E-materiały do kształcenia zawodowego

Usuwanie powalonych drzew

BPO.03. Wykonywanie czynności ratowniczych - Technik pożarnictwa 311919

bg‑azure

Narzędzia, maszyny oraz procesy technologiczne podczas wykonywania czynności ratowniczych przy usuwaniu powalonych drzew

GALERIA ZDJĘĆ

1

Spis treści

2

Pojedyncze narzędzia, elementy

Zespół tnący pilarki łańcuchowej
RqWH7tOlYZX1O
Zespół tnący pilarki łańcuchowej
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RLozRsX6GwN20
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.
  • łańcuch tnący – składający się z ogniw: tnącego, napędzającego i łączącego. Wszystkie ogniwa połączone są za pomocą stalowych nitów i tworzą jedną całość;

  • prowadnica – nieodłączny element zespołu tnącego, dzięki któremu łańcuch tnący ma odpowiedni naciąg i kierunek działania. Posiada: otwór, przez który wlewa się olej do smarowania, który dostarczany jest do rowka wzdłuż krawędzi prowadnicy, otwory, które współpracują z kołkami napinającymi łańcuch, oraz zwrotnicę gwiazdową, zmniejszającą opory tarcia łańcucha podczas jego pracy.

Kliny obalające
RW3Nl2P0Hq4nC
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Kliny do obalania umożliwiają odpowiednie ukierunkowanie upadającego drzewa w wybraną stronę i jednocześnie uniemożliwiają zakleszczenie prowadnicy pilarki łańcuchowej. W zależności od przekroju drzewa stosuje się kliny o różnych wielkościach.

Bloczki kierunkowe z układem linowym
REDOLrO9OeKUV
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Bloczki kierunkowe umożliwiają konstruowanie układów z liną, aby podwoić jej siłę w trakcie ukierunkowywania obalanego drzewa lub wciągania drzewa wcześniej obalonego.

W działaniach ratowniczych przy usuwaniu obalonych drzew lina zabezpiecza drzewo przed niekontrolowanym stoczeniem się w trudnych warunkach, zabezpiecza ratownika podczas wykonywania prac przy obalonym drzewie, jak również pomaga obalić drzewo w wyznaczonym przez ratownika kierunku.

Dźwignia obracak
RhkR8Tta8wT1K
Dźwignia obracak
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1F2rRcVATHPd
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Dźwignia obracak jest urządzeniem działającym na zasadzie dźwigni, dzięki czemu można obracać ścięte kłody drzewa i ułatwiać pracę podczas okrzesywania gałęzi. Najczęściej jest wykorzystywany podczas prac leśnych w trakcie pozyskiwania drewna, rzadziej podczas działań ratowniczych.

Środki ochrony indywidualnej ratownika
Rvx2oWW4Kfjhn
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Ubranie ochronne strażaka to inaczej ubranie specjalne, którego dodatkowym uzupełnieniem są: hełm z przyłbicą, rękawice z wkładką ochronną, chroniącą przed kontaktem z łańcuchem, spodnie specjalne z nakładkami antyprzecięciowymi, które mają zatrzymać ruch łańcucha tnącego, ochronniki słuchu oraz buty strażackie ze wzmocnionymi noskami.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Maszyny stosowane w pracy ratownika

1
Pilarka spalinowa łańcuchowa
R1XExuOAKVLaG
Pilarka spalinowa łańcuchowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
REFMLMovA7mE9
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Pilarka spalinowa łańcuchowa to inaczej obrabiarka do drewna, której narzędziem roboczym jest łańcuch umieszczony na prowadnicy. Układem napędowym pilarki łańcuchowej jest silnik jednocylindrowy chłodzony powietrzem. Najważniejszym elementem roboczym w pilarce jest układ tnący, który składa się z: hamulca, ostrogi, chwytacza, osłony wiórów, sprzęgła, kółka napędowego, prowadnicy oraz łańcucha. Prowadnica posiada otwór smarowania, zwrotnicę gwiazdową oraz otwory współpracujące z kołkami napinającymi. Łańcuch pilarki tworzy zespół znitowanych ogniw: łączących, tnących i napędzających (prowadzących) oraz układ napinacza łańcucha. Pilarka jest uniwersalnym narzędziem do usuwania drewnianych elementów wszędzie tam, gdzie wymagają tego prowadzone działania ratowniczo‑gaśnicze.

