Ilustracja przedstawia cztery pędzle o różnej grubości, które leżą na zielonkawym płótnie, na którym znajdują się różnokolorowe plamy farby. Pośrodku ilustracji znajduje się pole z tytułem lekcji: "O artystach".
Ilustracja przedstawia cztery pędzle o różnej grubości, które leżą na zielonkawym płótnie, na którym znajdują się różnokolorowe plamy farby. Pośrodku ilustracji znajduje się pole z tytułem lekcji: "O artystach".
O artystach
Pędzle leżące na płótnie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Pędzle leżące na płótnie, licencja: CC BY 3.0.
Wprowadzenie
Historycy i krytycy sztuki wyrażają opinie o artystach i działaniach artystycznych, często nie kryjąc swoich krytycznych sądów, opinii. Jednak równie często ich zdanie, przełamujące stereotypowość gustów przeciętnego odbiorcy, może pomóc w odnalezieniu ukrytego sensu, dostrzeżeniu kontekstów, które pełnią znacząca rolę dla właściwego odczytania dzieła sztuki.
Nauczysz się
Postrzegać artystów i kierunki w sztuce przez pryzmat wypowiedzi krytycznych;
Wyrażać własną opinię na temat twórczości artystów i ją argumentować;
Rozpoznawać ważne, przełomowe dzieła i działania w sztuce;
Określać wpływ czasów, w jakich tworzyli artyści na ich dzieła;
Rozpoznawać autorów dzieł lub działań artystycznych;
Określać epokę, styl lub kierunek, z którym powiązany jest artysta;
Przedstawiać cechy charakterystyczne dzieła lub wypowiedzi artystycznej;
Kariera Davida [czytaj: dawida] toczyła się zmiennymi kolejami. Był sympatykiem rewolucji, został deputowanym i głosował za zawiśnięciem Ludwika XVI. Wśród i jego rewolucyjnych działań znajduje się „Śmierć Marata” (1793), ukazująca bohatera rewolucji jako męczennika zasztyletowanego w wannie i nadającą wydarzeniu rangę tragedii. Po zakończeniu okresu wielkiego terroru David [czytaj: dawid] jako rewolucjonista został wtrącony do więzienia. Uwolniono go tylko dlatego, że jego żona- rojalistka, która rozwiodła się z nim ze względu na jego radykalne przekonania - wstawiła się za nim. Następnie David [czytaj: dawid] został nadwornym wazeliniarzem Napoleona i swego rodzaju ministrem kultury. Namalował wtedy cykle obrazów gloryfikujących wyczyny władcy („Koronacja Napoleona”, „Napoleon przekraczający Przełęcz świętego Bernarda”, „Rozdanie cesarskich orłów”). Po upadku Napoleona wyemigrował do Brukseli.
Robinson Źródło: Walter Robinson, Historia sztuki, Poznań 2000, s. 102–103.
Ilustracja interaktywna prezentuje autoportret. Malarz namalował siebie jako mężczyznę w średnim wieku o lokowanych brązowo-siwych włosach i spokojnym wyrazie twarzy. Mężczyzna siedzi bokiem, a głowę ma skierowaną przodem do widza. Ubrany jest w elegancki płaszcz o kolorze brązowym, zbliżonym do koloru ściany, spod którego wystaje czerwono-żółta koszula oraz biała apaszka. Malarz pozuje na tle ciemnobrązowej ściany. Obraz utrzymany jest w ciepłej tonacji barwnej. Obraz utrzymany jest w ciepłej tonacji barwnej. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne punkty: 1. Obraz przedstawia młodego, elegancko ubranego mężczyznę siedzącego na koniu. Mężczyzna ma długie jasne włosy, ubrany jest w brązową kamizelkę, spod której wystaje biała koszula, a także żółte spodnie i czarne buty. W jednej dłoni trzyma lejce, a w drugiej kapelusz. Koń, na którym siedzi Potocki jest białej maści i klęka na jedno kopyto.Jacques Louis David, „Portret konny Stanisława Kostki Potockiego”, 1781 r., Muzeum Pałacu Króla Jana III, Wilanów, wikimedia.org, domena publiczna. Najcenniejszym obiektem w całej ikonografii Stanisława Kostki Potockiego jest niewątpliwie arcydzieło Jacques'a-Louisa Davida (1748–1825), obraz przechowywany w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, opisany następująco w katalogu zbiorów wilanowskich z 1834 r., pod numerem 1: „Portret na koniu wielkości naturalnej hr. Stanisława Potockiego (...) wzięty ze szkicu zrobionego z natury w ujeżdżalni w Neapolu, został wypracowany i wystawiony na popisie sztuk pięknych w Paryżu w r. 1781, uważany jako jedno z najlepszych dzieł autora Davida”. Ów wiarygodny opis, powstały na podstawie informacji syna portretowanego, Aleksandra Potockiego, zadaje kłam relacji Julesa Davida, wnuka wielkiego malarza, według której młody Stanisław Kostka, biorąc udział w polowaniu, wydanym przez króla Neapolu, miał rzekomo poskromić wspaniałego, ale dzikiego rumaka, pierwszy go dosiadając. [ź:] Hanna Widacka: https://www.wilanow-palac.pl/portret_konny_stanislawa_kostki_potockiego.html, 2. Obraz przedstawia Napoleona Bonaparte wjeżdżającego konno na stromy szczyt. Bonaparte został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich ciemnych włosach, ubrany w niebiesko-złote szaty. Napoleon jedną dłonią trzyma lejce, drugą ma uniesioną do góry i pokazuje w kierunku gór. Koń Napoleona jest białej maści i sprawia wrażenie przerażonego. Jacques Louis David, „Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku”, 1800 – 1801 r., Zamek w Malmaison, Francja, wikimedia.org, domena publiczna, 3. Obraz przedstawia scenę ataku obcych wojsk na miasto. Łupem okazują się bezbronne kobiety oraz ich dzieci, którzy atakowani są przez nagich mężczyzn. Na pierwszym planie znajduje się młoda, blond włosa kobieta zasłaniająca piersiami kobiety oraz mężczyzn. Na drugim planie widoczna jest scena, w której to kobieta wykorzystuje swoje małe dziecko jako tarczę. Jacques Louis David, „Porwanie Sabinek”, 1799 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna David niewiele pisał o sztuce ale jego credo artystyczne i społeczne zawarte jest w przedmowie do katalogu z okazji wystawienia „Porwania Sabinek”. Zwraca się tutaj do szerokiej publiczności z prośbą, aby go osądziła. Jest to pierwszy tego rodzaju apel artysty. W poprzednich wiekach pragnął on podobać się przede wszystkim znawcom. David dołącza się do poglądów pisarzy związanych z rewolucją, wedle których sztuka ma być nie zabawką i rozkoszą warstw uprzywilejowanych, lecz oddziaływać budująco i wychowawczo na wszystkie klasy społeczne. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979 r., s. 350., 4. Obraz przedstawia koronację Napoleona Bonaparte na cesarza. W dużej Sali koronacyjnej przebywa tłum ludzi, którzy przyglądają się nowemu władcy. Bonaparte stoi przy schodach, ubrany jest w białą koszulę oraz długą jasną sukmanę i czerwoną pelerynę. Ma uniesione ręce na wysokości głowy, w dłoniach trzyma koronę. Nieco poniżej, na schodach widoczna jest żona Napoleona – Józefina. Pomiędzy cesarzem a jego żoną stoi biskup wraz ze swoją świtą. Jacques Louis David, „Koronacja Napoleona”, 1806–1807 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna (…) David, jak wielu jego współczesnych, godził idee rewolucyjny z kultem Napoleona i gdy uzurpator doszedł do władzy, artysta z całkowitą naturalnością i bez oporów oddał swą sztukę w służbie cesarstwa. (…) Malował Napoleona, jego marszałków, piękne kobiety z jego otoczenia; z nim związane są dwa największym formatem kompozycje: ‘Koronacja” i „Rozdanie orłów na sztandary”. Dalszy z tego cyklu nie zdążył już zrealizować. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 353., 5. Obraz przedstawia dwie grupy ludzi – z lewej strony widoczna jest grupa możnych – cesarza Napoleona Bonaparte i jego świty. Bonaparte stoi na czerwonym dywanie i został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku ubrany w białą koszulę i czerwoną pelerynę. Na głowie francuza złoty wieniec laurowy oraz buławę. Nieco niżej, na zielonym dywanie stoją mężczyźni ubrani w czarne płaszcze – każdy z nich ma podniesioną do góry dłoń z czarnym zwojem. Z prawej strony znajdują się żołnierze trzymający chorągwie ze złotymi orłami. Jacques Louis David, „Rozdanie orłów na sztandary”, 1810 r., Pałac w Wersalu, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Ilustracja interaktywna prezentuje autoportret. Malarz namalował siebie jako mężczyznę w średnim wieku o lokowanych brązowo-siwych włosach i spokojnym wyrazie twarzy. Mężczyzna siedzi bokiem, a głowę ma skierowaną przodem do widza. Ubrany jest w elegancki płaszcz o kolorze brązowym, zbliżonym do koloru ściany, spod którego wystaje czerwono-żółta koszula oraz biała apaszka. Malarz pozuje na tle ciemnobrązowej ściany. Obraz utrzymany jest w ciepłej tonacji barwnej. Obraz utrzymany jest w ciepłej tonacji barwnej. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne punkty: 1. Obraz przedstawia młodego, elegancko ubranego mężczyznę siedzącego na koniu. Mężczyzna ma długie jasne włosy, ubrany jest w brązową kamizelkę, spod której wystaje biała koszula, a także żółte spodnie i czarne buty. W jednej dłoni trzyma lejce, a w drugiej kapelusz. Koń, na którym siedzi Potocki jest białej maści i klęka na jedno kopyto.Jacques Louis David, „Portret konny Stanisława Kostki Potockiego”, 1781 r., Muzeum Pałacu Króla Jana III, Wilanów, wikimedia.org, domena publiczna. Najcenniejszym obiektem w całej ikonografii Stanisława Kostki Potockiego jest niewątpliwie arcydzieło Jacques'a-Louisa Davida (1748–1825), obraz przechowywany w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, opisany następująco w katalogu zbiorów wilanowskich z 1834 r., pod numerem 1: „Portret na koniu wielkości naturalnej hr. Stanisława Potockiego (...) wzięty ze szkicu zrobionego z natury w ujeżdżalni w Neapolu, został wypracowany i wystawiony na popisie sztuk pięknych w Paryżu w r. 1781, uważany jako jedno z najlepszych dzieł autora Davida”. Ów wiarygodny opis, powstały na podstawie informacji syna portretowanego, Aleksandra Potockiego, zadaje kłam relacji Julesa Davida, wnuka wielkiego malarza, według której młody Stanisław Kostka, biorąc udział w polowaniu, wydanym przez króla Neapolu, miał rzekomo poskromić wspaniałego, ale dzikiego rumaka, pierwszy go dosiadając. [ź:] Hanna Widacka: https://www.wilanow-palac.pl/portret_konny_stanislawa_kostki_potockiego.html, 2. Obraz przedstawia Napoleona Bonaparte wjeżdżającego konno na stromy szczyt. Bonaparte został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich ciemnych włosach, ubrany w niebiesko-złote szaty. Napoleon jedną dłonią trzyma lejce, drugą ma uniesioną do góry i pokazuje w kierunku gór. Koń Napoleona jest białej maści i sprawia wrażenie przerażonego. Jacques Louis David, „Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku”, 1800 – 1801 r., Zamek w Malmaison, Francja, wikimedia.org, domena publiczna, 3. Obraz przedstawia scenę ataku obcych wojsk na miasto. Łupem okazują się bezbronne kobiety oraz ich dzieci, którzy atakowani są przez nagich mężczyzn. Na pierwszym planie znajduje się młoda, blond włosa kobieta zasłaniająca piersiami kobiety oraz mężczyzn. Na drugim planie widoczna jest scena, w której to kobieta wykorzystuje swoje małe dziecko jako tarczę. Jacques Louis David, „Porwanie Sabinek”, 1799 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna David niewiele pisał o sztuce ale jego credo artystyczne i społeczne zawarte jest w przedmowie do katalogu z okazji wystawienia „Porwania Sabinek”. Zwraca się tutaj do szerokiej publiczności z prośbą, aby go osądziła. Jest to pierwszy tego rodzaju apel artysty. W poprzednich wiekach pragnął on podobać się przede wszystkim znawcom. David dołącza się do poglądów pisarzy związanych z rewolucją, wedle których sztuka ma być nie zabawką i rozkoszą warstw uprzywilejowanych, lecz oddziaływać budująco i wychowawczo na wszystkie klasy społeczne. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979 r., s. 350., 4. Obraz przedstawia koronację Napoleona Bonaparte na cesarza. W dużej Sali koronacyjnej przebywa tłum ludzi, którzy przyglądają się nowemu władcy. Bonaparte stoi przy schodach, ubrany jest w białą koszulę oraz długą jasną sukmanę i czerwoną pelerynę. Ma uniesione ręce na wysokości głowy, w dłoniach trzyma koronę. Nieco poniżej, na schodach widoczna jest żona Napoleona – Józefina. Pomiędzy cesarzem a jego żoną stoi biskup wraz ze swoją świtą. Jacques Louis David, „Koronacja Napoleona”, 1806–1807 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna (…) David, jak wielu jego współczesnych, godził idee rewolucyjny z kultem Napoleona i gdy uzurpator doszedł do władzy, artysta z całkowitą naturalnością i bez oporów oddał swą sztukę w służbie cesarstwa. (…) Malował Napoleona, jego marszałków, piękne kobiety z jego otoczenia; z nim związane są dwa największym formatem kompozycje: ‘Koronacja” i „Rozdanie orłów na sztandary”. Dalszy z tego cyklu nie zdążył już zrealizować. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 353., 5. Obraz przedstawia dwie grupy ludzi – z lewej strony widoczna jest grupa możnych – cesarza Napoleona Bonaparte i jego świty. Bonaparte stoi na czerwonym dywanie i został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku ubrany w białą koszulę i czerwoną pelerynę. Na głowie francuza złoty wieniec laurowy oraz buławę. Nieco niżej, na zielonym dywanie stoją mężczyźni ubrani w czarne płaszcze – każdy z nich ma podniesioną do góry dłoń z czarnym zwojem. Z prawej strony znajdują się żołnierze trzymający chorągwie ze złotymi orłami. Jacques Louis David, „Rozdanie orłów na sztandary”, 1810 r., Pałac w Wersalu, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Jacques‑Louis David [czytaj: żak luis dawid], „Autoportret”, 1791 r., Galeria Uffizi [czytaj: uficci], Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques-Louis David, Autoportret, Olej na płótnie, Galeria Uffizi, Florencja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jacques-Louis_David_-_Self-Portrait_-_WGA6066.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Maria Rzepińska
Maria RzepińskaSiedem wieków malarstwa europejskiego
Sztuka samego Davida [czytaj: dawida], z jej dyscypliną, racjonalizmem, umiarem, była przez wszystkich niemal artystów i krytyków francuskich zawsze wysoko ceniona, choć tytuł „ojca sztuki nowoczesnej”, jaki m się i niekiedy nadaje (zawsze zresztą bez szczegółowszej motywacji), musi budzić zdziwienie i raczej należałoby się zastanowić nad niebywale długą żywotnością i stałą regeneracją norm klasycznych i inspiracji starożytnością, a także nad faktem, że służyły one bardzo różnym ideologiom. Sztuka Davida [czytaj: dawida], sławiąca najpierw cnoty republikańskie i koryfeuszy rewolucji francuskiej, a potem potęgę imperium, była wszakże ciągle tą samą sztuką; nie uległa zmianom ani estetyka, ani morfologia.
Rzepinska Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 353.
Gustave_Courbet
Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe]
Jean Paul Couchoud
Jean Paul CouchoudSztuka francuska II
Powodowany romantycznym kultem osobowości i życia wewnętrznego, a może również pod wpływem Rembrandta, często przedstawiają siebie w różnych kostiumach i z różnymi akcesoriami średniki jest tych autoportretów 40 już najwcześniejsze z nich są bardzo piękne autoportret 1840, człowiek w czarnym psem, mężczyzna w skórzanym pasie, mężczyzna z fajką, wiolonczelista, ranny mężczyzna szczęśliwi kochankowie, gdzie ukazał siebie w profilu, z ukochaną kobietą.
Niewątpliwie Courbet [czytaj: kurbe] jest wielkim malarzem nie dzięki tematom, które podejmował, lecz dzięki technice malarskiej, na którą składały się solidna i statyczna konstrukcja planów i był, syntetyczny rysunek, intensywny model one kooperujące światłocieniem, kolory ciemne, przytłumiona paleta barw (czernie, brązy, szarości, ciemne zielenie podkreślone bielą) nadzwyczaj trafnie cieniowanych, oraz bogata i zróżnicowana warstwa farby nakładanej szpachlą, sugerująca wrażliwość artysty na tworzywo.
Couchoud Źródło: Jean Paul Couchoud, Sztuka francuska II, Warszawa 1985, s. 118–120.
R1EVFoOWnTcH6
[object Promise]Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Gustave Courbeta pod tytułem „Autoportret z czarnym psem”. Courbet sportretował siebie jako młodego mężczyznę o lekko falowanych brązowych włosach do ramion, z lekkim uśmiechem na twarzy. Mężczyzna utrzymuje kontakt wzrokowy z widzem. Siedzi przy stole, na którym spoczywa jego prawa ręka. Artysta ubrany jest w ciemną marynarkę, spod której wystaje biała koszula. Na jego kolanach siedzi czarny pies. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne punkty: 1. Obraz przedstawia roznegliżowaną młodą kobietę leżącą na łóżku. Ma długie ciemne, lokowane włosy, jedną dłoń położoną ma na kolanie, w drugiej trzyma zieloną papugę. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kobieta z papugą”, 1866 r., Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna Jego pamięć wzrokowa, sprawność i decyzja w realizowaniu obrazu były zdumiewające rzadko potrzebował rysunków przygotowawczych, studiów, prób Wszystko odbywało się od razu na płótnie. Najpierw szerokimi plamami szpachli zaznaczał rozplanowanie całości: podziały, masy, ogólne zarysy figur i rzeczy; Potem równomierne narastanie, bogacenie tkanki malarskiej i sprecyzowanie szczegółów. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław, s. 390., 2. Obraz przedstawia autoportret, w którym namalował siebie jako młodego mężczyznę o długich ciemnych włosach i średniej długości koziej bródce. Malarz ma szeroko otwarte oczy i czerwone policzki. Courbet [czytaj: kurbe] ma zdziwiony wyraz twarzy, dłońmi przeczesuje włosy. Artysta ubrany jest w białą koszulę z głębokim dekoltem. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Desperat” (Autoportret) 1843 - 1845, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna. Courbet [czytaj: kurbe] (…) miał opinię awanturnika i doktrynera. Całe życie Courbeta [czytaj: kurbeta] było wielką manifestacją jego poglądów politycznych, za to zapłacił najwyższą cenę - ostatnie lata życia spędził na wygnaniu w Szwajcarii, Poglądy Courbeta [czytaj: kurbe] godziły w oficjalną sztukę i jej system, a także popierane przez ów system wartości artystyczne. Courbet [czytaj: kurbe] chętnie otaczał się ludźmi, malował ich w obecności, paląc fajkę i popijając piwo. (…) Był niezwykle pewny siebie i dumny z własnej siły fizycznej i urody. Za młodu namalował wiele portretów, które o tym świadczą. [ź:] Magdalena Ujma, Sztuki wizualne, Warszawa 2011, s. 146., 3. Obraz przedstawia dwie młode kobiety – jedna wychodzi z kąpieli, druga rozbiera się do pływania. Jedna z kobiet pozuje tyłem do widza, ma odsłonięte plecy i zasłonięty tyłek. Druga kobieta siedzi na ziemi i jest ubrana. Akcja obrazu dzieje się w środku lasu. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kąpiące się”, 1825 r., Muzeum Fabre, Montpellier [czytaj: mąpelie], Francja, wikimedia.org, domena publiczna Przedmiotem niewyszukanych żartów publiczności stała się oczywiście opulencja stojącej Kobiety, jej imponujące siedzenie, którego obfitą tkankę tłuszczową malarz oddał z mistrzowskim upodobaniem (do obrazu pozowała modelka, której deriery sławne były w paryskich pracowniach, aczkolwiek malarze, w tym także Courbet [czytaj: kurbe], malowali raczej jej ładną twarz). Chociaż zwykle znajdowali się krytycy broniący artysty, tym razem anatema była powszechna. (…) Irytująca nieprzystawalność, niezgodność wystudiowanych gestów i jakże ostentacyjnie i prowokująco wulgarnych kształtów obu kobiet, kontrast między ruchami, których wyczuwalna jest złożona artystyczna tradycja, z pospolitością i brzydotą ciał je wykonujących - oto, co nadal uderza w obrazie Courbeta [czytaj: kurbeta]. [ź:] Poprzęcka M., Galeria. Sztuka patrzenia, Warszawa 2003, s. 64.
[object Promise]Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Gustave Courbeta pod tytułem „Autoportret z czarnym psem”. Courbet sportretował siebie jako młodego mężczyznę o lekko falowanych brązowych włosach do ramion, z lekkim uśmiechem na twarzy. Mężczyzna utrzymuje kontakt wzrokowy z widzem. Siedzi przy stole, na którym spoczywa jego prawa ręka. Artysta ubrany jest w ciemną marynarkę, spod której wystaje biała koszula. Na jego kolanach siedzi czarny pies. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne punkty: 1. Obraz przedstawia roznegliżowaną młodą kobietę leżącą na łóżku. Ma długie ciemne, lokowane włosy, jedną dłoń położoną ma na kolanie, w drugiej trzyma zieloną papugę. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kobieta z papugą”, 1866 r., Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna Jego pamięć wzrokowa, sprawność i decyzja w realizowaniu obrazu były zdumiewające rzadko potrzebował rysunków przygotowawczych, studiów, prób Wszystko odbywało się od razu na płótnie. Najpierw szerokimi plamami szpachli zaznaczał rozplanowanie całości: podziały, masy, ogólne zarysy figur i rzeczy; Potem równomierne narastanie, bogacenie tkanki malarskiej i sprecyzowanie szczegółów. [ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław, s. 390., 2. Obraz przedstawia autoportret, w którym namalował siebie jako młodego mężczyznę o długich ciemnych włosach i średniej długości koziej bródce. Malarz ma szeroko otwarte oczy i czerwone policzki. Courbet [czytaj: kurbe] ma zdziwiony wyraz twarzy, dłońmi przeczesuje włosy. Artysta ubrany jest w białą koszulę z głębokim dekoltem. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Desperat” (Autoportret) 1843 - 1845, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna. Courbet [czytaj: kurbe] (…) miał opinię awanturnika i doktrynera. Całe życie Courbeta [czytaj: kurbeta] było wielką manifestacją jego poglądów politycznych, za to zapłacił najwyższą cenę - ostatnie lata życia spędził na wygnaniu w Szwajcarii, Poglądy Courbeta [czytaj: kurbe] godziły w oficjalną sztukę i jej system, a także popierane przez ów system wartości artystyczne. Courbet [czytaj: kurbe] chętnie otaczał się ludźmi, malował ich w obecności, paląc fajkę i popijając piwo. (…) Był niezwykle pewny siebie i dumny z własnej siły fizycznej i urody. Za młodu namalował wiele portretów, które o tym świadczą. [ź:] Magdalena Ujma, Sztuki wizualne, Warszawa 2011, s. 146., 3. Obraz przedstawia dwie młode kobiety – jedna wychodzi z kąpieli, druga rozbiera się do pływania. Jedna z kobiet pozuje tyłem do widza, ma odsłonięte plecy i zasłonięty tyłek. Druga kobieta siedzi na ziemi i jest ubrana. Akcja obrazu dzieje się w środku lasu. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kąpiące się”, 1825 r., Muzeum Fabre, Montpellier [czytaj: mąpelie], Francja, wikimedia.org, domena publiczna Przedmiotem niewyszukanych żartów publiczności stała się oczywiście opulencja stojącej Kobiety, jej imponujące siedzenie, którego obfitą tkankę tłuszczową malarz oddał z mistrzowskim upodobaniem (do obrazu pozowała modelka, której deriery sławne były w paryskich pracowniach, aczkolwiek malarze, w tym także Courbet [czytaj: kurbe], malowali raczej jej ładną twarz). Chociaż zwykle znajdowali się krytycy broniący artysty, tym razem anatema była powszechna. (…) Irytująca nieprzystawalność, niezgodność wystudiowanych gestów i jakże ostentacyjnie i prowokująco wulgarnych kształtów obu kobiet, kontrast między ruchami, których wyczuwalna jest złożona artystyczna tradycja, z pospolitością i brzydotą ciał je wykonujących - oto, co nadal uderza w obrazie Courbeta [czytaj: kurbeta]. [ź:] Poprzęcka M., Galeria. Sztuka patrzenia, Warszawa 2003, s. 64.
Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Autoportret z czarnym psem”, 1842 r., Muzeum miejskie, Pontarlier [czytaj: pontalie], Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gustave Courbet, Autoportret z czarnym psem, Olej na płótnie, Muzeum miejskie, Pontarlier, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gustave_Courbet_-_Self-Portrait_(Courbet_with_Black_Dog)_-_WGA05478.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Georges Seurat [czytaj: żorż serat] (1859 – 1891), którego kariera artystyczna trwała tak krótko, wyrasta dzięki swojemu geniuszowi malarskiemu ponad neoimpresjonistyczne teoretyczne spekulacje. Jego skłonność do klasycyzmu zrodziła się zapewne z podziwu dla Ingresa, którego twórczością przejął się w czasie studiów w École des Beaux Arts [czytaj: ekol de bus ar]. (…) Dzięki pointylizmowiPointylizmpointylizmowi, który pozwalał dokładnie śledzić najdrobniejsze choćby odcienie światła, syntetycznie stwarzał od nowa formy, nadając im stabilność, nawet - co jest dziwnym paradoksem - poprzez najgwałtowniejszy ruch z dala od realistycznych poszukiwań impresjonistów powstaje wizja podległa jedynie wymaganiom obrazu.
Couchoud II Źródło: Jean Paul Couchoud, Sztuka francuska II, Warszawa 1985, s. 187.
RytYmKoWNIV36
Czarno‑biała fotografia przedstawia francuskiego malarza Georgesa Saurata [czytaj: żorża serata]. Mężczyzna ma krótkie kręcone włosy, bokobrody, wąsy oraz długą brodę. Ubrany jest w marynarkę w kratę, spod której wystaje biała koszula z krawatem w białe grochy. Twarz mężczyzny nie zdradza żadnych emocji. Mężczyzna znajduje się pośrodku fotografii, głowę ma skierowaną lekko w prawą stronę, odsłaniając prawe ucho. Nie utrzymuje kontaktu wzrokowego z widzem lecz patrzy przed siebie. Artysta pozuje na szarym jednolitym tle.
Lucie Cousturier [czytaj: lusi kusturie] (fot.), „Portret Georgesa Seurata [czytaj: żorża serata]”, 1888 r., wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Lucie Cousturier, „Portret Georgesa Seurata [czytaj: żorża serata]”, Fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Georges_Seurat_1888_(cropped).jpg [dostęp 5.01.2022], domena publiczna.
R1d1LHIeAgy82
Ilustracja interaktywna przedstawia naturalny krajobraz. Na pierwszym planie widoczna jest rzeka, po której płynie niewielka żaglówka, a także kajak, w którym siedzi jedna osoba. Na dole, przy brzegu, stoi drzewo o zielonych liściach wokół którego rośnie trawa. Na drugim planie piaszczysta plaża, drzewa oraz biała wieża wyłaniająca się zza roślinności. Na obrazie dominuje kolor zielony oraz niebieski, a całość wykonano w taki sposób, że dzieło tworzą małe plamki, składając się na mozaikowy krajobraz.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Seurat studiował bardzo wówczas popularne teorie optyczne, dotyczące kontrastu kolorów i tak zwanych barw uzupełniających, i starał się je w sposób czasem nieco naiwnie doktrynerski stosować w malarstwie. Technika impresjonistów została więc skodyfikowana i zamieniona na system przypominający mozaiką, za pomocą którego cała powierzchnia obrazu poddana jest nieustanny i wibracji barwnej. Małe plamki czystych kolorów upodobnione w formie, kładzione są obok siebie. [ź:] Białostocki J., Sztuka cenniejszą niż złoto, Warszawa 2020 r., s. 641.
Ilustracja interaktywna przedstawia naturalny krajobraz. Na pierwszym planie widoczna jest rzeka, po której płynie niewielka żaglówka, a także kajak, w którym siedzi jedna osoba. Na dole, przy brzegu, stoi drzewo o zielonych liściach wokół którego rośnie trawa. Na drugim planie piaszczysta plaża, drzewa oraz biała wieża wyłaniająca się zza roślinności. Na obrazie dominuje kolor zielony oraz niebieski, a całość wykonano w taki sposób, że dzieło tworzą małe plamki, składając się na mozaikowy krajobraz.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Seurat studiował bardzo wówczas popularne teorie optyczne, dotyczące kontrastu kolorów i tak zwanych barw uzupełniających, i starał się je w sposób czasem nieco naiwnie doktrynerski stosować w malarstwie. Technika impresjonistów została więc skodyfikowana i zamieniona na system przypominający mozaiką, za pomocą którego cała powierzchnia obrazu poddana jest nieustanny i wibracji barwnej. Małe plamki czystych kolorów upodobnione w formie, kładzione są obok siebie. [ź:] Białostocki J., Sztuka cenniejszą niż złoto, Warszawa 2020 r., s. 641.
Georges Seurat [czytaj: żorż serat], „Sekwana wiosną na Grande Jatte [czytaj: grande żate]”, 1888 r., Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela, Belgia, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Georges Seurat, Sekwana wiosną na Grande Jatte, Olej na płótnie, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Georges_Seurat_026.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1SRnVdaLbYwo
Ilustracja interaktywna otwartą przestrzeń, która znajduje się przy rzece - miejscu w którym odpoczywają ludzie - mężczyźni, kobiety oraz dzieci. Kobiety mają przy sobie otwarte parasolki, chroniące przed promieniami słońca, lub nakrycia głowy – niewielkie kapelusze. Są odziane w suknie sięgające do kostek. Przy kobietach bawią się dzieci, które ubrane są w luźniejszy ubiór. Mężczyźni mają na sobie fraki oraz luźny ubiór. Wśród ludzi są też zwierzęta domowe – psy i koty oraz jedno zwierzę egzotyczne – małpa, którą można zauważyć przy kobiecie stojącej z prawej stronie obrazu. W tle widać żaglówki pływające po rzece, a także drzewa oraz dalszą część parku.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Obraz jest skończonym arcydziełem, lecz nie– jak uważał Seurat [czytaj: serat] – dzięki rygorystycznemu zastosowaniu plamy barwnej i obwódki chromatycznej ani dzięki metodzie pointylizmu, lecz dlatego, że pod pozorami bezosobowego chłodu kryje się potężny rytm linii poziomych i pionowych, że postacie (jest ich około czterdziestu) są znakomicie rozmieszczone w cichej przestrzeni, a światła i cienie mają wu o sobie jednocześnie jakąś poważną i czułą zmysłowość. [ź:] Jean-Paul Couchoud [czytaj: żą-pol kuszą], „Sztuka francuska II”, Warszawa 1985 s.188.
Ilustracja interaktywna otwartą przestrzeń, która znajduje się przy rzece - miejscu w którym odpoczywają ludzie - mężczyźni, kobiety oraz dzieci. Kobiety mają przy sobie otwarte parasolki, chroniące przed promieniami słońca, lub nakrycia głowy – niewielkie kapelusze. Są odziane w suknie sięgające do kostek. Przy kobietach bawią się dzieci, które ubrane są w luźniejszy ubiór. Mężczyźni mają na sobie fraki oraz luźny ubiór. Wśród ludzi są też zwierzęta domowe – psy i koty oraz jedno zwierzę egzotyczne – małpa, którą można zauważyć przy kobiecie stojącej z prawej stronie obrazu. W tle widać żaglówki pływające po rzece, a także drzewa oraz dalszą część parku.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Obraz jest skończonym arcydziełem, lecz nie– jak uważał Seurat [czytaj: serat] – dzięki rygorystycznemu zastosowaniu plamy barwnej i obwódki chromatycznej ani dzięki metodzie pointylizmu, lecz dlatego, że pod pozorami bezosobowego chłodu kryje się potężny rytm linii poziomych i pionowych, że postacie (jest ich około czterdziestu) są znakomicie rozmieszczone w cichej przestrzeni, a światła i cienie mają wu o sobie jednocześnie jakąś poważną i czułą zmysłowość. [ź:] Jean-Paul Couchoud [czytaj: żą-pol kuszą], „Sztuka francuska II”, Warszawa 1985 s.188.
Georges Seurat [czytaj: żorż serat] „Niedzielne popołudnie na wyspie Grande‑Jatte [czytaj: grande żate]”, 1884 r., Instytut Sztuki, Chicago [czytaj: szikago], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Georges Seurat, Niedzielne popołudnie na wyspie Grande-Jatte, Olej na płótnie, Instytut Sztuki, Chicago, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Georges_Seurat_031.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
María Bolaños Atienza
María Bolaños AtienzaJak czytać sztukę
Seurat [czytaj: serat] (…) jest postrzegany jako malarz wyrachowany i zimny, pozbawiony artystycznej pasji. Zawsze zarzucano mu, że przekształcił improwizację impresjonistów w suchą i dogmatyczną doktrynę. Powstał w ten sposób wizerunek antyromantyka malarstwa, niemalarza, artysty, który – wbrew swobodzie i ekspresji swej epoki – spędzał swą intuicję i poświęcił się mechanicznym i pseudonaukowym eksperymentom. Do powstania tego fałszywego obrazu przyczyniła się małomówność malarza, a jeszcze bardziej jego przedwczesna śmierć w wieku 31 lat, z powodu infekcji - to wzbudziło dyskusję na temat prawdziwego źródła jego inspiracji. Gdy mówi się o nim - narzuca się słowo „tajemnica”, podobnie jak w przypadku Piera della Francesca [czytaj: piera dela franczeska].
Bolanos Źródło: Maria Bolanos Atienza, Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 132.
Obraz przedstawia Vincenta van Gogha [czytaj: winsenta wan goga], który namalował siebie jako mężczyznę o krótkich jasnych włosach i rudej brodzie. Artysta pozuje z półprofilu na tle intensywnie zielonej ściany. Ma szczupłą twarz, lekko zaciśnięte usta, wydatne kości policzkowe oraz zakola. Jego oczy są zielone, a nos prosty i długi. Brwi są jaśniejszego koloru niż zarost. Mimika twarzy informuje widza, że artysta jest zmęczony, smutny. Van Gogh [czytaj: wan gog] ubrany jest w brązowy płaszcz, brązową kamizelkę oraz białą koszulę. Na całym obrazie znajdują się wypukłe pociągnięcia farby.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Autoportret dedykowany Gauguinowi [czytaj: gogenowi]”, 1888 r., Muzeum Sztuki Fogg, Cambridge [czytaj: kambridż], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, „Autoportret dedykowany Gauguinowi [czytaj" gogenowi]”, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Fogg, Cambridge, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Van_Gogh_self-portrait_dedicated_to_Gauguin.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Maria Rzepińska
Maria RzepińskaSiedem wieków malarstwa europejskiego
W swej malarskiej scenografii van Gogh [czytaj: wan gog] posługuje się innymi znakami niż impresjoniści; są one bardziej namiętne i nerwowe, przybierają kształt małych wężyków, krótkich smużek, wijących się za kierunkiem formy. Cała powierzchnia obrazu ma jednakowo silne napięcie kolorystyczne, a podział płaszczyzny jest przeprowadzony na zasadzie ornamentalnej. (…) Formy wiją się i skręcają w bolesnym skurczu, dziwne słońca wirują na niebie, cyprysy stają się podobne do płomieni. Znane i przyjazne piękno natury przybiera znamiona groźnego ekstatycznego smutku, choć chroma tyka do końca pozostaje i nie zgaszona, pełna i świetna myśli instynkt malarski pozostał nienaruszony. Sztuka van Gogha [czytaj: wan goga] dostarcza nam czystych, szkolnych niemal przykładów ekspresyjno‑symbolicznego systemu znaków malarskich.
Rzepinska II Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 409.
R1REnJ6Rofhb8
Dzieło przedstawia ulicę w bliżej nieokreślonej miejscowości, przy której stoją domy z żółtą elewacją. Są to duże, przylegające do siebie budynki o różnej wysokości oraz szerokości. Widoczne są rzędy dużych okien, a także wejścia. Oprócz domów, żółte są także drogi oraz chodniki, a także częściowo liście na drzewach. Po żółtych ulicach spacerują ludzie – widać samotną osobę idącą z lewej strony obrazu, przy wejściu do budynku, a także grupę ludzi stojących z prawej strony – mężczyznę, kobietę i dziecko. Za nimi widać następną osobę. Z lewej strony rosną wysokie drzewa, a z prawej – dym wydobywający się z komina. Tło stanowi intensywnie niebieskie niebo.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Żółty dom”, 1888 r., Muzeum Vincenta van Gogha [czytaj: winsenta wan goga], Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Żółty dom, Olej na płótnie, Muzeum Vincenta van Gogha , Amsterdam, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Van_Gogh_-_Das_gelbe_Haus_(Vincents_Haus)2.jpeg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1T4mbJnE8rOV
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy kobiety przebywające w kwiecistym ogrodzie. Jedna została przedstawiona w trakcie pielęgnacji roślin – ubrana w długą niebiesko-pomarańczową suknię i biały czepek. Dwie inne kobiety spacerują pod rękę przez ogród. Obie ubrane są w długie płaszcze – jedna z kobiet skrywa się czerwonym parasolem, a druga ma narzucony kaptur na głowę. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Mówił o sobie: „chciałem czerwienią i zielenią wyrażać straszliwe, ludzkie namiętności”. Aby wydobyć oczekiwany efekt silnej wyrazistości, coraz bardziej deformował obraz świata, jaki widział bezpośrednio. Kolor i linię zaprzęgał do zobrazowania własnego dramatu; wedle niego ekscentryczność form i barw miały dokumentować wiekuistotność jestestwa, ale także jej zmienność. Pragnął uczucia umieścić w kategoriach ponadczasowych. [ź:] Jerzy Wrotkowski, Dzieła, style, epoki, t. 1, Od antyku do baroku, Pelplin, 476-477.
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy kobiety przebywające w kwiecistym ogrodzie. Jedna została przedstawiona w trakcie pielęgnacji roślin – ubrana w długą niebiesko-pomarańczową suknię i biały czepek. Dwie inne kobiety spacerują pod rękę przez ogród. Obie ubrane są w długie płaszcze – jedna z kobiet skrywa się czerwonym parasolem, a druga ma narzucony kaptur na głowę. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Mówił o sobie: „chciałem czerwienią i zielenią wyrażać straszliwe, ludzkie namiętności”. Aby wydobyć oczekiwany efekt silnej wyrazistości, coraz bardziej deformował obraz świata, jaki widział bezpośrednio. Kolor i linię zaprzęgał do zobrazowania własnego dramatu; wedle niego ekscentryczność form i barw miały dokumentować wiekuistotność jestestwa, ale także jej zmienność. Pragnął uczucia umieścić w kategoriach ponadczasowych. [ź:] Jerzy Wrotkowski, Dzieła, style, epoki, t. 1, Od antyku do baroku, Pelplin, 476-477.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Wspomnienie ogrodu w Etten”, 1888 r., Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Wspomnienie ogrodu w Etten, Olej na płótnie, Ermitaż, Sankt Petersburg, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vincent_Willem_van_Gogh_098.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R14IqR3xO51X6
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Vincenta van Gogha pod tytułem „Nocna kawiarnia” i przedstawia wnętrze tytułowej kawiarni. W samym centrum pomieszczenia stoi duży stół bilardowy, po jego obu stronach rozmieszczone zostały stoliki dla gości. Na części z nic nadal stoją pozostawione przez klientów kieliszki oraz butelki. Przy stolikach siedzi pięć osób, szósta stoi przy stole do gry w bilarda. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W kawiarni, gdzie nocą najchętniej przebywają włóczędzy szukają też ukojenia artyści, którym się nie powiodło elementem dominującym we wnętrzu jest masywny stół bilardowy. Widać jest za niego właściciel, na którego postaci może odpocząć oko widza zmęczone jaskrawymi barwami. [ź:] Zuffi S. Castria F., Malarstwo nowoczesne od romantyzmu do awangardy XX wieku, Warszawa 1999, s. 157.
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Vincenta van Gogha pod tytułem „Nocna kawiarnia” i przedstawia wnętrze tytułowej kawiarni. W samym centrum pomieszczenia stoi duży stół bilardowy, po jego obu stronach rozmieszczone zostały stoliki dla gości. Na części z nic nadal stoją pozostawione przez klientów kieliszki oraz butelki. Przy stolikach siedzi pięć osób, szósta stoi przy stole do gry w bilarda. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W kawiarni, gdzie nocą najchętniej przebywają włóczędzy szukają też ukojenia artyści, którym się nie powiodło elementem dominującym we wnętrzu jest masywny stół bilardowy. Widać jest za niego właściciel, na którego postaci może odpocząć oko widza zmęczone jaskrawymi barwami. [ź:] Zuffi S. Castria F., Malarstwo nowoczesne od romantyzmu do awangardy XX wieku, Warszawa 1999, s. 157.
Vincent van Gogh [czytaj winsent wan gog], „Nocna kawiarnia”, 1888 r., Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale [czytaj: jejl], New Haven [czytaj: niu hewen], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Nocna kawiarnia, Olej na płótnie, Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale, New Haven, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R3TnfeHHiuBaU
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Vincenta van Gogha pod tytułem „Gwiaździsta noc” i przedstawia widok na rozświetlone gwiazdami i blaskiem księżyca niebo i śpiące miasto. Na pierwszym planie widoczne jest wysokie drzewo, umieszczone z lewej strony obrazu. Jest ciemnozielono-szare, a im wyżej, tym jest węższe. Na drugim planie widać natomiast miasto – budynki, wśród których można dostrzec jeden o wysokiej wieży i szarej elewacji. Pozostałe budynki są niższe oraz mniejsze. Tylko w nielicznych oknach świeci się żółte światło. W tle widoczne są góry oraz nocne niebo zasnute gwiazdami, przypominającymi jasne kwiaty o żółtych środkach. Na obrazie dominuje kolor niebieski.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Van Gogh stał się w ciągu ostatnich lat najpopularniejszym chyba malarzem świata. Umiemy dziś odczytać także z jego obrazów niepokój, który go dręczył i który przekształcał formy widzianej natury. Drzewa w jego późnych obrazach są coraz bardziej niespokojne, w niebie i wirują kręgi dalekich gwiazd czy słońc, cyprysy jak płomienie strzelają ku niebu. [ź:] Białostocki J., Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2020, s. 641.
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Vincenta van Gogha pod tytułem „Gwiaździsta noc” i przedstawia widok na rozświetlone gwiazdami i blaskiem księżyca niebo i śpiące miasto. Na pierwszym planie widoczne jest wysokie drzewo, umieszczone z lewej strony obrazu. Jest ciemnozielono-szare, a im wyżej, tym jest węższe. Na drugim planie widać natomiast miasto – budynki, wśród których można dostrzec jeden o wysokiej wieży i szarej elewacji. Pozostałe budynki są niższe oraz mniejsze. Tylko w nielicznych oknach świeci się żółte światło. W tle widoczne są góry oraz nocne niebo zasnute gwiazdami, przypominającymi jasne kwiaty o żółtych środkach. Na obrazie dominuje kolor niebieski.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Van Gogh stał się w ciągu ostatnich lat najpopularniejszym chyba malarzem świata. Umiemy dziś odczytać także z jego obrazów niepokój, który go dręczył i który przekształcał formy widzianej natury. Drzewa w jego późnych obrazach są coraz bardziej niespokojne, w niebie i wirują kręgi dalekich gwiazd czy słońc, cyprysy jak płomienie strzelają ku niebu. [ź:] Białostocki J., Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2020, s. 641.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Gwiaździsta noc”, 1889 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Gwiaździsta noc, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Van_Gogh_-_Starry_Night_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
María Bolaños Atienza
María Bolaños AtienzaJak czytać sztukę
To co robi wielkie wrażenie to nie tyle szaleństwo van Gogha [czytaj: wan goga], ile jego siła umysłu. Był człowiekiem gwałtownego temperamentu, pozbawionym manier, ale wobec swego płomiennego powołania artystycznego przejawiał metodyczny upór i niemal racjonalny rozsądek. W swym krótkim życiu mieszkał i pracował w 20 różnych miejscach, w Holandii, Belgii i Francji. Był człowiekiem jasnych przekonań: „dłużnicy mogą poczekać, malarstwo nie”.
Bolanos II Źródło: Maria Bolanos Atienza, Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 133.
Czarno‑biała fotografia mężczyzny w średnim wieku. Ma on krótkie siwe włosy oraz krótkie wąsy. Ma na sobie czarny płaszcz, spod którego wystaje biała koszula. Ma zaciśnięte usta i zmarszczone brwi. Mężczyzna został uchwycony w dramatycznej pozie z półprofilu – jedną ręką podpiera głowę i patrzy wyrazistym spojrzeniem wprost na widza.
Źródło: Xawery Dunikowski [czytaj: ksawery dunikowski], fotografia portretowa, Fotografia, Narodowe Archiwum Cyfrowe, dostępny w internecie: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5968424 [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Muzeum Rzeźby Współczesnej
Muzeum Rzeźby WspółczesnejNIEPOKORNY XAWERY DUNIKOWSKI
Xawery Dunikowski był z pewnością artystą „niepokornym”. W każdej epoce twórczej swojego długiego życia zaskakiwał czy wręcz szokował publiczność, wyprzedzając epokę, w której przyszło mu pracować. Jego dzieła nazywano „straszydłami gipsowymi”, a twórcę potępiano i krytykowano. W okresie Młodej Polski pokazał wiele symbolicznych grup rzeźbiarskich, jak Tchnienie, Jarzmo, Macierzyństwo czy Fatum, które określano epitetami „pokręcone i dziwaczne”. Z kolei Kobiety brzemienne stały się powodem skandalu nie tyle ze względu na formę, co tematykę, w tamtych czasach uznawaną za niemoralną. W dodatku artysta ustawił je bezpośrednio na posadzce, bez wykorzystania przynależnych rzeźbie cokołów. W okresie paryskim (1914 – 1921) powstało kolejne skandalizujące dzieło –Autoportret. Idę ku słońcu, ukazujące artystę w stroju Adama, kroczącego dumnie z pełnym przekonaniem o swoim wyjątkowym geniuszu.
MRW Źródło: NIEPOKORNY XAWERY DUNIKOWSKI, dostępny w internecie: da_o_xawerym_dunikowskim__na_wystawie_z_okazji_30_lecia_centrum_rzezby_polskiej_w_oronsku___ [dostęp 18.06.2021].
RHnNyMgQBv9ml
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Portret Henryka Szczyglińskiego” i przedstawia portret obejmujący wizerunek mężczyzny od głowy do ud. Szczygliński został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku, o długich włosach i średniej długości koziej bródce. Ubrany jest w długi płaszcz spod którego wystaje apaszka. Szczygliński spogląda się w dół, ręce trzyma w kieszeniach płaszcza. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Portret Szczyglińskiego, w ujęciu do kolan, okazał się dziełem znakomitym i objawieniem niepospolitego talentu. Dunikowski siłą swojego instynktu scala tu w jedną, nierozerwalną wartość przenikliwość psychologiczną, zdolną nadać rysom trudnym, bo regularnym, wyraz charakterystycznej dla nastrojów tej epoki nostalgii, ze swobodą aż do granic pewnej nonszalancji– ujęcia sylwety, a zwartość bryły i jednolitość masy z delikatnością żywej, wrażeniowej „impresjonistycznej” faktury. Te wszystkie wartości - rodem poniekąd z Rodina [czytaj: rodena] - Dunikowski wcieli również w inne portrety z owych lat (…). [ź:] Stopczyk S., Geniusze rzeźby, Warszawa 1991, s. 177 – 178.
