Niebezpieczne zjawiska pogodowe

RivuLcsMuB2Qa

Na pierwszym planie równinny teren porośnięty niską roślinnością, w tle linia wzniesień, gdzieniegdzie porośniętych lasem. Na niebie czarne chmury, trwa burza. Można rozpoznać pionowe smugi deszczu padającego w oddali, a także piorun. Zza chmur prześwituje żółte światło.

Groźne oblicza pogody

Do najgroźniejszych zjawisk pogodowych obserwowanych na Ziemi należą huragany, zwane również cyklonami tropikalnymi. To potężne masy wirującego powietrza. Huragany cechują się tak ogromnymi rozmiarami, że są obserwowane nawet przez astronautów znajdujących się na orbicie okołoziemskiej. Rozciągłość największych cyklonów może mieć ponad 600 km, co oznacza, że gdyby występowały nad Polską, obejmowałyby obszar całego kraju.

RFYjKzCV5MhdV

Na zdjęciu fragment Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a poniżej Ziemia, na której można rozpoznać huragan tworzący olbrzymi wir.

RSSPSQUclrO9n

Zdjęcie huraganu wykonane z kosmosu. Widoczna powierzchnia planety niemal w całości pokryta chmurami, które układają się w gigantyczny wir, posiadający charakterystyczne oko w centralnej części.

Na zdjęciach wykonanych z satelitów huragany mają kolisty kształt, w jaki układają się tworzące je gęste chmury. W środkowej części huraganu występuje natomiast bezchmurny obszar zwany okiem cyklonu. Za ten charakterystyczny układ chmur odpowiada bardzo silny wiatr, który wieje z zewnątrz ku oku cyklonu. Wiatr ulega dodatkowo skręceniu, powodując, że huragan obraca się wokół oka, tworząc potężny wir powietrzny. Prędkość wiatru w huraganie może osiągać ponad 100 km na godzinę, a w porywach dochodzić nawet do 400 km na godzinę.

1

Polecenie 1

Zapoznaj się ze zdjęciami i opisz skutki, jakie mogą wywoływać huragany.

Pod wpływem silnego wiatru zniszczeniu mogą ulec całe dzielnice miast.

Pod wpływem silnego wiatru zniszczeniu mogą ulec całe dzielnice miast.

R1LHtN6fgpYNG

Zdjęcie lotnicze osiedla zniszczonego przez huragan. Domy rozczłonkowane na tysiące kawałków, ogromna skala zniszczeń, w niektórych miejscach nie można rozpoznać konkretnej lokalizacji budynków ze względu na stopień ich dewastacji.

Silny wiatr potrafi wyrywać z korzeniami nawet potężne drzewa (huragan Maria, 2017 r.).

Silny wiatr potrafi wyrywać z korzeniami nawet potężne drzewa (huragan Maria, 2017 r.).

R1b7mmGDQ3r15

Zdjęcie przedstawia skutki przejścia huraganu Maria w dwa tysiące siedemnastym roku. Po prawej stronie fotografii znajduje się asfaltowa droga. Równolegle do niej, po lewej stronie, leży duże drzewo wyrwane z korzeniami przez silny wiatr. Średnica drzewa wynosi około metra, na drodze leżą porozrzucane liście i gałęzie.

Duże opady deszczu podczas huraganów mogą wywoływać podtopienia (huragan Katrina, 2005 r.).

Duże opady deszczu podczas huraganów mogą wywoływać podtopienia (huragan Katrina, 2005 r.).

R5LajX53OvtlL

Zdjęcie przedstawia skutki huraganu Katrina z dwa tysiące piątego roku. Zdjęcie przedstawia osiedle z lotu ptaka. Można rozpoznać budynki, a także drzewa. Na zdjęciu nie ma trawy, dróg czy chodników, ponieważ są pokryte kilkudziesięciocentymetrową wodą. Na jej tafli pływają również fragmenty zniszczonych domów.

Silne porywy wiatru zrywają dachy z domów lub niszczą całe budynki (cyklon Amphan [czyt. amfan], 2020 r.).

Silne porywy wiatru zrywają dachy z domów lub niszczą całe budynki (cyklon Amphan [czyt. amfan], 2020 r.).

R1QafUWpZ0mjB

Zdjęcie przedstawiające zniszczony teren przez cyklon Amfan. Po lewej stronie ściana budynku, w centralnej części na ziemi leży zerwany blaszany dach, powalone drzewa, fragmenty zniszczonego budynku. Po powierzchni zerwanego dachu chodzą ludzie. Krajobraz tropikalny.

Silny wiatr niszczy oświetlenie uliczne, linii energetyczne czy telefoniczne (cyklon Amphan, 2020 r.).

Silny wiatr niszczy oświetlenie uliczne, linii energetyczne czy telefoniczne (cyklon Amphan, 2020 r.).

RhSxUay47P5TP

Zdjęcie przedstawia skutki przejścia cyklonu Amfan. Na fotografii widać zgiętą latarnię pod kątem prostym przez powalone drzewo, znajdujące się na drugim planie.

R19WQmft4Tj9m

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Jakich zniszczeń dokonują intensywne opady deszczu oraz silny wiatr towarzyszące huraganom?

Pokaż odpowiedź

Silny wiatr towarzyszący huraganom wyrywa drzewa, przewraca słupy energetyczne, zrywa dachy, a nawet niszczy budynki o słabszej konstrukcji, a intensywne opady deszczu są przyczyną podtopień.

Rrrjow4QGed2o

Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".

Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rrrjow4QGed2o

Film podtytułem "Niebezpieczne zjawiska pogodowe".

Burze i deszcze nawalne

Mimo że huragany nie występują w Polsce, również w naszym kraju można obserwować groźne zjawiska pogodowe. Do takich należą między innymi burze.

Burza to gwałtowne zjawisko, któremu towarzyszą wyładowania atmosferyczne (grzmoty i pioruny) oraz opady nawalne deszczudeszcze nawalnenawalne deszczu, a niekiedy również gradugradgradu. W Polsce burze tworzą się zazwyczaj w ciepłej porze roku – od wiosny do jesieni, ale najwięcej z nich powstaje latem. Tworzeniu się burz sprzyjają letnie, gorące dni, podczas których promienie słoneczne silnie nagrzewają powierzchnię ziemi. Ciepłe masy powietrza unoszą się, a ze zgromadzonej w nich wilgoci formują się chmury. Typowe dla burz są bardzo wysokie chmury kłębiaste. Takie burze występują głównie po południu i pod wieczór. Rzadziej występujące, nocne lub poranne burze związane są natomiast z napływem chłodnych mas powietrza.

Samo zjawisko burzy trwa zwykle kilkanaście minut, ale połączenie silnego wiatru, opadów deszczu i gradu oraz wyładowań atmosferycznych może powodować ogromne straty materialne – połamane i powalone drzewa lub słupy energetyczne, gwałtowne powodzie, pożary oraz zniszczone przez grad samochody, dachy oraz uprawy.

R1Evt8H86kwZE

Zdjęcie przedstawia równinny krajobraz rolniczy. Pośrodku biegnie droga, po bokach zielone pola uprawne, dalej niewielkie zabudowanie i drzewa. Powyżej duża burzowa chmura w szarym kolorze, widać strzelający piorun.

R7gwyRmq34M3a

Na fotografii u dołu osiedle mieszkalne usytuowane nad zbiornikiem wodnym. Większość kadru wypełnia obraz nieba gęsto pokrytego ciemnymi kłębiastymi chmurami.

RtpLilcmlOpdw

Fotografia przedstawiająca krajobraz wiejski, nad którym w oddali z masywnej ciemnoszarej chmury pada ulewny deszcz. Opad na niebie przybiera z dystansu formę podłużnych, pionowych półprzezroczystych smug.

R1GPl5FO24JSV

Zdjęcie przedstawia równinny teren pola uprawnego. Powyżej szare niebo, a na nim dużej wielkości chmury burzowe. Z jednej z nich, po prawej stronie, strzela potężna błyskawica.

Zawieje śnieżne

W tych regionach świata, w których występują mroźne i śnieżne zimy, mogą powstawać zawieje śnieżne. Tak nazywane są opady śniegu, którym towarzyszą silne podmuchy wiatru. Lekki śnieg nie opada wówczas na powierzchnię terenu, ale niesiony jest z wiatrem, tworząc śnieżną kurtynę. Zawieje śnieżne ograniczają widzialność i dlatego są szczególnie niebezpieczne dla turystów w górach, kierowców samochodów oraz pilotów samolotów. Przenoszony z wiatrem śnieg może formować również wysokie zaspy, które utrudniają poruszanie się.