Ściągacz linowy
RF7JJcocTon5O
Ściągacz linowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RdwFcZlNpuVPQ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Ściągacz linowy zabezpiecza drzewo przed niekontrolowanym stoczeniem się w trudnych warunkach, pomaga w kierunkowym obaleniu drzewa, stabilizuje drzewo podczas wykonywania przerzynki, jak również ułatwia unoszenie ciężkich drzew.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Stanowiska pracy ratownika

1
Zabezpieczenie stanowiska pracy
RdjWGRm3sHVkF
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Zabezpieczenie terenu akcji polega na oznakowaniu miejsca prowadzenia działań ratowniczych biało‑czerwoną taśmą ostrzegawczą oraz biało‑czerwonymi stożkami ostrzegawczymi, dobrze widocznymi dla ewentualnych osób postronnych.

Mata sprzętowa wraz z wyposażeniem
R1FPMrJP957yN
Mata sprzętowa wraz z wyposażeniem
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1FYad313TiMJ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Stanowisko pracy ratownika to przede wszystkim bezpośrednie miejsce, w którym będzie wykonywał czynności ratownicze. Na każdym stanowisku pracy powinna znajdować się mata sprzętowa z odpowiednym wyposażeniem. Podstawowe wyposażenie takiej maty to: pilarka spalinowa, kliny, dodatkowe paliwo, olej do łańcucha, podstawowy zestaw serwisowy do łańcucha oraz siekiera. W zależności od rodzaju zdarzenia ratownik uzupełnia wyposażenie o dodatkowe urządzenia, takie jak: ściągacz linowy czy bloczki kierunkowe, oraz liny.

Kosz autodrabiny z ratownikiem ubranym w dodatkowe zabezpieczenie
R18guDcynpxbb
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Kosz autodrabiny jest „ruchomym” stanowiskiem pracy ratownika. Strażak może wykonywać czynności ratownicze w różnych miejscach i na różnych wysokościach. Ratownik dodatkowo ubrany jest w szelki alpinistyczne lub uprząż, do której wpięta jest regulowana lonża. Takie zabezpieczenie wpięte jest w kosz autodrabiny, czyli w bezwzględnie bezpieczny punkt mocowania (BBPM). Dzięki niemu ratownik może wykonywać pracę pilarką poza obrysem kosza autodrabiny.

Linowe zabezpieczenie pilarki
R1A8DAjEgksp5
Linowe zabezpieczenie pilarki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rp4jdhdKZGlBk
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Podczas pracy pilarką łańcuchową poza obrysem kosza autodrabiny bezwzględnie należy dodatkowo zabezpieczyć pilarkę liną, która będzie chronić przed upadkiem pilarki z wysokości roboczej kosza autodrabiny.

Naprężenie drzewa – siła ściskająca
RFf9thY4iIF37
Naprężenie drzewa – siła ściskająca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1T4gqpgLEy1q
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

W zależności od ułożenia drzewa, które zostało powalone, siła ściskająca występuje na górze lub na dole kłody (pnia).

Naprężenie drzewa – siła rozciągająca
RtduDcMVPbpzG
Naprężenie drzewa – siła rozciągająca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RqwpSd7X2ZbWr
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

W zależności o ułożenia drzewa, które zostało powalone, siła rozciągająca występuje na górze lub na dole kłody (pnia).