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Portret Henryka Szczyglińskiego” i przedstawia portret obejmujący wizerunek mężczyzny od głowy do ud. Szczygliński został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku, o długich włosach i średniej długości koziej bródce. Ubrany jest w długi płaszcz spod którego wystaje apaszka. Szczygliński spogląda się w dół, ręce trzyma w kieszeniach płaszcza. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Portret Szczyglińskiego, w ujęciu do kolan, okazał się dziełem znakomitym i objawieniem niepospolitego talentu. Dunikowski siłą swojego instynktu scala tu w jedną, nierozerwalną wartość przenikliwość psychologiczną, zdolną nadać rysom trudnym, bo regularnym, wyraz charakterystycznej dla nastrojów tej epoki nostalgii, ze swobodą aż do granic pewnej nonszalancji– ujęcia sylwety, a zwartość bryły i jednolitość masy z delikatnością żywej, wrażeniowej „impresjonistycznej” faktury. Te wszystkie wartości - rodem poniekąd z Rodina [czytaj: rodena] - Dunikowski wcieli również w inne portrety z owych lat (…). [ź:] Stopczyk S., Geniusze rzeźby, Warszawa 1991, s. 177 – 178.
Xawery Dunikowski [czytaj: ksawery dunikowski], „Portret Henryka Szczyglińskiego”, 1898 r., Muzeum Narodowe w Krakowie, imnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Portret Henryka Szczyglińskiego, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Kraków, dostępny w internecie: http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX038 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1F8EgKd4OBxG
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Madonna” i przedstawia popiersie młodej kobiety o bardzo długich włosach zaczesanych na plecy. Kobieta ma wysokie czoło oraz długi nos. Spogląda się z neutralnym wyrazem twarz w ziemię. Popiersie stoi na kamiennym podeście. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Jego projekt, który zdobył drugą nagrodę, pozbawiony tradycyjnych atrybutów i oznak świętości, nie przypomina żadnego ze znanych dotąd przedstawień sakralnych, za to wyraźnie nawiązuje do subtelnych figur „Brzemiennych” – Maria również została przedstawiona w całej postaci i w długiej szacie, pochyla głowę i dotyka dłonią serca, wsłuchując się w swoje ciało i w skupieniu oczekując na rozwiązanie, a jej dziewczęca twarz emanuje spokojem. Jest to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych rzeźb Dunikowskiego. [ź:] Barbara Andruszkiewicz, Dział Rzeźby XVI–XIX w., Muzeum Narodowe we Wrocławiu, https://mnwr.pl/madonna-dunikowskiego/
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Madonna” i przedstawia popiersie młodej kobiety o bardzo długich włosach zaczesanych na plecy. Kobieta ma wysokie czoło oraz długi nos. Spogląda się z neutralnym wyrazem twarz w ziemię. Popiersie stoi na kamiennym podeście. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Jego projekt, który zdobył drugą nagrodę, pozbawiony tradycyjnych atrybutów i oznak świętości, nie przypomina żadnego ze znanych dotąd przedstawień sakralnych, za to wyraźnie nawiązuje do subtelnych figur „Brzemiennych” – Maria również została przedstawiona w całej postaci i w długiej szacie, pochyla głowę i dotyka dłonią serca, wsłuchując się w swoje ciało i w skupieniu oczekując na rozwiązanie, a jej dziewczęca twarz emanuje spokojem. Jest to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych rzeźb Dunikowskiego. [ź:] Barbara Andruszkiewicz, Dział Rzeźby XVI–XIX w., Muzeum Narodowe we Wrocławiu, https://mnwr.pl/madonna-dunikowskiego/
Xawery Dunikowski [czytaj: ksawery dunikowski], „Madonna”, 1906 r., Muzeum Narodowe, Wrocław, mnwr.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Madonna, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/madonna-dunikowskiego/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R11w8KVijccPz
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Autoportret. Idę ku słońcu” i przedstawia karykaturalną postać stworzoną z drewna na podobieństwo Dunikowskiego. Postać ma mocno nakreślone mięśnie nóg oraz brzucha, ma dwie twarze – jedną patrzy pod nogi, drugą uniesioną do góry, spoglądającą w niebo. W dłoniach figurka trzyma różnego rodzaju kostki. Za postacią Dunikowskiego widoczna jest czerwono-czarno-zielono-żółta ściana. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) W rozmowie z Wacławem Borowym Dunikowski mówił: "Pękata, krępa figura, mężczyzny, który gramoli się po ziemi. Niech pan zobaczy głowę, te skośne oczka. Podobny? To jest mój autoportret astralny. Taka wizja wewnętrzna, od środka. Synteza tego pędu, który człowiek nosi w sobie" (W. Borowy, "Rozmowa z wielkim rzeźbiarzem. Wśród wspaniałych dzieł Ksawerego Dunikowskiego", "Express Poranny" 1932, nr 50, s. 3) Badacze przypisują rzeźbie wiele znaczeń. Wskazują na treści mające swe źródło w różnych, niejednokrotnie odległych kręgach kulturowych, ich obecność wywodzą z ówczesnego zainteresowania religiami i kultami prehistorycznymi, astrologią, okultyzmem i metafizyką. W kulturze słowiańskiej słońce (pojawiające się w tytule rzeźby) było symbolem odrodzenia, życia. Motyw dwóch twarzy przywodzi na myśl główne bóstwo Słowian – Światowida (Świętowida). Dunikowski sam mówił o inspiracjach sztuką archaiczną i kulturą prasłowiańską. Z tymi tendencjami zetknął się zresztą już podczas studiów artystycznych w Krakowie, a potem także w Paryżu.[ź:]https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1400453
Ilustracja interaktywna prezentuje rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego] pod tytułem „Autoportret. Idę ku słońcu” i przedstawia karykaturalną postać stworzoną z drewna na podobieństwo Dunikowskiego. Postać ma mocno nakreślone mięśnie nóg oraz brzucha, ma dwie twarze – jedną patrzy pod nogi, drugą uniesioną do góry, spoglądającą w niebo. W dłoniach figurka trzyma różnego rodzaju kostki. Za postacią Dunikowskiego widoczna jest czerwono-czarno-zielono-żółta ściana. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) W rozmowie z Wacławem Borowym Dunikowski mówił: "Pękata, krępa figura, mężczyzny, który gramoli się po ziemi. Niech pan zobaczy głowę, te skośne oczka. Podobny? To jest mój autoportret astralny. Taka wizja wewnętrzna, od środka. Synteza tego pędu, który człowiek nosi w sobie" (W. Borowy, "Rozmowa z wielkim rzeźbiarzem. Wśród wspaniałych dzieł Ksawerego Dunikowskiego", "Express Poranny" 1932, nr 50, s. 3) Badacze przypisują rzeźbie wiele znaczeń. Wskazują na treści mające swe źródło w różnych, niejednokrotnie odległych kręgach kulturowych, ich obecność wywodzą z ówczesnego zainteresowania religiami i kultami prehistorycznymi, astrologią, okultyzmem i metafizyką. W kulturze słowiańskiej słońce (pojawiające się w tytule rzeźby) było symbolem odrodzenia, życia. Motyw dwóch twarzy przywodzi na myśl główne bóstwo Słowian – Światowida (Świętowida). Dunikowski sam mówił o inspiracjach sztuką archaiczną i kulturą prasłowiańską. Z tymi tendencjami zetknął się zresztą już podczas studiów artystycznych w Krakowie, a potem także w Paryżu.[ź:]https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1400453
Xawery Dunikowski [czytaj: ksawery dunikowski], „Autoportret. Idę ku słońcu”, 1917 - 1920 r., Muzeum Narodowe, Warszawa, sztukawszczecinie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Autoportret. Idę ku słońcu, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Warszawa, dostępny w internecie: https://www.sztukawszczecinie.pl/mysli-o-sztuce/do-siego-2021-roku/attachment/zrzut-ekranu-2020-12-31-o-12-08-46/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Marcel Duchamp [czytaj: marsel duszą] i inni przedstawiciele Dadaizmu
R6HSx8RVeY7wN
Fotografia przedstawia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] pozującego z profilu na tle białej ściany. Duchamp [czytaj: duszą] został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku o krótkich ciemnych włosach. Jest on lekko uśmiechnięty, zadumany i spogląda przed siebie. Ubrany jest w gruby czarny płaszcz.
Man Ray [czytaj: men rej], Fotografia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą], 1920 – 1921 r., Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale [czytaj: jejl], New Haven [czytaj: niu hewen], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Man Ray, Fotografia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą], Fotografia, Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale, New Haven, dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Man_Ray,_1920-21,_Portrait_of_Marcel_Duchamp,_gelatin_silver_print,_Yale_University_Art_Gallery.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Walter Robinson
Walter RobinsonHistoria sztuki
Dadaiści nie znosili tradycyjnych wartości, które okazały się zakłamane; wojna uświadomiła im, że świat jest absurdalny i pozbawiony celu. Dadaizm wyrażał się poprzez prowokację i absolutnie absurdalne działania. Nie tyle stylem, co zasadniczo antyspołeczną postawą. Dadaiści występowali żarliwie przeciwko sztuce, konsekwentnie wystrzegali się tworzenia dzieł sztuki (także własnych) na rzecz anarchistycznych akcji. Lubili inscenizować prowokujące zdarzenia publiczne, takie jak czytanie nonsensownych wierszy, przedstawienia kabaretowe i pokazy ośmieszające poważne wystawy sztuki.
Robinson II Źródło: Walter Robinson, Historia sztuki, Poznań 2000, s. 183–184.
R2iFqoTes2zvz
Ilustracja interaktywna prezentuje Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] oraz Ulfe Linde przed instalacją artystyczną pod tytułem „Wielka szyba”. Mężczyźni stoją przed szybą, Duchamp pokazuje elementy pracy. Za wielką szybą widoczne są różnego rodzaju rzeczy zawieszone na pałąku – między innymi przedmioty przypominające patelnię i miski. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Duchamp [czytaj: duszą] był dziwną anomalią – artystą który nie wierzył w sztukę. Można powiedzieć jeszcze więcej: nie wierzył w rozum, a nawet wyżycie, i w ramach tej niewiary stworzył dzieła, które dziś nas fascynują. Rzeczywiście (…) Duchamp [czytaj: duszą] wpłynął na nasze stulecie mocniej niż Picasso [czytaj: pikasso] czy Matisse [czytaj: matis]. „Panna młoda rozebrana przez swych kawalerów, jednak” jest niemal anty obrazem mamy tu dwie szklane szyby: górną przeznaczoną dla panny młodej, dolną zaś dla dziewięciu ręcznie wymodelowanych form kawalerów. Pomiędzy panną młodą a kawalerami znajdują się odwieczne nieruchome pręty, które ich dzielą.
[ź:]Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s. 135.
Ilustracja interaktywna prezentuje Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] oraz Ulfe Linde przed instalacją artystyczną pod tytułem „Wielka szyba”. Mężczyźni stoją przed szybą, Duchamp pokazuje elementy pracy. Za wielką szybą widoczne są różnego rodzaju rzeczy zawieszone na pałąku – między innymi przedmioty przypominające patelnię i miski. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Duchamp [czytaj: duszą] był dziwną anomalią – artystą który nie wierzył w sztukę. Można powiedzieć jeszcze więcej: nie wierzył w rozum, a nawet wyżycie, i w ramach tej niewiary stworzył dzieła, które dziś nas fascynują. Rzeczywiście (…) Duchamp [czytaj: duszą] wpłynął na nasze stulecie mocniej niż Picasso [czytaj: pikasso] czy Matisse [czytaj: matis]. „Panna młoda rozebrana przez swych kawalerów, jednak” jest niemal anty obrazem mamy tu dwie szklane szyby: górną przeznaczoną dla panny młodej, dolną zaś dla dziewięciu ręcznie wymodelowanych form kawalerów. Pomiędzy panną młodą a kawalerami znajdują się odwieczne nieruchome pręty, które ich dzielą.
[ź:]Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s. 135.
Marcel Duchamp [czytaj: marsel duszą] i Ulf Linde przed „Wielką szybą”, 1961 r., artmap.com, CC BY 3.0
Źródło: Marcel Duchamp [czytaj: marsel duszą] i Ulf Linde przed „Wielką szybą”, Fotografia, dostępny w internecie: https://artmap.com/modernamuseet/exhibition/marcel-duchamp-ulf-linde-2011 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1MZE4uqXJZ8i
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę autorstwa Man Raya [czytaj: man raja] pod tytułem „Podarunek” , która przedstawia żeliwne żelazko stojące na stopce. Żelazko jest niestandardowe – ma przymocowane do podstawy żelazne gwoździe. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Dadaistyczny stan umysłu wyraźnie się ujawni gdy zestawi się obok siebie podarunek Man Raya. Zwykłe żelazko do prasowania najeżone rzędem gwoździ od spodu z pomysłem Duchampa [duszą] odwrotnego ready-made – użyj Rembrandta jako deski do prasowania.
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980, s. 185.
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę autorstwa Man Raya [czytaj: man raja] pod tytułem „Podarunek” , która przedstawia żeliwne żelazko stojące na stopce. Żelazko jest niestandardowe – ma przymocowane do podstawy żelazne gwoździe. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Dadaistyczny stan umysłu wyraźnie się ujawni gdy zestawi się obok siebie podarunek Man Raya. Zwykłe żelazko do prasowania najeżone rzędem gwoździ od spodu z pomysłem Duchampa [duszą] odwrotnego ready-made – użyj Rembrandta jako deski do prasowania.
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980, s. 185.
Man Ray [czytaj: men rej], „Podarunek”, 1958 r. (replika oryginału z 1921 roku), Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Man Ray, Podarunek, Ready-Made, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/81212 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R9SqvEVQr5Zn3
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę autorstwa Francisa Picabi [czytaj: fransisa pikabi] pod tytułem „Parada miłosna”, która przedstawia różnego rodzaju maszyny połączone ze sobą za pomocą przewodów oraz przegubów. Z lewej strony pracy autor umiesił długą rurę, która w połowie jej długości rozgałęzia się na dwie części, całość została zwieńczona tłumikami. W centrum pracy widoczna jest szara wtyczka, złoty młoteczek oraz długi czarny przegub pod którym znajduje się koło na drewnianym podeście. Z prawej strony znajduje się : pompa stojąca na podłodze, do której przymocowany jest tłok napędzający koło, nad którym znajduje się odwrócony pomarańczowy pachołek. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Picabia [czytaj: pikabia] udoskonalił sposoby prezentowania przedmiotów dadaistycznych w sferze teatralnego gestu. Dadaistyczne „przedmioty” zazwyczaj już ze swej istoty miały charakter przejmujący i często tworzono je wręcz z myślą o rozrywkowych pokazach, które miały służyć publiczności za przynętę. Wykonywane w określonym celu, często różniły się, co do zdumiewająco od tego, co tworzyli w swoich pracowniach.
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980, s. 194.
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę autorstwa Francisa Picabi [czytaj: fransisa pikabi] pod tytułem „Parada miłosna”, która przedstawia różnego rodzaju maszyny połączone ze sobą za pomocą przewodów oraz przegubów. Z lewej strony pracy autor umiesił długą rurę, która w połowie jej długości rozgałęzia się na dwie części, całość została zwieńczona tłumikami. W centrum pracy widoczna jest szara wtyczka, złoty młoteczek oraz długi czarny przegub pod którym znajduje się koło na drewnianym podeście. Z prawej strony znajduje się : pompa stojąca na podłodze, do której przymocowany jest tłok napędzający koło, nad którym znajduje się odwrócony pomarańczowy pachołek. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Picabia [czytaj: pikabia] udoskonalił sposoby prezentowania przedmiotów dadaistycznych w sferze teatralnego gestu. Dadaistyczne „przedmioty” zazwyczaj już ze swej istoty miały charakter przejmujący i często tworzono je wręcz z myślą o rozrywkowych pokazach, które miały służyć publiczności za przynętę. Wykonywane w określonym celu, często różniły się, co do zdumiewająco od tego, co tworzyli w swoich pracowniach.
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980, s. 194.
