Na jakiej zasadzie szukać sensu słów w wierszach Mirona Białoszewskiego?

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna środki wyrazu artystycznego,

• zna znaczenie i definicję neologizmów,

• rozumie zadania i funkcje poezji lingwistycznej.

b) Umiejętności

Uczeń:

• wyjaśnia funkcję zastosowanych w wierszu środków wyrazu artystycznego,

• potrafi wyjaśnić znaczenie podanych neologizmów,

• potrafi określić do podanej sytuacji uczucia i obrazy, jakie towarzyszą poecie,

• potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,

• potrafi odegrać scenkę dramatyczną.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, wcielanie się rolę, wizualizacja, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem

3. Środki dydaktyczne

Kartki z biografią poety (załącznik 1)

Schemat do pracy w grupie (załącznik 2)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.

2. Nauczyciel prezentuje sylwetkę Mirona Białoszewskiego. Życiorys poety jest przedstawiany za pomocą skojarzeń słownych, podobnie jak poezja poety, która wymaga odgadnięcia wielu znaków słownych. Nauczyciel ma wypisane różne hasła z życia i twórczości poety na kartkach i przykleja je lub mocuje do arkusza szarego papieru wywieszonego na tablicy, opowiadając o twórczości poety. Uczniowie tłumaczą tytuły poszczególnych części życiorysu nadane przez nauczyciela, są to różne wymyślone neologizmy. Np.: początkować – początek biografii pisarza; mrowisko – blok, w którym mieszkał poeta; wierszopublikowanie – informacje o tomikach wierszy, które opublikował; starowyrzuć – tematyka wierszy, interesowały go często stare, niepotrzebne przedmioty, które wielu ludzi uważałoby za zbędne w domach i z pewnością by je wyrzucili, zaś dla poety były one przedmiotem poezji; inność – często był postrzegany jako poeta osobny, wyizolowany, którego tematyka wierszy różniła się od innych poetów; codziennopisanie – pisał o codzienności, rzeczywistości, którą obserwował na każdym kroku (załącznik 1).Uczniowie przypominają znaczenie i definicję neologizmu.

b) Faza realizacyjna

1. Następnie nauczyciel dzieli klasę na grupy, wybierani są sprawozdawcy, liderzy, sekretarze, przypomniane zostają zasady pracy w grupie. Polecenie dla grup:

2. Dopiszcie do podanych sytuacji z wiersza to, co widział poeta i co czuł w związku tym wydarzeniem. Prace uczniów są omawiane na forum klasy, wyciągane wnioski uczniowie zapisują w zeszytach. Uczniowie zastanawiają, co przeważa w obrazie poetyckim uczucia czy obrazy? Wnioski: Białoszewski w wierszu traktuje słowa jak klocki, bawi się nimi po to, aby oddać swoje uczucia i stosunek do rzeczy materialnych (załącznik 2).

c) Faza podsumowująca

Uczniowie odgrywają krótkie scenki dramatyczne, inscenizują sytuacje, w których ktoś komuś coś odbiera. Zastanawiają się, jak większość ludzi reaguje w podobnych sytuacjach, co czują wówczas, dyskutują o odmienności uczuć poety i sposobie utrwalanie tych uczuć na papierze. Następnie szukają definicji poezji lingwistycznej w dostępnych im źródłach – poezja, której tematem jest słowo.

5. Bibliografia

1. Białoszewski M., Ach, gdyby, gdyby nawet piec zabrali. Moja niewyczerpana oda do radości, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy II gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.

2. Burkot S., Miron Białoszewski, WSiP, Warszawa 1992.

3. Burkot S., Spotkania z poezją współczesną, WSiP, Warszawa 1977.

4. Literatura i podkultura dzieci i młodzieży. Antologia, oprac. pod red. J. Cieślikowskiego, R. Waksmuda, Ossolineum, Wrocław 1983.

5. www.gifownik.pl

6. Załączniki

a) Kartki z biografią poety

Załącznik 1.

R1EJAnsxkmYVP

www.gifownik.pl

b) Karta pracy ucznia

Załącznik 2.

Schemat do pracy w grupie

SYTUACJA	CO WIDZI W ZWIĄZKU Z SYTUACJĄ? RvOauCsXj4jF4	CO CZUJE W ZWIĄZKU Z SYTUACJĄ? RPlxPXx33xC2u
POSIADA W DOMU PIEC
CHCĄ MU ZABRAĆ PIEC
NIE CHCE ODDAĆ PIECA
ZABIERAJĄ PIEC
BRAK PIECA

c) Notatki dla nauczyciela

Przykładowe rozwiązanie ćwiczenia

SYTUACJA	CO WIDZI W ZWIĄZKU Z SYTUACJĄ? R1TkqIiskH4kA	CO CZUJE W ZWIĄZKU Z SYTUACJĄ?
POSIADA W DOMU PIEC	Piec przypomina mu bramę triumfalną.	Czuje się dumny, że posiada taki przedmiot, jest on dla niego ważny, daje mu ciepło, tworzy miły nastrój, odczuwa wielką radość.
CHCĄ MU ZABRAĆ PIEC		Jest zaskoczony, odczuwa przerażenie, jest zagrożony.
NIE CHCE ODDAĆ PIECA		Czuje bunt, nie rozumie, dlaczego chcą mu zabrać piec, złości się i wybucha gniewem.
ZABIERAJĄ PIEC	Widzi puste miejsce zamiast pieca.	Czuje rezygnacje, wie, że nic nie może już zrobić.
BRAK PIECA		Bawi go ta sytuacja, znowu czuje radość, właściwie wcale się tym nie przejął, przyjął do wiadomości fakt o utracie pieca, w końcu nie jest on taki ważny.

d) Zadanie domowe

Opisz dowolny obraz z życia codziennego, starając się oddać środkami wyrazu artystycznego jego cechy, właściwości lub zastosowanie.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak