Nie trać nadziei Syzyfie!
przeanalizujesz wątek Syzyfa w wierszu B. Okudżawy;
zapoznasz się z tekstem wiersza Bułata Okudżawy Zamek nadziei;
zlokalizujesz na mapie ważne miejsca związane z mitologią grecką.
Bogowie greccy byli mściwi i okrutni. Wymierzali kary nieproporcjonalne do popełnionych win. Tytan Prometeusz, ukradł ogień z Olimpu. Za karę został przykuty do skały i sęp codziennie wydziobywał mu wątrobę. Niekończącą się mękę skrócił Herakles, zabijając ptaka. Syzyf – król Koryntu – nie miał tyle szczęścia i do dziś musi w Tartarze toczyć ciężki kamień na wysoką górę, który u podnóża szczytu stacza się na dół.
Przypomnij sobie mit o Syzyfie, znajdziesz go w materiale Syzyfowa pracaSyzyfowa praca.
Uzupełnij mapę myśli, dotyczącą wątku Syzyfa w literaturze, malarstwie i języku. Za pomocą panelu, który otwiera się po kliknięciu przycisku „Edytuj”, możesz dodawać i usuwać elementy, a także zmieniać ich poziomy.
Wypisz wszystkie znane ci informacje związane z poniższymi zagadnieniami:
Kim był Syzyf?
Za co został ukarany?
Cechy charakteru Syzyfa.
Syzyfowa praca.
Syzyf w literaturze.
Syzyf w malarstwie.
Zastanów się, jak inaczej mógłby zakończyć się mit o Syzyfie. Zredaguj ramowy plan wymyślonej przez ciebie fabuły.
Zapoznaj się z wierszem Bułata OkudżawyBułata Okudżawy Zamek nadziei i wykonaj ćwiczenia.
Zamek nadzieiDźwigam ku niebu zamek mojej nadziei.
Glinę gniotę i głazy w górę pcham po kolei,
nie chcąc pomocy.
Tak się już w życiu dzieje:
sił może braknie – nic to.
Byle zachować nadzieję.Mija wiosna za zimą, jesień za latem.
Zima pali mnie mrozem, a lato znojemznojem.
I chichoczą nade mną sroki pstrokate.
Ale ja mam je za nic. Ja robię swoje.A jeszcze rzeźbię leśnego ptaszka. Z piórkiem czerwonym.
[...]
ZwieńczonyZwieńczony laurem wielkich turniejów i bitew sławnych,
dźwigam i rzeźbię, rzeźbię i dźwigam.
Pancerz twardnieje...A wy, fujarkifujarki leśne, wy dudki, wy okarynyokaryny,
zamiast mnie płaczcie.
Płaczcie,
gdy swoją wznoszę nadzieję.Źródło: Bułat Okudżawa, Zamek nadziei, [w:] tegoż, Zamek nadziei: Wiersze i pieśni, tłum. Adam Drawicz, Kraków 1984, s. 143.
Kim jest podmiot liryczny wiersza? Wybierz poprawne dokończenie zdania.
Wskaż podobieństwa i różnice między mitologicznym Syzyfem a bohaterem lirycznym wiersza Bułata Okudżawy.
Przyporządkuj znaczenia do metafor zaczerpniętych z wiersza Bułata Okudżawy.
Przeczytaj ponownie wiersz Bułata Okudżawy. Określ, jakie wartości są ważne dla bohatera lirycznego utworu.
Przeczytaj na głos wiersz Zamek nadziei Bułata Okudżawy. Zaakcentuj w każdym wersie wyraz, który twoim zdaniem jest najważniejszy dla zrozumienia przesłania wiersza.
Zapoznaj się z mapą interaktywną, a następnie wykonaj polecenia. W razie problemów, zajrzyj do Mitologii Jana Parandowskiego.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pyp8CNpci
Mapa interaktywna pt. „Starożytna Grecja”
Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się:
Półwysep Bałkański (Grecja),
Azja Mniejsza,
Półwysep Apeniński,
najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Ikaria, Itaka.
Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze miejsca związane z mitologią grecką:
Korynt,
Tracja,
Peloponez,
Ateny,
Olimp,
Kreta,
Itaka,
Ikaria.
Mapa składa się z warstwy bazowej i 2 warstw dodatkowych.
Opis warstwy bazowej:
Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się:
Półwysep Bałkański (Grecja),
Azja Mniejsza,
Półwysep Apeniński,
najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Ikaria, Itaka.
Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze miejsca związane z mitologią grecką:
Korynt,
Peloponez,
Ateny,
Olimp,
Ikaria,
Kreta,
Itaka.
Warstwy dodatkowe:
Warstwa 1 - Grecja kontynentalna.
Mapa przedstawia basen Morza Egejskiego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), wyspy na Morzu Egejskim oraz Azja Mniejsza. W skład Grecji kontynentalnej wchodzą:
Attyka,
Peloponez,
Grecja Centralna,
Tesalia,
Epir,
Macedonia,
Tracja.
Na warstwie 1 znajduje się 6 punktów z dodatkowymi informacjami:
Punkt 1 - Olimp.
Masyw górski w północnej części dzisiejszej Grecji. W mitologii przedstawiany jako siedziba bogów ze świątynią Zeusa na szczycie. W niższych partiach masywu miały znajdować się pałace innych greckich bóstw: Afrodyty, Apolla, Aresa, Artemidy, Ateny, Demeter, Hefajstosa, Hery, Hermesa, Hestii i Posejdona. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Zdjęcie przedstawia masyw górski. Na pierwszym planie przedstawiony jest rozległy obszar kamienny pokryty pomiędzy jasnymi kamieniami niską trawą. Poziom terenu obniża się łagodnie po prawej stronie, po lewej spadek terenu nie jest widoczny. W tle w centralnym punkcie fotografii znajduje się wysoki szczyt góry o podłużnym kształcie. Ściany góry są strome i kamieniste, w niektórym fragmentach zalega śnieg. Po lewej stronie fotografii, na horyzoncie widoczne są pasma górskie z łagodnymi wierzchołkami porośnięte zielenią. Nad górami rozpościera się błękitne, bezchmurne niebo.
Punkt 2 - Tracja.
Kraina historyczna położona na terenach dzisiejszej Grecji, Turcji i Bułgarii. W czasach starożytnych znane centrum kultury fizycznej i sportu. Ciekawostka: narodowość tracką przypisywano gladiatorowi Spartakusowi z uwagi na reprezentowany przez niego specyficzny styl walki. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Grafika przedstawia część areny wraz z najbliższymi trybunami. Na arenie pokrytej piaskiem leży trzech pokonanych wojowników. Jeden z nich leży na plecach. Ubrany jest w białą szatę przewiązaną w pasie, na lewej ręce ma założony złoty ochraniacz zakrywający całą rękę od ramienia aż po dłoń. Na stopach nie ma obuwia. Oczy ma zamknięte a usta otwarte. Prawą rękę oraz prawą stopę lekko unosi ku górze. Lewą ręką trzyma stopę stojącego nad nim wojownika, który prawą nogą przyciska jego szyję. Pozostali pokonani wojownicy mają na głowie złote hełmy, złoty ochraniacz osłaniający całą rękę, ciemny pas oraz białą krótką szatę pod nim; na nogach mają ciemne obuwie sięgające nad kolano. Wojownik który wygrał pojedynek ubrany jest podobnie jak dwóch pokonanych mężczyzn, ale dodatkowo trzyma w swojej prawej ręce krótki miecz, a na lewym ramieniu ma założoną okrągłą tarczę. Głowę ma skierowana na osoby znajdujące się na trybunach. Na arenie widoczne są czerwone plamy krwi, a na piasku leży także miecz, trójząb oraz siatka zrobiona z liny. Trybuny w kolorze czarno‑czerwonym zbudowane są z kamienia z ozdobnymi płaskorzeźbami. Po prawej stronie zwisają z trybun materiały ozdobne - jeden w kolorze czarnym z czerwonymi zdobieniami na brzegach; drugi przykrywa część pierwszego i przedstawia kwiat na żółtym tle otoczony granatowym szerokim obramowaniem z motywem kwiatowym. Po lewej stronie trybun znajduje się lekko wysunięty w głąb areny balkon z którego zwisa materiał przedstawiający siedzącego czarnego ptaka oraz fragment słońca. Materiał posiada szerokie czarne obramowanie. Na balkonie znajdują się ozdobne rzeźby oraz czerwone kolumny ze złotymi zdobieniami. Na środku balkony siedzi mężczyzna w biało‑bordowej szacie i złotym laurem na głowie. Uniesioną rękę trzyma przy twarzy, którą ma skierowaną w swoją lewą stronę. Oparcie jego siedzenia jest szerokie, wysokie, złote i posiada liczne zdobienia. Za nim znajduje się grupka ludzi oraz wejście do budynku. Po prawej stronie obrazu w pierwszym rzędzie na trybunach siedzi sześć osób ubranych w białe szaty okrywające również ich głowy. Wyciągają swoje prawe ręce ku stojącemu wojownikowi pokazując kciuk skierowany w dołu. Za nimi na wyższej kondygnacji siedzą widzowie, niektórzy z nich również pokazują kciuk w dół. W dalszym planie obrazu widoczne są wyższe piętra trybun, na których znajdują się widownia.
