Rw177R8cJaeWP1

Niepokorny Caravaggio - artysta, który zrewolucjonizował malarstwo włoskie

Ważne daty

1571 – narodziny Michelangela Merisi, zwanego Caravaggio

1584‑1590 – nauka pod okiem mediolańskiego malarza i ucznia Tycjana – Simone’a Peterzana

1592 – przybycie do Rzymu; praktyka w pracowni Giuseppe Cesariego

ok.1595 – spotkanie z kardynałem Franceskiem del Monte, mecenasem artysty

1606 – ucieczka artysty z Rzymu po zabójstwie Ranuccio Tomassoniego

1607 – wyprawa na Maltę

1608‑1610 – wędrówka malarza m.in. do Sycylii, Syrakuz, Messyny, Palermo, Neapolu

1610 – uzyskanie ułaskawienia i plany powrotu do Rzymu

10 lipca 1610 – śmierć

ma64ea38c71a83020_1513849788333_0
1
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1OL7RJ6XEUzP

Pobierz załącznik

Plik PDF o rozmiarze 118.93 KB w języku polskim
ma64ea38c71a83020_1513849790716_0

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych.

ma64ea38c71a83020_1513849794130_0
Nauczysz się

wymieniać cechy stylu malarstwa Caravaggia w poszczególnych okresach jego twórczości ;

określać wpływ mecenatu na charakter obrazów artysty;

przyporządkowywać obrazy do miejsc, w których się znajdują lub do których zostały stworzone;

rozpoznawać i opisywać najbardziej znane obrazy malarza;

rozpoznawać i określać tematy i motywy ikonograficzne;

dokonywać analizy porównawczej dzieł z różnych epok.

ma64ea38c71a83020_1509350265731_0

Malarstwo włoskie na przełomie XVI i XVII wieku

Sztuka baroku wiązała się ściśle z ruchem kontrreformacyjnym, mającym na celu odzyskanie przez Kościół wcześniejszej świetności i potęgi. Cele stawiane artystom dobrze oddaje starożytna maksyma: delectare, permovere, docere deinde persuadere – zachwycić, wzruszyć, pouczyć, a wreszcie przekonać. Podwaliny pod nowy styl w malarstwie położyli artyści włoscy XVI wieku – Rafael, Michał Anioł, Tycjan, Tintoretto. W ich dziełach można odnaleźć pewne idee, które w twórczości XVII wiecznych artystów będą pełniły istotną rolę: nacisk na światło i kolor, rezygnację z równowagi na rzecz kompozycji o skomplikowanym charakterze. Mimo to twórcy baroku poszli znacznie dalej, czego przykładem w Rzymie byli: Carracci i Caravaggio – malarze zupełnie odmiennych nurtów. Pierwszemu przypisuje się cechy eklektyczne – bazowanie na tym, co piękne i proste. Drugi w swoich dziełach opierał się przede wszystkim na prawdzie i rezygnacji z konwencji, a jego dzieła przybierały kształt realistyczny a nawet naturalistyczny.

R1TVB3WkGrb2b1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta zamkniętego półkoliście, przedstawia obraz Annibale Carracciego „Pieta (Najświętsza Maria opłakująca Chrystusa)”. Przedstawia Marię trzymającą na kolanach bezwładne ciało Jezusa. Ubrana jest w niebieską suknię. Lewą ręką ma wyciągniętą i podpartą o kamienny blok. Prawą podtrzymuje głowę Chrystusa. Na jej twarzy rysuje się ból. Jezus jest nagi, przepasany na biodrach żółtym perizonium. Bezwładnie leży na białym całunie. Na stopach mężczyzny widoczne są dziury po gwoździach. Po prawej stronie widać dwa anioły. Jeden z nich dotyka palcem cierniowej korony, drugi podtrzymuje rękę Syna Bożego. Tło jest ciemne. Dodatkowo na ilustracji została zamieszczona informacja: 1. Carracci zastosował prostą kompozycję opartą na trójkącie, charakterystyczną dla dzieł renesansowych, ale wprowadził do obrazu nowego ducha – Maria kontempluje ciało zmarłego Syna, na Jej twarzy widoczne są emocje, pojawia się gestykulacja, układ ciał jest skomplikowany.
Annibale Carracci, „Pieta (Najświętsza Maria opłakująca Chrystusa)”, 1599-1600, Museo Nazionale di Capodimonte, Neapol, Włochy, domena publiczna

Młodość malarza

Michelangelo Merisi urodził się w 1571 roku, prawdopodobnie 29 września w Caravaggio (stąd jego przydomek) w prowincji Bergamo. Dzieciństwo spędził w Mediolanie. W 1584 roku, w wieku trzynastu lat, został czeladnikiem Simone Peterzana, u którego przygotowywał farby i gruntował płótna. Większe znaczenie jednak dla przyszłego artysty miał kontakt z dziełami Leonarda da Vinci i Tycjana, od których później przejmie realizm przedstawienia oraz pogłębioną psychologię postaci i światłocień. W 1592 roku młody Caravaggio przeniósł się do Rzymu. Rok później trafił do pracowni Giuseppe Cesariego, modnego wówczas malarza fresków i scen erotyczno‑mitologicznych. Z tego okresu pochodzą prawdopodobnie Chory Bachus. W obrazie tym jest już widoczne operowanie efektem światłocieniowym, tzw. maniera tenebrosa, czyli tenebryzmemTenebryzmtenebryzmem, polegającym na sposobie użycia ciemnej tonacji barwnej, w której postacie i przedmioty wydobyte są z mrocznego tła. Technika ta pojawi się w prawie wszystkich dziełach Caravaggia.

R1CSpPSU71Qzw1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Michelangelo Merisiego „Chory Bachus”. Na obrazie został przedstawiony Bachus siedzący przy stole. Mężczyzna w dłoniach trzyma kiść winogron. Na stole leżą inne leżące owoce, w tym morele. Bohater jest skąpo ubrany w białe szaty. Na głowie ma wieniec z liści bluszczu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Obraz Chory Bachus został namalowany przy użyciu lustra. Młodzieniec ma opuchnięte ciało, bladą twarz, podkrążone oczy. Ważną rolę w obrazie pełni światłocień, podkreślający ciało postaci, wydobywającej się z ciemnego, mrocznego tła. 2. Mitologiczny bóg wina jest skąpo odziany w białą, klasycyzującą szatę, na głowie ma niedbale spleciony wieniec z liści bluszczu. Bluszczowa korona może nawiązywać do nadziei artysty na wieczną sławę, o czym pisał Horacy: „Mnie bluszcz między samymi bogi miejsce daje, Godny dar głów uczonych. Mnie i chłodne gaje, I lekko z Satyrami skacząc Nimfy hoże Stawią w miejscu, gdzie motłoch podnieść się nie może”. 3. Martwa natura ogranicza się do dwóch moreli i dwóch kiści winogron, jasną ich odmianę Bachus trzyma w dłoni.