Boczne naprężenie drzewa – wiatrołom
RCxQQOJNw4OC9
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Z naprężeniem bocznym najczęściej mamy do czynienia wtedy, kiedy drzewo zostało powalone razem z korzeniem. Po przecięciu pnia drzewa zespół korzeniowy drzewa wraz z darnią ma tendencję do „powracania” na swoje miejsce (zamykanie wykrotu).

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Procesy technologiczne

1
Ścinka i obalanie: drzewo proste – rzaz rozwarty
R107A0suosyDW
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Ratownik wykonuje rzaz rozwarty w płaskim lub lekko nachylonym terenie. Kąt podcięcia wynosi 45‑70°. Cięcie dolne wykonywane jest pod tym samym kątem co rzaz ścinający.

Ścinka i obalanie: drzewo proste – rzaz podcinający rozwarty
R1eBzap1OGo2G
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Rzaz podcinający rozwarty z dużym kątem podcięcia wykorzystujemy również w terenie płaskim lub lekko nachylonym, ale kąt podcięcia wynosi ponad 70°. Cięcie poziome wykonujemy pod kątem w stosunku do rzazu ścinającego, a rzaz ścinający wykonujemy na wysokości rzazu podcinającego lub nieco powyżej.

Ścinka i obalanie: drzewo proste – rzaz odwrócony podcinający
RRHjhg7UwaSIC
Ścinka i obalanie: drzewo proste – rzaz odwrócony podcinający
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1QqspG3RumzZ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Rzaz odwrócony podcinający wykonujemy w spadzistym terenie. Kąt podcięcia wynosi minimum 45°. Cięcie poziome wykonywane jest pod tym samym kątem co rzaz ścinający. Rzaz ścinający wykonuje się nieco powyżej rzazu podcinającego.

Ścinka i obalanie: drzewo proste – rzaz ścinający
R1QmLvf3BjBoo
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Rzaz ścinający/obalający należy wykonać powyżej poziomego rzazu podcinającego – dokładnie w pozycji poziomej. Pomiędzy rzazem obalającym i rzazem kierunkowym musi pozostać nieprzepiłowana część – około 1/10 średnicy pnia. Ta przerwa to zawiasa, czyli część drewna pozostawiona między rzazem podcinającym a ścinającym. We właściwym momencie w rzazie obalającym trzeba osadzić kliny.

Usuwanie pochylonych drzew
RNBaNfB1Wn7p4
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Obalanie drzewa pochylonego wymaga uwzględnienia sił ściskania i rozciągania oraz naprężenia bocznego, dodatkowego zabezpieczenia linami oraz bezwarunkowego stosowania klinów i bloczków linowych w celu kierunkowego obalenia drzewa.

Usuwanie zawieszonych drzew – zabezpieczenie drzewa za pomocą ściągacza linowego, prosta siła uciągu
R19jGdS0bselQ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Ściągacz linowy zabezpiecza drzewo przed niekontrolowanym stoczeniem się w trudnych warunkach, pomaga w kierunkowym obaleniu drzewa, stabilizuje drzewo podczas wykonywania przerzynki, jak również ułatwia unoszenie ciężkich drzew. Prosta siła uciągu to zabezpieczenie bezpośrednio do jednego stabilnego drzewa.

Usuwanie zawieszonych drzew – zabezpieczenie drzewa za pomocą ściągacza linowego, podwójna siła uciągu
R7X2n1cAl8XY6
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Ściągacz linowy zabezpiecza drzewo przed niekontrolowanym stoczeniem się w trudnych warunkach, pomaga w kierunkowym obaleniu drzewa, stabilizuje drzewo podczas wykonywania przerzynki, jak również ułatwia unoszenie ciężkich drzew. Podwójna siła uciągu to zabezpieczenie bezpośrednio do dwóch stabilnych drzew.

Usuwanie powalonego drzewa razem z korzeniami – wiatrołom
R1YU2rgtClU24
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

W przypadku wiatrołomów mamy najczęściej do czynienia z naprężeniem bocznym. Ratownik wykonuje czynności po wewnętrznej stronie wygięcia. Wykonuje rozwarty rzaz podcinający po wewnętrznej stronie wygięcia, a następnie stopniowo tnie od zewnętrznej strony do ostrej krawędzi rzazu otwartego „V”, aż do przełamania drzewa.

Usuwanie drzew uszkodzonych
RgH3MwzPlSeHC
Usuwanie drzew uszkodzonych
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RZv03NTf8xYhY
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

W zależności od wysokości, na jakiej zostało uszkodzone drzewo, ratownik może wykonać czynności z kosza autodrabiny. Wykonuje działania z zakresu okrzesywania gałęzi, aby w sposób bezpieczny zapewnić dostęp do uszkodzonego konara. Zabezpiecza drzewo linami i układem bloczkowym, tak aby po ścięciu uszkodzonej części konara można było położyć odcięty element drzewa w wyznaczonym, bezpiecznym miejscu na terenie działań ratowniczych.

Przerzynka pni
RHSiGQlSmDeYQ
Przerzynka pni
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
RZxHeSvvMDjxQ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Do przecinania i usuwania leżących naprężających pni stosujemy technikę przerzynki, wykonując dwa rzazy ścinające. Należy bezwzględnie zachować prawidłową kolejność wykonywania rzazów: najpierw po stronie ściskania, następnie po stronie rozciągania. W przeciwnym razie pilarka łańcuchowa może zostać zakleszczona w rzazie lub odrzucona do tyłu.

Okrzesywanie gałęzi
R1SA9FDYa3XBJ
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Podczas okrzesywania ratownik przemieszcza się od strony korzenia w stronę wierzchołka w następujących etapach: W etapie 1. kładziemy prowadnicę na pniu drzewa i tniemy jej górną częścią. W etapie 2. opieramy prowadnicę o pień drzewa i tniemy jej górną częścią. W etapie 3. opieramy pilarkę o pień i wykonujemy cięcie dolną częścią prowadnicy. W czasie wykonywania czynności okrzesywania powtarzamy czynności aż do usunięcia wszystkich gałęzi. Okrzesywanie wykonujemy również na spodniej części pnia przy właściwej wysokości roboczej oraz gdy pień leży na ziemi. Stosujemy etapy okrzesywania lub wykorzystujemy wahadłową technikę okrzesywania polegającą na obcinaniu raz lewej strony pnia – górną częścią prowadnicy, a raz prawej strony pnia i jego górnej części – dolną stroną prowadnicy.

Do odcinania ciężkich gałęzi ratownik stosuje te same metody co przy przerzynce. Ratownik wykonuje rzaz ścinający od góry lub rzaz odciążający po stronie ściskania oraz rzaz dzielący po stronie rozciągania.

Do odcinana grubych gałęzi ratownik wykonuje rzaz od dołu gałęzi do połowy jej średnicy, a następnie rzaz od góry gałęzi kilka centymetrów na zewnątrz od pierwszego rzazu, również do połowy średnicy gałęzi, dzięki czemu gałąź przełamie się pomiędzy rzazami.

Czynności serwisowe w koszarach
R1XognCyEmK41
Nagranie tożsame z treścią poniższego opisu.

Po powrocie z działań ratowniczych strażak przystępuje w koszarach do podstawowych czynności serwisowych. Po wykonaniu pracy pilarką spalinową łańcuchową należy przeprowadzić jej serwis. Należy wykonać następujące czynności: oczyścić pilarkę, oczyścić filtr powietrza, wyczyścić żebrowanie cylindra i hamulca pilarki łańcuchowej, oczyścić wewnętrzną stronę osłony prowadnicy, wyczyścić kanały doprowadzające olej do prowadnicy, oczyścić rowek prowadnicy, zdjąć prowadnicę, odwrócić i założyć ponownie, naostrzyć łańcuch pilarki, sprawdzić działanie dźwigni sterujących pracą silnika, uzupełnić paliwo oraz olej.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia