lata 70. i 80. Najważniejsi przedstawiciele muzyki popowej to: Prince [czytaj: prins], Madonna [czytaj: madonna], Michael Jackson [czytaj: majkel dżekson], Tina Turner [czytaj: tina tarner] i Whitney Houston [czytaj: łitnej hjuston]. Listy przebojów to zazwyczaj ich utwory na samych szczytach notowań. Przekłada się to również na ilość zakupionych płyt, koncertów i tournée [czytaj: turne] światowych. Artyści ci łączyli różne style muzyczne, już nie tylko określane mianem muzyki pop. Dołączają do tego elementy funky [czytaj: fanki], disco [czytaj: disko] i R&B [czytaj: ar en bi], tworząc unikalne brzmienia, które przyciągały szerokie grono słuchaczy.

Warto pamiętać również o polskich twórcach tego czasu, np.: Marku Grechucie i zespole ANAWA oraz Jacku Kaczmarskim.

Lata 90. to dalszy rozwój szeroko pojętej muzyki popowej. Pojawiają się tam nowe elementy takich gatunków jak: muzyka elektroniczna, hip‑hop. Artyści pokroju: Britney Spears [czytaj: britni spirs], Beyoncé [czytaj: bijonse], Rihanna [czytaj: rijana] i Justin Timberlake [czytaj: dżastin timberlejk] dominują na muzycznych scenach świata i zdobywają ogromną popularność. Obecnie muzyka popowa to ogromny i przynoszący potężne wpływy przemysł. Tworzą je nazwiska takie, jak: Taylor Swift [czytaj: tejlor słift], Ariana Grande [czytaj: ariana grande], Ed Sheeran [czytaj: ed sziran] czy Billie Eilish [czytaj: bili ajlisz].

Podsumowanie

Dobór materiału, pomysłowość i skuteczne sposoby zapamiętywania, które ćwiczą naszą pamięć, będą istotą rozwiązywania konkursów i zagadek. Sztuka ich przedstawienia i zaprezentowania zależy czasami od nas samych. Muzyka zaś jest tą dziedziną sztuki, która wyzwala wiele emocji, pobudza do działania i wspomaga proces uczenia się i poszerzania indywidualnych horyzontów wiedzy z wielu dziedzin.

Ćwiczenia