Na dworze kardynała del Monte

W 1595 roku Caravaggio opuścił pracownię Cesariego i za pośrednictwem Costatina Spaty zwrócił uwagę kardynała Francesco del Monte, ambasadora papieskiego przy dworze wielkiego księcia Toskanii Ferdynanda Medyceusza, intelektualisty, człowieka o szerokich zainteresowaniach sztuką i kulturą. To on kupił od Spaty obrazy: Grający w karty i Wróżenie z ręki, a następnie stał się pierwszym mecenasem i najważniejszą postacią w życiu Caravaggia.

RsbBYOIgwjooA1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Grający w karty (Oszuści karciani)”. Ukazuje trzech mężczyzn grających w karty. Wśród nich znajduje się oszust karciany, który ubrany jest w elegancki strój i kapelusz z piórem. Lewą ręką podpiera się o stół w prawej trzyma schowane za sobą karty. Po lewej stronie siedzi mężczyzna, który również trzyma w dłoniach karty. Ma na sobie brązową szatę, spod której wystają białe mankiety i kołnierz. Na głowie ma czapkę. Pośrodku znajduje się starszy mężczyzna obserwujący młodzieńca po lewej. Prawą ręką, na której ma podartą rękawiczkę, gestykuluje. Na stole leżą ułożone karty, a w lewym dolnym rogu znajdują się kości do gry. Kolorystyka tła utrzymana jest w brązach i żółcieniach. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Inspiracją do namalowania obrazu mogła być scena zaobserwowana przez Caravaggia w jednej z tawern, gdzie był częstym bywalcem. Młodzieniec po prawej i mężczyzna w środku to szulerzy, tzw. bravi, czyli włóczędzy niestroniący od awantur i bójek. Rozdarta rękawiczka starszego i grymas na twarzy zdradza jego zamiary. 2. Młodzieniec po lewej ma delikatne rysy twarzy i ubrany jest w wytworny strój – to ucieleśnienie naiwności i ofiara oszustwa. 3. Obraz przykuwa bogatą paletą barw, jasnością kolorów, kontrastami czerni i żółcieni, dynamiczną gestykulacją, teatralnością sceny.
Michelangelo Merisi, „Grający w karty (Oszuści karciani)”, 1594, Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA, domena publiczna
RumKXaS3UGUQQ1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Wróżenie z ręki (Wróżąca Cyganka)”. Ukazuje dwie osoby - cygankę wróżącą z dłoni młodzieńca. Kobieta ma na sobie białą bluzkę ze zdobioną stójką związaną tasiemką. Przez prawe ramię ma przerzucony materiał z bordowym wykończeniem. Na głowie ma zawiązaną białą chustę. Obok niej stoi młody mężczyzna, któremu wróżąc, jednocześnie zdejmuje z palca pierścień. Młodzieniec ubrany jest w bogaty strój. Ma na sobie białą koszulę i złoto-czarny żakiet oraz kapelusz z piórem na głowie. Lewą ręką podpiera się pod bok, przy którym wisi miecz. Postacie patrzą na siebie. Tło obrazu jest utrzymane w brązach i żółcieniach. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Cyganka ukradkiem zdejmuje pierścień z palca młodego człowieka. Jej prawa dłoń delikatnie dotyka ręki młodzieńca, a wzrok przyciąga jego uwagę. 2. Młodzieniec ma na sobie bogaty strój, kapelusz z piórami i lewą rękę wspiera na rękojeści szpady, jest skoncentrowany na twarzy Cyganki. 3. Na obrazie Caravaggio ukazuje sytuację z życia codziennego. Temat społeczny dotyczy wykorzystania naiwności młodzieńca podczas wróżenia z ręki. Artysta operuje światłem, które zwraca uwagę na wpatrzone w siebie twarze. Tło obrazu wypełnia pusta ściana – w ten sposób Caravaggio całą uwagę skupia na postaciach.

W 1597 roku Caravaggio namalował obraz przedstawiający Meduzę. Możliwe, że obraz był związany z zainteresowaniami naukowymi del Monte oraz księcia Ferdinanda de Medici, których pasjonowała medycyna i alchemia. W latach dziewięćdziesiątych powstały także obrazy o tematyce religijnej: Maria i Maria Magdalena oraz Judyta odcinająca głowę Holofernesowi. Prace odzwierciedlają styl artysty (maniera tenebrosa) - postacie i przedmioty, kotara, lustro wtopione są w ciemne, mroczne tło. Ten sam efekt malarz zastosował w obrazie Wieczerza w Emaus, powstałym na zlecenie Ciriaca Mattei. Caravaggio przenosi scenę religijną do rzymskiej gospody, a bohaterami dzieła czyni zwykłych ludzi, ukazanych w codziennych czynnościach i będących odbiciem historii biblijnej.

R3WhUZf25QUPd1
Ilustracja interaktywna o kształcie kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Głowa Meduzy”. Ukazuje odcięta głowę, z której szyi wytryskuje krew. Na głowie zamiast włosów ma wijące się węże. Przerażenie na twarzy podkreślają szeroko otwarte oczy oraz usta. Głowa Meduzy została umieszczona na okrągłym, zielonym tle, a to z kolei na kwadratowej płaszczyźnie w ciemnym pomarańczowym z dwiema pionowymi, czarnymi pasami. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Caravaggio namalował obraz na płótnie, naciągniętym na topolowej tarczy. Mimo że tarcza jest wypukła, tło na obrazie artysty sprawia wrażenie wklęsłości, poprzez zamieszczony cień, dzięki czemu udało się uzyskać efekt bliskości głowy skierowanej ku widzowi. 2. W mitologii greckiej Meduza została zabita przez Perseusza, a jej głowę umieszczono na tarczy bogini Ateny. Tym wizerunkiem dekorowano także tarcze i zbroje, by odstraszał wrogów. 3. Malarz ukazał moment, w którym Meduza dostrzegła siebie w zwierciadle. Na jej twarzy rysuje się przerażenie, podkreślone przez szeroko otwarte oczy oraz mimikę twarzy. Ta ekspresja spotęgowana jest dynamiką wijących się węży oraz wytryskającymi z obciętej głowy strumieniami krwi.

