Narodowe tańce polskie – oberek (scenariusz)
Narodowe tańce polskie - oberek
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z tańcem ludowym - oberkiem. Wskazanie regionów, w których oberek występuje lub występował. Omówienie charakterystycznych rytmów oberkowych. Wspólne poznanie i zaśpiewanie piosenki Koza. Zabawy muzyczne związane z oberkiem - „Koza na wesoło”. Wysłuchanie oberka Grażyny Bacewicz. Zapoznanie się z postacią Grażyny Bacewicz.
b. Umiejętności
Uczeń potrafi:
Wyjaśnić pochodzenie oberka.
Omówić cechy stylistyczne charakterystyczne dla oberka.
Wykonać rytmy oberkowe na instrumencie perkusyjnym.
Zaśpiewać piosenkę Koza.
Wskazać charakterystyczne rytmy oberkowe w znanych kompozycjach muzyki klasycznej.
Wskazać kompozytorów piszących oberki.
2. Metoda pracy
Metoda pogadanki oraz aktywna metoda pracy z uczniem - percepcja i odtwarzanie muzyki poprzez własne wykonanie na instrumentach perkusyjnych oraz za pomocą śpiewu. Aktywne zabawy muzyczne.
3. Środki dydaktyczne
Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4 - 6.
Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Nagrania utworów:
Grażyna Bacewicz - Oberek na skrzypce i fortepian nr 1.
Instrumenty perkusyjne takie jak: tamburyno, grzechotki, marakasy.
Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
Sprawdzenie obecności.
Sprawdzenie zadania domowego.
Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
Podanie tematu do zeszytu.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
Wysłuchanie i percepcja Oberka na skrzypce i fortepian nr 1 Grażyny Bacewicz. Metodą pogadanki, naprowadzenie uczniów na podstawowe i charakterystyczne cechy oberka. Omówienie budowy tańca, jego metrum i tempa. Wyjaśnienie pochodzenia oberka i regionu jego najczęstszego występowania. Historyczne ujęcie omawianego tańca.
Notatka:
*Oberek - polski taniec ludowy o żywym tempie i skocznej melodii w rytmie nieparzystym. Oberek to taniec o metrum trójdzielnym, najczęściej 3/8. Popularny na wsi w wielu regionach Polski, szczególnie lubiany na Mazowszu i radomszczyźnie. W swoim naturalnym kontekście (zabawy, wesela) zanikł w drugiej połowie XX wieku. W odróżnieniu od wolniejszego mazura akcentuje się w nim zazwyczaj pierwszą część taktu. Często towarzyszą mu przyśpiewki, okrzyki i przytupy. Znany był też jako: „obertas”, „drobny”, „okrągły”. Nazwa „oberek” wywodzi się od „obertania”, „od obertasa”, czyli od obracania się.
Oberek dopiero pod koniec XIX wieku stał się tańcem różnych warstw społecznych, chociaż pierwsze wzmianki o „obertasie” pochodzą z wieku XVII. Jego bardzo szeroki zasięg w kraju sprawił, że nie dawano mu nazwy pochodzącej od regionu, jak w przypadku krakowiaka, mazura, kujawiaka.
Oberek polega na szybkich obrotach par tańczących w miejscu lub wirujących w przestrzeni. Dotyczy to oczywiście kroku zasadniczego. Jeśli chodzi o akcent w oberku albo wszystkie części są jednakowo akcentowane, albo druga i trzecia część. Kobieta tańczy cały czas krokiem zasadniczym. Mężczyzna urozmaica taniec wplatanymi doń hołubcami i mocniejszymi stąpnięciami.
W XIX wieku tańczono oberka (z uwagi na to, że jest wykonywany w bardzo szybkim tempie) z poprzedzającym go polonezem, czyli tańcem „chodzonym” i następującym po nim wolniejszym - kujawiakiem.
Istnieją oberki wyłącznie instrumentalne lub wokalno‑instrumentalne. W muzyce artystycznej spotykamy je w formie mazurków w twórczości F. Chopina, H. Wieniawskiego, R. Statkowskiego, G. Bacewicza.*
Oberki do tańca towarzyskiego, odbiegające od wzorców ludowych, komponowali: Oskar Kolberg, Henryk Wieniawski, Karol Szymanowski, i inni.
Metodą aktywizującą uczniów - zabawy muzyczne „Koza na wesoło”. Zabawa polega na odgrywaniu przez trzy osoby roli kozy, barana i cielęcia. Pozostałą część klasy dzieli się na dwie grupy, które akompaniamują. Jedna rytmicznie recytuje zwrotki piosenki Koza, a druga wykonuje rytm oberka na instrumentach perkusyjnych.
Przy akompaniamencie fortepianu nauczenie się i zaśpiewanie piosenki Koza.
Aktywne wysłuchanie i percepcja Oberka na skrzypce i fortepian nr 1 Grażyny Bacewicz. Omówienie utworu i metodą pogadanki wskazanie uczuć, jakie w uczniach wywołuje słuchany utwór.
Wysłuchanie oberków ludowych i porównanie ich z wcześniej wysłuchanym oberkiem Grażyny Bacewicz.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
Wspólne zaśpiewanie piosenki „Koza” poznanej na lekcji, przy akompaniamencie nauczyciela. Wykorzystanie przez uczniów instrumentów perkusyjnych jako akompaniatorów.
(10 min)
5. Bibliografia
Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4‑6.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Narodowe tańce polskie - oberek.
b. Zadanie domowe
Na podstawie podręcznika lub innego źródła zapisz w zeszycie schemat rytmiczny oberka.