Nasiona
Scenariusz zajęć „nasiona”
BIOLOGIA, III etap edukacyjny
Temat: Nasiona.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (5.5) [uczeń] przedstawia budowę nasienia (łupina nasienna, bielmo, zarodek) oraz opisuje warunki niezbędne do procesu kiełkowania (temperatura, woda, tlen).
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | definiuje pojęcie: kiełkowanie; |
określa biologiczną rolę nasion; | |
określa warunki niezbędne do procesu kiełkowania; | |
wie, co dzieje się podczas kiełkowania; | |
wskazuje lokalizację materiałów zapasowych w nasionach bielmowych i bezbielmowych; | |
wyróżnia nasiona bielmowe i bezbielmowe; | |
zna budowę nasienia; | |
zna funkcje elementów budowy nasienia; |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | doskonali umiejętności pracy w grupie; |
podaje przykłady roślin produkujących nasiona bielmowe i bezbielmowe; | |
podaje przykłady roślin tworzących największe i najmniejsze nasiona; | |
potrafi określić wpływ wody, temperatury i światła na proces kiełkowania; | |
potrafi rozpoznać nasiona poznanych roślin; | |
rozwija umiejętności samodzielnej obserwacji i wnioskowania; | |
rozwija umiejętności właściwej organizacji pracy; | |
wskazuje na schemacie lub modelu elementy budowy nasienia i je nazywa; |
Kompetencje kluczowe
kompetencje informatyczne
myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Zapoznanie uczniów z tematem.
Krótka pogadanka o biologicznej roli nasion.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel przedstawia ilustrację interaktywną „Budowa nasienia”. Wskazuje elementy budowy nasienia i omawia ich funkcje.
Uczniowie wraz z nauczycielem charakteryzują nasiona bielmowe i bezbielmowe. W dostępnych źródłach informacji (podręcznik, encyklopedia, Internet) wyszukują przykłady gatunków roślin wytwarzających nasiona bielmowe i bezbielmowe. Określają różnicę w budowie nasion roślin jednoliściennych i dwuliściennych.
Uczniowie dokonują obserwacji.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Nasiona pozostają w stanie spoczynku do czasu, gdy nie zaistnieją odpowiednie warunki do rozpoczęcia procesu kiełkowania. Czynnikami niezbędnymi jest odpowiednia temperatura, obecność wody i tlenu, a w przypadku niektórych nasion (tytoń, sałata) również światła. Kiełkowanie jest pierwszym etapem rozwoju rośliny z nasienia. Nasienie, zanim wykiełkuje, pobiera wodę z otoczenia. Łupina nasienna pod wpływem pęcznienia pęka. W pierwszej kolejności wydostaje się korzeń, a następnie pęd. Dopóki nie rozwiną się liście zdolne do fotosyntezy, roślina żyje kosztem substancji odżywczych zmagazynowanych w nasieniu.
Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest określenie wpływu światła, temperatury i wody na kiełkowanie nasion fasoli.
Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Uczniowie przygotowują i rozpoczynają doświadczenie podczas zajęć w klasie. Obserwacje kontynuują w kolejnych dniach. Uczniowie mają do dyspozycji: szklane słoiczki, gazę, gumki recepturki, wodę, nasiona fasoli.
Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują w 3 grupach. Każda z grup zajmuje się określeniem wpływu danego czynnika na kiełkowanie i rozwój fasoli. Grupa I obserwuje wpływ wody na kiełkowanie nasion i rozwój fasoli. Grupa II obserwuje wpływ światła na kiełkowanie nasion i rozwój fasoli. Grupa III obserwuje wpływ temperatury na kiełkowanie nasion i rozwój fasoli.
Uczniowie z grupy I umieszczają po 3 nasiona fasoli na gazie rozpostartej na każdym ze słoików. Słoiki numerują. W słoiku nr 1 nie ma wody, w słoiku nar 2 nasiona na gazie stykają się z powierzchnią wody, w słoiku nr 3 nasiona na gazie są zanurzone w wodzie.
Uczniowie z grupy II umieszczają po 3 nasiona fasoli na gazie rozpostartej na każdym ze słoików. Słoiki numerują. W każdym słoiku nasiona na gazie stykają się z powierzchnią wody. Słoik nr 1 uczniowie umieszczają w miejscu dobrze oświetlonym, słoik nr 2 w półcieniu, słoik nr 3 w ciemności (np. w szafce).
Uczniowie z grupy III umieszczają po 3 nasiona fasoli na gazie rozpostartej na każdym ze słoików. Słoiki numerują. W każdym słoiku nasiona na gazie stykają się z powierzchnią wody. Słoik nr 1 uczniowie umieszczają w chłodnym pomieszczeniu lub na dworze, słoik nr 2 w klasie, słoik nr 3 w cieplarce lub na kaloryferze.
Uczniowie obserwują założone hodowle w kolejnych dniach, zapisują swoje obserwacje, uzupełniają wodę w słoikach.
Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie w kolejnych dniach od założenia hodowli zapisują swoje obserwacje. Notują liczbę nasion które wykiełkowały, obserwują rozwój roślin w różnych warunkach. Dokonują pomiarów długości pędów. Na podstawie obserwacji i uzyskanych danych uczniowie określają wpływ badanych czynników na kiełkowanie i rozwój fasoli. Wyciągają poprawne wnioski. Liderzy grup przedstawiają wyniki pracy swoich zespołów.
Pogadanka na temat różnorodności form nasion.
Nauczyciel przedstawia zestaw zdjęć „Nasiona wielkie i małe”
Podsumowanie:
Nauczyciel prezentuje znane nasiona różnych gatunków roślin, uczniowie rozpoznają je i nazywają.
Zadanie domowe
Nasiona ze względu na dużą zawartość składników odżywczych stanowią cenny pokarm. Podaj, jakie nasiona znajdują się w Twojej codziennej diecie.
Środki dydaktyczne
materiały multimedialne: galeria zdjęć „Nasiona wielkie i małe”
materiały multimedialne: ilustracja interaktywna „Budowa nasienia”
encyklopedia, podręcznik
komputery połączone z Internetem
szklane słoiki
gaza
gumki recepturki
woda
nasiona fasoli
nasiona różnych gatunków roślin
notatnik, długopis
linijka
Metody nauczania
ćwiczenia laboratoryjne
obserwacja
pogadanka
pokaz
Formy pracy
grupowa
indywidualna
zbiorowa
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody.
