Muzyka zeszłego stulecia. Olivier Messiaen – ornitolog wśród muzyków
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Ważne daty
1908–1992 – daty życia Oliviera Messiaena
1919 – wstąpienie do Konserwatorium Paryskiego (kompozycja i gra na organach)
1931 – objęcie stanowiska głównego organisty w kościele Świętej Trójcy w Paryżu (Messiaen będzie je piastował do śmierci)
1941 – Kwartet na koniec czasu
1944 – traktat Messiaena Technika mojego języka muzycznego; cykl fortepianowy Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus
1950 – Etiudy rytmiczne na fortepian
1958 – cykl miniatur fortepianowych Katalog ptaków
1983 – opera Święty Franciszek z Asyżu
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1JITkXVcUwSQ1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka. 8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń: 3) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów: Olivier Messiaen. II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń: 1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych. III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń: 1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.
Nauczysz się
przedstawiać podstawowe fakty dotyczące życia i działalności Oliviera Messiaena;
wymieniać i charakteryzować inspiracje twórcze Oliviera Messiaena, a także przyporządkować do nich właściwe kompozycje;
wymieniać i krótko opisywać najważniejsze dzieła Oliviera Messiaena;
wymieniać cechy muzyki Oliviera Messiaena i wytłumaczyć, na czym polegało nowatorstwo jego twórczości;
wymieniać nazwiska kompozytorów, którzy odnosili się do twórczości Oliviera Messiaena.
Olivier Messiaen: życiorys
RZ8dTlF4Zn81q1
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę w średnim wieku - Oliviera Messiaen. Messiaen nosił okulary, miał sterczące, rzadkie włosy. Ubrany w czarną koszulę w białe wzory oraz czarną marynarkę. Mężczyzna lekko uśmiecha się, wyraz twarzy ma przyjazny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Olivier Messiaen, francuski kompozytor, organista, nauczyciel i ornitolog, urodził się w 1908 r. w Awinionie, zmarł w 1992 r. w Clichy.
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę w średnim wieku - Oliviera Messiaen. Messiaen nosił okulary, miał sterczące, rzadkie włosy. Ubrany w czarną koszulę w białe wzory oraz czarną marynarkę. Mężczyzna lekko uśmiecha się, wyraz twarzy ma przyjazny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Olivier Messiaen, francuski kompozytor, organista, nauczyciel i ornitolog, urodził się w 1908 r. w Awinionie, zmarł w 1992 r. w Clichy.
Olivier Messiaen, porta-polonica.de, 3.0
W wieku jedenastu lat podjął naukę w paryskim konserwatorium muzycznym, gdzie kształcił się w dziedzinie kompozycji i organistyki. W 1931 r. objął stanowisko głównego organisty w kościele Świętej Trójcy w Paryżu, w którym pracował do końca życia. W 1937 r. otrzymał zamówienie skomponowania utworu towarzyszącego pokazom świetlno‑wodnym nad Sekwaną z okazji Wystawy Światowej. W tym samym czasie zainteresował się nowym instrumentem elektronicznym – falami Martenota, które wykorzystał w kilku swoich kompozycjach. W czasie II wojny światowej, służąc w Armii Francuskiej, trafił do obozu jenieckiego w Görlitz, gdzie skomponował Kwartet na koniec czasu. Pod koniec wojny został wykładowcą Konserwatorium Paryskiego (uczył harmonii). W 1944 r. opracował traktat Technika mojego języka muzycznego (Technique de mon langage musical), skomponował także cykl utworów fortepianowych Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus. W 1949 r. stworzył słynne Etiudy rytmiczne na fortepian, uznawane za zapowiedź serializmuSerializmserializmu, zaś w 1958 – fortepianowy cykl Katalog ptaków, zainspirowany ptasimi śpiewami. W 1983 r. skomponował do własnego libretta operę Święty Franciszek z Asyżu, zaś rok później – zbiór utworów organowych Księga Świętego Sakramentu. W 1987 r. został odznaczony Krzyżem Wielkim Legii Honorowej. Jego słynnymi uczniami byli m.in. Pierre Boulez, Karlheinz Stockhausen, Iannis Xenakis i Gerard Grisey.
