Na paryskim bruku i nie tylko – kultura polska XIX wieku na emigracji
1978 narodziny Adama Mickiewicza,
1810 narodziny Fryderyka Chopina,
1831 początek Wielkiej Emigracji,
1840 narodziny Heleny Modrzejewskiej,
1867 narodziny Marii Skłodowskiej-Curie.
Wprowadzenie
Wielka Emigracja rozpoczęła się po powstaniu listopadowym w latach 1830–1831. Nazwana tak ze względu na ogromną rolę, jaką odegrała w życiu politycznym i umysłowym narodu polskiego oraz na liczebność - bezpośrednio po powstaniu wyemigrowało 8 do 9 tysięcy Polaków, a kolejne 20 tysięcy osób do 1862 roku. Głównym ośrodkiem emigracji stał się Paryż, ale Polacy osiedlali się również w Anglii, Belgii i w Szwajcarii.
Fryderyk Chopin (1810‑1849)W metryce chrztu Fryderyka Franciszka Chopina [czyt.: szopena] jako datę urodzin zapisano 22 lutego 1810 roku, ale jego najbliższa rodzina twierdziła, że urodził się 1 marca. Regularną naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 6 lat u prywatnego nauczyciela muzyki, czeskiego imigranta Wojciecha Żywnego. W 1817 roku, pojawiły się pierwsze kompozycje Chopina. Pierwszy utwór skomponowany przez Chopina zapisał jego ojciec – jest to Polonez B‑dur. W 1818 roku w piśmie naukowo‑literackim 'Pamiętniku Warszawskim' odnotowano: 'prawdziwy geniusz muzyczny: nie tylko bowiem z łatwością największą i smakiem nadzwyczajnym wygrywa sztuki najtrudniejsze na fortepianie, ale nadto jest już kompozytorem kilku tańców i wariacji, nad którymi znawcy muzyki dziwić się nie przestają'. Kilkuletniego Fryderyka okrzyknięto cudownym dzieckiem – zaczął grywać w warszawskich salonach arystokracji i dawać koncerty. Pierwszy publiczny koncert ośmioletni Chopin zagrał w 1818 roku w pałacu Radziwiłłów w Warszawie, obecnym Pałacu Prezydenckim. W latach 1826–1829 uczył się u Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie. Na świadectwie jej ukończenia znalazła się adnotacja 'Fryderyk Chopin – szczególna zdolność, geniusz muzyczny'.
Źródło: Fryderyk Chopin (1810-1849), dostępny w internecie: https://dzieje.pl/postacie/fryderyk-chopin-1810-1849 [dostęp 20.07.2021].
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PFgogCJcD
Nagranie dźwiękowe etiudy c‑moll op. 10 nr 12 Fryderyka Chopina.
Zadania na rozgrzewkę
Dopasuj daty do wydarzeń.
powstanie Księstwa Warszawskiego, upadek Napoleona, powstanie listopadowe, strajk we Wrześni, powstanie styczniowe
| 1901 | |
| 1812 | |
| 1830 | |
| 1807 | |
| 1863 |
Które z poniższych krajów przyjęły w okresie zaborów 100 tysięcy lub więcej polskich emigrantów?
- Francja
- Rosja
- Brazylia
- Austria
- Szwajcaria
- Argentyna
- Niemcy
- Belgia
- Turcja
- USA
Zadanie „do szatni” – wykonaj je po zakończeniu lekcji. Najwięcej osób opuściło ziemie polskie, wyjeżdżając „za chlebem” w ciągu ostatnich 15 lat przed wybuchem I wojny światowej w 1914 roku. Mimo to mianem Wielkiej Emigracji określa się tę po powstaniu listopadowym, gdy kraj opuścili ci, którzy chcieli uchronić się przed represjami caratu. Dlaczego tę emigrację nazywa się „wielką”?
- Bo Polacy udali się do wielu krajów.
- Bo emigrowały osoby wybitne, które na emigracji stworzyły wielkie dzieła.
- Bo Polacy osiedlali się w wielkich miastach.
