Nie łam sobie języka! Czyli jak unikać błędów językowych

Schemat przedstawia podział błędów językowych na wewnątrz językowe (naruszające wewnętrzne zasady języka, czyli ustalone reguły poprawnościowe) i zewnątrzjęzykowe (związane pisaną i mówioną formą języka). Błędy wewnątrzjęzykowe dzielą się dalej na błędy gramatyczne i błędy niegramatyczne. Do błędów gramatycznych należą: a. błędy składniowe - występują w konstrukcjach zdaniowych i polegają na niepoprawnym łączeniu wyrazów w zdaniu, np. „Jadąc na rowerze, spadła mi czapka” (zamiast poprawnego: „Gdy jechałem na rowerze, spadła mi czapka”); b. błędy fleksyjne - polegają na: zastosowaniu niewłaściwej formy wyrazu, np. ten kontrol (zamiast ta kontrola), wziąść (zamiast wziąć); niepoprawnym odmienianiu wyrazu, np. przyjacielom zamiast przyjaciołom, kopła zamiast kopnęła, panowi zamiast panu, umią (zamiast umieją): odmianie wyrazu, którego się nie odmienia, np. kakaa zamiast kakao. Do błędów niegramatycznych należą: a. błędy leksykalne - używanie wyrazów w niewłaściwym znaczeniu, mylenie podobnie brzmiących wyrazów, nadużywanie wyrazów modnych, np. używanie wyrazu „bynajmniej” w znaczeniu „nie mniej niż” (mylenie wyrazów „bynajmniej” i „przynajmniej”); b. błędy słowotwórcze - tworzenie związków wyrazowych i wyrazów niezgodnie z zasadami budowy słowotwórczej wyrazów np. głupość (zamiast głupota), babciowy (zamiast babciny).; c. błędy frazeologiczne - niepoprawne użycie związku frazeologicznego lub wymiana jednego bądź więcej jego elementów na inny, np. „Na czworo babka wróżyła” (zamiast poprawnego: „Na dwoje babka wróżyła”); d. błędy stylistyczne - niedostosowanie środków językowych do charakteru wypowiedzi, np. rozpoczęcie listu oficjalnego zwrotem „Cześć!”; e. błędy logiczne - błędny sposób argumentacji bądź wystąpienie sprzeczności w wypowiedzi, np. „Był patriotą, ale nienawidził swojego kraju”; f. błędy w zakresie budowania (kompozycji) tekstu, np. pomijanie wcięć akapitowych przy rozpoczynaniu nowego wątku dłuższej wypowiedzi. Błędy zewnątrzjęzykowe nie mają dalszego podziału. Należą do nich: a. błędy ortograficzne - stosowanie zapisów niezgodnych z regułami ortograficznymi, np. „brzek” (zamiast poprawnego: „brzeg”); b. błędy interpunkcyjne - pomijanie znaków interpunkcyjnych lub stawianie ich w niewłaściwych miejscach, np. „Stać nie wolno iść” (zamiast poprawnego: „Stać, nie wolno iść” lub „Stać nie wolno, iść”); c. błędy w akcentowaniu - kładzenie nacisku na niewłaściwą sylabę, np. „matemaTYka” (zamiast poprawnego: „mateMAtyka”); d. błędy w intonacji - niewłaściwe modulowanie głosu, np. stosowanie intonacji wznoszącej (właściwej zdaniom pytającym) w zdaniach oznajmujących.

Kolorowa fotografia przedstawia okładkę Słownika poprawnej polszczyzny Wydawnictwa Naukowego PWN. Na szarym tle czarne litery. Treść napisu: nowy słownik poprawnej polszczyzny pwn. Na dole drukowanymi literami napis o treści: Wydawnictwo Naukowe PWN.