Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika II”, autorstwa Jean Dubuffet. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.
Ważne daty
1945 – wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji,
1949 – pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut
1959 – wystawa prac Art Brut w Vence
1962 – wystawa prac Art Brut w Nowym Jorku
1971 – przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii
1997 – przekazanie przez L’Arcine dzieł artysty do Muzeum Sztuki Współczesnej i Nowoczesnej w Villeneuve‑d’Ascq
1
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1ToChYcg49t5
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
3. definiuje terminy i pojęcia związane z dziełami współczesnymi, które wymykają się klasyfikacjom i przyporządkowaniu do tradycyjnych dyscyplin artystycznych, jak: collage, instalacja, asamblaż, ambalaż, ready made, dekalkomania, fotomontaż, frotaż, happenning i performance;
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
7. rozpoznaje i nazywa technikę artystyczną zastosowaną przy wykonywaniu dzieła.
Nauczysz się
określać genezę Art Brut;
omawiać cechy twórczości Dubuffeta;
dokonywać analizy formalnej wybranych dzieł artysty;
określać znaczenie Dubuffeta w Art Brut.
Geneza Art Brutu
Sztuka nieprofesjonalna, która pojawiła się już pod koniec XIX wieku obejmowała działania skoncentrowane wokół sztuki naiwnej, często mające swoje źródła w sztuce ludowej, niemieszczącej się w kanonach. Jej twórcy nie należeli do wykształconych artystów, pochodzili z różnych środowisk. Estetyka ich prac podyktowana jest uwolnieniem od presji mody i trendów, kontekstem społecznym, odnoszącym się do autobiograficznych wydarzeń. Twórczość tych artystów, niekiedy będących osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, osób chorych psychicznie lub mających takie zainteresowania, cechuje się dużym ładunkiem ekspresji, surowością, oryginalnością technik. Jest to sztuka wyrażająca wewnętrzne rozterki, często będąca jedyną formą kontaktu ze światem zewnętrznym. Termin Art Brut wprowadził w 1945 roku francuski artysta, Jean Dubuffet, który w swoich pismach teoretycznych zwracał uwagę na represywny charakter kultury. Dubuffet zainteresował się sztuką dzieci, prymitywów oraz psychicznie chorych, w której widział autentyzm. Szukał zjawisk twórczych wśród ludzi, którzy mają odwagę rozwijać je bezinteresownie i swobodnie, łamiąc wszelkie obwarowania społeczne i zachowując, przynajmniej w swoim przekonaniu, odpowiedni dystans w stosunku do nich. (B. Majewska, Dubuffet, [w:] Sztuka inna, sztuka ta sama. Warszawa 1974); Aleksander Jackowski*, Mit sztuki poza kulturą. Art Brut*, Konteksty 1994, 59‑60)
Art Brut to wszystko, co tworzą ludzie niezbrukani kulturą artystyczną; prace, w których mimikra (…) odgrywa znikomą rolę albo nie odgrywa żadnej (…) czyste działanie artystyczne, niewyrafinowane i w żadnym swoim aspekcie wymyślone na nowo przez twórcę, powodowanego własnym instynktem.
Źdródło: Jean Dubuffet, w: J. Thompson, Jak czytać malarstwo współczesne, Kraków 2006, s. 233
RA0vReVAIE3z9
RXAf63JyYpnRS
Art Brut Jeana Dubuffeta
Prace Jeana Dubuffeta cechuje buntownicza postawa wobec kultury wysokiej i tradycyjnie pojmowanego piękna. Zaczął tworzyć w wieku 41 lat, po pobycie w wojsku i udanej karierze handlarza winem. W kolejnych kilku dziesięcioleciach pisał wiersze i teksty akademickie, grał utwory jazzowe, eksperymentował z materiałami i technikami artystycznymi, uprawiał między innymi malarstwo, rysunek, grafikę, wielkoformatową rzeźbę plenerową. Był innowatorem, eksperymentującym z niekonwencjonalnymi narzędziami i materiałami, mieszał żwir z farbami; wykonywał odciski liści, skórek pomarańczy, stosował technikę asamblażuAsamblażasamblażu. W 1945 roku odbył wycieczkę do szwajcarskich i francuskich szpitali psychiatrycznych i więzień, aby bliżej zapoznać się z twórczością ludzi z tych środowisk. Kilka lat później w Paryżu założył Towarzystwo Art Brut, którego pierwszą wystawę z 200 pracami 63 autorów zorganizował w 1949 roku.
Ważnym dziełem, obnażającym poglądy artysty na sztukę i Art Brut jest obraz Poród z 1944 roku. Dubuffet chciał, aby jego malarstwo zmieniło to sposób patrzenia na sztukę, sposób, w jaki ludzie myślą o sztuce, a nawet sposób, w jaki definiujemy sztukę. W obrazie przedstawił temat, który jest metaforą twórczego aktu narodzin artysty, ale także jego formalnych cech, w szczególności linearyzmu i spłaszczenia form. Dubuffet gra z pojęciem kadrowania i odwraca perspektywę.
RPK4IJC3eeZ23
R1UmSp2IHx3sj
W kwietniu 1950 roku francuski artysta Jean Dubuffet rozpoczął serię obrazów zatytułowanych Corps de Dame. Zniekształcenie kobiecego ciała w tych obrazach przypomina prace holendersko‑amerykańskiego malarza Willema de Kooninga.