Francis Picabia [czytaj: fransis pikabia], „Parada miłosna”, 1917 r., kolekcja prywatna, wikiart.org, domena publiczna
Źródło: Francis Picabia, Parada miłosna, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.wikiart.org/en/francis-picabia/love-parade-1917 [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Czarno‑biała fotografia przedstawia Salvadora Dalego [czytaj: sawadora dalego] przykrytego puchatym dwukolorowym kocem i pozującego na tle ściany z kwiecistym wzorem. Dali został sfotografowany jako młody mężczyzna o krótkich, wymodelowanych włosach i z małym cienkim wąsikiem. Na twarzy artysty maluje się delikatny uśmiech, ma lekko zmarszczone brwi i utrzymuje kontakt wzrokowy z widzem.
Portret Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego], 1939 r., kolekcja fotografii Carla Van Vechtena [czytaj: karla wan wechtena] w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org CC BY 3.0
Źródło: Portret Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego], Fotografia, Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, Waszyngton, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Salvador_Dal%C3%AD_1939.jpg [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Maria Rzepińska
Maria RzepińskaSiedem wieków malarstwa europejskiego
Dzięki swej ekscentryczności i atmosferze permanentnego skandalu, jaką umiał stworzyć wokół siebie, jest Dali postacią z wszystkich surrealistów najbardziej znaną szerszej publiczności. Jego sztukę i sposób bycia można określić jako proroctwo. Świetny zręczny rysownik, ma opanowany znakomicie cały zespół klasycznych środków malarskich, włącznie z całą wiedzą optyczno‑perspektywiczną, używa jej w bardzo rozmaitym sensie - obrazy jego bowiem nie zawsze są w założeniu surrealistyczne - zwłaszcza w okresie powojennym.
Rzepinska III Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 463–464.
RyHoRdshpFbLA
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego] pod tytułem „Górskie jezioro” i przedstawia płytkie jezioro, swoim kształtem przypominające rybę, które leży pomiędzy wzgórzami. Odbija się w nim wzgórze znajdujące się za nim, z lewej strony obrazu. Jest ono skaliste, szare, a miejscami – brązowe. Obok jeziora widoczna jest skała, która swoim kształtem przypomina głowę oraz uszy królika. Przy brzegu widoczne są także małe odłamki skalne. Na pierwszym planie, przed jeziorem oraz wzgórzami, znajduje się urwana linia telefoniczna z odłożoną na pałąku słuchawką. Tło stanowi szare niebo z widocznymi z lewej strony małymi, jasnymi chmurami.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Są tu obecne wszystkie najważniejsze właściwości jego stylu dojrzałego: gładko oddane, uproszczone cechy pejzażu równoważone przez epizodyczny, drobiazgowo oddany detal, a także dramatyczne przesunięcie skali świetlista, unifikująca poświata zachodzącego słońca niesie wspomnienie popołudniowego ciepła i zapowiedź wieczornego chłodu. Dziwne zbieżności i niejednoznaczności formy łatwo wpadają w oko, są jednak zagadkowe i zaskakujące. Obiekty pozornie proste do identyfikacji stają się nagle czymś innym. Wszystko to są rutynowe surrealistyczne sztuczki i narzędzia, które w rękach Dalego zyskują wagę i znaczenie wykraczające poza proste chwyty czy dowody zręczności ręki malarza. W tym obrazie jest coś autentycznie niepokojącego. [ź:] Thomson J., Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta [czytaj: kurbeta] do Warhola [czytaj: łorhola], Kraków 2006, s. 204.
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego] pod tytułem „Górskie jezioro” i przedstawia płytkie jezioro, swoim kształtem przypominające rybę, które leży pomiędzy wzgórzami. Odbija się w nim wzgórze znajdujące się za nim, z lewej strony obrazu. Jest ono skaliste, szare, a miejscami – brązowe. Obok jeziora widoczna jest skała, która swoim kształtem przypomina głowę oraz uszy królika. Przy brzegu widoczne są także małe odłamki skalne. Na pierwszym planie, przed jeziorem oraz wzgórzami, znajduje się urwana linia telefoniczna z odłożoną na pałąku słuchawką. Tło stanowi szare niebo z widocznymi z lewej strony małymi, jasnymi chmurami.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Są tu obecne wszystkie najważniejsze właściwości jego stylu dojrzałego: gładko oddane, uproszczone cechy pejzażu równoważone przez epizodyczny, drobiazgowo oddany detal, a także dramatyczne przesunięcie skali świetlista, unifikująca poświata zachodzącego słońca niesie wspomnienie popołudniowego ciepła i zapowiedź wieczornego chłodu. Dziwne zbieżności i niejednoznaczności formy łatwo wpadają w oko, są jednak zagadkowe i zaskakujące. Obiekty pozornie proste do identyfikacji stają się nagle czymś innym. Wszystko to są rutynowe surrealistyczne sztuczki i narzędzia, które w rękach Dalego zyskują wagę i znaczenie wykraczające poza proste chwyty czy dowody zręczności ręki malarza. W tym obrazie jest coś autentycznie niepokojącego. [ź:] Thomson J., Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta [czytaj: kurbeta] do Warhola [czytaj: łorhola], Kraków 2006, s. 204.
Salvador Dali [czytaj: salwador dali], „Górskie jezioro”, 1938 r., Galeria Tate Modern [czytaj: tejt modern], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Salvador Dali, Górskie jezioro, Olej na płótnie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Salvador_Dal%C3%AD_1939.jpg [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R8hJp45Gbt0FI
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego] pod tytułem „Portret Picassa” [czytaj: pikassa], który przedstawia karykaturalną wizję Pabla Picasso [czytaj pabla pikasso]. Nad podobizną artysty lewitują kamienne płyty, a sama postać zamiast oczu ma dziury przez który wystaje hak wystający z nosa. Na wysokości karku postać ma dziurę, przez którą wystaje rękojeść długiej łyżki, na której znajduje się miniaturowa lutnia. Nieco niżej widoczny jest rozlewający się złoty materiał na kamiennym fragmencie popiersia. U dołu, z prawej strony widnieje napis: PICASSO [czytaj: pikasso]. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Wszystko to, co pokazuje w swych obrazach jest cielesne substancjonalne, dotykalne, ale często substancje rzeczy zostają zamienione w sposób perwersyjny: zegarki stają się miękkie jak naleśniki, łyżka wydłuża się, elastyczna jak naciągnięta guma, ciało staje się twarde jak z blachy; konsekwentna i ekscentryczna autoreklama prowadzona przez Salvadora Dali [czytaj: salwadora dali] długo była uważana za chwyt dosyć tani. Ostatnio jednak znajduje wielu naśladowców, a gloryfikacja osoby artysty stała się czymś w rodzaju instytucji usankcjonowanej.
[ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 464.
Ilustracja interaktywna prezentuje obraz autorstwa Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego] pod tytułem „Portret Picassa” [czytaj: pikassa], który przedstawia karykaturalną wizję Pabla Picasso [czytaj pabla pikasso]. Nad podobizną artysty lewitują kamienne płyty, a sama postać zamiast oczu ma dziury przez który wystaje hak wystający z nosa. Na wysokości karku postać ma dziurę, przez którą wystaje rękojeść długiej łyżki, na której znajduje się miniaturowa lutnia. Nieco niżej widoczny jest rozlewający się złoty materiał na kamiennym fragmencie popiersia. U dołu, z prawej strony widnieje napis: PICASSO [czytaj: pikasso]. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Wszystko to, co pokazuje w swych obrazach jest cielesne substancjonalne, dotykalne, ale często substancje rzeczy zostają zamienione w sposób perwersyjny: zegarki stają się miękkie jak naleśniki, łyżka wydłuża się, elastyczna jak naciągnięta guma, ciało staje się twarde jak z blachy; konsekwentna i ekscentryczna autoreklama prowadzona przez Salvadora Dali [czytaj: salwadora dali] długo była uważana za chwyt dosyć tani. Ostatnio jednak znajduje wielu naśladowców, a gloryfikacja osoby artysty stała się czymś w rodzaju instytucji usankcjonowanej.
[ź:] Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 464.
Salvador Dali, „Portret Picassa [czytaj: pikassa]”, 1947 r., Fundacja Gala‑Salvador Dalí [czytaj: gala‑salwador dali], Girona [czytaj: żirona], Hiszpania, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Pablo Picasso, „Portret Picassa [czytaj: pikassa]”, Olej na płótnie, Fundacja Gala-Salvador Dalí, Girona, dostępny w internecie: https://nl.pinterest.com/pin/520447300660341393/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RXzMfDQ3MWKuX
Plakat z filmu „Pies Andaluzyjski” przedstawia dwie osoby – mężczyznę oraz kobietę. Postać męska jest ukryta, widoczny jest tylko fragment torsu oraz dłonie. Kobieta została przedstawiona w pozycji siedzącej – jest przetrzymywana przez mężczyznę. Jedną dłonią zakrywa jej usta, drugą rozszerza gałkę oczną. Dodatkowo na ilustracji zamieszczony został interaktywny punkt: 1. Dali upatrywał w swym drobiazgowym, iluzjonistycznym realizmie rodzaj anty sztuki, wolnej od założeń plastycznych i innych “. (…) Przez kilka kolejnych lat stawiał przed surrealizmem coraz to nowe cele, nie tylko w malarstwie, lecz także w innych dziedzinach swej działalności, na przykład w filmie („Pies andaluzyjski” nakręcony wspólnie z Bunuelem w roku 1929).
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa, 1980 r., s. 217.
Plakat z filmu „Pies Andaluzyjski” przedstawia dwie osoby – mężczyznę oraz kobietę. Postać męska jest ukryta, widoczny jest tylko fragment torsu oraz dłonie. Kobieta została przedstawiona w pozycji siedzącej – jest przetrzymywana przez mężczyznę. Jedną dłonią zakrywa jej usta, drugą rozszerza gałkę oczną. Dodatkowo na ilustracji zamieszczony został interaktywny punkt: 1. Dali upatrywał w swym drobiazgowym, iluzjonistycznym realizmie rodzaj anty sztuki, wolnej od założeń plastycznych i innych “. (…) Przez kilka kolejnych lat stawiał przed surrealizmem coraz to nowe cele, nie tylko w malarstwie, lecz także w innych dziedzinach swej działalności, na przykład w filmie („Pies andaluzyjski” nakręcony wspólnie z Bunuelem w roku 1929).
[ź:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa, 1980 r., s. 217.
Plakat do filmu „Pies andaluzyjski” (na plakacie scena z filmu), 1929 r., moviepostershop.com, CC BY 3.0
Źródło: Pies andaluzyjski, Plakat, dostępny w internecie: https://www.moviepostershop.com/an-andalusian-dog-movie-poster-1929/GI1428 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Czarno‑biała fotografia przedstawia Rene Magritte [czytaj: rene magrit], który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o krótkich siwych włosach zaczesanych do tyłu i pogodnym wyrazie twarzy. Magritte [czytaj: magrit] uśmiecha się, ma lekko zmrużone oczy. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Ubrany jest w kraciastą marynarkę, czarny krawat oraz białą koszulę. Stoi w pomieszczeniu, w tle widać okno.
Duane Michals [czytaj: dłejn majkels], Fotografia Rene Magritte [czytaj: rene magrit], Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Duane Michals, Rene Magritte [czytaj: rene magrit], Fotografia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/3692 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Zofia Sawicka
Zofia SawickaMistrzowie sztuki nowoczesnej. René Magritte.
Obrazy Magritte’a [czytaj: magrita] mają wojnę argumentów, poddają w wątpliwość obiegowe pojęcie o świecie, o związku między przedmiotem namalowanym i rzeczywistym, wywołują nieprzewidziane analogie, łączą też obok siebie przedmioty nic ze sobą nie mające wspólnego w rozmyślanie wytworzonej atmosfery martwo ty, w której dokonuje się powolny proces ich integracji. Jeden z najbardziej oryginalnych przedstawicieli nurtu surrealistycznego w malarstwie. Jego obrazy, zbudowane z pozornie realistycznych elementów w zaskakujących konfiguracjach, stanowią przewrotną grę z percepcją widza. Płótna pełne ptaków, chmur i meloników przypominają rebusy, intelektualne zagadki. René Magritte [czytaj: rene magrit] nie podawał jednak klucza do swojej twórczości, nie godził się także na interpretację psychoanalityczną. Najbliżej było mu do filozofii absurdu. Chciał, aby jego sztuka stanowiła „opis myśli absolutnej, to znaczy myśli, której sens jest nierozpoznawalny, tak samo jak sens świata”.
Sawicka Źródło: Zofia Sawicka, Mistrzowie sztuki nowoczesnej. René Magritte., Warszawa 2010, s. 3.
R19855achKxMt
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Zwiastowanie” i przedstawia czarny monolit, na którym umieszczone zostały czarne sfery kuliste. Na tle monolitu stoi biała perforowana ściana oraz dwie wysokie kolumny kształtem przypominające pionki. Nieco niżej widoczne są skały oraz drzewa. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Zagadkowe wydają nam się pozbawione życia twarze ze wzrokiem zwróconym do wewnątrz, twarze bez oczu, ludzie bez twarzy, wyjęte ze swojego codziennego kontekstu przedmioty, których antropomorfizm wyrażony jest nie przez deformację zewnętrzną, lecz przez sytuację w jakiej zostały ukazane. Oto – obrosła w wielorakie kanony ikonograficzne, symboliczna nieomal dla kultury chrześcijańskiej – scena „Zwiastowania”. U Magritte’a odgrywają ją dwie balaskowate figury wobec wyrastającej i przetykanej rozciętymi równikowo kulami formy. [ź:] Anna Rottenberg, Magritte, malarstwo, Mała Encyklopedia Sztuki, Warszawa 1976, s. 4.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Zwiastowanie” i przedstawia czarny monolit, na którym umieszczone zostały czarne sfery kuliste. Na tle monolitu stoi biała perforowana ściana oraz dwie wysokie kolumny kształtem przypominające pionki. Nieco niżej widoczne są skały oraz drzewa. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Zagadkowe wydają nam się pozbawione życia twarze ze wzrokiem zwróconym do wewnątrz, twarze bez oczu, ludzie bez twarzy, wyjęte ze swojego codziennego kontekstu przedmioty, których antropomorfizm wyrażony jest nie przez deformację zewnętrzną, lecz przez sytuację w jakiej zostały ukazane. Oto – obrosła w wielorakie kanony ikonograficzne, symboliczna nieomal dla kultury chrześcijańskiej – scena „Zwiastowania”. U Magritte’a odgrywają ją dwie balaskowate figury wobec wyrastającej i przetykanej rozciętymi równikowo kulami formy. [ź:] Anna Rottenberg, Magritte, malarstwo, Mała Encyklopedia Sztuki, Warszawa 1976, s. 4.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Zwiastowanie”, 1930 r., Galeria Tate Modern [czytaj: tejt modern], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Zwiastowanie, Olej na płótnie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/magritte-the-annunciation-t04367 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RWYWEgVdP0gqE
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Trwanie zasztyletowane” i przedstawia wnętrze pomieszczenia, w którym stoi kominek, z którego wylatuje lokomotywa parowa. Nad kominkiem widoczne jest lustro, dwa świeczniki i stojący pomiędzy nimi zegar wskazujący godzinę 8:05. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Rehabilitacja przedmiotu Magritte’a [czytaj: rene magrit] polegała na wyrwaniu danego obiektu z jego zwykłego kontekstu. Dzięki temu „efektowi wyobcowania” rzeczy zaczynały żyć własnym życiem, nabierać nowych, zagadkowych znaczeń. Malarz często igrał ze skalą – jak w obrazie „Trwanie zasztyletowane” (1939), na którym miniaturowy pociąg dojeżdża wprost z kominka (…).
[ź:] Sawicka Z., Mistrzowie sztuki nowoczesnej. René Magritte. [czytaj: rene magrit], Warszawa 2010, s. 11.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Trwanie zasztyletowane” i przedstawia wnętrze pomieszczenia, w którym stoi kominek, z którego wylatuje lokomotywa parowa. Nad kominkiem widoczne jest lustro, dwa świeczniki i stojący pomiędzy nimi zegar wskazujący godzinę 8:05. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Rehabilitacja przedmiotu Magritte’a [czytaj: rene magrit] polegała na wyrwaniu danego obiektu z jego zwykłego kontekstu. Dzięki temu „efektowi wyobcowania” rzeczy zaczynały żyć własnym życiem, nabierać nowych, zagadkowych znaczeń. Malarz często igrał ze skalą – jak w obrazie „Trwanie zasztyletowane” (1939), na którym miniaturowy pociąg dojeżdża wprost z kominka (…).
