312 r. p. n. e. – rozpoczyna się budowa Via Appia, drogi nazwanej na cześć Appiusza Klaudiusza, cenzora, który rozpoczął wytyczanie drogi i zlecił jej budowę
69 p. n. e. – konsulem zostaje Quintus Metellus Creticus, ojciec Cecylii Metelli
313 r. – ogłoszony został edykt tolerancyjny cesarza Konstantyna w Mediolanie
1956 r. – odkrycie katakumb przy Via Dino Compagni
1
Scenariusz lekcji
RZwflMjgN6qmJ1
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
7. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
1) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym;
13. potrafi scharakteryzować i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:
2) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie);
Nauczysz się
definiować zachowanie starożytnych Rzymian w czasie śmierci bliskiej osoby, oraz w czasie pogrzebu;
opowiadać w jaki sposób Rzymianie żegnali swoich zmarłych;
charakteryzować obyczaje związane z porodem, narodzinami dziecka oraz przyjmowaniem noworodka do rodziny rzymskiej;
definiować pojęcia: SepulkralnySepulkralny (od sepulcrum, i – grób)Sepulkralny, KolumbariumKolumbariumKolumbarium, KremacjaKremacja (od cremo, are – spalać)Kremacja i KrematoriumKrematoriumKrematorium.
Narodziny i śmierć w starożytnym Rzymie na zdjęciach
RJ3YI0Aw4vJf41
R1AQAaU6Ss69V1
R8DKKEN7aHEIf1
R1NFTIFcNYuZS1
R1bR6aOlgaCKg1
Rx09fKrQofAjD1
Miejsca spoczynku starożytnych Rzymian
Animacja 3D: Miejsca spoczynku starożytych Rzymian
ROtPXQZgV7mY11
Animacja 3D: Mauzoleum Cecylii Metelli
RkflZfm6Fpj8b1
Narodziny w starożytnym Rzymie
Film Narodziny w starożytnym Rzymie
RovD86L1gshPf
m4a9a68b4718ead04_0000000000005
m4a9a68b4718ead04_0000000000005
Ciąża i poród były w czasach starożytnych ogromnym zagrożeniem, zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Śmiertelność niemowląt była ogromna (ok. 40%), a z narodzonych dzieci tylko nieliczne dożywały dorosłości (tak było między innymi w przypadku matki braci Grakchów, Kornelii, z której kilkanaściorga dzieci tylko troje osiągnęło wiek dojrzały). Brak właściwej opieki medycznej kończył się dla wielu matek i noworodków tragicznie. Nieszczęściem zakończył się poród córki Cezara, Julii, żony Pompejusza. Dziewczyna umarła w czasie porodu, a dziecko kilka dni później zmarło również dziecko. Takie zakończenie małżeństwa zawartego ze względów politycznych przyspieszyło wojnę domową. Osiem dni po urodzeniu się dziewczynki a dziewięć dni po urodzeniu się chłopca przeprowadzano specjalny obrzęd wobec noworodka. Kilkudniowy czas oczekiwania wynikał najprawdopodobniej z dużej śmiertelności niemowląt – oczekiwano tych kilka kluczowych dni, by upewnić się, że dziecko przeżyje. Dies lustricus („dzień oczyszczenia”) był ważnym dniem dla dziecka – otrzymywało ono imię i medalion z amuletem, który miał je strzec do dorosłości. Jeżeli dziecko umarło już po nadaniu imienia – miało nagrobek imienny. Poród był bardzo niebezpieczny, kobieta nie była bowiem objęta profesjonalną opieką medyczną. Pomagała jest akuszerka lub położna, której asystowały trzy kobiety podtrzymujące rodzącą. Stały one po bokach i z tyłu tak zwanego krzesła porodowego, na którym rodząca wydawała na świat swoje dziecko. Jednym z najsłynniejszych tragicznych porodów było przyjście na świat dziecka córki Juliusza Cezara, Julii, żony Pompejusza. Dziecko zmarło kilka dni po porodzie. Takie zakończenia małżeństwa zawartego dla przypieczętowania sojuszników – triumwirów – przyspieszyło wojnę domową w Rzymie. Lista substancji i przedmiotów, które miały pomagać w porodzie, w a które wymienia w swej „Historii naturalnej” Pliniusz Starszy, może budzić zdziwienie czy nawet przestrach. Należą do nich: tłuszcz hieny (do wytwarzania oparów ułatwiający poród), prawa łapa hieny (do położenia na rodzącej), napój z domieszką sproszkowanego łajna maciory (do uśmierzania bólu), mleko maciory dodane do miodu (uśmierzanie bólu), wywar z gęsim nasieniem, ciecz z macicy łasicy, wylinka węża (przyspieszanie rekonwalescencji po porodzie). Brak rzetelnej wiedzy medycznej sprzyjał szerzeniu się zabobonów i zwiększały popularność środków, które nie mogły rzeczywiście pomóc, ale polepszały samopoczucie kobiety na zasadzie efektu placebo. W dniu oczyszczenia dzieciom nadawano imiona, jednakże proces ten przebiegał odmiennie w