W tym czasie powstały także obrazy o tematyce religijnej - na zlecenie Ciriaca Mattei Caravaggio maluje starotestamentową scenę Judyty, odcinającej głowę Holofernesowi oraz nowotestamentowy obraz Wieczerza w Emaus. W drugim dziele malarz przenosi scenę do rzymskiej gospody, a bohaterami czyni zwykłych ludzi, ukazanych w trakcie codziennych czynności, a jednocześnie będących odbiciem historii biblijnej. Prace odzwierciedlają styl artysty (maniera tenebrosa) - postacie i przedmioty wtopione są w ciemne, mroczne tło.

RR2bX3VHGSchB1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Judyta odcinająca głowę Holofernesowi”. Ukazuje kobietę odcinającą mieczem głowę leżącemu mężczyźnie, której towarzyszy stara służąca, trzymająca worek na ściętą głowę. Z szyi Holofernesa tryska krew. Na jego twarzy widoczne jest przerażenie. Judyta ma na sobie białą koszulę i brązową suknię, włosy spięte zaplecione po bokach. Na jej twarzy rysuje się powaga i skupienie. Z prawej strony obrazu stoi służąca przypatrująca się morderstwu. Ma na sobie białą szatę i białą chustkę na głowie. Nad Holofernesem umieszczona jest czerwona, udrapowana kotara. Scena ukazana jest na czarnym tle. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Zasłona w górnym, lewym rogu dodaje dramatyzmu i wpływa na teatralność sceny dramatyzm. 2. Moment grozy obcinania głowy asyryjskiemu wodzowi Holofernesowi, z którego szyi tryska krew, potęguje gra światła i cienia oraz gesty podparcia konającego. 3. Kompozycja jest dynamiczna, oparta na wykorzystaniu licznych diagonali. 4. Stara służąca trzyma worek na ściętą głowę.
R1XfY1vJokZCD1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Wieczerza w Emaus”. Ukazuje cztery postacie przy stole. W centrum siedzi Jezus w czerwono-białej szacie. Prawą rękę ma wyciągniętą w stronę widza. Jest młodym mężczyzną bez brody. Z prawej strony znajduje się starszy mężczyzna z rozłożonymi ramionami. Ubrany jest w białą koszulę z brązową kamizelę. Z lewej strony znajdują się pozostali dwaj mężczyźni. Jeden z nich stoi po prawej stronie Jezusa i patrzy w jego stronę. Drugi podnosi się z drewnianego krzesła, opierając dłonie na poręczach. Ma zieloną marynarkę z widoczną dziurą na prawym łokciu. Scena ukazana jest na ciemnym, zielono-brunatnym tle. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Wzrok wszystkich postaci skupia się na Chrystusie, znajdującym się w centrum kompozycyjnym. 2. Głębię ciasnej perspektywy podkreślają cienie na ścianie. 3. Twarz Chrystusa jest młoda, różni się od powszechnych przedstawień, kontrastuje też z pozostałymi osobami. 4. Pęknięcie na rękawie Kleofasa to detal, który nie tylko podkreśla realizm, rozświetla także tę stronę, równoważąc kompozycję z jasnym akcentem muszli na ubraniu mężczyzny z przeciwnej strony. 5. Martwa natura ukazana jest z niezwykłą precyzją, kosz z owocami wystaje poza krawędź stołu – nawet ten detal dynamizuje kompozycję. 6. Ramiona postaci po lewej stronie ujęte są w perspektywicznym skrócie - wskazują na zaskoczenie, a jednocześnie przypominają układ rąk z Ukrzyżowania. Takie rozwiązanie otwiera kompozycję obrazu na zewnątrz.

Wielkie zlecenia

W 1599 roku, dzięki wsparciu kardynała del Monte, Caravaggio otrzymał pierwsze zamówienie publiczne na dwa obrazy, przeznaczone na boczne ściany kaplicy francuskiego kardynała Matthieu Cointerel (Matteo Contarelli) w kościele San Luigi dei Francesi, a ukazujące sceny z życia Mateusza: Powołanie świętego Mateusza i Męczeństwo świętego Mateusza. Kolejne zlecenie do tej samej kaplicy malarz wykonał w roku 1602 – był to ołtarzowy obraz Święty Mateusz i Anioł, który odrzucono jako niestosowny ze względu na podtekst erotyczny i wykonał drugi, bardziej tradycyjny.

R60pW7pOXVEPf1
Ilustracja interaktywna o kształcie kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Powołanie świętego Mateusza”. Na ilustracji widoczny jest moment, w którym powołany do służby zostaje Mateusz. Scena rozgrywa się w ciemnym pomieszczeniu, którym jest komora celna. Mateusz siedzi przy stole z czterema innymi mężczyznami. Postać zajęta jest liczeniem pieniędzy. Z prawej strony znajduje się Chrystus wchodzący do pomieszczenia. Jezus wyciągniętą dłonią wskazuje Mateusza. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Niektórzy z obecnych odwracają się w stronę Jezusa i Piotra – są zaskoczeni. 2. Światło padające z lewego, górnego rogu skierowane jest na postacie siedzące przy stole i liczące pieniądze, podkreślając doniosłość wydarzenia. 3. Jezus wskazuje na św. Mateusza, za Nim powtarza gest św. Piotr. Sposób ułożenia dłoni przypomina ten, który w swoim fresku zastosował Michał Anioł, przekazując Adamowi iskrę życia. 4. Utrzymana w ciepłej kolorystyce kompozycja jest dynamiczna, wyznaczona przez ruch i gesty postaci oraz linie diagonalne, z wyraźną dominacją skosu, wyznaczonego przez strumień światła. 5. Stary mężczyzna, pochylający się nad Mateuszem i znajdujący się obok młody człowiek nie reagują na sytuację, zajęci są liczeniem pieniędzy. 6. Św. Mateusz, poborca podatkowy, wykonuje swoją pracę, którą przerywają goście. Niepewnie wskazuje na siebie, nie wierząc, że Jezus go wybrał.
R1eArEtgZflxp1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Męczeństwo świętego Mateusza”. Ukazuje scenę zbiorową. Leżącego na ziemi Mateusza, ubranego w szaty kapłańskie, trzyma za rękę jeden z pochylających się nad nim oprawców. Po obu stronach znajdują się przerażeni świadkowie ukazani w dramatycznych pozach i gestach. Na górze, zza obłoku, wychyla się amor z palmą. W tle znajdują się elementy wnętrza kościoła, przed którym toczy się akcja. Dzieło utrzymane jest w brązach i żółcieniach wraz z licznymi odbiciami mocnego światła. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kompozycja stanowi zestawienie krzyżujących się linii diagonalnych. Mimo silniejszego oświetlenia centralnej sceny, całe przedstawienie ginie w mroku ciemnego tła. 2. Nad św. Mateuszem unosi się chmura, znad której anioł podaje mu palmę męczeństwa. 3. Postacie w obrazie tworzą zawiłe, skomplikowane układy ruchowe, ich ciała są często nienaturalnie skręcone. 4. Caravaggio ukazał moment, w którym Ewangelista został przebity mieczem podczas sprawowania Eucharystii - ołtarz znajduje się w tle, a Mateusz ma na sobie liturgiczne szaty. Kat stylizowany jest na antyczny wzór. Ich zestawienie odnosi się do starcia dwóch światów: pogańskiej kultury antycznej i Kościoła katolickiego. 5. Cała scena męczeństwa ukazana została w formie ulicznej bójki, której przypatrują się młodzieńcy, pozostawiają ofiarę własnemu losowi.
RK3TxFlnmP9Lc1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Święty Mateusz i anioł”. Ukazuje św. Mateusza w długiej pomarańczowo-czerwonej szacie. Bosy mężczyzna pochyla się nad otwartą na stole księgą. Jedną nogą klęczy na stojącym obok taborecie, drugą podpiera się o podłogę. W prawej ręce trzyma pióro. Głowę obraca w kierunku znajdującego się nad nim anioła w białej szacie. Tło obrazu jest brunatne, ciemne. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Pomiędzy aniołem a Mateuszem jest zespolenie – mimo odsunięcia samych figur, ich spojrzenia skierowane są na siebie. 2. Pusta przestrzeń po prawej stronie dodaje powagi mistycyzmu. 3. Ciepłe i rozjaśnione postacie wyłaniają się z ciemnego, mrocznego tła. 4. W obrazie Caravaggio zastosował perspektywę żabią – scena ujęta jest z dołu, na uwagę zasługuje zsunięty poza krawędź stopnia klęcznik.

