Kiedy powstał świat? Współcześnie, poszukiwaniem odpowiedzi na to pytanie zajmują się przede wszystkim fizycy. Zanim jednak fizyka narodziła się jako dyscyplina nauki, próbowano wyjaśnić, jak powstał kosmos. Czyniono to przede wszystkim w ramach rozważań religijnych.
Jednym z najważniejszych źródeł kultury europejskiej jest Biblia – zbiór ksiąg religijnych uznawanych przez chrześcijan za święte. W rozpoczynającej ją Księdze Rodzaju (GenesisGenesis), której autorstwo przypisuje się Mojżeszowi, znajduje się opis stworzenia świata i człowieka.
Poszukaj w podręczniku do fizyki (albo w innym źródle) obowiązującej dziś teorii
na temat powstania świata. Sporządź atrakcyjną notatkę graficzną na ten temat.
Biblijny opis stworzenia świata i człowieka
W pierwszych rozdziałach Księgi Rodzaju znajdują się dwa (niezależne od siebie) opisy stworzenia świata. Oto pierwszy z nich (wcześniejszy o kilkaset lat od drugiego):
Świat stworzony przez Boga. Księga Rodzaju, rozdz. 1, w. 1‑31; rozdz. 2, w. 1‑4Rozdział I
(1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. (2) Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami. (3) Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. (4) Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. (5) I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy.
(6) A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!» (7) Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, (8) Bóg nazwał to sklepienie niebem. I tak upłynął wieczór i poranek – dzień drugi.
(9) A potem Bóg rzekł: «Niechaj zbiorą się wody spod nieba w jedno miejsce i niech się ukaże powierzchnia sucha!» A gdy tak się stało, (10) Bóg nazwał tę suchą powierzchnię ziemią, a zbiorowisko wód nazwał morzem. Bóg widząc, że były dobre, (11) rzekł: «Niechaj ziemia wyda rośliny zielone: trawy dające nasiona, drzewa owocowe rodzące na ziemi według swego gatunku owoce, w których są nasiona». I stało się tak. (12) Ziemia wydała rośliny zielone: trawę dającą nasienie według swego gatunku i drzewa rodzące owoce, w których było nasienie według ich gatunków. A Bóg widział, że były dobre. (13) I tak upłynął wieczór i poranek – dzień trzeci.
(14) A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstaną ciała niebieskie, świecące na sklepieniu nieba, aby oddzielały dzień od nocy, aby wyznaczały pory roku, dni i lata; (15) aby były ciałami jaśniejącymi na sklepieniu nieba i aby świeciły nad ziemią». I stało się tak. (16) Bóg uczynił dwa duże ciała jaśniejące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. (17) I umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, aby świeciły nad ziemią; (18) aby rządziły dniem i nocą i oddzielały światłość od ciemności. A widział Bóg, że były dobre. (19) I tak upłynął wieczór i poranek – dzień czwarty.
(20) Potem Bóg rzekł: «Niechaj się zaroją wody od roju istot żywych, a ptactwo niechaj lata nad ziemią, pod sklepieniem nieba!» (21) Tak stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkiego rodzaju pływające istoty żywe, którymi zaroiły się wody, oraz wszelkie ptactwo skrzydlate różnego rodzaju. Bóg widząc, że były dobre, (22) Pobłogosławił je tymi słowami: «Bądźcie płodne i mnóżcie się, abyście zapełniały wody morskie, a ptactwo niechaj się rozmnaża na ziemi». (23) I tak upłynął wieczór i poranek – dzień piąty.
(24) Potem Bóg rzekł: «Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!» I stało się tak. (25) Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre. (26) A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» (27) Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. (28) Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi». (29) I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. (30) A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa w powietrzu, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona». I stało się tak. (31) A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre. I tak upłynął wieczór i poranek – dzień szósty.
Rozdział II
(1) W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie jej zastępy [stworzeń]. (2) A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. (3) Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał, stwarzając. (4) Oto są dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi.
Przeczytaj przywołany fragment Biblii, a następnie wykonaj poniższe ćwiczenia.
Wyjaśnij, dlaczego w biblijnym opisie stworzenia świata wyraz Bóg został zapisany wielką literą.
Wyjaśnij, jak rozumiesz stwierdzenie – „Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem...”.
Zauważ, że biblijny opis stworzenia świata można podzielić na dwie główne części. Ustal, który fragment tekstu stanowi granicę oddzielającą te części.
Wyszukaj w cytowanym fragmencie Biblii, na czyj wzór został stworzony człowiek.
Wyjaśnij, w jaki sposób można interpretować fakt, że człowiek był ostatnim dziełem Boga.
Wymień zadania, jakie Stwórca przeznaczył do wykonania ludziom.