przypadku chłopca i dziewczynki. Tylko chłopiec otrzymywał i zachowywał na kolejne pokolenie nazwisko rodowe. Każda dziewczynka otrzymywała imię utworzone od imienia swojego ojca, czyli wszystkie córki Juliusza miały na imię Julia, a wszystkie córki Korneliusza miały na imię Kornelia. Jak odróżniano w takim razie dziewczynki, jeżeli Rzymianin miał więcej córek. Nadawano im do imienia liczebniki porządkowe – Prima, Secunda, Tertia i tak dalej… Struktura imienia chłopca – dziedzica rodowego nazwiska – była zupełnie inna niż w przypadku dziewczynki. Chłopiec otrzymywał imię zgodnie z wykształconą w Rzymie, trójczłonową strukturą. Na pełne imię składało się 1. Praenomen – imię (np. Caius) 2. Gentilicium – nazwisko rodowe (np. Julius) 3. Cognomen – przydomek (np. Caesar). Jeżeli ktoś dokonał czegoś znacznego, dla upamiętnienia mógł otrzymać czwarty człon imienia – drugi przydomek, czyli agnomen. Stało się tam między innymi w przypadku Publisza Kornelisza Scypiona, który dla upamiętnienia swoich zasług bojowych otrzymał agnomen – Africanus. W okresie, gdy rodzina funkcjonowała zgdonie z modelem patriarchalnym, ojciec rodziny (pater familias) miał nieograniczoną władzę nad życiem i śmiercią członków swojej rodziny. Oznaczało to w praktyce, że samo urodzenie dziecka nie było jednoznaczne z przyjęciem go do rodziny, dopóki ojciec rodziny nie uznał potomka. Dokonywało się to w sposób symboliczny – akuszerka kładła nowo narodzone dziecko u stóp ojca. Jeżeli je podniósł, tym samym uznwał dziecko za członka rodziny. Pater familias miał również prawo do porzucenia niemowlęcia – oznaczało to dla dziecka śmierć, jeżeli nie znalazł się nikt, kto by je przygarnął. Najsłynniejsze porzucone i uratowane dzieci to legendarni założyciele Rzymu – Romulus i Remus, których, porzuconych w niemowlęctwie, wykarmiła wilczyca.
m4a9a68b4718ead04_0000000000202
Zadania
Rc2osT7YAh5gN
Ćwiczenie 1
RApQVXJPc0umg
Ćwiczenie 2
R1884JG3aJ8bZ
Ćwiczenie 3
RzqUKfAH06pVC
Ćwiczenie 4
RYXRDxD2vIFrB
Ćwiczenie 5
RZCgxelWc7gNy
Ćwiczenie 6
Rq0fJW6Cv1IN5
Ćwiczenie 7
Wskaż właściwy opis gramatyczny podanych wyrażeń. Pierwsze: Ecce corpus sanum. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Drugie: Ad corpus sanum. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Trzecie: O, corpus sanum! Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Czwarte: Corporis sani. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Piąte: De corpore sano. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Szóste: Corpori sano. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis.
Wskaż właściwy opis gramatyczny podanych wyrażeń. Pierwsze: Ecce corpus sanum. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Drugie: Ad corpus sanum. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Trzecie: O, corpus sanum! Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Czwarte: Corporis sani. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Piąte: De corpore sano. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis. Szóste: Corpori sano. Możliwe odpowiedzi: 1. accusativus singularis 2. dativus singularis 3. ablativus singularis 4. vocativus singularis 5. nominativus singularis 6. genetivus singularis.
Dopasuj poszczególne formy słowa do prawidłowego opisu gramatycznego:
S. Wilczyński, T. Zarych, Lectio Latina I. De sene et morte
Aliquando senex vita et labore fatigatus ligna in silva colligebat et sub vesperum ex silva excessit, nam ante noctem in casam venire cupivit. Sed brevi tempore onere et itinere defatigatus ligna deposuit, lapidi insedit. “Quam misera, quam gravis, quam infelix est vita mea” – considerabat. Deinde magna voce mortem advocavit: “O mors, veni ad me!” Mors cito ad senem advenit et interrogavit: “Quid tibi optas?” Senex perterritus a consilio deflexit et: “Impone – inquit – umeris meis fascem lignorum”.
R3TGTl4iDvfgZ
m4a9a68b4718ead04_0000000000245
Słowniki
Słownik pojęć
Sepulkralny (od sepulcrum, i – grób)
Sepulkralny (od sepulcrum, i – grób)
grobowy, nagrobny, nagrobkowy, cmentarny, pogrzebowy, służący kultowi albo pamięci zmarłych, związany z wiarą w życie pozagrobowe
Kolumbarium
Kolumbarium
typ rzymskiego i wczesnochrześcijańskiego zbiorowego grobowca w postaci budowli lub sali, gdzie znajdowały się nisze na prochy zmarłych.