Niezwykłość obrazów Caravaggia
zgromadzisz słownictwo do opisu obrazu,
dostrzeżesz kontrast w dziele malarskim,
poznasz reguły pisowni kolorów i zastosujesz je w praktyce,
rozpoznasz odcienie kolorów.
Michelangelo Merisi da CaravaggioMichelangelo Merisi da Caravaggio był włoskim malarzem tworzącym na przełomie XVI i XVII wieku. Malował sceny biblijne, mitologiczne, rodzajowe. Chętnie wzorował się na naturze, był autorem pierwszej martwej naturymartwej natury w malarstwie włoskim. Namalowane przez niego dzieła są pełne dramatyzmu, z charakterystycznymi ostrymi kontrastami światła i cienia. Sceny rodzajowerodzajowe dzieją się zazwyczaj w mrocznej, nocnej scenerii. Do najsłynniejszych dzieł Caravaggia należą: „Bachus”, „Powołanie św. Mateusza”, „Męczeństwo św. Mateusza”, „Ukrzyżowanie Piotra”, „Śmierć Marii” i „Wieczerza w Emmaus”.
Zapoznaj się z animacją, a następnie wykonaj polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R17Zx2ONrsqWG
Animacja prezentuje, w jaki sposób opisać obraz. Zostały przedstawione różne rodzaje malarstwa, np. akt, portret, weduta, marina, batalistyka. Następnie został zaprezentowany schemat opisu obrazu z zachowaniem trójdzielnej kompozycji: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Na podstawie animacji napisz, co jest tematem dzieł malarskich.
Czy w opisie obrazu powinien się znaleźć cały życiorys autora? Wypisz najważniejsze elementy, które należy tu umieścić.
Zgromadź słownictwo potrzebne do opisu obrazu, możesz to zrobić w formie mapy myśli lub notatki wizualnej.
Zgromadź słownictwo potrzebne do opisu obrazu. Wypisz je w polu poniżej.
Opis obrazu „Powołanie św. Mateusza”
„Powołanie św. Mateusza” to obraz olejny włoskiego artysty Michelangelo Merisi da Caravaggia. Tematem dzieła jest scena, w której Jezus Chrystus powołuje do służby celnikacelnika Mateusza. Przedstawiona komora celna to ciemne pomieszczenie oświetlone strumieniem ostrego światła, wpadającym przez niewidoczny otwór z prawej strony. Mateusz siedzi w środku, na głowie ma czarny kapelusz. Z prawej strony stoi Chrystus ze świętym Piotrem. Jezus wyciąga rękę i wskazując na Mateusza, zapewne wypowiada słowa „Pójdź za Mną!”. Mateusz jest zaskoczony, kieruje rękę na własną pierś, jakby upewniał się, czy to o niego chodzi. Dwaj celnicy nie dostrzegają przybyszów, z uwagą liczą pieniądze. Siedzący bliżej drzwi ze zdumieniem patrzą na przybyszów. Światło podkreśla jedynie fragmenty, uwydatniając emocje postaci. Mateusz jest zdziwiony, celnicy zachłanni i obojętni. Nad sceną dominuje znak krzyża wpisany we framugę okna.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu biblijnego, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia)Powołanie Mateusza
9 Odchodząc stamtąd, Jezus ujrzał człowieka imieniem Mateusz, siedzącego w komorze celnej, i rzekł do niego: «Pójdź za Mną!» On wstał i poszedł za Nim. 10 Gdy Jezus siedział w domu za stołem, przyszło wielu celnikówcelników i grzeszników i siedzieli wraz z Jezusem i Jego uczniami. 11 Widząc to, faryzeuszefaryzeusze mówili do Jego uczniów: «Dlaczego wasz Nauczyciel jada wspólnie z celnikami i grzesznikami?» 12 On usłyszawszy to, rzekł: «Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. 13 Idźcie i starajcie się zrozumieć, co znaczy: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników».
Źródło: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), Poznań 2020.
Uzupełnij zdania, zaznaczając prawidłowe wyrazy i wyrażenia.
Zapoznaj się z ilustracją interaktywną, a następnie wykonaj polecenia.
Ilustracja interaktywna pt. „Paleta barw”.
Ilustracja przedstawia koło z paletą barw wraz z siedemnastoma przyciskami, które umożliwiają zobaczenie informacji dotyczących kolorów.
Punkt 1. Światło
Aby widzieć i rozróżniać kolory, potrzebne jest światło. Światło słoneczne, inaczej nazywane białym, daje się rozszczepić na poszczególne barwy. W naturze można to zobaczyć na tęczy.
Punkt 2. Barwy podstawowe
Do barw podstawowych należą czerwony, żółty i niebieski. Nie można ich uzyskać ze zmieszania kolorów.
Punkt 3. Barwy pochodne
Mieszając ze sobą dwa kolory podstawowe, otrzymamy kolory pochodne.
Punkt 4. Barwy zimne (odcienie błękitu i zieleni)
Punkt 5. Barwy ciepłe (odcienie żółci i czerwieni)
Punkt 6. Alabastrowy
Najczystszy odcień bieli. W literaturze często używane wyrażenie: „alabastrowa cera”.
Punkt 7. Bursztynowy
Kolor bursztynu.
Punkt 8. Fiołkowy
Kolor jasnofioletowy. W literaturze często używane wyrażenie: „fiołkowe oczy”.
Punkt 9. Karminowy
Kolor czerwony, wpadający w róż. W literaturze często używane wyrażenie: „karminowe usta”.
Punkt 10. Koralowy
Kolor różowy wpadający w czerwony i pomarańczowy. W literaturze często używane wyrażenie: „usta jak korale”, „koralowe usta”.
Punkt 11. Lazurowy
Kolor jasnoniebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „lazurowe niebo”, „Lazurowe Wybrzeże”.
Punkt 12. Modry
Kolor intensywnie niebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „modre oczy”.
Punkt 13. Pąsowy
Kolor jasnoczerwony, określany jako kolor maków. W literaturze często używane wyrażenie: „pąsowa róża”, „pąsowy rumieniec”.
Punkt 14. Perłowy
Kolor masy perłowej. W literaturze często używane wyrażenie: „perłowe zęby”.
Punkt 15. Porcelanowy
Bardzo jasny odcień żółtego. W literaturze często używane wyrażenie: „porcelanowa cera”.
Punkt 16. Szafirowy
Intensywny kolor ciemnoniebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „szafirowe niebo”, „szafirowe oczy”.
Punkt 17. Szmaragdowy
Odcień koloru zielonego pomieszany z morskim. W literaturze często używane wyrażenie: „szmaragdowe oczy”.
Przyjrzyj się pisowni odcieni kolorów i wypisz swoje ulubione.
Opisz kształt i fakturę wybranego przedmiotu.
Wymień barwy podstawowe oraz pochodne.
Wymień barwy ciepłe i zimne oraz uzasadnij, dlaczego tak się nazywają.
Połączenia przymiotników, które nazywają dwa lub więcej kolory wyraźnie oddzielone od siebie należy zapisywać z łącznikiem, np. czarno‑białe zdjęcia, biało‑czerwona flaga.
Nazwy kolorów, w których są zawarte ich odcienie pisze się łącznie, np. bladoróżowy (różowy o bladym odcieniu) tulipan, ciemnozielone (zielone o ciemnym odcieniu) liście, perłowoszary (szary z odcieniem perłowym) makijaż.
Łączna pisownia obowiązuje także w odniesieniu do nazw kolorów mieszanych, np. burozielonobrązowy (brązowy z odcieniem burozielonym) sweter, szaroniebieskosrebrzysta (srebrzysta z odcieniem szaroniebieskim) bombka.
Warto również zwrócić uwagę na nazwy kolorów, które trudno jednoznacznie określić jako odcienie konkretnych barw podstawowych. W ich przypadku używamy końcówki -awy, np. niebieskawy, czerwonawy.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia)Uczniowie z Emaus
13 Tego samego dnia dwaj z nich byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej sześćdziesiąt stadiówstadiów od Jerozolimy. 14 Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. 15 Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. 16 Lecz oczy ich były niejako na uwięzi, tak że Go nie poznali. 17 On zaś ich zapytał: «Cóż to za rozmowy prowadzicie z sobą w drodze?» Zatrzymali się smutni. 18 A jeden z nich, imieniem Kleofas, odpowiedział Mu: «Ty jesteś chyba jedynym z przebywających w Jerozolimie, który nie wie, co się tam w tych dniach stało». 19 Zapytał ich: «Cóż takiego?» Odpowiedzieli Mu: «To, co się stało z Jezusem Nazarejczykiem, który był prorokiem potężnym w czynie i słowie wobec Boga i całego ludu; 20 jak arcykapłani i nasi przywódcy wydali Go na śmierć i ukrzyżowali. 21 A myśmy się spodziewali, że On właśnie miał wyzwolić Izraela. Tak, a po tym wszystkim dziś już trzeci dzień, jak się to stało. 22 Nadto jeszcze niektóre z naszych kobiet przeraziły nas: były rano u grobu, 23 a nie znalazłszy Jego ciała, wróciły i opowiedziały, że miały widzenie aniołów, którzy zapewniają, iż On żyje. 24 Poszli niektórzy z naszych do grobu i zastali wszystko tak, jak kobiety opowiadały, ale Jego nie widzieli».
25 Na to On rzekł do nich: «O nierozumni, jak nieskore są wasze serca do wierzenia we wszystko, co powiedzieli prorocy! 26 Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?» 27 I zaczynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego.
28 Tak przybliżyli się do wsi, do której zdążali, a On okazywał, jakoby miał iść dalej. 29 Lecz przymusili Go, mówiąc: «Zostań z nami, gdyż ma się ku wieczorowi i dzień się już nachylił». Wszedł więc, aby zostać z nimi. 30 Gdy zajął z nimi miejsce u stołu, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał go i dawał im. 31 Wtedy oczy im się otworzyły i poznali Go, lecz On zniknął im z oczu. 32 I mówili nawzajem do siebie: «Czy serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam wyjaśniał?»33 W tej samej godzinie wybrali się i wrócili do Jerozolimy. Tam zastali zebranych Jedenastu i innych z nimi, 34 którzy im oznajmili: «Pan rzeczywiście zmartwychwstał i ukazał się Szymonowi». 35 Oni również opowiadali, co ich spotkało w drodze, i jak Go poznali przy łamaniu chleba.
Źródło: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), Poznań 2020.
Przeczytaj uważnie fragment Ewangelii „Uczniowie z Emaus” i opisz własnymi słowami opowiedzianą historię.
Zacznij tak: Po śmierci Jezusa, jego uczniowie udali się do wsi Emaus...
Zapoznaj się z obrazem Wieczerza w Emmaus, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Obraz CaravaggiaCaravaggia „Wieczerza w Emmaus” powstał w 1601 roku, gdy artysta miał dwadzieścia dziewięć lat. Dzieło przedstawia wydarzenie dziejące się po śmierci Chrystusa, znane z tekstów Ewangelii według św. Marka i św. Łukasza. Modelami malarza byli ubodzy ludzie, podpatrzeni w karczmie. Jezus siedzi pośrodku, wyróżnia go tylko skupione na nim światło. Na stole znajdują się typowe potrawy z gospody. Winogrona symbolizują wino – krew Chrystusa, granaty – męczeństwo, a jabłka – grzech pierworodny.
Na podstawie informacji zawartych w opisie obrazu „Wieczerza w Emmaus” podaj jego dane katalogowe.
Na podstawie opisu obrazu przedstaw informacje na temat wyglądu postaci.
Wyjaśnij, od jakiego słowa pochodzi wyraz „wieczerza”. Zwróć uwagę na jego podstawę słowotwórczą. Podaj do niego synonim.
Wybierz dowolny obraz o tematyce biblijnej, mitologicznej lub rodzajowej i zredaguj jego opis. Pamiętaj, aby na końcu zamieścić własną opinię na temat dzieła.
Opisz scenę biblijną lub mitologiczną, która mogłaby stać się tematem dzieła Caravaggia.
Słownik
właściwy dla baroku, kierunku występującego w kulturze europejskiej na przełomie XVII–XVIII w.
w czasach Jezusa byli urzędnikami imperium rzymskiego, którzy ściągali od ludzi wszelkie opłaty należne władzom. System ich pobierania sprzyjał nadużyciom i samowoli, dlatego byli oni znienawidzeni wśród ludu, uważani za grzeszników oraz kolaborantówkolaborantów
warstwa społeczna zamieszkująca wieś, utrzymująca się z uprawy roli
członkowie żydowskiego stronnictwa religijno‑politycznego w starożytnej Judei, pielęgnowali przywiązanie do Prawa Mojżeszowego, rygorystycznie przestrzegali przepisów religii żydowskiej; cieszyli się dużym poparciem ludu i byli uznawani za autorytet w wielu kwestiach, nazywano ich „uczonymi w Piśmie”
osoba, dobrowolnie lub dla korzyści majątkowych, współpracująca z nieprzyjacielem, wrogiem, okupantem, znienawidzoną władzą
tematyka obrazów związana jest z życiem codziennym człowieka
obrazy, na których znajduje się kompozycja nieruchomych przedmiotów np. talerzy, sztućców, owoców, warzyw, kwiatów itp.
miara odległości wynosząca ok. 185 metrów
kolna broń biała, powstała w XVII wieku na zachodzie Europy, lekka i poręczna
Notatki ucznia
Bibliografia
Chabińska‑Ilchanka E., (2011), Malarstwo świata, Bielsko‑Biała: Dragon.
Lachi C., (2011), Wielka historia sztuki. Barok, Warszawa: Arkady.
Rzepińska M., (1991), Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.