Olivier Messiaen: ogólna charakterystyka twórczości
R1Pj2EqxSNFGv
Ilustracja przestawia portret Oliviera Messiaena. Mężczyzna siedzi przy pianinie, na którym gra. Patrzy na wprost artysty. Jest młody, nosił okulary. Ubrany w białą koszulę i brązową marynarkę. Twarz gładka, wyraz twarzy spokojny, skupiony na grze.
Autor nieznany, „Olivier Messiaen”, wordpress.com, CC BY 2.0
Olivier Messiaen skomponował liczne utwory solowe (głównie na fortepian lub organy), kameralne i orkiestrowe, zasłynął także jako autor licznych pieśni i opery. W jego twórczości wskazać należy trzy najistotniejsze inspiracje:
religią, głęboką wiarą (cykl fortepianowy Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus, opera Święty Franciszek z Asyżu, utwór organowy Narodzenie Pana);
ptasimi śpiewami, powiązana z pasją ornitologiczną kompozytora (cykl fortepianowy Katalog ptaków, koncert fortepianowy Przebudzenie ptaków, koncert fortepianowy z towarzyszeniem 11 instrumentów dętych i perkusji Ptaki egzotyczne);
muzyką Wschodu, zauważalna zwłaszcza w nowatorskim podejściu kompozytora do rytmiki (Etiudy rytmiczne na fortepian).
Olivier Messiaen: innowator harmoniki i rytmiki
RJ0jbHqBDCMaK1
Ilustracja interaktywna przedstawia pięciolinię z nutami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. System harmoniczny Oliviera Messiaena – „siedem modi”.
Ilustracja interaktywna przedstawia pięciolinię z nutami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. System harmoniczny Oliviera Messiaena – „siedem modi”.
System harmoniczny Oliviera Messiaena – siedem modi, therestisnoise.com, CC BY 3.0
Muzykę Oliviera Messiaena charakteryzują nowatorskie rozwiązania z zakresu doboru materiału dźwiękowego i metrorytmiki.
Messiaen stworzył własny, odrębny system harmoniczny, którego podstawą było siedem wymyślonych przez niego skal, określonych jako modi o ograniczonej transpozycyjności (każdą ze skal można było transponować maksymalnie sześć razy). Modi bazowały na interwałach, takich jak sekundy i tercje. Mogły one budzić skojarzenia ze skalami systemu dur‑moll; w odróżnieniu od kompozycji współczesnych Messiaenowi dodekafonistów brzmiały one tradycyjnie. Modi, wybudowane od dźwięku C, zostały przedstawione na bieżącym slajdzie.
Messiaen, zainspirowany swobodnym podejściem do rytmu, zaobserwowanym w muzyce Wschodu, wprowadził niektóre jej elementy do klasycznej muzyki europejskiej. W swoich kompozycjach chciał wyzwolić się od schematycznego, regularnego pulsu. Choć pozostał przy tradycyjnym zapisie rytmicznym, kreskę taktową traktował orientacyjnie, stosował także tzw. wartość dodaną, czyli krótką wartość rytmiczną, którą można było dodać do dowolnego taktu w celu jego powiększenia i załamania regularności pulsu. W utworach często wykorzystywał polirytmię, wprowadzał stałe modele rytmiczne, które poddawał augmentacji i dyminucji, tworzył nawet kanony rytmiczne. Stosował opracowane przez siebie rytmy nieodwracalne, czyli takie, które wykonywane zarówno od początku, jak i od końca, brzmiały identycznie.
Istotną rolę w twórczości kompozytora posiadała też kolorystyka (Messiaen był synestetą) oraz forma (preferował formy cykliczne, wieloczęściowe, o charakterze statycznym).
Olivier Messiaen: najbardziej znane kompozycje
R146GslYEFzDv1
Ilustracja interaktywna przedstawia plakat z obozu jenieckiego w Görlitz „Kwartetu na koniec czasu" Messiaena. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Afisz z obozu jenieckiego w Görlitz – premiera Kwartetu na koniec czasu Messiaena.