Twórczość Caravaggia stała się przedmiotem ożywionej dyskusji – jego dzieła były śmiałe, pełne dramatyzmu, ukazywały wydarzenia religijne w całkowicie odmiennej interpretacji – jako sceny rodzajowe pełne ekspresji, pozbawione patosu i idealizacji. Mimo że wywołały poruszenie, zapewniły malarzowi rozgłos i przyniosły kolejne zlecenia. Między wrześniem 1600 a listopadem 1601 namalował obrazy przedstawiające Nawrócenie św. Pawła i Ukrzyżowanie św. Piotra, przeznaczone do kaplicy Cerasi w kościele Santa Maria del Popolo.

R1Nbyo5xwnW0o1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Nawrócenie świętego Pawła”. Ukazuje scenę zbiorową, na którą składają się dwaj mężczyźni i koń. U dołu obrazu na udrapowanym, czerwonym płaszczu leży mężczyzna z uniesionymi do góry rękoma. Przed nim stoi koń, trzyma kopyto nad Pawłem. Większość ciała zwierzęcia obrócona jest tyłem w kierunku widza. Zza konia przypatruje się scenie stajenny, którego widoczna jest tylko głowa i fragment ramion. W ukazanej na czarnym tle scenie światło mocno oświetla Pawła i konia. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Wyłaniający się z ciemności, masywny, ciężki koń unosi kopyto, by nie nastąpić na leżącego pod nim Pawła. 2. Wyciągnięte ręce wskazują na ekstazę i przemianę grzesznika. 3. Zamiast boskiej światłości Caravaggio głównym źródłem światła uczynił konia, od którego odbija się blask, padając na upadłego prześladowcę chrześcijan - Pawła.
Michelangelo Merisi, „Nawrócenie świętego Pawła”, 1601, Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, domena publiczna
RTLfFOtIBVjRq1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Ukrzyżowanie świętego Piotra”. Ukazuje moment ukrzyżowania starszego mężczyzny. Krzyż z przybitym do niego Piotrem unoszą trzej mężczyźni. Jeden klęczy, trzymając belkę krzyża na ramieniu, drugi obejmuje go oburącz i podnosi, trzeci ciągnie za przywiązany do ramienia krzyża sznur. W prawym dolnym rogu obrazu leży niebieska draperia – szata Piotra, na którą święty kieruje wzrok. Obok leżą kamienie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Na uwagę zasługuje drobiazgowość w oddaniu detali anatomicznych: dłoni, stóp, ścięgien, czy pomarszczonego czoła mężczyzny po lewej stronie. 2. Piotr ukazany jest jako stary człowiek, bez atrybutów świętości. 3. Dla kompozycyjnej równowagi malarz w prawym dolnym rogu zamieścił draperię. 4. Diagonalną kompozycję wyznacza ramię krzyża, do którego przybity jest Piotr. Drugi skos tworzy postać ze sznurem, której przedłużeniem jest mężczyzna podnoszący barkiem krzyż.
Michelangelo Merisi, „Ukrzyżowanie świętego Piotra”, 1601, Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, domena publiczna

Od 1601 do 1604 roku trwała praca nad obrazem Zaśnięcie Marii. Dzieło do swej rodzinnej kaplicy przy kościele karmelitów bosych Santa Maria della Scala (kościół położony w ubogiej dzielnicy Rzymu – Zatybrze/wł. Trastevere) zamówił Laerzio Cherubini. Caravaggio oparł się na opowieści zawartej w Złotej legendzie, według której rozproszeni po całym świecie apostołowie zostali w dziwny sposób zebrani i stanęli przy łożu śmierci Marii w Jerozolimie.  

Dzieło zostało odrzucone, ponieważ zdaniem zleceniodawcy temat został potraktowany niegodnie i nie zawierał elementów, wskazujących na boską obecność. Obraz ukazywał scenę w ubogim wnętrzu, w którym zebrało się jedenastu uczniów o pomarszczonych czołach, a Matka Boska była opuchnięta, jej nogi odkryte, stopy brudne, a do jej namalowania Caravaggio użył podobno ciała prostytutki, która utonęła w Tybrze. Obraz kupił kolekcjoner dzieł sztuki, Vincenzo Gonzaga.

RSJazUW97Sz8g1
lustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Zaśnięcie Marii”. Ukazuje zmarłą Marię w otoczeniu innych osób. Ciało kobiety w czerwonej sukni bezwładnie leży na łożu. Prawa ręka spoczywa na ciele, lewa wystaje poza łóżko. Na twarzach stojących wokół łóżka mężczyzn rysuje się powaga, ból, rozpacz i cierpienie. Za nimi widocznych jest kilka rozmawiających postaci. Po prawej stronie, na krześle przy łożu siedzi skulona kobieta i opłakuje śmierć Marii. Nad sceną wisi czerwona, spięta u góry kotara. Tło ściany utrzymane jest w brązach. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kompozycja w dolnej części jest zagęszczona, a wisząca nad nią kotara sprawia wrażenie teatralizacji – jednocześnie uchyla tajemnicę przeżywania śmierci. 2. Pod drewnianym stropem zwisa czerwona kotara, której kolor współgra z suknią Marii, a jej fałdy przypominają udrapowanie płaszcza leżącego na nogach zmarłej. Obie tkaniny tworzą wrażenie ruchu ku górze. 3. Obraz pokazuje cielesność śmierci, jej naturalizm.
Michelangelo Merisi, „Zaśnięcie Marii”, 1601-1606, Luwr, Paryż, Francja, domena publiczna

W latach 1600‑1604, na zamówienie Girolama Vittrici, Caravaggio namalował obraz ołtarzowy do kaplicy Opłakiwania w kościele św. Marii w Vallicelli (Rzym). Ukazywał on scenę Złożenia go grobu i pełnił istotną rolę podczas sprawowania Eucharystii – dzieło zapraszało widza w głąb sceny, była mu dana możliwość zrozumienia głębi teologicznego przekazu.

R8TsnuwD2oqwc1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Złożenie do grobu”. Ukazuje scenę zbiorową, moment złożenia Chrystusa do grobu. Ciało Jezusa owinięte całunem i perizonium trzymają dwaj mężczyźni. Starszy chwyta je pod kolanami i głowę odwraca w kierunku widza. Młodszy pochyla się nad ciałem i podtrzymuje plecy Jezusa. Prawa ręka zmarłego swobodnie opada w dół. Za mężczyznami śmierć opłakują trzy kobiety: Maria Kleofasowa, która ręce wznosi ku górze, Maria Magdalena, która ma pochyloną głowę oraz Maria, matka Jezusa. Wszyscy ustawieni są na kamiennej płycie. Tło obrazu jest czarne. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Tło jest ciemne i puste – cała uwaga skupia się na postaciach. 2. Caravaggio połączył w obrazie trzy epizody ewangeliczne: Niesienie ciała Chrystusa, Złożenie do Grobu i Opłakiwanie. 3. Kompozycja jest diagonalna z wyraźnym skosem spiętrzanych postaci, zatrzymanych w ruchu. Na uwagę zasługuje Nikodem, którego wzrok skierowany jest poza obraz – w stronę widza. 4. Światło rozjaśnia ciało Chrystusa i całun – nadaje im rangę ofiary eucharystycznej. Płyta grobowa przypomina krawędź Stołu Ołtarzowego, na którym składana jest właśnie ofiara. 5. Dramatyzm potęgują wyraźne gesty i mimika twarzy — Maria Kleofasowa wznosi ręce ku górze, Maria Magdalena zwiesza głowę i rozpacza, Matka Boska natomiast, choć bolejąca, najmniej dramatyzuje - zna tajemnicę śmierci syna i współuczestniczy przez swą wewnętrzną boleść.

Malarz niepokorny i awanturniczy

Caravaggio nie należał do artystów pokornych. Wraz z popularnością malarza rosła jego sława jako awanturnika, który nie stronił od łamania prawa. W latach 1600 - 1606 jego nazwisko pojawiło się w sądowych archiwach kilkanaście razy – wszczynał awantury, bójki, często z błahych powodów, nielegalnie używał szpady. Wydarzenia z 1606 roku zaważyły o dalszym życiu malarza - pokłócił się ze współzawodnikiem Ranucciem Tomassonim podczas gry w pallacorda (odmiana tenisa) i w wyniku pojedynku dopuścił się zbrodni, za co groziła mu kara śmierci.

Zbiegł z Rzymu, zamieszkiwał w okolicznych miejscowościach, a następnie udał się do Neapolu, by uniknąć jurysdykcji rzymskich sądów. Po dziewięciu miesiącach, w lipcu wyjechał na Maltę i zagościł u kawalerów Zakonu świętego Jana Chrzciciela, gdzie złożył śluby. Jednak i tam nie przebywał długo – z powodu kłótni z jednym z rycerzy został wtrącony do więzienia, skąd udało mu się zbiec.

Trafił na Sycylię, a po dziewięciu miesiącach wrócił do Neapolu, skąd latem 1610 roku ruszył do Rzymu. Zatrzymał się w Palo, skąd miał się udać do Porto Ercole w Toskanii. Nieszczęśliwy zbieg okoliczności spowodował, że został wzięty za kogoś innego i omyłkowo aresztowany. Po zwolnieniu ruszył lądem w dalsza podróż, gdyż jego statek już odpłynął. Miał nadzieję, że dogoni w oddalonym około 100 km Porto Ercole statek i odzyska cały swój dobytek (myślał, że bagaże, wraz z obrazami zostały na statku, nie wiedząc, iż zostały oddane do przechowalni). W rozpaczy i szale biegł wzdłuż wybrzeża, chcąc dogonić żaglowiec, jednak wyczerpany i spalony słońcem, dostał wysokiej gorączki. W wyniku malarii zmarł 10 lipca 1610 roku.

Caravaggio w całej swej twórczości dążył do ukazania w obrazach prawdy o życiu. Czasem brutalnej, nacechowanej niezwykłą szczerością, ale poruszającej i trafiającej do szerokiego grona odbiorców, a jego warsztat spotkał się z wieloma przykładami naśladownictwa -znalazł odbicie w twórczości tzw. caravaggionistów we Włoszech (B. Manfredi), Holandii (H. Terbrugghen, G. Honthorst), Francji (bracia A., L., M. Le Nain) i Hiszpanii. (J. Ribera). Prawdziwa wielkość jego dorobku artystycznego sprawiła, że na trwałe zapisał się wśród najważniejszych postaci sztuki europejskiej.