Rb5LOgs0qjnXH

Fotografia przedstawiająca intensywną zawieję śnieżną. Widzialność bardzo ograniczona, podobnie jak dostęp światła słonecznego. Obraz na fotografii jest szary, na pierwszym planie płaska powierzchnia pokryta śniegiem, przez który przebijają się gdzieniegdzie fragmenty roślinności. Na drugim planie las iglasty.

RRcFAfQh3YWxr

Zdjęcie przedstawia drewniane zabudowania w trakcie zawiei śnieżnej. Budynki pokryte śniegiem, podobnie jak cały teren wokół. Intensywny wiatr w połączeniu z intensywnymi opadami śniegu powoduje znaczne ograniczenie widzialności.

RjcxgmrVg3atb

Zdjęcie przedstawia ulicę w mieście podczas śnieżycy. Droga, pobocze i chodniki pokryte grubą warstwą śniegu. Ze względu na wiatr i opady widzialność jest znacznie zmniejszona. Piesi i samochody poruszają się z trudem ze względu na utrudnione warunki.

Wpływ zmian klimatu na groźne zjawiska pogodowe

Odkąd zaczęto badać pogodę za pomocą metod naukowych, mamy coraz więcej informacji o tym, kiedy i jak powstają huragany, burze czy zawieje śnieżne. Dzięki badaniom naukowcy zauważyli, że liczba tych groźnych zjawisk systematycznie rośnie. Rzadkie kiedyś zdarzenia pogodowe stają się coraz częstsze, a ich siła coraz większa. Dotyczy to również naszego kraju.

Przyczyną obserwowanego wzrostu liczby takich zjawisk są następujące na Ziemi zmiany klimatu. Badania naukowe potwierdzają, że rośnie średnia temperatura powietrza, co oznacza, że nasza planeta staje się coraz cieplejsza. Zjawisko to określa się jako globalne ocieplenie. 

Globalne ocieplenie powoduje wzrost temperatury oceanów, a to przyspiesza proces parowania wody. W ten sposób łatwiej tworzą się groźne huragany. Podobne procesy obserwujemy na lądach. Lata w Europie stają się coraz bardziej upalne, a to sprzyja formowaniu się gwałtownych burz czy powodzi błyskawicznychpowodzie błyskawicznepowodzi błyskawicznych. Podobnie dzieje się, kiedy po gorących dniach następuje szybka zmiana pogody. Napływ chłodniejszego powietrza również powoduje gwałtowne burze.

W ten sposób nasza planeta daje nam coraz więcej sygnałów, że stan jej „zdrowia” się pogarsza. Musimy nauczyć się nie tylko rozpoznawać te znaki, ale również zmienić nasze zachowania i otoczyć Ziemię szczególną ochroną.

Podsumowanie

• Do groźnych zjawisk pogodowych należą: huragany, burze oraz zawieje śnieżne. Wszystkim tym zjawiskom towarzyszy silny wiatr.

• Podczas huraganów i burz występują intensywne opady deszczu, a niekiedy również gradu.

• Charakterystyczne dla burz są również wyładowania atmosferyczne.

• Meteorolodzy obserwują zwiększanie się liczby groźnych zjawisk atmosferycznych, co wiążą ze zmianami klimatu.

• Skutkami burz są m.in.: intensywne opady deszczu lub gradu, silne wiatry, wyładowania atmosferyczne, powodzie błyskawiczne i podtopienia.

Słownik

Zadania

Bibliografia

Polscy Łowcy Burz, Zasady bezpieczeństwa podczas burz, 9.03.2012, lowcyburz.pl/2012/03/09/zasady‑bezpieczenstwa‑podczas‑burz/ [dostęp: 28.11.2022].

Polscy Łowcy Burz, Zasady bezpieczeństwa podczas silnych wiatrów, lowcyburz.pl/2012/03/09/zasady‑bezpieczenstwa‑podczas‑burz/ [dostęp: 28.11.2022].

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Burza – bądź bezpieczny, www.gov.pl/web/rcb/burza–badz‑bezpieczny [dostęp: 28.11.2022].

Wytłumaczyć Ci?, Burza – co warto wiedzieć? Zasady zachowania w trakcie burzy, YouTube, 26.01.2022, www.youtube.com/watch?v=l98g5Pvn4wE&ab_channel=Wyt%C5%82umaczy%C4%87Ci%3F [dostęp: 28.11.2022].