Ważne daty
1914‑1918 – I wojna światowa
1919 – zwrot neoklasycystyczny w twórczości Picassa
1936‑1939 – wojna domowa w Hiszpanii
1939‑1945 – II wojna światowa
1948 – wizyta Picassa w Polsce podczas Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju
8 IV 1973 – śmierć Picassa
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);
6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;
7. w przypadku słynnych artystów, takich jak np. Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Renoir, van Gogh, Picasso – porównuje dzieła powstałe w różnych fazach ich twórczości;
8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
charakteryzować twórczość Pabla Picassa z okresu pokubistycznego;
identyfikować dzieła malarza;
rozpoznawać i opisywać obrazy Picassa, które zostały stworzone po kubizmie;
określać tematy podejmowane przez artystę;
przyporządkowywać obrazy do miejsc, w których się znajdują;
określać inspiracje artystyczne malarza.
Okres klasyczny – okres międzywojenny
Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku sztuka kubistyczna przez opinię publiczną we Francji odbierana była coraz bardziej jako nieodpowiednia i utożsamiana z wrogimi wówczas Niemcami. Wstąpienie Braque’a do wojska zakończyły okres współpracy artystów. Doświadczenia wojny skłoniły Picassa do porzucenia kubizmu jako stylu dekonstruującego, dematerializującego ludzką postać. W roku 1917 z Rzymu nadeszło zamówienie na wykonanie projektu kostiumów oraz scenografii do baletu Parada Siergieja Diagilewa. Podczas pobytu we Włoszech na początku lat 20. malarz zwiedził m.in. Rzym i Neapol, zetknął się z dorobkiem wielkich mistrzów renesansu i baroku. Podróż ta wpłynęła na krótki zwrot ku klasycyzmowi na początku lat 20.
Picasso dostrzegał w swoim świecie zupełnie inne walory, nie dążył do udziwnienia go, chociażby w najbardziej twórczy sposób, widział rozwój rzeczy nie tak, jak widzieli go ludzie wieku dziewiętnastego, odwrotnie, widział go inaczej, niż wydaje nam się, że my wszyscy go widzimy.
Źródło: Gertruda Stein, Picasso, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, s. 84
W latach 1925‑1935 Picasso malował obrazy, które nawiązywały do twórczości surrealistów. Jego dzieła z tego okresu odznaczały się spotęgowana dynamiką oraz przewarzaniem motywów już istniejących we wcześniejszym okresie twórczości. Artysta często eksperymentował, nawiązując do kubizmu. W jego obrazach pojawiły się także płaskie plamy barwne z wyraźnie zaakcentowanym konturemkonturem. Najbardziej znanym dziełem z tego okresu jest Dziewczyna przed lustrem z 1932 roku – portret Marie‑Thérèse Walter, ówczesnej kochanki artysty. W tym samym roku sportretował ją w obrazie Sen, utrzymany w manierze surrealistycznej i przypominający dzieła fowistyczne. W czasie pobytu w Hiszpanii Pablo Picasso stworzył wiele kompozycji na temat corridy, które w latach 1935–36 kontynuował w cyklu Minotauromachia.
Nie uważam, abym w swych różnych manierach używał elementów radykalnie odmiennych. Jeśli temat wymaga danych środków wyrazu, używam ich bez wahania. To nie są próby czy eksperymenty. Zawsze, gdy mam coś do powiedzenia, mówię o tym w sposób, który uważam za dobry. Różne motywy wymagają różnych metod. Nie oznacza to ewolucji czy postępu, ale zgodność pomiędzy tym, co pragnie się wyrazić, a środkami wyrażenia idei.
Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, s. 446
Powojenna twórczość artysty
II wojnę światową Picasso spędził we Francji, dalej malując, ale z powodu uznania jego sztuki za nieodpowiednią przez nazistowskich okupantów nie brał udziału w wystawach. W 1948 roku jedyny raz odwiedził Polskę, wziął udział w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju, odbywającym się we Wrocławiu. Picasso przez całe życie był pacyfistą i człowiekiem lewicy, należał do Francuskiej Partii Komunistycznej. Malarz odwiedził także Warszawę. Wizytując w towarzystwie pary architektów, Heleny i Szymona Syrkusów, nieukończony, wielorodzinny blok na Woli, wykonał na ścianie jednego z mieszkań muralmural przedstawiający Syrenkę warszawską, zniszczony w roku 1953.
Obrazem o zdecydowanie antywojennej wymowie była Masakra w Korei z roku 1951. Artysta krytykował w nim udział wojsk amerykańskich w wojnie koreańskiej. Kompozycja nawiązuje do malowidła Francisco Goi Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku, przedstawiającego rozstrzelanie hiszpańskich cywilów przez wojska napoleońskie.
W 1957 roku Picasso wykonał cykl 58 obrazów nawiązujących do dzieła Las Meninas Diego Velázqueza z 1656 roku. Poddał to arcydzieło hiszpańskiego malarstwa dogłębnej analizie, reinterpretując je i odtwarzając w kilkunastu różnych wersjach. Wszystkie figury z płótna Velázqueza są obecne, zostały im przypisane te same role i zajmują podobne pozycje. Cała seria zachowana jest w Muzeum Picassa w Barcelonie.
Pablo Picasso nie był wierny jednej stylistyce, przez całe życie poszukiwał nowych from wyrazu. Należy podkreślić jego stałą inspirację malarstwem innych mistrzów – od twórców renesansowych, aż po jemu współczesnych. Jego twórczość zrewolucjonizowała sposób myślenia sztuce, jest poświadczeniem nowatorstwa i dokumentem współczesności.
Zadania
Do dzieł Picassa przyporządkuj miejsca, w których się znajdują.
Museum of Modern Art., New York, Musée Picasso, Paryż, Museo Picasso, Barcelona, Hiszpania, Musée Picasso, Paryż
Kobiety przy fontannie | |
Fletnia Pana | |
Masakra w Korei | |
Las Meninas |
Słownik pojęć
(wym. Grizaj) odmiana malarstwa monochromatycznego polegająca na stosowaniu kilku odcieni szarego koloru, co daje w efekcie malowidło przypominające płaskorzeźbę
zarys kształtu postaci lub przedmiotu;
rodzaj monumentalnego malowidła ściennego
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Pablo Picasso, nr 91, 2003
Gertruda Stein, Picasso, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Picasso-Pablo;3956661.html
Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986