Prezentacja Ukryte autoportrety Caravaggia

RLkPWOE22X8CO1
Prezentacja Ukryte autoportrety Caravaggia zawiera fragmenty dzieł, w których autor zamieścił swoje podobizny, włączając je jako twarze innych bohaterów. Po uruchomieniu animacji przedstawione są całe dzieła oraz informacje: 1. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Chory Bachus, ok. 1593, Galeria Borghese, Rzym, Włochy. Jest to prawdopodobnie autoportret malarza, przebywającego na leczeniu malarii lub dżumy w szpitalu dla ubogich w Santa Maria della Consolazione. Oznaki choroby są widoczne: spierzchnięte usta, zapadnięte oczy. 2. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Pojmanie Chrystusa (fragment), 1602, National Gallery of Ireland, Dublin. Malarz ukazał siebie jako młodzieńca z lampą na drugim planie. Będąc świadkiem sceny pojmania i bierności postawy dowodzi odpowiedzialności wszystkich ludzi za śmierć Chrystusa. 3. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Wskrzeszenie Łazarza (fragment), 1609, Museo Regionale di Messina, Włochy. Caravaggio sportretował się jako mężczyzna ze złożonymi dłońmi za ręką Chrystusa. Jednak odwrócona od głównej sceny wskrzeszenia głowa sugeruje brak zainteresowania cudem. 4. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Męczeństwo świętego Mateusza (fragment), 1599‑1600, San Luigi del Francesi Francji, Rzym, Włochy. Ukryty w tle malarz jest jednym ze świadków sceny męczeństwa. Odziany czarnym płaszczem, w obcisłych pończochach, z kozią bródką ucieka, z nogi zsuwa mu się trzewik. Oddalenie sugeruje tez perspektywa – twarz malarza jest nieco mniejsza od pozostałych. 5. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Głowa Meduzy, ok. 1595, Galeria Uffizi, Florencja, Włochy. Na tarczy z wizerunkiem Meduzy malarz zamieścił własną podobiznę, posługując się w jej odtworzeniu wypukłym zwierciadłem. Jean Clair pisze w swojej książce, że „Meduza pojawia się zawsze wtedy, kiedy normalny porządek świata jest zachwiany i kiedy zagraża mu chaos. Jej przerażające oblicze ukazuje się nagle, aby uzmysłowić strach wobec – jak wydawałoby się – zakłóconego ładu, świata na opak” (J. Clair, Śmierć w mgnieniu oka, [w:] Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Gdańsk 2010, s. 143) . U Caravaggia można to znaczenie odczytać w odniesieniu do zakłócenie własnej osobowości oraz biografii artysty. 6. Ilustracja będąca obrazem Caravaggia oraz tekst: Dawid z głową Goliata (fragment), 1609‑1610, Galeria Borghese, Rzym. Caravaggio przedstawił siebie jako pokonanego Goliata, a na mieczu trzymanym przez Dawida umieścił inicjały łacińskiej inskrypcji „Humilitas Occidit Superbiam” (tłum.: pokora zabija dumę). Obraz został wysłany papieżowi Pawłowi V jako zadośćuczynienie za popełnione winy, prośba o łaskę i powrót do Rzymu. „Artysta identyfikował się ze złem, publicznie wyznając, że jest grzesznikiem. Utrzymywano podobnie, iż Caravaggio w późniejszych autoportretach, na przykład Goliata ściętego przez Dawida, oznajmiał światu swoją grzeszność” (D. Seward, Caravaggio. Awanturnik i geniusz. Przeł. R.A. Galos, Wrocław 2003, s. 69)

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DgNEsdoFe

Źródło: online skills, cc0.
ma64ea38c71a83020_0000000000082
R1TSBZNioTiHV
Ćwiczenie 1
Uporządkuj wydarzenia z życia Caravaggia zgodnie z chronologią. Elementy do uszeregowania: 1. praktyka w pracowni Giuseppe Cesariego d’Arpino, 2. wyjazd na Sycylię, 3. wyjazd na Maltę, 4. spotkanie z kardynałem Franceskiem del Monte, 5. nauka u Simone’a Peterzana.

Uporządkuj wydarzenia z życia Caravaggia zgodnie z chronologią.

  • wyjazd na Maltę
  • wyjazd na Sycylię
  • nauka u Simone’a Peterzana
  • praktyka w pracowni Giuseppe Cesariego d’Arpino
  • spotkanie z kardynałem Francesco del Monte
RLf8LNmpHKsQF
Ćwiczenie 2
Określ źródło tematyki dzieł Męczeństwo świętego Mateusza i Chory Bachus.

Wpisz tytuły obrazów pod ilustracjami.

.................
.................
.................
.................
Rc4s5KfbBLkoA
Ćwiczenie 3
Do którego obrazu Caravaggia odwołuje się cytat: „Po prawej stronie od ołtarza winien zostać wykonany obraz (...), na którym ma być namalowany święty (…) w swoim sklepie czy raczej w komorze celnej, z rozmaitymi rzeczami stosownymi dla tego miejsca, z postaciami celników, księgami i pieniędzmi, z pewną sumą pieniędzy ukazaną w chwili pobierania, lub w jakikolwiek inny, lepszy sposób (…)”. Możliwe odpowiedzi: 1. Mateusz i Anioł, 2. Powołanie świętego Mateusza, 3. Męczeństwo świętego Mateusza

Do którego obrazu Caravaggia odwołuje się cytat:
„Po prawej stronie od ołtarza winien zostać wykonany obraz (...), na którym ma być namalowany święty (…) w swoim sklepie czy raczej w komorze celnej, z rozmaitymi rzeczami stosownymi dla tego miejsca, z postaciami celników, księgami i pieniędzmi, z pewną sumą pieniędzy ukazaną w chwili pobierania, lub w jakikolwiek inny, lepszy sposób (…)”

  • Mateusz i Anioł
  • Powołanie świętego Mateusza
  • Męczeństwo świętego Mateusza
RUA6vMBDFZoAj
Ćwiczenie 4
Wymień tytuły dzieł związanych ze św. Mateuszem.

Rozpoznaj świętych ukazanych na obrazach. Wpisz ich imiona pod ilustracjami.

.................
.................
.................
R7lDjHNPVFaaX1
Ćwiczenie 5
Podaj nazwę kościoła w którym znajduje się „Powołanie św. Mateusza”.

Do poniższych obrazów przyporządkuj miejsca, w którym się znajdują.

National Gallery, Londyn, San Luigi dei Francesi, Rzym, Santa Maria del Popolo, Rzym, Luwr, Paryż

.................
.................
.................
.................
RmkiPKOJiHISo
Ćwiczenie 6
Podaj imiona osób biorących udział w scenie Złożenia do grobu.

Na obrazie Złożenie do grobu rozpoznaj wskazane postacie – w puste pola wpisz ich imiona.

.................
.................
.................
.................
R11sJu0EYeWLz
Ćwiczenie 7
Wymień cztery tytuły dzieł, w których malarz zamieścił swoje wizerunki.

