Nowy realizm i kształt artystyczny "Zbrodni i kary" Fiodora Dostojewskiego
Nowy realizm i kształt artystyczny Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
rozumie pojęcie: powieść psychologiczna,
zapoznaje się z cechami charakterystycznymi dla powieści psychologicznej,
zna pojęcie powieści polifonicznej.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi scharakteryzować powieść psychologiczną na przykładzie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego,
potrafi dokonać podsumowania wiadomości na temat powieści Fiodora Dostojewskiego.
2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca analityczna z powieścią Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego, nauczanie sytuacyjne.
3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze powieści Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności, zasygnalizowanie zagadnień, które będą poruszane w czasie lekcji (powieść psychologiczna – określenie gatunku, powieść polifoniczna, kształt artystyczny powieści) oraz zapisanie tematu lekcji.
b) Faza realizacyjna
Praca z tekstem: kompozycja, narrator, kształt artystyczny, budowa.
Powieść psychologiczna:
ukazanie życia wewnętrznego bohaterów; Dostojewski skupia się na wewnętrznych przeżyciach głównego bohatera, analizuje motywy jego postępowania, snuje refleksje nad powodami zbrodni i szuka argumentów, które mogły popchnąć Raskolnikowa do zbrodni,
znaczną część powieści zajmują opisy stanu psychicznego postaci,
przesłanie uniwersalne postaci.
Powieść polifoniczna, czyli wielogłosowa:
brak jednoznacznej oceny wypowiedzi i poczynań postaci, istnieją tylko zajmowane przez bohaterów stanowiska,
odbiorca nie może się identyfikować z narratorem lub z którąś postacią, ale musi wchłaniać informacje różnorodne,
komentarz narratora ograniczony jest do minimum,
narrator nie jest wszechwiedzący; często używa słów: może, prawdopodobnie, jakby.
Kształt artystyczny i realizm powieści:
tekst powieści o zagęszczonej akcji - fabuła obejmuje około dziesięciu dni, nie licząc epilogu - rozbity na sześć części podzielonych na rozdziały i epilog,
epilog jest słaby, cichy - ten zabieg jest konieczny, tu następuje odrodzenie człowieka,
poetyka nastroju, w czym przejawia się realizm,
opisowość, emocje i symbolika,
realizm, według Dostojewskiego, to powszechnie rozumiana rejestracja zjawisk powierzchniowych. Pisarz penetruje głębsze warstwy rzeczywistości w jej skrajnych symptomach. Zjawiska, rzeczy, krąg realiów stają się znakiem ukrytych sensów.
c) Faza podsumowująca
Przypomnienie i utrwalenie wiadomości:
najbardziej znane tytuły powieści Fiodora Dostojewskiego,
powieść psychologiczna,
powieść polifoniczna,
wątki biblijne w powieści Zbrodnia i kara,
motyw zbrodni i kary.
5. Bibliografia
F. Dostojewski, Zbrodnia i kara, PIW, Warszawa 1987.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Napisz wypracowanie na temat:
Zbrodnia i kara Dostojewskiego - świadomość błędu drogą do moralnego odrodzenia.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Jest to czwarta lekcja z cyklu zajęć poświęconych analizie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.