Ilustracja interaktywna przedstawia plakat z obozu jenieckiego w Görlitz „Kwartetu na koniec czasu" Messiaena. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Afisz z obozu jenieckiego w Görlitz – premiera Kwartetu na koniec czasu Messiaena.
Afisz z obozu jenieckiego w Görlitz – premiera Kwartetu na koniec czasu Messiaena, CC BY 3.0
Wśród najbardziej znanych kompozycji Oliviera Messiaena wskazać należy utwory na fortepian solo: Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus, Katalog ptaków i Etiudy rytmiczne; Kwartet na koniec czasu na skrzypce, wiolonczelę, klarnet i fortepian oraz operę Święty Franciszek z Asyżu.
Kwartet na koniec czasu (Quatuor pour la fin du temps) na skrzypce, wiolonczelę, klarnet i fortepian powstał w 1941 r., w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz. Został skomponowany z myślą o poznanych w obozie muzykach, którzy (wraz z Messiaenem jako pianistą) wykonali utwór po raz pierwszy, dla współwięźniów i straży obozowej. Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części (1. Liturgia kryształu, 2. Wokaliza dla Anioła głoszącego koniec świata, 3. Otchłań ptaków, 4. Intermedium, 5. Pochwała wieczności Jezusa, 6. Taniec gniewu na siedem trąb, 7. Gra barw tęczowych dla Anioła ogłaszającego koniec świata, 8. Pochwała nieśmiertelności Jezusa). Utwór wyzyskuje typowe dla kompozytora środki rytmiczne i harmoniczne.
Za chwilę wysłuchasz trzeciego utworu z cyklu Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus Oliviera Messiaena (pt. Przemiana). Wymień uwagi po zakończeniu prezentacji przykładu.
R1ZYC0E5iG2s71
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3, AMFN, CC BY 3.0
Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Cykl utworów na fortepian Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus (Vingt regards sur l'enfant‑Jésus) powstał w 1944 r. Kompozycja, opatrzona komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski), to rozważania na temat dzieciństwa Jezusa. W zbiorze pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, odzwierciedlające pewne idee i spajające utwór, jak np. motyw Boga (pięć akordów), motyw gwiazdy i krzyża (charakter melodyczny), motyw akordów (cztery akordy o czterech dźwiękach).
Za chwilę wysłuchasz pierwszej części Kwartu na koniec czasu Oliviera Messiaena (pt. Liturgia kryształu). Wymień uwagi po zakończeniu prezentacji przykładu.
Rrs5DrjSTfFmS1
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu, AMFN, CC BY 3.0
Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
RzyEMA8cWI1dQ1
Ilustracja interaktywna przedstawia pięciolinię z nutami etiud rytmicznych wykonania Oliviera Messiaena. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Początek trzeciej etiudy z Etiud rytmicznych Oliviera Messiaena.
Ilustracja interaktywna przedstawia pięciolinię z nutami etiud rytmicznych wykonania Oliviera Messiaena. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Początek trzeciej etiudy z Etiud rytmicznych Oliviera Messiaena.
Początek trzeciej etiudy z „Etiud rytmicznych” Oliviera Messiaena, amazonaws.com, CC BY 2.0
Olivier Messiaen doskonale znał założenia awangardowej w jego czasach techniki dodekafonicznej. W 1949 i 1950 r. wykładał podczas Letnich Kursów Muzycznych w Darmstadt, dogłębnie analizował też dzieła Arnolda Schoenberga. Rezultatem eksperymentów francuskiego kompozytora z tworzeniem serii były powstałe w 1950 r. cztery Etiudy rytmiczne na fortepian, spośród których szczególnie wyróżniała się etiuda trzecia (Mode de valeurs et d’intensités). Messiaen zastosował w niej nie tylko serię 12 wysokości dźwięków (co było powszechnie znane), ale także serię rytmiczną (12 różnych wartości rytmicznych), artykulacyjną (12 różnych sposobów artykulacji) oraz dynamiczną (12 różnych określeń dynamicznych). Utwór miał ogromny wpływ na kompozytorów-serialistówSerializmserialistów, jak Pierre Boulez czy Karlheinz Stockhausen.
