Niezwykłe spotkanie nad morzem

Utwór pt. „Spotkanie nad morzem” opowiada historię dziewięcioletniej Danusi, która wyjeżdża na wakacje nad morze. Dziewczynka podróżuje sama i zatrzymuje się u przyjaciółki swojej mamy. Pewnego dnia spotyka rówieśniczkę, dzięki której jej życie całkowicie się zmienia. Elza, nowa znajoma Danusi, jest niewidoma, nie chodzi do szkoły, po śmierci matki wychowuje ją rodzina rybaków. Dziewczynki zaprzyjaźniają się, spędzają razem czas na plaży, przeżywają różne wakacyjne przygody. Pod koniec wakacji są już tak zżyte, że trudno im się rozstać.

Jadwiga Korczakowska Spotkanie nad morzem

Cieszyć się czy nie?

Danusia po cichutku wyszła z łóżka, przykłada ucho do kuchennych drzwi, za którymi odbywa się rodzinna narada.

- Doktor Werner twierdzi, że po anginieanginaanginie pobyt nad morzem zrobiłby jej doskonale. Ale jeżeli ja nie mogę razem jechać, to czy w ogóle trzeba rezygnować z zaproszenia? – mówi matka.

– Co do mnie – wtrąca babcia – to uważam za nonsens, żeby samo dziecko puszczać w daleką podróż.

– A cóż nadzwyczajnego? – dziwi się ojciec. – Niech uczy się samodzielności! […]

„Sama? Mam jechać sama? – rozmyśla. – Jak dorosła osoba? To chyba byłoby przyjemnie… Bunia niepotrzebnie nudzi, na pewno dam sobie radę…”.

W kilka dni później zdecydowano, że Danka pojedzie do pani Ady Rudzkiej.

Dziewczynka zadowolona jest z tego i dumna, żałuje tylko, że nie ma z kim podzielić się nowiną. [...]

– Muszę wstąpić do zdunazdunzduna, wracając. Bo przecież najpierw trzeba zreperowaćzreperowaćzreperować piece, prawda? […] Danko, przygotuj swoje drobiazgi do spakowania, żeby później nie było gwałtu… I pomóż Buni zmywać, pamiętaj!

- Dobrze, mamo. 

Stuknęły drzwi, słychać szybkie kroki na schodach. Danusia podeszła do okna, ale nie może dojrzeć matki poprzez gęste gałęzie kasztanów.

I znów późno wróci! Ciągle praca, pisanie, „urwanie głowy”. Dobrze chociaż, że redakcja blisko, że można spotykać się przy obiedzie. A tatuś pracuje aż na MokremMokreMokrem. I właśnie tylko w niedzielę można z nim pogadać. O ile oczywiście jest w dobrym humorze, a to zdarza się rzadko, bo przeważnie jest zdenerwowany i zmęczony.

„Właściwie co im po mnie? – buntuje się dziewczynka.  – Ciągle powtarzają: »Nie mam czasu, nie przeszkadzaj, śpieszę się…«. No, gdy wyjadę na miesiąc, to może zatęsknią. Ciekawe, czy mama często będzie pisała listy? Bo co do mnie, to nie napiszę pierwsza, właśnie że nie napiszę , i już”. [...]

„A jednak wcale się nie cieszę”

Wobec ogromu przestrzeni i ciszy poczuła się nagle zagubiona, godna współczucia. „Wszyscy dopytywali się, czy jestem zadowolona z wyjazdu – rozmyśla – a ja nie wiedziałam, czy cieszę się, czy nie. Ale teraz już wiem, że wcale się nie cieszę. Co ja tu będę robiła?

Niebo pociemniało, zaczął kropić drobny deszcz. Powoli, ze spuszczoną głową zawróciła w kierunku osady. [...]

Tajemnice i goście

Spostrzegła na biurku dwa albumy – chyba można przejrzeć fotografie? Co to za panna? Podobna do pani Ady, lecz o wiele ładniejsza – aha, pewno tak wyglądała w młodości. […] O, są i zdjęcia dzieci – szczupły chłopczyk na drewnianym koniu i malutka pucatapucatapucata dziewczynka z lalką. Ojej, ile fotografii tej dziewczynki! W różnych pozach, w wózku, na trawie, na kolanach jakiejś pani – e, nic ciekawego! Zamknęła album. Może zapytać Franciszki, co to za dziecko? E, wszystko jedno, właściwie niewiele ją to obchodzi. [...]

„Komu powiedzieć?”

– Ach, mój drogi, przecież odpowiedzialna jestem za to dziecko! Ciągle o nią drżę…

- Niepotrzebnie, daję słowo, nie widzę powodu. Poznała na wsi jakąś rówieśnicę, która ją zainteresowała. Może nareszcie coś ją poruszy, przecież jest wyjątkowo bierną jednostką. – Roześmiał się głośno. – Mam wrażenie, że dotychczas nikogo nie lubiła prócz siebie.

- Chyba zbyt ostra krytyka, Arturze. To grzeczne, dobre dziecko. Chociaż istotnie trudno wykrzesać z niej serdeczność czy entuzjazmentuzjazmentuzjazm. Boję się, że ma chłodne serduszko. Nigdy z niczego mi się nie zwierzy, mało o co zapyta, skryta, małomówna.

- Może to nie jej wina? Gdzie indziej trzeba szukać przyczyny.

01 Źródło: Jadwiga Korczakowska, Spotkanie nad morzem, Warszawa 1962, s. 5–74.

Jadwiga Korczakowska Spotkanie nad morzem

Dzień odkrywa tajemnice

Ponieważ Elza wcale nie zainteresowała się przyniesioną paczką, Danka długo odkładała moment wręczenia prezentu. Teraz rozwija papier, kładzie książkę na kolanach dziewczynki i czeka, jakie wrażenie zrobi podarunek.

- Dla ciebie przyniosłam, zobacz!

Elza uśmiecha się, ale najwyraźniej jest zakłopotana. Obraca książkę w rękach, głaszcze lśniącą okładkę, przerzuca kartki, dotyka ilustracji. Twarz jej przybiera wyraz, jaki nieraz już Danka zauważyła: natężonej uwagi, ciekawości i jakby lęku.

- Ładna? Podoba ci się?

- Tak…

- To są „Bajki z tysiąca i jednej nocy”.

- Z tysiąca i jednej nocy – powtarza wolno Elza. – Poczytasz mi?

- Nie, wolę, żebyś ty przeczytała. Tę ostatnią bajkę, bo jeszcze jej nie znam. No? Nie chcesz? Dlaczego?

Elza bezradnie obraca podarunek w dłoniach. Wreszcie ku zdumieniu Danki otwiera książkę odwrotnie, „do góry nogami”.

- Co ty? Żartujesz? – Danusia nadąsała siędąsać sięnadąsała się – A ja chciałam ci zrobić niespodziankę…

Dziewczynka nie tłumaczy się, nic nie odpowiada. Jest smutna, bardzo smutna. Oddaje książkę.

- Co ci się stało?! – woła z oburzeniem Danka. – Dlaczego mnie martwisz?

Elza pochyla nisko głowę – na fartuszek kapią łzy.

- Przepraszam – mówi zdławionym głosem – ale… ja nie mogę czytać, nie umiem… Nigdy nie będę czytała… Ja… ja przecież nie widzę, jestem ślepa!

– Co? Co? – Danka szarpie ją za ramiona. – Nie udawaj! Nie kłam! – krzyczy przerażona. – Och, Elzo, co ty mówisz? Elzo!!! [...]

„Komu powiedzieć?”

Elza nie widzi kolorów! Nie ma o nich pojęcia! Może sobie tylko wyobrażać – ale jak? Nigdy nic nie widziała! Ani wschodu słońca, ani błękitu nieba, ani rumianych jabłek, ani różnobarwnych kwiatów! To okropne... Jak to może być, że ktoś ma otwarte oczy, a nic nie widzi? [...]

Wstała, gestem Elzy wyciągnęła przed siebie ręce, stara się przejść kilkanaście kroków. Uderzyła głową o belkę, potknęła się o blaszaną puszkę. I jak tu można chodzić w ciemnościach?  A przecież Elza nie tylko porusza się swobodnie, ale pomaga przy gospodarstwie, bawi się, umie zbierać jagody i rośliny, umie pleść koszyczek, zrobić lalki. Jak to potrafi?

I ciągle się uśmiecha, często śpiewa. Czy przywykła, pogodziła się z losem?

02 Źródło: Jadwiga Korczakowska, Spotkanie nad morzem, Warszawa 1962, s. 70–74.

Jadwiga Korczakowska Spotkanie nad morzem

Roman nie miał racji

No, teraz Danka może przynajmniej nagadać się do syta! Nareszcie ma komu imponować, nareszcie ktoś słucha jej z zainteresowaniem i jeszcze o wszystko się wypytuje. I jak jest w mieście, i jak w szkole, co to jest kukiełkowy teatr, albo jak wygląda tramwaj, jak fortepian… Ach, ciekawość Elzy jest wprost nie do zaspokojenia! Istnieje przecież mnóstwo przedmiotów, o których nie ma pojęcia, nie wie, do czego służą, nie zdaje sobie sprawy z ich kształtu i rozmiarów. Trzeba być wyrozumiałą, łagodną, trzeba chociaż w ten sposób trochę pomóc przyjaciółce.

Dzisiaj opowiadała już o Romku, Oli, o pasażerach poznanych w podróży, o lalkach cioci Ady, i o dziewczynce z albumu. [...]

Gdy Danka się zmęczy, Elza opowiada jej o ptasiej i zwierzęcej mowie, o śpiewie wiatru i drzew, o sztormach, o ciężkiej pracy rybaków.

A jakie dziwne potrafią obmyślać zabawy! To niby płyną żaglówkążaglówkażaglówką na koralową wyspę, napada je rekin, a ratuje od zguby zaczarowana złota rybka. […]

Danusia nauczyła się bacznie wszystkiemu przyglądać, bo jeżeli sprawa barw i kształtów jest tak bardzo dla Elzy ważna, trzeba umieć jej to „pokazać”, dokładnie móc odpowiadać na pytania. Odkąd przebywają razem, musi patrzeć i za siebie, i za Elzę. Wcale zresztą to jej nie nudzi, wspólnie odnajdują coraz więcej i więcej „piękności”. Nie, Roman nie miał racji, mówiąc, że morze to tylko wielka woda i piach. Bo morze jest co dzień inne: raz rozgniewane, raz łagodne, to szare, to pełne kolorów. Inaczej szumi rano, inaczej w księżycowy wieczór. Inaczej wygląda, gdy patrzeć na nie z wydmy, inaczej z plaży, a jeszcze inaczej stąd, z mola.

03 Źródło: Jadwiga Korczakowska, Spotkanie nad morzem, Warszawa 1962, s. 83–85.