- Bo trwała bardzo długo.
Tworzymy wystawę
Wyobraź sobie, że jesteś dyrektorem muzeum. Właśnie skończył się remont czterech sal. Decyzją rady muzeum, wystawy w nich mają być poświęcone pamięci czworga wybitnych Polaków, którzy większość swojego dorosłego życia spędzili na emigracji. Są to: Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie [czyt.: kiri] i Helena Modrzejewska.
W telegraficznym skrócie
Wyjaśnij w maksymalnie trzech słowach, czym zajmowali się zajmowali się: Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska‑Curie [czyt.: kiri] i Helena Modrzejewska. Informacji poszukaj w książkach, czasopismach, Internecie.
Pięć zdań
Sporządź krótką notkę o patronie każdej sali. Napisz w kilku zdaniach, czym zajmowali się Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska‑Curie i Helena Modrzejewska. Dokąd wyemigrowały oraz co zaliczamy do ich największych osiągnięć. Potrzebnych informacji poszukaj w dowolnie wybranym źródle: w książkach, czasopismach, Internecie.
Eksponaty
Zaproponuj inne eksponaty, które chciałbyś sprowadzić do każdej sali. Powinny być to przedmioty łatwo kojarzone z Adamem Mickiewiczem, Fryderykiem Chopin, Marią Skłodowską‑Curie i Heleną Modrzejewską. Dla każdej sali sporządź listę co najmniej trzech eksponatów.
GOSPODARSTWO
TREŚĆ
Powrót panicza - Spotkanie się pierwsze w pokoiku, drugie u stołu - Ważna Sędziego nauka o grzeczności - Podkomorzego uwagi polityczne nad modami - Początek sporu o Kusego i Sokoła - Żale Wojskiego - Ostatni Woźny Trybunału - Rzut oka na ówczesny stan polityczny Litwy i Europy
Litwo! Ojczyzna moja! ty jesteś jak zdrowie;
Ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie
Kto cię stracił. Dziś piękno twe w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.
Panno święta, co jasnej bronisz Częstochowy
I w ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Przeczytaj pierwsze cztery wersy (linijki) Pana Tadeusza. Wyjaśnij, dlaczego Mickiewicz pisze o Litwie, a nie o Polsce. Jak myślisz, dlaczego za nią tęskni?
Uroczyste otwarcie
Na uroczyste otwarcie ekspozycji zredaguj treść zaproszeń do przedstawicieli instytucji, które noszą imię patronów sal. Przede wszystkim znajdź te instytucje (uniwersytety, szkoły, instytuty itp.), a następnie sformułuj zaproszenie.
Przygotuj uroczyste otwarcie wybranej sali. Powitaj gości, przybliż postać patrona sali ( Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina, Marii Skłodowskiej‑Curie i Heleny Modrzejewskiej), krótko opisz znajdujące się tam eksponaty. Wykorzystaj to, co już zostało zrobione. Może warto dobrać odpowiednią muzykę?
Podsumowanie
Wielu wybitnych Polaków nie potrafiło rozwijać swoich talentów pod zaborami i tak, podobnie jak liczni rodacy, wybrało emigrację. Polacy tęsknili za ojczyzną,
ale słusznie oceniali, że więcej osiągną poza krajem. Niektórzy zdobyli światową sławę i uznanie, jak na przykład poeta Adam Mickiewicz czy kompozytor Fryderyk Chopin – reprezentanci Wielkiej Emigracji, a także uczona Maria Skłodowska- Curie, która zrobiła karierę we Francji i aktorka Helena Modrzejewska, która osiadła na stałe w Stanach Zjednoczonych.
Napisać zwięzły tekst o określonym przeznaczeniu.
Odszukać informacje na zadany temat.
Co to znaczy, że ktoś jest zasłużony dla kultury polskiej?
Która z postaci żyjących w XIX wieku mogłaby być patronem Twojej szkoły lub ulicy? Uzasadnij wybór – także wtedy, kiedy uważasz, że żadna.