Za chwilę wysłuchasz drugiej z czterech Etiud rytmicznych na fortepian Oliviera Messiaena. Wymień uwagi po zakończeniu prezentacji przykładu.
Rbol9v0TfPWTX1
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się przeraźliwym, tajemniczym charakterem.
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się przeraźliwym, tajemniczym charakterem.
Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2, AMFN, CC BY 3.0
Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się przeraźliwym, tajemniczym charakterem.
Olivier Messiaen: ornitolog wśród muzyków
RxN8xEN8uXbyy1
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę płyty winylowej. Na pierwszym planie widzimy pomarańczowo-czarnego ptaka. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Okładka płyty winylowej z 1958 r., na której nagrano Katalog ptaków Oliviera Messiaena w wykonaniu jego żony, pianistki Yvonne Loriod.
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę płyty winylowej. Na pierwszym planie widzimy pomarańczowo-czarnego ptaka. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Okładka płyty winylowej z 1958 r., na której nagrano Katalog ptaków Oliviera Messiaena w wykonaniu jego żony, pianistki Yvonne Loriod.
Okładka płyty winylowej z 1958 r., na której nagrano „Katalog ptaków” Oliviera Messiaena w wykonaniu jego żony, pianistki Yvonne Loriod, discogs.com, CC BY 2.0
Echa ornitologicznej fascynacji w muzyce Messiaena zauważyć można zwłaszcza w kompozycjach z lat 50. ubiegłego wieku i późniejszych. Zbiór 13 miniatur na fortepian Katalog ptaków (Catalogue d’oiseaux) powstał w 1958 r. Każda z części opatrzona jest tytułem informującym słuchacza o tym, który z ptaków był jej inspiracją. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. Co ciekawe, jeden z ornitologów, porównując nagrania autentycznych śpiewów ptaków z kompozycjami Messiaena stwierdził, że są one ze sobą zgodne niemal w 70%.
Podsumowanie
RbaRoFFzSOiNc
Ilustracja przestawia zdjęcie Oliviera Messiaena. Starszy mężczyzna z siwymi, rzadkimi włosami. Ubrany elegancko w koszulę i marynarkę.
Olivier Messiaen, wikipedia.org, CC BY 3.0
Olivier Messiaen był francuskim kompozytorem, organistą, nauczycielem i ornitologiem, żyjącym w XX w. Jego twórczość powstała z inspiracji wiarą chrześcijańską, śpiewem ptaków oraz muzyką Wschodu. Do najważniejszych dzieł należą: Kwartet na koniec czasu na skrzypce, wiolonczelę, klarnet i fortepian, Etiudy rytmiczne na fortepian, Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus na fortepian, Katalog ptaków na fortepian oraz opera Święty Franciszek z Asyżu.
W swoich kompozycjach Messiaen wprowadził nowatorskie rozwiązania z zakresu doboru materiału dźwiękowego (siedem modi o ograniczonej transpozycyjności) i metrorytmiki (swobodne podejście do kreski taktowej, wartość dodana, rytmy nieodwracalne, polirytmiaPolirytmiapolirytmia, kanony rytmiczne). Twórczość Messiaena, a w szczególności trzecia z Etiud rytmicznych (wyzyskująca poza serią wysokościową serie rytmiczne, artykulacyjne i dynamiczne) stała się inspiracją dla kompozytorów-serialistówSerializmserialistów, jak Pierre Boulez czy Karlheinz Stockhausen.
Zadania
RYX4x8zbVG5BC
Ćwiczenie 1
Wskaż daty życia Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. 1918–1989, 2. 1908–1992, 3. 1910–1988
Wskaż daty życia Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. 1918–1989, 2. 1908–1992, 3. 1910–1988
Wskaż daty życia Oliviera Messiaena.
1918–1989
1908–1992
1910–1988
RSJyfQXrrBKf4
Ćwiczenie 2
Wskaż inspiracje twórcze Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Muzyka Wschodu, 2. Odgłosy ptaków, 3. Religia Wschodu
Wskaż inspiracje twórcze Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Muzyka Wschodu, 2. Odgłosy ptaków, 3. Religia Wschodu
Wskaż inspiracje twórcze Oliviera Messiaena.
Muzyka Wschodu
Odgłosy ptaków
Religia Wschodu
RJhuMoku1maEq
Ćwiczenie 3
Wskaż tytuł opracowanego przez Oliviera Messiaena traktatu muzycznego. Możliwe odpowiedzi: 1. Technika mojego języka muzycznego, 2. Traktat na temat modi o ograniczonej transpozycyjności, 3. Messiaen nie napisał traktatu muzycznego
Wskaż tytuł opracowanego przez Oliviera Messiaena traktatu muzycznego. Możliwe odpowiedzi: 1. Technika mojego języka muzycznego, 2. Traktat na temat modi o ograniczonej transpozycyjności, 3. Messiaen nie napisał traktatu muzycznego
Wskaż tytuł opracowanego przez Oliviera Messiaena traktatu muzycznego.
Technika mojego języka muzycznego
Traktat na temat modi o ograniczonej transpozycyjności
Messiaen nie napisał traktatu muzycznego
R15dYLWnXuR42
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij, czym były modi o ograniczonej transpozycyjności. Możliwe odpowiedzi: 1. Stałe motywy melodyczno-harmoniczne, pojawiające się w większości kompozycji Messiaena, 2. Zbiór utworów Messiaena, przeznaczony do wykonywania w transpozycjach do różnych tonacji, 3. Wymyślone przez Messiaena skale muzyczne, które stosował w swoich kompozycjach
Wyjaśnij, czym były modi o ograniczonej transpozycyjności. Możliwe odpowiedzi: 1. Stałe motywy melodyczno-harmoniczne, pojawiające się w większości kompozycji Messiaena, 2. Zbiór utworów Messiaena, przeznaczony do wykonywania w transpozycjach do różnych tonacji, 3. Wymyślone przez Messiaena skale muzyczne, które stosował w swoich kompozycjach
Wyjaśnij, czym były modi o ograniczonej transpozycyjności.
Stałe motywy melodyczno-harmoniczne, pojawiające się w większości kompozycji Messiaena
Zbiór utworów Messiaena, przeznaczony do wykonywania w transpozycjach do różnych tonacji
Wymyślone przez Messiaena skale muzyczne, które stosował w swoich kompozycjach
RVqjy1RUFWTsf
Ćwiczenie 5
Wskaż cechy rytmiki w utworach Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Stosowanie wartości dodanej, 2. Wprowadzenie homorytmii, 3. Swobodne traktowanie kreski taktowej
Wskaż cechy rytmiki w utworach Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Stosowanie wartości dodanej, 2. Wprowadzenie homorytmii, 3. Swobodne traktowanie kreski taktowej
Wskaż cechy rytmiki w utworach Oliviera Messiaena.
Stosowanie wartości dodanej
Wprowadzenie homorytmii
Swobodne traktowanie kreski taktowej
R1A7HLDhdKZZw
Ćwiczenie 6
Przyporządkuj tytuły kompozycji do właściwych opisów. Kwartet na koniec czasu. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Etiudy rytmiczne. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Katalog ptaków. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części.
Przyporządkuj tytuły kompozycji do właściwych opisów. Kwartet na koniec czasu. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Etiudy rytmiczne. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części. Katalog ptaków. Możliwe odpowiedzi: 1. zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną. 2. zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca. 3. zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak motyw Boga, motyw gwiazdy i krzyża czy motyw akordów. 4. utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części.
Przyporządkuj tytuły kompozycji do właściwych opisów.
zbiór czterech utworów na fortepian. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci z nich, w którym Messiaen zastosował serię wysokościową, rytmiczną, artykulacyjną i dynamiczną., zbiór utworów fortepianowych opatrzony komentarzem słownym (wiersze Marice’a Toeski) na temat dzieciństwa Jezusa. W kompozycji pojawiają się stale powracające tematy muzyczne, jak <i>motyw Boga</i>, <i>motyw gwiazdy i krzyża</i> czy <i>motyw akordów</i>., zbiór 13 miniatur na fortepian inspirowany śpiewem ptaków. W swoim dziele Messiaen nie ograniczał się wyłącznie do transkrypcji ptasich odgłosów na fortepian, starał się też oddać określoną atmosferę i charakter miejsca., utwór powstał w czasie pobytu Messiaena w obozie jenieckim w Görlitz, z myślą o poznanych tam muzykach (skrzypku, wiolonczeliście i klarneciście). Dzieło odnosi się do czasów ostatecznych, apokaliptycznych. Składa się z ośmiu części.