Wyszukaj w cytowanym fragmencie Biblii epitet, którym Bóg określa kolejne etapy stworzenia. Podaj jego antonim.
Wskaż słowa, które – według kosmogonii biblijnej – opisują dobro i zło, a następnie przyporządkuj je do odpowiedniej grupy.
pustkowie, bezład, płodność, jasność, ciemność
DOBRO | |
---|---|
ZŁO |
Opisz, jaka wizja świata i człowieka została przedstawiona w Księdze Rodzaju.
Kosmogonia biblijna
Zawarty w Biblii opis stworzenia świata jest charakterystyczny dla kultury żydowskiej, z której wyrósł Stary TestamentStary Testament (sam tę kulturę współtworzący). Biblijny opis stworzenia nie jest jednak jedyną próbą ukazania genezygenezy kosmosu i człowieka. Warto pamiętać o tym, że niemal każda z religii przedstawiała swoją wersję dotyczącą początku istnienia świata (kosmogonia).
Całe Pismo ŚwiętePismo Święte jest podzielone nie tylko na księgi i rozdziały, lecz także na wersety.
odcinek tekstu, fragment prozy biblijnej składającej się z jednego lub kilku zdań, które stanowią logiczną i rytmiczną całość; z wersetów zbudowana jest nie tylko Biblia, lecz także święta księga islamu, czyli Koran oraz te dzieła literackie, w których zastosowano stylizację biblijną
Kosmogonia biblijna została zapisana w księdze zatytułowanej po grecku Genesis. Od tego słowa wywodzi się określenie genezyjski, czyli dotyczący pochodzenia, powstania (świata i człowieka).
Przyjrzyj się obrazowi Stworzenie świata autorstwa Williama Blake’aWilliama Blake’a, a następnie wykonaj ćwiczenia.
William BlakeWilliam Blake obraz Stworzenie świata:
Obraz przedstawia mężczyznę o rozwianych przez wiatr długich, siwych włosach, wąsach i brodzie, który znajduje się w centrum płótna. Postać pochyla się klęcząc na jednym kolanie. Mężczyzna ubrany jest tylko w przepaskę, jego stopy są bose, widać jego młode ciało, umięśniony bark i ramię. W lewej, wyciągniętej w dół dłoni, trzyma wielki, rozwarty cyrkiel. Prawa dłoń jest niewidoczna. Postać otacza świetlista kula, kontrastująca z ciemnym, jednolitym tłem.
Zapoznaj się z opisem obrazu, a następnie wykonaj polecenia:
Określ, który moment tworzenia świata został symbolicznie przedstawiony
przez malarza.
Określ, który moment tworzenia świata został symbolicznie przedstawiony przez artystę.
Różne wersje stworzenia świata
Osiem dni stworzeniaTeatrzyk Zielona Gęś
ma zaszczyt przedstawić:Osiem dni stworzenia
Dzień pierwszy oddzielenie wody od ziemi
Dzień drugi stworzenie nieba i gwiazd
Dzień trzeci ryby i gady
Dzień czwarty stworzenie roślin
Dzień piąty stworzenie zwierząt, m.in. Psa Fafika i Osiołka Porfiriona
Dzień szósty stworzenie pierwszych ludzi
Dzień siódmy przerwa
Dzień ósmy stworzenie teatru, premiera polskiej sztuki, kosmiczny deficytdeficyt, nuda, trąby i koniec świata
KURTYNA
Po przeczytaniu utworu Osiem dni stworzenia Konstantego Ildefonsa GałczyńskiegoKonstantego Ildefonsa Gałczyńskiego wykonaj ćwiczenia.
Zadaniowo
Obejrzyj zamieszczone w powyższej galerii dwa dzieła inspirowane kosmogonią biblijną: fresk Stworzenie świata Giusta de’ MenabuoiGiusta de’ Menabuoi i fresk Stworzenie Adama Michała AniołaMichała Anioła. Wybierz jeden z przywołanych tekstów kultury i dokładnie go opisz. Przywołaj właściwe fragmenty Księgi Rodzaju.
W dostępnych źródłach odszukaj informacje o twórczości Michała Anioła. Sporządź krótką notatkę.
Wybierz jedną z poniższych tez, a następnie podaj do niej trzy argumenty, a następnie sformułuj trzy argumenty potwierdzające słuszność wybranego stwierdzenia.
a) „Człowiek to najwspanialsze dzieło Boga”.
lub
b) „Człowiek to najgorsze z boskich stworzeń”.
W swojej wypowiedzi możesz odwołać się do przywołanych powyżej tekstów kultury.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji.
Słowa klucze: Biblia, werset, kosmogonia.