Na podstawie fragmentów rozpoznaj obrazy, przeciągając tytuł pod dzieło.

Dawid z głową Goliata, Męczeństwo świętego Mateusza, Wskrzeszenie Łazarza, Pojmanie Chrystusa

.................
.................
.................
.................
Polecenie 1

Porównaj obrazy przedstawione na ilustracjach.

RMpMbam5FMrsy1
Ilustracja przedstawia obraz Leonarda da Vinci „Ostatnia wieczerza”. Przedstawia Jezusa Chrystusa wraz z dwunastoma apostołami. Siedzą przy stole oraz rozmawiają podczas wieczerzy.
„Ostatnia wieczerza”, 1495–98, refektarz klasztoru przy kościele S. Maria delle Grazie, Mediolan, Włochy, Leonardo da Vinci, domena publiczna
R1GTo46yEjofa1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Wieczerza w Emaus”. Ukazuje cztery postacie przy stole. W centrum siedzi Jezus w czerwono-białej szacie. Prawą rękę ma wyciągniętą w stronę widza. Jest młodym mężczyzną bez brody. Z prawej strony znajduje się starszy mężczyzna z rozłożonymi ramionami. Ubrany jest w białą koszulę z brązową kamizelę. Z lewej strony znajdują się pozostali dwaj mężczyźni. Jeden z nich stoi po prawej stronie Jezusa i patrzy w jego stronę. Drugi podnosi się z drewnianego krzesła, opierając dłonie na poręczach. Ma zieloną marynarkę z widoczną dziurą na prawym łokciu. Scena ukazana jest na ciemnym, zielono-brunatnym tle.
Źródło: online skills.

Podaj po trzy cechy formalne kompozycji.

RMguXgTCOk1Bb
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Podaj po trzy cechy formalne kolorystyki.

Rd0AaNvF3ENlb
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Podaj po trzy cechy formalne światłocienia.

RXqHAqnRbEE0R
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Sformułuj wniosek dotyczący sposobu przedstawienia obu dzieł: uwzględnij ich wyraz.

RKcHS4fooCwaP
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Przypomnij sobie cechy Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci i wskaż różnice pomiędzy Wieczerzą w Emaus Caravaggia.

Polecenie 2

Napisz wypracowanie na temat: W odwołaniu do wybranych dzieł renesansu i manieryzmu, wskaż, na czym polega nowatorstwo Caravaggia.

Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

RIPtIMwnirg1s
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Słownik pojęć

Chiaroscuro
Chiaroscuro

(wymowa: kjaroskuro) – z włoskiego: jasny (chiaro) – ciemny (oscuro); termin używany w odniesieniu do dzieł sztuki:

  1. Na oznaczenie światłocienia lub malarstwa światłocieniowego;

  2. Drzeworyt światłocieniowy, drzeworyt barwny tonowy, jedna z technik druku wypukłego, odmiana drzeworytu

Tenebryzm
Tenebryzm

termin ten wywodzi się od łacińskiego słowa ,,tenebrae” – ciemność; sposób ujęcia obrazu, polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej, w której postacie i przedmioty wydobyte są z mrocznego tła ostrym światłocieniem. T. stosowany był w malarstwie północnowłoskim 2 poł. XVI w. (maniera tenebrosa) i w malarstwie barokowym, zwłaszcza przez Caravaggia (caravaggionizm) i Rembrandta.

Definicje opracowano na postawie: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod. red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