Punkt 3 - Korynt. Miasto na półwyspie Peloponez. W czasach starożytnych stanowiło ono ważne centrum handlowe i polityczne w rejonie dwóch Mórz – Jońskiego i Egejskiego. Nad Koryntem wznosi się wzgórze Akrokorynt z ruinami twierdzy obronnej na szczycie. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Grafika przedstawia widok na zielone wzniesienie, na którym znajdują się ruiny kamiennych murów obronnych oraz wieżyczki twierdzy. Po prawej stronie widoczna jest kamienna droga wraz z mostem prowadząca do wejścia do zabudowy obronnej. Wzniesienie porasta trawa.
Punkt 4 - Peloponez.
Półwysep leżący na południu Grecji, między Morzem Egejskim a Morzem Jońskim. Znajdują się tam Mykeny, rządzone w czasach starożytnych przez króla Eurysteusza. Zlecił on dwanaście, niemal niemożliwych do wykonania, prac Heraklesowi. Była to kara nałożona na herosa przez wyrocznię delficką za zamordowanie żony i dzieci. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Grafika przedstawia widok z góry na ruiny budowli o zaokrąglonym kształcie. Wystające fundamenty budowli, zbudowane z kamieni, ułożone są w nierówny okrąg. Dookoła rośnie niewysoka trawa.
Punkt 5 - Olimpia.
Miasto znajdujące się na terenie współczesnej Grecji, na półwyspie Peloponez. W czasach starożytnych ośrodek kultu najwyższego z bogów - Zeusa. W 776 r. p.n.e. odbyły się tu pierwsze odnotowane igrzyska sportowe na jego cześć, zwane od nazwy miejscowości igrzyskami olimpijskimi. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Grafika przedstawia ruiny starożytnej budowli. Na pierwszym planie znajdują się ułożone obok siebie bloki skalne, na dalszym planie znajduje się murek, za którym stoi wysoka kolumna. W tle wysokie, zielone drzewa i bezchmurne niebo.
Punkt 6 - Ateny.
Współcześnie stolica i największe miasto Grecji. W czasach starożytnych demokratyczne państwo‑miasto (polis) stanowiące ważny ośrodek polityczny i naukowy ówczesnego świata. Zgodnie z przekazem z mitologii greckiej nazwa „Ateny”, pochodzi od imienia bogini mądrości, która miała zwyciężyć w sporze z Posejdonem (bogiem mórz i oceanów) o to, któremu z nich mieszkańcy polis będą oddawać cześć. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Grafika przedstawia ruiny budowli starożytnej. Na pierwszym planie znajdują się ułożone na ziemi elementy kamienne pochodzące z budowli. Po lewej stronie jedzie żółty wózek widłowy obok którego przechodzi grupa trzech osób. Po prawej stornie stoi liczna grupa ludzi. W centralnym punkcie grafiki widoczna jest przednia część budowli składająca się z 8 kolumn przytrzymujących fragment ściany. Głębiej widoczne są boczne i tylne części budowli.
Warstwa 2 - Wyspy greckie.
Mapa przedstawia basen Morza Egejskiego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Wyspy Jońskie do których należy Itaka. Największe skupiska wysp znajdują się na Morzu Egejskim: na południu Kreta, a na wschodzie Ikaria.
Na warstwie 2 znajdują się 2 punkty z dodatkowymi informacjami:
Punkt 1 - Ikaria.