RWW5ZqrtIAqen
R1Va2lRPdqWcj
Karierę Jeana Dubuffeta cechował opór wobec konwencji artystycznej. Rozwinął swój styl i metodę pracy, wykorzystał niekonwencjonalne materiały i techniki. W wyniku tragedii i okrucieństw II wojny światowej artysta odrzucił pojęcie piękna, realizując sztukę bezkompromisowej bezpośredniości i agresji.
RGRmCMQKN8Xhd
W 1978 roku Dubuffet namalował serię trzech obrazów pod wspólnym tytułem Mnemotechnika. Termin oznacza sposoby i techniki szybkiego zapamiętywania. Malarz zamieścił zdeformowane, swobodnie rozrzucone na płótnie, embrionalne postacie, figury i kształty. Artysta łamie wszelkie zasady kompozycyjne – rezygnuje z symetrii, rytmu i równowagi. Obraz przypomina próbę zapisu stanu podświadomości człowieka podczas procesu zapamiętywania – stąd towarzyszące temu procesowi pojęcia: chaos, dezorganizacja, przeładowanie informacji.
RodE37eCdDeiF
R1NOHQoiOkBgF
R1TS7599BBaIq
Polecenie 1
Zapoznaj się z poniższymi słowami i napisz esej, odnoszący się do zawartych w tekście pytań.
W świetle znaczącego rozszerzenia kręgu sztuki art brut, myślenie Dubuffeta stało się źródłem słusznych pytań. Gdzie leży granica pomiędzy „sztuką kulturalną”, a art brut? Wielu „profesjonalnych” artystów nie kryje dziś faktu, że są samoukami, a z drugiej strony niektórzy artyści przypisywani do art brut mają wyższe wykształcenie. Co więcej, dlaczego Dubuffet na początku nie uwzględniał twórców art brut spoza Zachodu? Czy powinniśmy brać pod uwagę twórczość powstającą w ramach warsztatów terapii zajęciowej, która nie ma nic wspólnego z ideą twórczości ukrytej ani artystami buntującymi się przeciwko społeczeństwu i odrzucającymi je? Co kryje się za odnowieniem w ostatnim czasie zainteresowania tymi pracami? Czy włączenie art brut do wystaw głównego nurtu w fundamentalny sposób zmieniło postrzeganie tej sztuki przez instytucje? Wprawdzie wydaje się, że art brut stanowi powiew świeżego powietrza wobec historii pełnej konwencjonalności i obskurantyzmu, ale mimo to sztuka ta pozostaje czarną dziurą, której granic nie można w jasny sposób nakreślić. To właśnie stanowi jednak o jej sile i oryginalności.
Źródło: https://artmuseum.pl/pl/wydarzenia/wspolczesne‑kolekcje‑outsider‑art‑wyklad‑barbary‑safarovej (dostęp z dnia 31.03.2018)
R1LV2rVGDF3Dd
R1RUkRcxwGKJD
Ćwiczenie 1
R1CIIBP7vKQf1
Ćwiczenie 2
RmoAppLazQLIM
Ćwiczenie 3
R16rnn8pmWKvc
Ćwiczenie 4
RkFHrZ4ALsnXw
Ćwiczenie 5
ReG6A3HamrhJp
Ćwiczenie 6
Do dat przyporządkuj wydarzenia. 1945 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1949 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1959 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1962 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1971 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji.
Do dat przyporządkuj wydarzenia. 1945 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1949 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1959 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1962 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji. 1971 Możliwe odpowiedzi: 1. przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, 2. pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut, 3. wystawa prac Art Brutu w Vence, 4. wystawa prac Art Brutu w Nowym Jorku, 5. wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji.
Do dat przyporządkuj wydarzenia.
przekazanie przez Dubuffeta ok. 4 tysięcy dzieł w posiadanie miasta Lozanny w Szwajcarii, wizyta Dubuffeta w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych Szwajcarii oraz Francji, wystawa prac Art Brut w Nowym Jorku, wystawa prac Art Brut w Vence, pierwsza ekspozycja prac zainicjowana przez Towarzystwo Art Brut
1945
1949
1959
1962
1971
Rm5qPenXp8H8u
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Asamblaż
Asamblaż
asamblage, zbiór gotowych lub stworzonych przez artystę form, materii lub fragmentów innych całości, stanowiący autonomiczną wartość (dzieło sztuki), termin zastosowany 1954 przez J. Dubuffeta, określał trójwymiarowe figury, zbudowane z różnych cząstek, odpadów i papier‑mâché.
Impast
Impast
w malarstwie (głównie olejnym, rzadziej temperowym) wypukłe nałożenie farby pędzlem lub szpachlą.
Źródło terminów: https://encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
RXAf63JyYpnRS
R1ZQl0v95zpoc
RtqA83f5Lv2Hi
RN3rrYOVKW6XI
R1FHNtEf1i485
RodE37eCdDeiF
R1NOHQoiOkBgF
R1TS7599BBaIq
Bibliografia
Gorzki smak ART BRUT. Badania, kolekcje, wystawy w Polsce na przełomie XX/XXI wieku, G. Państwowe Muzeum Etnograficzne, Warszawa 2016.
J. Thompson, Jak czytać malarstwo współczesne, Kraków 2006.
A. Jackowski, Mit sztuki poza kulturą. Art Brut, Konteksty 1994.