ma64ea38c71a83020_1513849001849_0

Galeria dzieł sztuki

Rf2JllyweWDew1
R12RZ9BZLFXze1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta zamkniętego półkoliście, przedstawia obraz Annibale Carracciego „Pieta (Najświętsza Maria opłakująca Chrystusa)”. Przedstawia Marię trzymającą na kolanach bezwładne ciało Jezusa. Ubrana jest w niebieską suknię. Lewą ręką ma wyciągniętą i podpartą o kamienny blok. Prawą podtrzymuje głowę Chrystusa. Na jej twarzy rysuje się ból. Jezus jest nagi, przepasany na biodrach żółtym perizonium. Bezwładnie leży na białym całunie. Na stopach mężczyzny widoczne są dziury po gwoździach. Po prawej stronie widać dwa anioły. Jeden z nich dotyka palcem cierniowej korony, drugi podtrzymuje rękę Syna Bożego. Tło jest ciemne.
Annibale Carracci, „Pieta (Najświętsza Maria opłakująca Chrystusa)”, 1599-1600, Museo Nazionale di Capodimonte, Neapol, Włochy, domena publiczna
RLXjxnign6LSp1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Michelangelo Merisiego „Chory Bachus”. Na obrazie został przedstawiony Bachus siedzący przy stole. Mężczyzna w dłoniach trzyma kiść winogron. Na stole leżą inne leżące owoce, w tym morele. Bohater jest skąpo ubrany w białe szaty. Na głowie ma wieniec z liści bluszczu.
Źródło: online skills.
R2FprYYtZFVO31
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Grający w karty (Oszuści karciani)”. Ukazuje trzech mężczyzn grających w karty. Wśród nich znajduje się oszust karciany, który ubrany jest w elegancki strój i kapelusz z piórem. Lewą ręką podpiera się o stół w prawej trzyma schowane za sobą karty. Po lewej stronie siedzi mężczyzna, który również trzyma w dłoniach karty. Ma na sobie brązową szatę, spod której wystają białe mankiety i kołnierz. Na głowie ma czapkę. Pośrodku znajduje się starszy mężczyzna obserwujący młodzieńca po lewej. Prawą ręką, na której ma podartą rękawiczkę, gestykuluje. Na stole leżą ułożone karty, a w lewym dolnym rogu znajdują się kości do gry. Kolorystyka tła utrzymana jest w brązach i żółcieniach.
Źródło: online skills.
RZDwdIGOcNXhO1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Wróżenie z ręki (Wróżąca Cyganka)”. Ukazuje dwie osoby - cygankę wróżącą z dłoni młodzieńca. Kobieta ma na sobie białą bluzkę ze zdobioną stójką związaną tasiemką. Przez prawe ramię ma przerzucony materiał z bordowym wykończeniem. Na głowie ma zawiązaną białą chustę. Obok niej stoi młody mężczyzna, któremu wróżąc, jednocześnie zdejmuje z palca pierścień. Młodzieniec ubrany jest w bogaty strój. Ma na sobie białą koszulę i złoto-czarny żakiet oraz kapelusz z piórem na głowie. Lewą ręką podpiera się pod bok, przy którym wisi miecz. Postacie patrzą na siebie. Tło obrazu jest utrzymane w brązach i żółcieniach.
Źródło: online skills.
Rl2al57txGslR1
Ilustracja o kształcie kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Głowa Meduzy”. Ukazuje odcięta głowę, z której szyi wytryskuje krew. Na głowie zamiast włosów ma wijące się węże. Przerażenie na twarzy podkreślają szeroko otwarte oczy oraz usta. Głowa Meduzy została umieszczona na okrągłym, zielonym tle, a to z kolei na kwadratowej płaszczyźnie w ciemnym pomarańczowym z dwiema pionowymi, czarnymi pasami.
Źródło: online skills.
RUsixngo51Tsy1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Judyta odcinająca głowę Holofernesowi”. Ukazuje kobietę odcinającą mieczem głowę leżącemu mężczyźnie, której towarzyszy stara służąca, trzymająca worek na ściętą głowę. Z szyi Holofernesa tryska krew. Na jego twarzy widoczne jest przerażenie. Judyta ma na sobie białą koszulę i brązową suknię, włosy spięte zaplecione po bokach. Na jej twarzy rysuje się powaga i skupienie. Z prawej strony obrazu stoi służąca przypatrująca się morderstwu. Ma na sobie białą szatę i białą chustkę na głowie. Nad Holofernesem umieszczona jest czerwona, udrapowana kotara. Scena ukazana jest na czarnym tle.
Źródło: online skills.
R1GTo46yEjofa1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Wieczerza w Emaus”. Ukazuje cztery postacie przy stole. W centrum siedzi Jezus w czerwono-białej szacie. Prawą rękę ma wyciągniętą w stronę widza. Jest młodym mężczyzną bez brody. Z prawej strony znajduje się starszy mężczyzna z rozłożonymi ramionami. Ubrany jest w białą koszulę z brązową kamizelę. Z lewej strony znajdują się pozostali dwaj mężczyźni. Jeden z nich stoi po prawej stronie Jezusa i patrzy w jego stronę. Drugi podnosi się z drewnianego krzesła, opierając dłonie na poręczach. Ma zieloną marynarkę z widoczną dziurą na prawym łokciu. Scena ukazana jest na ciemnym, zielono-brunatnym tle.
Źródło: online skills.
RkdjLvPxJH78L1
Ilustracja o kształcie kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Powołanie świętego Mateusza”. Na ilustracji widoczny jest moment, w którym powołany do służby zostaje Mateusz. Scena rozgrywa się w ciemnym pomieszczeniu, którym jest komora celna. Mateusz siedzi przy stole z czterema innymi mężczyznami. Postać zajęta jest liczeniem pieniędzy. Z prawej strony znajduje się Chrystus wchodzący do pomieszczenia. Jezus wyciągniętą dłonią wskazuje Mateusza.
Źródło: online skills.
R1OWXsDGtN0BK1
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu przedstawia obraz Caravaggia „Męczeństwo świętego Mateusza”. Ukazuje scenę zbiorową. Leżącego na ziemi Mateusza, ubranego w szaty kapłańskie, trzyma za rękę jeden z pochylających się nad nim oprawców. Po obu stronach znajdują się przerażeni świadkowie ukazani w dramatycznych pozach i gestach. Na górze, zza obłoku, wychyla się amor z palmą. W tle znajdują się elementy wnętrza kościoła, przed którym toczy się akcja. Dzieło utrzymane jest w brązach i żółcieniach wraz z licznymi odbiciami mocnego światła.
Źródło: online skills.
RMTR9LYrzCygy1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Święty Mateusz i anioł”. Ukazuje św. Mateusza w długiej pomarańczowo-czerwonej szacie. Bosy mężczyzna pochyla się nad otwartą na stole księgą. Jedną nogą klęczy na stojącym obok taborecie, drugą podpiera się o podłogę. W prawej ręce trzyma pióro. Głowę obraca w kierunku znajdującego się nad nim anioła w białej szacie. Tło obrazu jest brunatne, ciemne.
Źródło: online skills.
R3Qzc1Xi5y87A1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Nawrócenie świętego Pawła”. Ukazuje scenę zbiorową, na którą składają się dwaj mężczyźni i koń. U dołu obrazu na udrapowanym, czerwonym płaszczu leży mężczyzna z uniesionymi do góry rękoma. Przed nim stoi koń, trzyma kopyto nad Pawłem. Większość ciała zwierzęcia obrócona jest tyłem w kierunku widza. Zza konia przypatruje się scenie stajenny, którego widoczna jest tylko głowa i fragment ramion. W ukazanej na czarnym tle scenie światło mocno oświetla Pawła i konia.
Michelangelo Merisi, „Nawrócenie świętego Pawła”, 1601, Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, domena publiczna
R19jekbaF3rop1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Ukrzyżowanie świętego Piotra”. Ukazuje moment ukrzyżowania starszego mężczyzny. Krzyż z przybitym do niego Piotrem unoszą trzej mężczyźni. Jeden klęczy, trzymając belkę krzyża na ramieniu, drugi obejmuje go oburącz i podnosi, trzeci ciągnie za przywiązany do ramienia krzyża sznur. W prawym dolnym rogu obrazu leży niebieska draperia – szata Piotra, na którą święty kieruje wzrok. Obok leżą kamienie.
Michelangelo Merisi, „Ukrzyżowanie świętego Piotra”, 1601, Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, domena publiczna
RQL6vNSMsxOkX1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Zaśnięcie Marii”. Ukazuje zmarłą Marię w otoczeniu innych osób. Ciało kobiety w czerwonej sukni bezwładnie leży na łożu. Prawa ręka spoczywa na ciele, lewa wystaje poza łóżko. Na twarzach stojących wokół łóżka mężczyzn rysuje się powaga, ból, rozpacz i cierpienie. Za nimi widocznych jest kilku rozmawiających postaci. Po prawej stronie, na krześle przy łożu siedzi skulona kobieta i opłakuje śmierć Marii. Nad sceną wisi czerwona, spięta u góry kotara. Tło ściany utrzymane jest w brązach.
Michelangelo Merisi, „Zaśnięcie Marii”, 1601-1606, Luwr, Paryż, Francja, domena publiczna
ma64ea38c71a83020_1513849462525_0

Bibliografia

E. H. Gombrich, Rebis, Poznań 2009

Galeria Sztuki, Deagostini, nr 29 2005

J. Fleming, H. Honour, Historia sztuki świata, Arkady, Warszawa 2002

Wielka kolekcja sławnych malarzy, Caravaggio, Poznań 2008

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod. red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003