Wyspa na Morzu Egejskim (zwanym również Morzem Ikaryjskim), należąca do współczesnej Grecji. Według mitologii greckiej jest na niej pochowany Ikar - syn ateńskiego wynalazcy Dedala. Zgodnie z przekazem mitologicznym, chłopiec zginął podczas próby ucieczki z Krety. Miała ona odbyć się przy użyciu zaprojektowanych przez Dedala skrzydeł. Niestety wyprawa zakończyła się tragicznie. Nie bacząc na przestrogi ojca, Ikar podleciał zbyt blisko słońca, co spowodowało roztopienie się wosku, który spajał przyczepioną do jego ramion konstrukcję skrzydeł. Spadł do wody tracąc życie, a jego historia stała się natchnieniem dla wielu artystów. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia widok ze wzniesienia na fragment wyspy oraz morską zatokę. Na pierwszym planie rolnik orze ziemię, w ręku trzyma bat. Rolnik pracuje na wzniesieniu, u którego podnóża pasterz pasie owce, jest odwrócony tyłem do zatoki. Towarzyszy mu pies pasterski. W prawym dolnym rogu obrazu, na brzegu morza rybak łowi ryby. W wodzie, na wprost rybaka widać nogi topiącego się w morzu człowieka. Obok niego płynie statek z trzema żaglami. Po lewej stronie obrazu, w tle znajduje miasto, w kierunku którego płyną statki znajdujące się na morzu.
Punkt 2 - Itaka.
Wyspa na Morzu Jońskim, obecnie należąca do terytorium Grecji. W mitologii greckiej ziemie te należały do króla Odyseusza, bohatera wojny trojańskiej. W „Odysei” Homer opisał wieloletnią podróż powrotną bohatera do Itaki po zakończeniu trwającej dekadę wojny trojańskiej. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia krajobraz nadmorski, po lewej stronie znajduje się zielone wzniesienie porośnięte drzewami, po prawej stronie znajduje się plaża oraz morze. Od plaży prowadzi kręta droga, na której na pierwszym planie stoi mężczyzna o siwych włosach, wąsach i długiej siwej brodzie. Ubrany jest w długą białą szatę przepasaną na lewym ramieniu. W lewej ręce trzyma kij oparty o ziemię i sięgający mu nad głowę. Prawą rękę ma skierowaną w dół i wyciągniętą w stronę psa jasnej maści, na którego spogląda. Pies wącha jego palce. Po lewej stronie na skraju tej samej drogi siedzi dwóch mężczyzn. Ręką podpierają głowy. Jeden z nich - młodszy, z krótkimi ciemnymi włosami, jest nagi; drugi - starszy, siwy z długą brodą i łysiną na czubku głowy, ubrany jest w niebieskoszarą szatę przewiązaną na jednym ramieniu. Wzdłuż drogi chodzi osiem młodych świnek.
Przypomnij sobie reguły ortograficzne pisowni nazw geograficznych.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz miasto, którego patronką była Atena.
Napisz, z którym bogiem spierała się Atena o patronowanie miastu, które dziś jest stolicą Grecji.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie miasto, którym władał Syzyf.
Napisz, jakim miastem władał Syzyf.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie region, z którego pochodził Orfeusz.
Napisz, z jakiego regionu pochodził Orfeusz.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie górę, siedzibę bogów olimpijskich.
Napisz, jak nazywała się góra, która była siedzibą bogów olimpijskich.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie półwysep, na którym Herakles miał wykonać większość z 12 prac.
Napisz nazwę półwyspu, na którym Herakles miał wykonać większość z dwunastu prac.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie ojczyznę Odyseusza.
Napisz, jak nazywała się ojczyzna Odyseusza.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie wyspę, z której uciekli na skrzydłach Dedal i Ikar.
Napisz, jak nazywała się wyspa, z ktrórej uciekli Dedal i Ikar.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie morze, do którego wpadł Ikar.
Napisz nazwę morza, do którego wpadł Ikar.
Wybierz znak graficzny z bazy obiektów i zaznacz na mapie region, który był siedzibą bogów wiatru: Boreasza, Notosa, Zefira i Eurosa.
Napisz nazwę regionu, w którym zamieszkiwały wiatry: Boreasz, Notos, Zefir i Euros.
Słownik
ludowy instrument muzyczny w formie piszczałki z drewna
nieduży instrument dęty z gliny lub porcelany, z ośmioma otworami
ciężka praca
ostatni, najważniejszy etap czyjejś pracy, działalności
Notatki ucznia
Bibliografia
Okudżawa B., (1984), Zamek nadziei, [w:] tegoż, Zamek nadziei: Wiersze i pieśni, tłum. Drawicz A., Kraków: Wydawnictwo Literackie.