Kwartet na koniec czasu
Etiudy rytmiczne
Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus
Katalog ptaków
R1NFT67AEky96
Ćwiczenie 7
Spośród nazwisk kompozytorów wskaż tych, którzy byli uczniami Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Charles-Maria Widor, 2. Jannis Xenakis, 3. Pierre Boulez
Spośród nazwisk kompozytorów wskaż tych, którzy byli uczniami Oliviera Messiaena. Możliwe odpowiedzi: 1. Charles-Maria Widor, 2. Jannis Xenakis, 3. Pierre Boulez
Spośród nazwisk kompozytorów wskaż tych, którzy byli uczniami Oliviera Messiaena.
Charles-Maria Widor
Jannis Xenakis
Pierre Boulez
Polecenie 1
Dokonaj wszystkich możliwych transpozycji drugiego z siedmiu modi Oliviera Messiaena, który (wybudowany od dźwięku c) opiera się na wysokościach: c des es e fis g a b. Rozwiązanie skonsultuj z nauczycielem.
Słownik pojęć
Dodekafonia
Dodekafonia
technika kompozytorska w muzyce XX i XXI w., cechująca się równouprawnieniem wszystkich 12 dźwięków skali chromatycznej (brak centrum tonalnego i określonych dążeń harmonicznych, charakterystycznych dla systemu tonalnego). Najważniejszą strukturą dodekafoniczną jest seria, czyli układ 12 dźwięków skali chromatycznej, uporządkowanych w określonej kolejności.
Dyminucja
Dyminucja
prezentacja motywu lub tematu muzycznego w krótszych (zwykle dwukrotnie) wartościach rytmicznych; przeciwieństwo augmentacji.
Polirytmia
Polirytmia
równoczesne stosowanie różnego przebiegu rytmicznego we wszystkich głosach kompozycji, szczególnie charakterystyczne dla muzyki polifonicznej.
Serializm
Serializm
nurt muzyki XX i XXI w., wywodzący się z dodekafonii. Polega na totalnym uporządkowaniu wszystkich aspektów dzieła muzycznego za pomocą serii (wysokości dźwięków, rytm, artykulacja, dynamika).
Skala
Skala
układ dźwięków dobranych według określonego schematu interwałowego. Dla danej epoki lub kultury właściwe były inne skale, np. pentatonika (antyczna Grecja, Rzym; kultury wschodnie), skale modalne (średniowiecze), skale systemu dur‑moll (dominujące od baroku do czasów współczesnych). W XX i XXI w. kompozytorzy chętnie opracowywali własne skale (np. modi Oliviera Messiaena).
Synestezja
Synestezja
zdolność równoczesnego postrzegania, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują także doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów. Najczęstszym przykładem synestezji jest barwne słyszenie, polegające na tym, że słyszane dźwięki wywołują wrażenie widzenia określonej barwy. Słynnymi synestetami byli Mikołaj Rimski‑Korsakow, Franz Liszt i Olivier Messiaen.
Temat muzyczny
Temat muzyczny
wyrazisty odcinek melodyczny, melodyczno‑rytmiczny bądź harmoniczny utworu, wykorzystywany w dalszym jego przebiegu. W muzyce programowej często powiązany z określonym bohaterem lub ideą.
Źródło:
Encyklopedia PWN
Biblioteka muzyczna
R1ZYC0E5iG2s71
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus”, nr 3. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Rrs5DrjSTfFmS1
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Kwartet na koniec czasów”, cz. I Liturgia kryształu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Rbol9v0TfPWTX1
Utwór muzyczny: Olivier Messiaen, „Etiudy rytmiczne”, nr 2. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się przeraźliwym, tajemniczym charakterem.
