Najstarsze zabytki języka polskiego „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna utwór „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”,

• rozumie kontekst kulturowy utworu,

• rozumie interpretacje utworu literackiego.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi omówić tematykę utworu literackiego i obrazu,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,

• potrafi wypowiadać się na dany temat,

• potrafi pracować w grupie,

• potrafi wskazać w tekście archaizmy,

• potrafi dostrzec kontekst kulturowy utworu.

• potrafi zredagować list.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, dyskusja, praca z tekstem, wizualizacja.

3. Środki dydaktyczne

Tabela do wypełnienia w grupach

Reprodukcje obrazów

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Na początku lekcji uczniowie szukają wyrazów i związków frazeologicznych bliskoznacznych do słowa śmierć. ŚMIERĆ‑zejście z tego świata , zgon, odejście na tamten świat ,przeniesienie na łono Abrahama, skonanie, agonia, koniec życia, kres doczesnej wędrówki.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie próbują określić, jakie uczucia wzbudza w nich myśl o śmierci. Nauczyciel uświadamia uczniom, że ich lęk przed śmiercią jest identyczny jak ten, który odczuwali ludzie żyjący w innych epokach. Dlatego właśnie temat śmierci był i jest popularny w literaturze, filozofii, sztuce. Motyw śmierci szczególnie często przewijał się w twórczości późnego średniowiecza, kiedy to zarazy, epidemie i wojny powodowały śmierć milionów ludzi. Zainteresowanie śmiercią towarzyszy również twórcom innych epok. Nauczyciel pokazuje uczniom ilustracje przedstawiające następujące obrazy: -Hieronim Bosch „Śmierć skąpca” ,-Hans Holbein „ Stara kobieta” . Wspólne krótkie omówienie tematyki obrazów, zwrócenie uwagi na sposób przedstawienia śmierci.

2. Przypomnienie znaczenia terminu archaizm (element językowy pochodzący z minionej epoki historycznej ,który wyszedł z powszechnego użytku). Uczniowie wyszukują przykłady archaizmów w tekście. Archaizmy: uźżał, ostał, wielmi, miece, skarady, wzjawiła, żby, źwierza, rzeknąc, ułakomiła itp.

3. Nauczyciel objaśnia, że tekst zawiera liczne archaizmy, gdyż należy do najstarszych zabytków literatury polskiej. Autor „Rozmowy...” jest nieznany‑anonimowy. Rękopis utworu, pochodzący z XV wieku, zaginął podczas II wojny światowej. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to literacka realizacja modnego w wiekach średnich motywu tańca śmierci (danse macabre).

4. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, 5 zespołów. Są wśród nich wybierani liderzy, sprawozdawcy, lektorzy, sekretarze. Uczniowie w grupach wypełniają tabelkę, będącą analizą tekstu „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią” . Po wykonaniu zadań zespoły prezentują swoje wyniki na forum klasy, są one omawiane a wnioski zapisane do zeszytu (załącznik 1).

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują polecenie: „Napiszcie list przekonujący Śmierć, że żyją na świecie ludzie, którzy nie powinni umierać”.

5. Bibliografia

1. Bosch H., Śmierć skąpca, w: Bosing W*., Hieronim Bosch ok. 1450‑1516. Dzieła wszystkie. Między niebem a piekłem,* Edipresse, Warszawa 2001.

2. Holbein H., Stara kobieta, w: Kowalczykowi A., Arcydzieła malarstwa. Obraz a literatura - oczami polonisty. Objaśnienia, Stentor, Warszawa 2000.

3. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią, w: Bobiński W., Świat w słowach i obrazach . Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego w klasie III gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.

4. Witczak T., Literatura średniowiecza. PWN, Warszawa 1990.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

b) Zadanie domowe

W imieniu Śmierci napisz przemówienie do współczesnych ludzi, w którym zawarte będą rady dotyczące tego, jak żyć.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak