W materiale dostępne są nagrania dźwiękowe tożsame z treścią. Opisy prezentowanych na grafikach obiektów są załączone w treści lekcji.

Pilniki to narzędzia ręczne wieloostrzowe, wykonane ze stali narzędziowej i wykorzystywane do piłowania. Pilniki służą do obróbki przedmiotu i nadania mu właściwego kształtu, a także gładkości powierzchni. Istnieje kilka rodzajów pilników, np. równiaki, zdzieraki, jedwabniki czy gładziki. One wszystkie różnią się między sobą wysokością ostrzy i gęstością ich rozmieszczenia.

Skrobaki to narzędzia ręczne wykorzystywane w ręcznej obróbce skrawaniem zwanej skrobaniem. Część robocza skrobaka może mieć przekrój płaski lub trójkątny i jest wykonana ze stali narzędziowej. Za pomocą skrobania uzyskujemy dużą dokładność powierzchni. Przy użyciu skrobaków wykonujemy dokładną obróbkę elementów, takich jak panwie łożysk ślizgowych, prowadnice obrabiarek itp.

Brzeszczoty to narzędzia skrawające wykonane z taśmy stalowej, służące do cięcia materiałów za pomocą obróbki ręcznej oraz maszynowej.

Wycinaki i przecinaki to narzędzia jednoostrzowe wykonane w całości ze stali narzędziowej na zimno. Są wykorzystywane do ścinania płaszczyzn, wycinania rowków oraz przecinania materiałów na drodze ręcznej obróbki skrawaniem.

Wiertła to narzędzia skrawające służące do wykonywania otworów okrągłych. Najczęściej używa się wierteł krętych. Wiertło takie składa się z części roboczej i chwytowej. Na części roboczej nacięte są dwa rowki śrubowe, które usuwają wióry. Powierzchnie rowków śrubowych stanowią ostrza. Wiertło jest wykonane ze stali szybkotnącej i zakończone krawędziami skrawającymi.

Nawiertaki to narzędzia służące do nawiercania, czyli wykonywania w powierzchniach przedmiotu zagłębień (otworów nieprzelotowych) zwanych nakiełkami. Zwykle nakiełki wykonuje się za pomocą rozwiertaków na powierzchniach czołowych wałków i sworzni. W ten sposób możliwe jest ich zamocowanie w kłach obrabiarek.

Rozwiertaki to narzędzia wieloostrzowe pracujące ruchem obrotowym, przeznaczone do wykonywania dokładnych otworów. Rozróżniamy rozwiertaki do otworów walcowych i stożkowych. Rozwiertaki dzielą się również na ręczne i maszynowe. Te drugie dzielimy na trzpieniowe i nasadzane. Rozwiertaki ręczne są produkowane jako trzpieniowe. Mogą występować jako rozwiertaki do rozwiercania zgrubnego i wykańczającego.

Pogłębiacze to narzędzia stosowane do pogłębiania, które polega na powiększaniu średnicy otworu. Celem pogłębiania jest wykonanie gniazda stożkowego lub walcowego pod łeb śruby, wkrętu bądź nitu, a także usunięcie ostrych krawędzi wierconych otworów czy obróbka obrzeży nadlewów.

Gwintowniki to narzędzia wieloostrzowe służące do ręcznego gwintowania otworów. Stosuje się komplety gwintowników składające się z dwóch lub trzech sztuk. Pierwszy służy do gwintowania zgrubnego, a pozostałe do gwintowania wykańczającego. Gwintownik ręczny zakończony jest czopem kwadratowym, na który nakłada się pokrętkę służącą do obracania gwintownikiem.

Narzynki to narzędzia ręczne służące do gwintowania zewnętrznego, czyli wykonywania gwintów zewnętrznych na prętach, sworzniach lub wałkach. Mają kształt cylindryczny z nagwintowanym otworem, który tworzy ostrza skrawające narzynki i otwory do odprowadzania wiórów. Narzynki mocuje się w oprawkach w celu ich obracania, które przy gwintowaniu jest niezbędne.

Nożyce do cięcia blach to narzędzia ręczne używane do cięcia blach, płaskowników i rur. Są to narzędzia dwuostrzowe. Dzielą się na nożyce ręczne, dźwigniowe, krążkowe i gilotynowe. Nożyce krążkowe służą do obcinania rur.

W budowie noża tokarskiego wyróżniamy dwie podstawowe części: część roboczą i część chwytową. Część chwytowa noża tokarskiego służy do jego zamocowania w imaku obrabiarki. W części roboczej noża tokarskiego, która jest bezpośrednio związana z procesem skrawania, wyróżniamy:

- powierzchnię natarcia – spływa po niej wiór oddzielony od obrabianego przedmiotu

- powierzchnię przyłożenia – jest zwrócona do obrabianej powierzchni przedmiotu

- krawędź skrawającą – linia przecięcia powierzchni natarcia z powierzchnią przyłożenia

- ostrze – część robocza narzędzia ograniczona powierzchniami natarcia i przyłożenia

- naroże – miejsce przecięcia się krawędzi skrawającej głównej z krawędzią pomocniczą.

Część robocza noża tokarskiego może być wykonana:

- ze stali szybkotnącej – są to noże stosowane do obróbki stali i staliwa, żeliwa oraz miękkiego mosiądzu,

- w postaci jedno- lub wieloostrzowych płytek z węglików spiekanych gatunku S lub H. Płytki gatunku S stosuje się do obróbki stali węglowej, staliwa, stali narzędziowej niehartowanej i stali nierdzewnej. Płytki gatunku H stosuje się do obróbki żeliwa, mosiądzu, brązu fosforowego, stopów lekkich i żeliwa ciągliwego.

Noże tokarskie składane

Nazywane nożami składakami, zbudowane są z trzonka i płytki wieloostrzowej która jest ostrzem noża i jest wymienna.

Noże tokarskie z płytką wlutowaną

Budowa tych noży jest z dwóch rodzajów materiałów. Płytką z węglika spiekanego jest wlutowywana w trzonek noża na stałe. Rodzaj użytej płytki widiowej określa do jakiego materiału są przeznaczone noże.

Noże tokarskie ze stali szybkotnącej

Noże te zostały wykonane z jednego rodzaju materiału. Materiałem z którego zostały stworzone to stal szybkotnąca taka jak HSS,SW7M,SW18,SKC czy SK5.

Frezy to wieloostrzowe narzędzia skrawające w kształcie bryły obrotowej. Przeznaczone do obróbki, czyli frezowania. Osadzane są we wrzecionie lub na trzpieniu frezarki. Wykonują ruch obrotowy i skrawają materiał. Najczęściej stosuje się frezy: walcowe – stosowane do frezowania powierzchni płaskich, walcowo‑czołowe – stosowane do frezowania powierzchni płaskich i frezowania wgłębnego, trzpieniowe (palcowe) – stosowane do frezowania powierzchni bocznych i rowków, tarczowe i piłkowe – przeznaczone do przecinania materiałów, wykonywania kanałów i podcięć.

Noże strugarskie to narzędzia, za pomocą których obrabiamy, wykorzystując skrawanie, płaszczyny bądź wykonujemy rowki, np. wielowypusty wewnętrzne.

Przeciągacze to narzędzia trzpieniowe wieloostrzowe, za pomocą których wykonujemy otwory – uprzednio wywiercone – o różnych kształtach. Stosuje się je w produkcji seryjnej i masowej.

Tarcze szlifierskie (ściernice) to narzędzia stosowane do szlifowania na szlifierkach. Ściernice są wykonane z mieszaniny ziaren ściernych i spoiwa. Dzieli się je pod względem kształtu na dwa rodzaje: nasadzane i trzpieniowe. Za pomocą tych narzędzi dokładnie obrabiamy takie elementy, które wcześniej zostały poddane najczęściej obróbce cieplnej – hartowaniu.

Przymiary kreskowe. Są to płaskowniki lub taśma z podziałką milimetrową, stosowany do wykonywania wymiarów liniowych.

Szczelinomierz. Jest to komplet płytek o różnych grubościach służący do sprawdzania szczelin i luzów między częściami maszyn i urządzeń.

Płytki wzorcowe. Płytki wykonane ze stali hartowanej w formie prostopadłościanów, w których dwie przeciwległe ściany odtwarzają wymiar.

Liniał krawędziowy. Wzorcowy płaskownik służący do sprawdzania płaskości powierzchni.

Kątowniki to wzorce do sprawdzania kąta prostego.

Płytki kątowe - odwzorowują wzorcowe wartości kątów.

Suwmiarka stosowana jest do wykonywania różnego rodzaju pomiarów, w tym pomiarów długości, średnicy oraz grubości. Dokładność z jaką tego typu działanie jest wykonywane wahać się może od 0,1mm do więcej.

Mikrometr - przyrząd pomiarowy służący do mierzenia wymiarów geometrycznych przedmiotów z materiałów twardych z rozdzielczością rzędu 0,01 mm lub 0,001 mm.

Czujnik zegarowy to przyrząd pomiarowy stosowany do sprawdzania nieprawidłowości geometrycznych detali. Za pomocą czujnika kontrolujemy odchyłkę walcowości, okrągłości, bicie osiowe i poprzeczne, a także płaskość i równoległość płaszczyzn i krawędzi.

Kątomierze uniwersalne są przeznaczone do pomiarów i odtwarzania kątów.

Uniwersalna tokarka kłowa. Tokarki uniwersalne działają w taki sposób, że śruba pociągowa nacina gwinty i ślimaki. Taki rodzaj tokarek znajduje zastosowanie w produkcji jednostkowej bądź małoseryjnej.

Tokarki wielonożowe to urządzenia posiadające dwa suporty z wieloma różnymi narzędziami. Dzięki temu obróbka staję się bardziej wydajna, ponieważ jej czas jest krótszy.

Tokarki tarczowe. Urządzenia służące do obróbki większych przedmiotów, które posiadają dużą średnicę i nieznaczną długość.

Tokarki karuzelowe to urządzenia służące do toczenia bardzo dużych przedmiotów. Ich charakterystyczną cechą jest pionowe ustawienie wrzeciona.

Tokarki rewolwerowe to urządzenia stosowane do produkcji wielkoseryjnej przedmiotów o skomplikowanych kształtach. Narzędzia do obróbki zamocowane są w głowicy rewolwerowej.

Szlifierka do wałków i otworów to urządzenie służące do szlifowania powierzchni zewnętrznych wałków maszynowych i wewnętrznego dokładnych otworów.

Szlifierka do płaszczyzn pozwala na obrabianie z dużą dokładnością, ale przy zachowaniu mniejszej wydajności. Przedmiot poddawany obróbce mocuje się zazwyczaj za pomocą elektromagnetycznego uchwytu umieszczonego na stole.

Strugarka to obrabiarka do obróbki skrawaniem płaszczyzn. Strugarka to maszyna służąca do obróbki różnych materiałów oferująca precyzyjne struganie na stałą/zadaną grubość. Składa się z blatu, na którym ustawia się materiał do strugania, rolek dociskowych, które utrzymują materiał na miejscu, a także z dwóch cylindrów tnących z nożami.

Strugarka poprzeczna. Ruch napędu głównego w urządzeniu wytwarzany jest dzięki silnikowi elektrycznemu, następnie przekazywany do jarzma wahadłowego przez koło mechanizmu korbowego. Z kolei ruch posuwowy stołu generowany jest poprzez pracę mechanizmu korbowego. Mechanizm ten napędza koło zapadkowe usytuowane na śrubie pociągowej napędu stołu strugarki. Skrawanie materiału odbywa się przy zastosowaniu noża strugarskiego, który wykonuje ruch prostoliniowy posuwisto‑zwrotny. Po powrocie noża do pozycji wyjściowej stół wykonuje ruch wraz z obrabianym przedmiotem w kierunku prostopadłym do kierunku ruchu pracy noża. Strugarki poprzeczne wykorzystywane są do obróbki niewielkich przedmiotów.

Strugarka wzdłużna. Na strugarkach wzdłużnych obróbce poddawane są przedmioty o dużych gabarytach. Szczególnie korzystna jest obróbka przedmiotów długich i wąskich.

Dłutownice to urządzenia służące do dłutowania rowków wpustowych i wielowypustów wewnętrznych w otworach piast.

Wielowypusty (wielokliny) to połączenie wpustowe o większej ilości wpustów wykonanych razem z wałem. Wielowypust produkowany jest z dokładnością 0,08mm.

Wiertarki stołowe charakteryzują się niewielką wagą i rozmiarem. Stąd mocowane są na blatach stołów ślusarskich. Wrzeciono napędzane jest silnikiem elektrycznym najczęściej poprzez przekładnię cięgnową z paskami klinowymi. Posuw wrzeciona nadawany jest ręcznie za pomocą dźwigni.

Przeciągarka jest to urządzenie przeznaczone do przeciągania. Ze względu na charakter pracy wyróżniamy przeciągarki wykorzystywane do ogólnej i specjalnej obróbki przedmiotów. Z kolei ze względu na położenie narzędzia podczas pracy rozróżniamy przeciągarki poziome oraz pionowe. Do realizacji procesu przeciągania napęd przeciągacza (ruch) realizowany jest hydraulicznie. Gwarantuje to stabilną i równomierną pracę.

Gwintownica pneumatyczna to urządzenie, które pozwala wykonywać operacje gwintowania na zimno za pomocą elementu kształtującego dociskanego przy pomocy siłownika pneumatycznego.

Rysunek przedstawia obróbkowe centrum frezarskie z magazynem narzędzi. Za pomocą wyżej pokazanej obrabiarki wykonuje się obróbkę skrawaniem płaszczyzn korpusów, wiercenie otworów, gwintowanie i rozwiercanie otworów.

Tokarki CNC to urządzenia stosowane przy wykonywaniu przedmiotów o złożonych i precyzyjnych formach. Obróbka metalu za pomocą takich maszyn pozwala na skrawanie przedmiotów mających skomplikowane kształty, takie jak bryły, kule, wałki. Skrawanie przy zastosowaniu tokarek zachowuje niezwykłą precyzję i powtarzalność. Urządzenie pracuje w trybie automatycznym.

Frezarka CNC to urządzenie służące do wykonywania obróbki skrawaniem. Wykorzystuje się ją do pracy na powierzchniach płaskich, przy kształtowaniu rowków, a także przy obrabianiu kół zębatych i gwintów. Frezowanie urządzeniem następuje poprzez wprowadzenie go w ruch obrotowy. Maszyna pracuje w trybie automatycznym.

Frezarki pionowe różnią się od frezarek poziomych ustawieniem osi wrzeciona. Wrzeciono ustawione jest w tych urządzeniach pionowo.

Frezarki poziome zwykłe mają poziomo ustawioną oś wrzeciona. Przedmiot umieszczony na stole może zmieniać położenie wzdłuż trzech wzajemnie prostopadłych kierunków. Wspornik można podnosić lub opuszczać za pomocą śruby.

Frezarki poziome uniwersalne, wyposażone w dodatkowe głowice do pracy w układzie pionowym, mają również poziomo ustawione wrzeciono, a przedmiot umieszczony na stole może się wraz z nim nie tylko przesuwać w trzech kierunkach wzajemnie prostopadłych, lecz ponadto – dzięki obrotnicy – obracać się w płaszczyźnie poziomej o pewien kąt.

Frezarki bezwspornikowe odznaczają się dużą sztywnością, ponieważ ich stół wspiera się na nieruchomym podłożu. Położenie narzędzia względem przedmiotu ustala się przez podnoszenie lub opuszczanie wrzeciennika frezarki. Frezarki bezwspornikowe są przeznaczone do obróbki dużych przedmiotów.

Na drążarce elektroerozyjnej wykonuje się obróbkę elektroerozyjną WEDM (z ang. Wire Electrical Discharge Machining). Jest to obróbka elektroerozyjna, w której rolę elektrody roboczej pełni cienki drut z mosiądzu, miedzi lub wolframu o średnicy nie większej niż 0,5 milimetra i nie mniejszej niż 0,02 milimetra. Ten rodzaj obróbki nazywany jest cięciem elektroerozyjnym. Za pomocą metody WEDM można wykonać obróbkę bardzo skomplikowanych kształtów charakteryzujących się bardzo niewielkimi wymiarami.

Honownice są to obrabiarki przeznaczone do wykonywania obróbki zwanej gładzeniem (honowaniem) bardzo dokładnych otworów.