[ź:] Sawicka Z., Mistrzowie sztuki nowoczesnej. René Magritte. [czytaj: rene magrit], Warszawa 2010, s. 11.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Uwięziony w czasie", 1938 r., Instytut Sztuki, Chicago, Stany Zjednoczone, wikioo.org, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Trwanie zasztyletowane, Olej na płótnie, Instytut Sztuki, Chicago, dostępny w internecie: https://wikioo.org/pl/paintings.php?refarticle=5ZKEMD&titlepainting=Time%20transfixed&artistname=Rene%20Magritte [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RR2U7fA5RakcD
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Dekalkomania” i przedstawia widok na chmury oraz brązową kotarę, spod której rozciąga się widok na morze. Z lewej strony obrazu widoczna jest postać mężczyzny stojącego do widza plecami. Ma on na głowie czarny melonik, ubrany jest w czarną marynarkę. Z prawej strony znajduje się wycięty kontur człowieka z lewej strony, tworzący widok na morze. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Niektóre motywy wielokrotnie powracają w dziełach Magritte [czytaj: magrit] we wciąż nowych zestawieniach. Te stałe elementy, zawsze oddane w sposób niezwykle realistyczny, pochodzą z najróżniejszych porządków. Są tu widoki zapamiętane przez malarza z dzieciństwa, np. balon lotniczy (jeden z nich spadł kiedyś na dom rodziny Magritte’ów [czytaj: magritów]), czy postać Fantomasa. Obiekty zarówno ze świata natury: chmury, ptaki i skały, jak i kultury: fragmenty marmurowych torysów, trąby, okrągłe blaszane dzwonki, a także przedmioty codziennego użytku: fajka i świeca. Nieustannie powraca również twarz żony artysty, Giorgette Magritte [czytaj: żorżet magrit] – jak sam przyznawał, nadawał jej rysy wszystkim postaciom kobiecym na swych płótnach. Chyba najbardziej rozpoznawalnym motywem w twórczości Magritte’a [czytaj: magrita] jest melonik. Sam malarz bardzo często pokazywał się w takim nakryciu głowy.
[ź:] Sawicka Z., Mistrzowie sztuki nowoczesnej. Rene Magritte., Warszawa 2010, s. 4.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Rene Magritte [czytaj: rene magrit] pod tytułem „Dekalkomania” i przedstawia widok na chmury oraz brązową kotarę, spod której rozciąga się widok na morze. Z lewej strony obrazu widoczna jest postać mężczyzny stojącego do widza plecami. Ma on na głowie czarny melonik, ubrany jest w czarną marynarkę. Z prawej strony znajduje się wycięty kontur człowieka z lewej strony, tworzący widok na morze. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Niektóre motywy wielokrotnie powracają w dziełach Magritte [czytaj: magrit] we wciąż nowych zestawieniach. Te stałe elementy, zawsze oddane w sposób niezwykle realistyczny, pochodzą z najróżniejszych porządków. Są tu widoki zapamiętane przez malarza z dzieciństwa, np. balon lotniczy (jeden z nich spadł kiedyś na dom rodziny Magritte’ów [czytaj: magritów]), czy postać Fantomasa. Obiekty zarówno ze świata natury: chmury, ptaki i skały, jak i kultury: fragmenty marmurowych torysów, trąby, okrągłe blaszane dzwonki, a także przedmioty codziennego użytku: fajka i świeca. Nieustannie powraca również twarz żony artysty, Giorgette Magritte [czytaj: żorżet magrit] – jak sam przyznawał, nadawał jej rysy wszystkim postaciom kobiecym na swych płótnach. Chyba najbardziej rozpoznawalnym motywem w twórczości Magritte’a [czytaj: magrita] jest melonik. Sam malarz bardzo często pokazywał się w takim nakryciu głowy.
[ź:] Sawicka Z., Mistrzowie sztuki nowoczesnej. Rene Magritte., Warszawa 2010, s. 4.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Dekalkomania”, 1966 r., Centrum Pompidou [czytaj: pompidu], Paryż, Francja, mutualart.com, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Dekalkomania, Olej na płótnie, Centrum Pompidou, Paryż, dostępny w internecie: https://www.mutualart.com/Artwork/Decalcomanie-PM--Decalcomania-/9F565875835238EB [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Artysci_informelu_i_malarstwa_akcji
Artyści informelu i malarstwa akcji
RUBLB35jWz9Z9
Fotografia przedstawia Jacksona Pollocka [czytaj: dżekson polok] w trakcie pracy. Artysta został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich włosach. Ubrany jest w pobrudzone od farby ubrania robocze. Pollock [czytaj: polok] jest skupiony na pracy, w ustach ma palącego się papierosa. Za pomocą pędzla nakłada farbę na duży arkusz płótna.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok] podczas pracy w swoim studio, 1949 r., reddit.com, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock podczas pracy w swoim studio, Fotografia, dostępny w internecie: https://www.reddit.com/r/OldSchoolCool/comments/e28uk9/jackson_pollock_1950/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Maria Rzepińska
Maria RzepińskaSiedem wieków malarstwa europejskiego
Rozróżnienie formy i koloru staje się tu nieistotne, tzw. rysunek praktycznie nie istnieje, a jeśli w ogóle można tu mówić o formie, to jest ona wyznaczona tylko pociągnięciem pędzla czy chlapnięciem farby. Tak powstał taszyzmTaszyzmtaszyzm (od „tache” [czytaj: tasze] – plama), zwany też malarstwem gestualnym albo informelInformelinformel, kładący nacisk na czysty odruch, instynkt, spontaniczność. Ta praktyka malarska odbiegła już bardzo daleko od zasad twórczych Kandinsky’ego [czytaj: Kandinskiego], dla którego sztuka zawsze była świadomym porządkowaniem elementów.
Rzepinska IV Źródło: Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 456.
R2fwl1sLACJFy
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Jacksona Pollocka pod tytułem „Białe światło” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie znajduje się duża liczba kolorów, między innymi: żółty, biały, szary, zielony, czerwony. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Jednym z aspektów twórczości Pollocka [czytaj: poloka] będącym źródłem największego oburzenia publiczności był jego chaotyczny, pospieszny i niezamierzony charakter. Wydawało się, że jest to malarstwo niekontrolowane, wytwór rozpasany i gestykulacji, gdzie malarz, niesiony przez rzekę emocji nie przejmuje się znajomością warsztatu ani historią szkoły podróbką. Jednak rodzenie się jego dzieł nie ma nic wspólnego z racjonalnym i niekontrolowanym transem, i może być rozumiane tylko jako akt zgodny z normami i konwencjami malarskiej praktyki, którą artysta dobrze znał. To dzieło wpisujące się w ciągły dialog między początkami, etapami pośrednimi jego własnej twórczości i świadomie podejmowanymi decyzjami estetycznymi.
[ź:] Bolanos Atienza, M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 204.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Jacksona Pollocka pod tytułem „Białe światło” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie znajduje się duża liczba kolorów, między innymi: żółty, biały, szary, zielony, czerwony. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Jednym z aspektów twórczości Pollocka [czytaj: poloka] będącym źródłem największego oburzenia publiczności był jego chaotyczny, pospieszny i niezamierzony charakter. Wydawało się, że jest to malarstwo niekontrolowane, wytwór rozpasany i gestykulacji, gdzie malarz, niesiony przez rzekę emocji nie przejmuje się znajomością warsztatu ani historią szkoły podróbką. Jednak rodzenie się jego dzieł nie ma nic wspólnego z racjonalnym i niekontrolowanym transem, i może być rozumiane tylko jako akt zgodny z normami i konwencjami malarskiej praktyki, którą artysta dobrze znał. To dzieło wpisujące się w ciągły dialog między początkami, etapami pośrednimi jego własnej twórczości i świadomie podejmowanymi decyzjami estetycznymi.
[ź:] Bolanos Atienza, M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 204.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok], „Białe światło”, 1954 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej, MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock, Białe światło, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/79481 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R16D3upzsGCqJ
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Jacksona Pollocka [czytaj: dżeksona poloka] pod tytułem „Lawendowa mgła” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie dominują ciemne barwy – szary, czarny, brązowy oraz biały. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Krytyk Harold Rosenberg pisał o twórczości Pollocka [czytaj: poloka] jako o wyzwoleniu przyniesionym malarstwu: “To co działo się na płótnie, to nie było już przedstawienie, a wydarzenie (…) Gest w malarstwie stał się gestem wyzwolenia dla wartości zarówno politycznych, estetycznych, jak i moralnych.
[ź:] Anna Śmiechowska, Mistrzowie sztuki nowoczesnej. Jackson Pollock</span] [czytaj: dżekson polok], Warszawa 2010, s. 14.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Jacksona Pollocka [czytaj: dżeksona poloka] pod tytułem „Lawendowa mgła” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie dominują ciemne barwy – szary, czarny, brązowy oraz biały. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Krytyk Harold Rosenberg pisał o twórczości Pollocka [czytaj: poloka] jako o wyzwoleniu przyniesionym malarstwu: “To co działo się na płótnie, to nie było już przedstawienie, a wydarzenie (…) Gest w malarstwie stał się gestem wyzwolenia dla wartości zarówno politycznych, estetycznych, jak i moralnych.
[ź:] Anna Śmiechowska, Mistrzowie sztuki nowoczesnej. Jackson Pollock</span] [czytaj: dżekson polok], Warszawa 2010, s. 14.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok], „Lawendowa mgła” (Numer 1), 1950 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock, Lawendowa mgła (Numer 1), Olej na płótnie, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://www.newsweek.pl/historia/nr-1-czyli-lawendowa-mgla/xt7xgr7 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RElwul28fnai2
Fotografia przedstawia Willema de Kooninga, który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o długich siwych włosach. Ubrany jest w jeansowe [czytaj: dżinsowe] spodnie na szelkach i białą koszulę. Artysta jest uśmiechnięty i spokojnie patrzy się w kierunku obiektywu.
Robert Mapplethorpe [czytaj: robert mapeltorp] (fot.), Fotografia Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga], 1986 r., Galeria Tate [czytaj: tejt], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Robert Mapplethorpe, Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga], Fotografia, Galeria Tate, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/mapplethorpe-willem-de-kooning-ar00148 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Maria Bolaños Atienza
Maria Bolaños AtienzaJak czytać sztukę
Obraz to huragan materii. To wielkie odkrycie tego artysty: swobodne i otwarte malarstwo o szybkich i niespójnych liniach, z nerwowym rytmem widocznym w szybkich pociągnięć pędzla, w szorowaniu nim po powierzchni. Bezkształtne plamy; załamane tony; wstawki i eksplozje koloru, który miesza się i nigdy nie jest wyraźnie zdefiniowany; widoczne ślady po pędzlu, szpatułce, ręce czy szmacie – to wszystko ukazuje, jak malarz wciąż osuwa się w stronę abstrakcji (Ruth’s Zowie [czytaj: ruts zołi], 1957). Nasycenie i gęstość kolorów też są nierówne: gdzieniegdzie farba jest nałożona grubą warstwą, gdzie indziej jest jej tak mało, że widać fakturę płótna. Dla de Kooninga [czytaj: de kooniga] najważniejsze są kolory nieistotnych przedmiotów wokół: błękit starej zasłony, czerwieni paczki papierosów, szerokość ściany. (…)
Bolanos III Źródło: Maria Bolanos Atienza, Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 208.
RU40DWMdPi9Ms
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga] pod tytułem „Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi] i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której farba została naniesiona grubymi warstwami na płótno. Farba nanoszona była pionowo, poziomo raz pod skosem. Na obrazie można wyróżnić kolory: biały, zielony, niebieski, żółty, czerwony oraz czarny. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) Prawie nie ma rysunku, ponieważ czarne linie są tak szerokie i niezależne, że nie tworzą konturu, lecz malują ciemne plamy, wybijające się wśród kolorowych. Malarz stara się, by powierzchnia pozostała wilgotna podczas pracy, czasem bardzo długo. Poddaje dzieło ciągłym przeróbkom Używa wielkiej baterii pędzli, szczotek używanych przez malarzy pokojowych i szpachli. Czasami strumień kolor znika pod plątaniną różnokolorowych smug: to efekt, który twórca uzyskuje, przyklejając na powierzchni papier, który potem oderwie – dzięki temu zanikną linie.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 208.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga] pod tytułem „Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi] i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której farba została naniesiona grubymi warstwami na płótno. Farba nanoszona była pionowo, poziomo raz pod skosem. Na obrazie można wyróżnić kolory: biały, zielony, niebieski, żółty, czerwony oraz czarny. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) Prawie nie ma rysunku, ponieważ czarne linie są tak szerokie i niezależne, że nie tworzą konturu, lecz malują ciemne plamy, wybijające się wśród kolorowych. Malarz stara się, by powierzchnia pozostała wilgotna podczas pracy, czasem bardzo długo. Poddaje dzieło ciągłym przeróbkom Używa wielkiej baterii pędzli, szczotek używanych przez malarzy pokojowych i szpachli. Czasami strumień kolor znika pod plątaniną różnokolorowych smug: to efekt, który twórca uzyskuje, przyklejając na powierzchni papier, który potem oderwie – dzięki temu zanikną linie.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 208.
Willem de Kooning [czytaj: wilem de kónig], „Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi], 1957 r., The Ovitz Family Collection, Los Angeles, Stany Zjednoczone, leannegoebel.com, CC BY 3.0
Źródło: Willem de Kooning, „Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi], Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://leannegoebel.com/2011/07/29/patrick-mcfarlin-at-goodwin-fine-art-in-denver/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rxi2DwvSklIq7
Fotografia przedstawia Franza Kline [czytaj: franca kline], który został sportretowany na tle białej ściany. Kline to mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości włosach zaczesanych na lewo i małym wąsie, ubrany jest w spodnie robocze, poszarpaną koszulkę. Kline ma neutralny wyraz twarzy i ze spokojem spogląda w obiektyw aparatu.
Walter Auerbach [czytaj: walter ałerbach], fotografia Franza Kline [czytaj: franca kline], ok. 1960 r., aaa.si.edu, CC BY 3.0
Źródło: Walter Auerbach, fotografia Franza Kline [czytaj: franca kline], Fotografia, dostępny w internecie: https://www.aaa.si.edu/collections/items/detail/franz-kline-4645 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RAzXAggLUUccG
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło autorstwa Franza Kline pod tytułem „Mahoning” i przedstawia białe tło, na które naniesione zostały grube pasy czarnej farby. Farba nanoszona była poziomo oraz ze skosu. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. „Mahoning” to doskonały przykład najwyższych osiągnięć. Kompozycje zbudowana została grubymi, czarnymi pociągnięciami pędzla na białym tle, ale stwierdzenie takie tylko z grubsza sygnalizuje naturę tego złożonego subtelnego dzieła artysta wprowadza nas w misterium, które można by nazwać tajemnicą kształtu: przedmiot istnieje lub myśli dzięki talentowi artysty – może zaistnieć, i to budzi w nas radość. Kline powiedział, że ostatecznym sprawdzianem wartości obrazu jest to, czy uczucia artysty stają się zrozumiałe.
[ź]: Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s. 242.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło autorstwa Franza Kline pod tytułem „Mahoning” i przedstawia białe tło, na które naniesione zostały grube pasy czarnej farby. Farba nanoszona była poziomo oraz ze skosu. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. „Mahoning” to doskonały przykład najwyższych osiągnięć. Kompozycje zbudowana została grubymi, czarnymi pociągnięciami pędzla na białym tle, ale stwierdzenie takie tylko z grubsza sygnalizuje naturę tego złożonego subtelnego dzieła artysta wprowadza nas w misterium, które można by nazwać tajemnicą kształtu: przedmiot istnieje lub myśli dzięki talentowi artysty – może zaistnieć, i to budzi w nas radość. Kline powiedział, że ostatecznym sprawdzianem wartości obrazu jest to, czy uczucia artysty stają się zrozumiałe.
[ź]: Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s. 242.
Franz Kline [czytaj: franc kline], „Mahoning”, 1956 r., Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney [czytaj: łitnej], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, whitneymedia.org, CC BY 3.0
Źródło: Franz Kline, Mahoning, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://whitney.org/collection/works/1997 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R2urUNoT2np0i
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło autorstwa Franza Kline [czytaj: franca kline] pod tytułem „Zygfryd” i przedstawia czarne i białe plamy o nieregularnym kształcie. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Kiedy Kline osiągnął dojrzałość artystyczną odczuł potrzebę łagodzenia konfrontacyjnego charakteru swych dzieł. Zaczął się wy nich czasem pojawiać kolor - tutaj artysta wprowadził szarość. Tytuł „Zygfryd “odnosi się do opery Wagnera „Pierścień Nibelunga „ wspaniałe, majestatyczne płótno emanuje właściwą jej atmosferą zatraty. Nie dostrzegamy tu już jednak czytelnych przeciwstawień; obraz jest bardziej wieloznaczny i złożony niż wcześniejsze prace Kline. [ź:] Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s.242.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło autorstwa Franza Kline [czytaj: franca kline] pod tytułem „Zygfryd” i przedstawia czarne i białe plamy o nieregularnym kształcie. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Kiedy Kline osiągnął dojrzałość artystyczną odczuł potrzebę łagodzenia konfrontacyjnego charakteru swych dzieł. Zaczął się wy nich czasem pojawiać kolor - tutaj artysta wprowadził szarość. Tytuł „Zygfryd “odnosi się do opery Wagnera „Pierścień Nibelunga „ wspaniałe, majestatyczne płótno emanuje właściwą jej atmosferą zatraty. Nie dostrzegamy tu już jednak czytelnych przeciwstawień; obraz jest bardziej wieloznaczny i złożony niż wcześniejsze prace Kline. [ź:] Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017, s.242.
Franz Kline [czytaj: franc kline], „Zygfryd”, 1958 r., Muzeum Sztuki Carnegie [czytaj: karnedż], Pittsburg [czytaj: pitsburg], Pensylwania, Stany Zjednoczone, collection.cmoa.org, CC BY 3.0
Źródło: Franz Kline, Zygfryd, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Carnegie, Pittsburg, dostępny w internecie: https://collection.cmoa.org/objects/38e39227-dffc-487a-9c09-296fca72c497 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Mark_Rothko
Mark Rothko [czytaj: mark rotko]
R1ZCbXNq6E2NP
Fotografia przedstawia Marka Rothko [czytaj: rotko], który został sportretowany na tle ciemnej ściany. Rothko [czytaj: rotko] to mężczyzna w średnim wieku, ubrany w ciemną marynarkę oraz ciemną koszulę w cienkie paski. Na nosie ma okulary z okrągłymi oprawkami. Artysta jest zamyślony, patrzy w lewą stronę. W lewej dłoni trzyma papierosa, ma lekko otwarte usta, z których wydobywa się dym papierosowy.
Rudy Burckhardt [czytaj: rudi berkhart], Fotografia Marka Rothko [czytaj: marka rotko], 1960 r., Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Rudy Buckhardt, Fotografia Marka Rothko [czytaj: marka rotko], Fotografia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/5047 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Jon Thompson
Jon ThompsonJak czytać malarstwo współczesne. Od Couberta do Warhola
Marta Rothko najlepiej opisywać jako malarza religijnego albo jeszcze lepiej – mistycznego. (…) Idea malarstwa jako medium, które mogłoby czerpać z jakiegoś rodzaju uniwersalnej energii symbolicznej, jest obecna w twórczości Rothki od samego początku.
Thompson Źródło: Jon Thompson, Jak czytać malarstwo współczesne. Od Couberta do Warhola, Kraków 2006, s. 256.
R1GaZe2rvvvk5
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] pod tytułem „Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura” i przedstawia trzy prostokąty. Pierwszy największy ma kolor pomarańczowo-czerwony i stanowi tło, drugi to purpurowy, który znajduje się na górze dzieła, trzeci i najmniejszy prostokąt ma kolor żółty, znajduje się na dole dzieła, pod purpurowym prostokątem. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Płótna Rothko [czytaj: rotko], z ich tajemniczym blaskiem i kosmicznymi wizjami pustki, mówią o poszukiwaniu początku, wysublimowanego uczucia towarzyszącego pierwszej kreacji. Wszystko to w ramach tzw. romantycznej tradycji północy. Wizjonerski duch autora, miłość do klasycznych i judeochrześcijańskich mitów pobrzmiewa w tym niematerialnym obrazie, i nie sposób odróżnić, czy chodzi o tajemnicze istnienie czegoś, czy o całkowite zanegowanie tej obecności. Horyzontalny podział nawiązuje do pierwszej rozdzielenie nieba i ziemi, a świetliste pola to być może odwołanie do elementarnej energii słonecznej.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 212.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] pod tytułem „Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura” i przedstawia trzy prostokąty. Pierwszy największy ma kolor pomarańczowo-czerwony i stanowi tło, drugi to purpurowy, który znajduje się na górze dzieła, trzeci i najmniejszy prostokąt ma kolor żółty, znajduje się na dole dzieła, pod purpurowym prostokątem. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Płótna Rothko [czytaj: rotko], z ich tajemniczym blaskiem i kosmicznymi wizjami pustki, mówią o poszukiwaniu początku, wysublimowanego uczucia towarzyszącego pierwszej kreacji. Wszystko to w ramach tzw. romantycznej tradycji północy. Wizjonerski duch autora, miłość do klasycznych i judeochrześcijańskich mitów pobrzmiewa w tym niematerialnym obrazie, i nie sposób odróżnić, czy chodzi o tajemnicze istnienie czegoś, czy o całkowite zanegowanie tej obecności. Horyzontalny podział nawiązuje do pierwszej rozdzielenie nieba i ziemi, a świetliste pola to być może odwołanie do elementarnej energii słonecznej.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 212.
Mark Rothko [czytaj: mark rotko], „Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura”, 1954 r., kolekcja prywatna, andreyavivaldi.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: http://www.andreyavivaldi.com/HSAC_2011/COLOR/COLOR_IMAGES/EXAMPLES/rothko2.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RZrSPI8hljFvf
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] pod tytułem „Cztery ciemności w czerwieni” przedstawia cztery poziome pasy dzielące obraz na cztery części. Od góry: ciemny, borodowy pasek, czarny pas, bordowy pas, oraz jasno czerwone tło, na którym znajduje się bordowy prostokąt. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Niosąca silny ładunek emocjonalny oś między czernią, brązem i czerwienią jest jedną z wielu osi często przez niego używanych. (…) To bardzo trudny zestaw barw, wymagający absolutnej kontroli nad temperaturą koloru, jeżeli nie ma zabrzmieć chropawo czy przesadnie. Rothko [czytaj: rotko] radzi sobie z nim z ogromną zręcznością, subtelnością i widoczną swobodą. Czerwone pole, na którym unoszą się cztery ciemne formy, jest wpierw czerwienią karmazynową, następnie oranżem, a potem brązem. Kształty romboidalne kompensują te przesunięcia. Najbliżej dolnej do brzegu płótna jest nieco przyczerniony karmazyn. Duży obszar czerni jest wpierw zacieniony błękitem, a potem zielenią. Wreszcie, wciśnięty u góry płótna wąski pasek raczej nieokreślonego brunatnoczerwonego brązu zdaje się utrzymywać na miejscu całą resztą.
[ź:] Thomson J., Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta do Warhola, Kraków 2006, s. 257.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] pod tytułem „Cztery ciemności w czerwieni” przedstawia cztery poziome pasy dzielące obraz na cztery części. Od góry: ciemny, borodowy pasek, czarny pas, bordowy pas, oraz jasno czerwone tło, na którym znajduje się bordowy prostokąt. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Niosąca silny ładunek emocjonalny oś między czernią, brązem i czerwienią jest jedną z wielu osi często przez niego używanych. (…) To bardzo trudny zestaw barw, wymagający absolutnej kontroli nad temperaturą koloru, jeżeli nie ma zabrzmieć chropawo czy przesadnie. Rothko [czytaj: rotko] radzi sobie z nim z ogromną zręcznością, subtelnością i widoczną swobodą. Czerwone pole, na którym unoszą się cztery ciemne formy, jest wpierw czerwienią karmazynową, następnie oranżem, a potem brązem. Kształty romboidalne kompensują te przesunięcia. Najbliżej dolnej do brzegu płótna jest nieco przyczerniony karmazyn. Duży obszar czerni jest wpierw zacieniony błękitem, a potem zielenią. Wreszcie, wciśnięty u góry płótna wąski pasek raczej nieokreślonego brunatnoczerwonego brązu zdaje się utrzymywać na miejscu całą resztą.
[ź:] Thomson J., Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta do Warhola, Kraków 2006, s. 257.
Mark Rothko [czytaj: mark rotko], „Cztery ciemności w czerwieni”, 1958 r., Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney [czytaj: łitnej], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, tumblr.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Cztery ciemności w czerwieni, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://dailyrothko.tumblr.com/post/97863269821/mark-rothko-four-darks-in-red-1958 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RBBUzZqXN3NKq
Ilustracja interaktywna prezentuje nienazwane dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] i przedstawia czarno-szare tło. Górna część dzieła posiada gładką czarno-szarą strukturę, zaś dolna to szara, chropowata struktura. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Po 1962 roku paleta stanie się poważniejsza bardziej ponura będzie podążać drogą ewolucji od stymulującej energii lat 50 introspekcyjnej medytacji pod koniec („Bez tytułu”, 1969). Przypisanie tego „posmutnienia” charakterowi malarza i jego depresji pod koniec życia oznaczałoby, że nie rozumiemy prawdziwego charakteru jego dzieła. Rezultat to piękna nieuleczalna samotność. Prostokąty prawie nikną, porzucają wąską barierę oddechu, której otaczała w świetlistej dekadzie; są samotne i spokojne.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 213.
Ilustracja interaktywna prezentuje nienazwane dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] i przedstawia czarno-szare tło. Górna część dzieła posiada gładką czarno-szarą strukturę, zaś dolna to szara, chropowata struktura. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Po 1962 roku paleta stanie się poważniejsza bardziej ponura będzie podążać drogą ewolucji od stymulującej energii lat 50 introspekcyjnej medytacji pod koniec („Bez tytułu”, 1969). Przypisanie tego „posmutnienia” charakterowi malarza i jego depresji pod koniec życia oznaczałoby, że nie rozumiemy prawdziwego charakteru jego dzieła. Rezultat to piękna nieuleczalna samotność. Prostokąty prawie nikną, porzucają wąską barierę oddechu, której otaczała w świetlistej dekadzie; są samotne i spokojne.
[ź:] Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008, s. 213.
Mark Rothko [czytaj: mark rotko], Bez tytułu, 1969 r., tumblr.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Bez tytułu, Olej na płótnie, dostępny w internecie: https://dailyrothko.tumblr.com/post/108888570751/mark-rothko-untitled-1969 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Obraz przedstawia Andrzeja Wróblewskiego, który namalował siebie jako mężczyznę w średnim wieku o średniej długości włosach i zamyślonym wyrazie twarzy. Na obrazie została ujęta głowa, ucięta na wysokości czoła oraz górna część ramion. Wróblewski ma duże oczy, patrzące wprost na widza oraz lekko uchylone usta. Na jego nosie widoczne są okulary w grubych oprawkach. Jego lewe ucho odstaje bardziej od prawego. Wróblewski ubrany jest w ciemną marynarkę, która z prawej strony zmienia kolor na czerwony. Spowodowane jest to światłem, które pada na mężczyznę z lewej strony obrazu.
Andrzej Wróblewski, „Autoportret czerwony”; niedatowana; kolekcja prywatna (Fundacja Andrzeja Wróblewskiego), wyborcza.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Autoportret czerwony, Olej na płótnie, kolekcja prywatna (Fundacja Andrzeja Wróblewskiego), dostępny w internecie: https://wyborcza.pl/7,75410,26421720,andrzej-wroblewski-wystawa-w-lublanie.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Ania Muszyńska
Ania MuszyńskaAndrzej Wróblewski, Spectra Art Space Masters, Fundacja Rodziny Staraków przy współpracy z Fundacją PSW Promocji Sztuki Współczesnej
Twórczość Andrzeja Wróblewskiego zdecydowanie wymyka się prostym definicjom, cezurom i kategoriom. Ma swoją odrębność, kompletność, wielość. To ikona, osadzona zdecydowanie w swoim czasie, a jednocześnie poza nim. Historycznie skończona, pozostaje wciąż aktualna. To rodzaj paraboli, która ilustruje złożoną filozoficzną kwestię możliwości i granic poznania rzeczy. Przeprowadzono szereg analiz i interpretacji, opublikowano dziesiątki tekstów, a nieodparta potęga obrazów Wróblewskiego polega na nieustającej, wabiącej tajemnicy. Stały się ożywczym źródłem dla artystów lat osiemdziesiątych, a dwie dekady później, inspiracją dla przemian w polskim malarstwie początku XXI wieku. (…) Cykl Rozstrzelań czy seria Szoferów - nie ma mocniejszych obrazów w polskiej sztuce powojennej. Fascynacje napływają i odchodzą. Emocje, dawniej żywe i pulsujące, łagodnieją. Jednakże istnieją wrażenia tak silne, nigdy nienasycone, które trwale przekształcają rzeczywistość. Tak też, w zastany przez siebie czas, weszła twórczość Andrzeja Wróblewskiego. Zawarta w nieustannym procesie, funkcjonująca w niestałych relacjach, zmienia „przeszły” w „teraźniejszy”.
Muszyńska Źródło: Ania Muszyńska, Andrzej Wróblewski, Spectra Art Space Masters, Fundacja Rodziny Staraków przy współpracy z Fundacją PSW Promocji Sztuki Współczesnej.
R13UKz6JHKuJ2
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Rozstrzelanie VI” (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany) i przedstawia dwie postacie. Z lewej strony obrazu stoi żołnierz ubrany w granatowe spodnie oraz zieloną koszulę z paskiem i kaburą. Jedną rękę trzyma za plecami, drugą wyciągniętą z pistoletem skierowanym w kierunku swojej ofiary, którą okazuje się młody mężczyzna. Zastrzelony mężczyzna nadal stoi wyprostowany, fragment jego torsu wraz z głową odwrócony jest do góry nogami – w ten sposób autor symbolizuje śmierć mężczyzny. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Z tak naiwną drastycznością przedstawiano w średniowieczu rzeź niewiniątek czy śmierć męczenników. Elementy grozy połączone z fantastyką ożywają w sztuce renesansowej. Po wielu latach powtórzy tę metodę surrealizm, wypełniając ją już jednak innymi treściami. I właśnie surrealizm zaczyna przenikać do kuchni wróblewskiego. Dlatego w pracy „Rozstrzelaniu VI” żyje nadal marynarka, chociaż wyjęto już z niej skazańca. Zatrzymuje kształty i wymiary człowieka który odszedł. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 366.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Rozstrzelanie VI” (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany) i przedstawia dwie postacie. Z lewej strony obrazu stoi żołnierz ubrany w granatowe spodnie oraz zieloną koszulę z paskiem i kaburą. Jedną rękę trzyma za plecami, drugą wyciągniętą z pistoletem skierowanym w kierunku swojej ofiary, którą okazuje się młody mężczyzna. Zastrzelony mężczyzna nadal stoi wyprostowany, fragment jego torsu wraz z głową odwrócony jest do góry nogami – w ten sposób autor symbolizuje śmierć mężczyzny. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Z tak naiwną drastycznością przedstawiano w średniowieczu rzeź niewiniątek czy śmierć męczenników. Elementy grozy połączone z fantastyką ożywają w sztuce renesansowej. Po wielu latach powtórzy tę metodę surrealizm, wypełniając ją już jednak innymi treściami. I właśnie surrealizm zaczyna przenikać do kuchni wróblewskiego. Dlatego w pracy „Rozstrzelaniu VI” żyje nadal marynarka, chociaż wyjęto już z niej skazańca. Zatrzymuje kształty i wymiary człowieka który odszedł. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 366.
Andrzej Wróblewski, „Rozstrzelanie VI” („Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany”), 1949 r., własność prywatna, artdone.wordpress.com, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Rozstrzelanie VI (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany), Olej na płótnie, własność prywatna, dostępny w internecie: https://artdone.wordpress.com/2015/02/11/wroblewski-msn/andrzej-wroblewski-rozstrzelanie-vi-rozstrzelanie-z-gestapowcem-1949-wl-prywatna-abstrakcja-biologiczna/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RMQza5lr8Rmw7
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Szofer niebieski” i przedstawia wnętrze przedniej części pojazdu z dwoma siedzeniami i szybą. Na prawym siedzeniu siedzi przedstawiony tyłem kierowca. Przez szybę widoczna jest biała, oświetlona droga z czerwonym niebem. Wnętrze pojazdu i szofer namalowani są w odcieniach koloru niebieskiego, wszystkie elementy otoczone są czarną linią stanowiącą kontur. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Pudło autobusu–widma otwarte jest w kierunku widza tworzy wnętrze, które wciąga, każe uczestniczyć w wędrówce przez martwy pejzaż. Całość oparta na abstrakcyjnym rytmie płaszczyzn, dowodzi kontynuacji doświadczeń sprzed 1949 roku. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 367.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Szofer niebieski” i przedstawia wnętrze przedniej części pojazdu z dwoma siedzeniami i szybą. Na prawym siedzeniu siedzi przedstawiony tyłem kierowca. Przez szybę widoczna jest biała, oświetlona droga z czerwonym niebem. Wnętrze pojazdu i szofer namalowani są w odcieniach koloru niebieskiego, wszystkie elementy otoczone są czarną linią stanowiącą kontur. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Pudło autobusu–widma otwarte jest w kierunku widza tworzy wnętrze, które wciąga, każe uczestniczyć w wędrówce przez martwy pejzaż. Całość oparta na abstrakcyjnym rytmie płaszczyzn, dowodzi kontynuacji doświadczeń sprzed 1949 roku. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 367.
Andrzej Wróblewski, „Szofer niebieski”, 1948 r., własność rodziny, depozyt: Muzeum Narodowe, Poznań, gazeta.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Szofer niebieski, Olej na płótnie, własność rodziny, depozyt: Muzeum Narodowe, Poznań, dostępny w internecie: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,17496765,po-drugiej-stronie-lustra-maria-poprzecka-o-wystawie-wroblewskiego.html?disableRedirects=true [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R6ftJ5bOVLT2q
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Ukrzesłowienie I” i przedstawia siedzącą na krześle kobietę w białej spódnicy, czerwonej bluzce i granatowej marynarce oraz zielonych rajtuzach. Na nogach ma kapcie. Kobieta nosi na szyi korale, jest zamyślona, a głowę ma lekko przechyloną w lewo. Obok kobiety stoi puste krzesło. Scena ukazana jest na tle błękitnej ściany. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Bez egzaltacji potrafił Wróblewski wydobyć nurtujące jego pokolenie niepokoje. Dla wielu twórców niepokoje te urastały do rozmiarów konfliktu: człowiek - istota osaczona; człowiek - istota wiecznie oczekująca. Wróblewski znajduje na to własną nazwę: ukrzesłowienie. Znów wątek zaczerpnięty niemal dosłownie ze sztuki religijnej: nowoczesne ukrzyżowanie człowieka rozpiętego boleśnie na krześle. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 369.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Ukrzesłowienie I” i przedstawia siedzącą na krześle kobietę w białej spódnicy, czerwonej bluzce i granatowej marynarce oraz zielonych rajtuzach. Na nogach ma kapcie. Kobieta nosi na szyi korale, jest zamyślona, a głowę ma lekko przechyloną w lewo. Obok kobiety stoi puste krzesło. Scena ukazana jest na tle błękitnej ściany. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Bez egzaltacji potrafił Wróblewski wydobyć nurtujące jego pokolenie niepokoje. Dla wielu twórców niepokoje te urastały do rozmiarów konfliktu: człowiek - istota osaczona; człowiek - istota wiecznie oczekująca. Wróblewski znajduje na to własną nazwę: ukrzesłowienie. Znów wątek zaczerpnięty niemal dosłownie ze sztuki religijnej: nowoczesne ukrzyżowanie człowieka rozpiętego boleśnie na krześle. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 369.
Andrzej Wróblewski, „Ukrzesłowienie I”, 1956 r., Muzeum Narodowe, Kraków, imnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Ukrzesłowienie I, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Kraków, dostępny w internecie: http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX233&mode=2 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Fotografia przedstawia Tadeusza Kantora, który został sportretowany na tle tętniącego życiem miasta. Kantor to mężczyzna w średnim wieku, ma on krótkie, proste włosy opadające na czoło, zarysowane cienie pod oczami i zmarszczki mimiczne przy ustach. Ubrany jest w szarą marynarkę i ciemną koszulę w paski. Kantor pozuje z półprofilu i z lekkim uśmiechem spogląda w obiektyw.
Danuta Łomaczewska/East News [czytaj: ist njus], Fotografia Tadeusza Kantora, 1962 r., Kraków, gazeta.pl, CC BY 3.0
Źródło: Fotografia Tadeusza Kantora, dostępny w internecie: https://weekend.gazeta.pl/weekend/7,177333,25666579,na-scenie-wielki-rezyser-za-kulisami-nie-do-zniesienia-dzisiaj.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Jaromir Jedliński
Jaromir JedlińskiPrzewodnik po wystawie ze spuścizny twórczej Tadeusza Kantora, Depozyt Marii Stangret-Kantor i Doroty Krakowskiej, Muzeum Sztuki w Łodzi - Galeria „Księży Młyn”
Tadeusz kantor udziel śnił całą swą biografią - rewolucję właśnie albo „konspirację”, jak wolał sam omawiać, uprawianą zaś w oparciu o pamięć, którą wraz z wyobraźnią - pamięcią „à rebours” [czytaj: a rebur] - uczynił podstawowym tworzywem swojego życia oraz swej sztuki, cechującej się „niezwykłym eklektyzmem” - według trafnego sformułowania Gilio Dorflesa [czytaj: dżilio dorflesa]. Stanowiła ona wobec stałego dążenia ku docieraniu do maksymalnej realności życia. W całym dziele pełni życie kantora obraz, a także rysowanie, i z drugiej strony teatr dopełniały się, ale również wzajemnie przekraczały. Malarstwo, rysunek i kreacja sceniczna wiodły dialog, a nawet spór o maksymalną właśnie realność życiową, realność eklektyczną, jak życie, przeżywane przez twórcę „Cricot 2” [czytaj: krikot 2] na sposób bardziej artystyczny niż sama sztuka.
Jedliński Źródło: Jaromir Jedliński, Przewodnik po wystawie ze spuścizny twórczej Tadeusza Kantora, Depozyt Marii Stangret-Kantor i Doroty Krakowskiej, Muzeum Sztuki w Łodzi - Galeria „Księży Młyn”, 1995, dostępny w internecie: ttps://msl.org.pl/media/user/Czytelnia/ze-spunccizny-twssrczej-tadeusza-kantora-1995-pdf.pdf [dostęp 18.06.2021]. Zeszyt nr 8.
R1MOSIpIJ8lSP
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Ponadruchy” i przedstawia bliżej nieokreśloną postać przypominającą człowieka. Postać ma kwadratowy tors, w dłoniach trzyma biało-niebieską tarczę oraz żółte szczypce. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Malarstwo stanowiło dla niego prawdziwe laboratorium pomysłów, prywatną scenę dialogu z tradycją i awangardą, z całym światem. Warto przyjrzeć się tym obrazom, które tłumaczą kolejne etapy artystycznej drogi Kantora – w nich odsłania się czasem bardziej niż na scenie. Malowane w latach 40. „obrazy metaforyczne”, pełne splątanych, odkształconych figur, były odreagowaniem wojennej i powojennej traumy, tłumaczyły psychiczne uwikłanie na język przestrzennych napięć. W dziełach plastycznych z lat 1944 - 47, artysta nawiązywał do postkubistycznej twórczości P. Picassa [czytaj: pikasa] i zintensyfikowanego realizmu A. Fougerona [czytaj: fugerona].
[ź:] Tadeusz Kantor artysta Z Wielopola, Bibliografia podmiotowo-przedmiotowa, Rzeszów 2015, https://pbc.rzeszow.pl/Content/18890/2015_tadeusz_kantor.pdf
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Ponadruchy” i przedstawia bliżej nieokreśloną postać przypominającą człowieka. Postać ma kwadratowy tors, w dłoniach trzyma biało-niebieską tarczę oraz żółte szczypce. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Malarstwo stanowiło dla niego prawdziwe laboratorium pomysłów, prywatną scenę dialogu z tradycją i awangardą, z całym światem. Warto przyjrzeć się tym obrazom, które tłumaczą kolejne etapy artystycznej drogi Kantora – w nich odsłania się czasem bardziej niż na scenie. Malowane w latach 40. „obrazy metaforyczne”, pełne splątanych, odkształconych figur, były odreagowaniem wojennej i powojennej traumy, tłumaczyły psychiczne uwikłanie na język przestrzennych napięć. W dziełach plastycznych z lat 1944 - 47, artysta nawiązywał do postkubistycznej twórczości P. Picassa [czytaj: pikasa] i zintensyfikowanego realizmu A. Fougerona [czytaj: fugerona].
[ź:] Tadeusz Kantor artysta Z Wielopola, Bibliografia podmiotowo-przedmiotowa, Rzeszów 2015, https://pbc.rzeszow.pl/Content/18890/2015_tadeusz_kantor.pdf
Tadeusz Kantor, „Ponadruchy”, 1949 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Ponadruchy, https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/4318, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/4318 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RUrvpKrgitwPv
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Informel” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której widoczne są różnego rodzaju plamy farb oraz losowe linie powstałe przez machanie pędzlem nad płótnem. W pracy dominują ciemne barwy – czarna plama, która rozciąga się od dolnej części do centralnej, brązowe i szare plamy, pomiędzy którymi widoczne są czerwone i żółte barwy. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Przypadek interesował artystę właśnie dlatego, że zaliczyć go można do zjawisk ignorowanych, zepchniętych w najniższe kategorie działalności ludzkiej doświadczenie to odegrało jeszcze jedna ważna rolę w rozwoju artysty przez pogrążenie się bez reszty w żywiole bez foremnego malarstwa zarysowała się szansa przezwyciężenie konwencji samego gatunku malarstwa jako profesjonalnego dotychczas terenu, nie wystarczającego do prowadzenie konfliktu między iluzją i realnością a rzeczywistość konkretna, przedmiotowa nie przestawała ani przez moment interesować artysty – także w okresie abstrakcyjnego męstwa informel. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s.158.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Informel” i przedstawia abstrakcyjną pracę, na której widoczne są różnego rodzaju plamy farb oraz losowe linie powstałe przez machanie pędzlem nad płótnem. W pracy dominują ciemne barwy – czarna plama, która rozciąga się od dolnej części do centralnej, brązowe i szare plamy, pomiędzy którymi widoczne są czerwone i żółte barwy. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Przypadek interesował artystę właśnie dlatego, że zaliczyć go można do zjawisk ignorowanych, zepchniętych w najniższe kategorie działalności ludzkiej doświadczenie to odegrało jeszcze jedna ważna rolę w rozwoju artysty przez pogrążenie się bez reszty w żywiole bez foremnego malarstwa zarysowała się szansa przezwyciężenie konwencji samego gatunku malarstwa jako profesjonalnego dotychczas terenu, nie wystarczającego do prowadzenie konfliktu między iluzją i realnością a rzeczywistość konkretna, przedmiotowa nie przestawała ani przez moment interesować artysty – także w okresie abstrakcyjnego męstwa informel. [ź:] Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s.158.
Tadeusz Kantor, „Informel”, 1959 r., z Kolekcji Grażyny Kulczyk, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Informel, Olej na płótnie, Kolekcja Grażyny Kulczyk, dostępny w internecie: https://www.pinterest.ch/pin/303781937340887020/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
ROAmowK9llVRV
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Umarła klasa” i przedstawia wnętrze klasy szkolnej – pięć ławek, przy których siedzi 10 uczniów. Nauczyciel siedzi na krześle umieszczonym z tyłu klasy, przy ostatnich rzędach ławek. Ławki wykonane zostały z ciemnego drewna, zaś uczniowie to lalki. Ubrane są na czarno, mają jasne twarze oraz włosy w różnych odcieniach rudości. Nie mają na sobie butów, widoczne są ich stopy, niesięgające podłogi. Patrzą przed siebie. Nauczyciel również jest ubrany na czarno, jest mężczyzną w podeszłym wieku o siwej brodzie oraz z czapką z daszkiem na głowie. Na kolanach trzyma otwartą książkę. Ściany są kremowe, a na kremowej podłodze z przodu klasy widać stos kartek przypominających pożółkłe książki oraz plakaty – czarne tło, złota ramka oraz złoty napis „Józef Wgrzdągiel”.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Kantor był artystą pielgrzymem przemierzającym czas własnej, a także zbiorowej pamięci oraz wędrującym w przestrzeni i wielości kultur, pracującym na całym świecie. Kantor — Dyrygent, Demiurg i prestidigitator śmierci, objechał niemal cały świat z wędrowną trupą swego teatru — Budą Jarmarczną, Teatrem Wzruszeń, ostatnim panoptikum końca XX wieku. O swojej sztuce mówił, że jego przygoda musi być przygodą uniwersalną. [ź:] Linkiewicz E., Twórcza fascynacja, gra, czy dialog Tadeusza Kantora ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem? W: A. Giełdoń-Paszek (red.), „W kręgu sztuki” Katowice 2010, s. 49, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/4564/1/Linkiewicz_Tworcza_fascynacja_gra_czy_dialog.pdf
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Umarła klasa” i przedstawia wnętrze klasy szkolnej – pięć ławek, przy których siedzi 10 uczniów. Nauczyciel siedzi na krześle umieszczonym z tyłu klasy, przy ostatnich rzędach ławek. Ławki wykonane zostały z ciemnego drewna, zaś uczniowie to lalki. Ubrane są na czarno, mają jasne twarze oraz włosy w różnych odcieniach rudości. Nie mają na sobie butów, widoczne są ich stopy, niesięgające podłogi. Patrzą przed siebie. Nauczyciel również jest ubrany na czarno, jest mężczyzną w podeszłym wieku o siwej brodzie oraz z czapką z daszkiem na głowie. Na kolanach trzyma otwartą książkę. Ściany są kremowe, a na kremowej podłodze z przodu klasy widać stos kartek przypominających pożółkłe książki oraz plakaty – czarne tło, złota ramka oraz złoty napis „Józef Wgrzdągiel”.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Kantor był artystą pielgrzymem przemierzającym czas własnej, a także zbiorowej pamięci oraz wędrującym w przestrzeni i wielości kultur, pracującym na całym świecie. Kantor — Dyrygent, Demiurg i prestidigitator śmierci, objechał niemal cały świat z wędrowną trupą swego teatru — Budą Jarmarczną, Teatrem Wzruszeń, ostatnim panoptikum końca XX wieku. O swojej sztuce mówił, że jego przygoda musi być przygodą uniwersalną. [ź:] Linkiewicz E., Twórcza fascynacja, gra, czy dialog Tadeusza Kantora ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem? W: A. Giełdoń-Paszek (red.), „W kręgu sztuki” Katowice 2010, s. 49, https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/4564/1/Linkiewicz_Tworcza_fascynacja_gra_czy_dialog.pdf
Tadeusz Kantor, „Umarła klasa”, 1976 r., scena z inscenizacji w reż. Andrzeja Wajdy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Umarła klasa, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%C5%81awiki_i_manekiny_Umar%C5%82a_klasa_Tadeusz_Kantor_05.JPG [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R16IF43dVTMqR
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Emballage II. Parasol i postać”. Przedstawia ono leżącą u dołu obrazu młodą kobietę o niebieskich włosach i sięgającej kolana zielonej sukience. Kobieta, widoczna horyzontalnie, jedną rękę trzyma opartą na biodrze. Jej skóra jest jasna, wąskie usta pomalowane na czerwono, a powieki - na szaro. Nad leżącą kobietą unosi się zielona parasolka z niebieską rękojeścią oraz z powyginanymi drutami. Obok parasolki widoczne są w powietrzu cztery pionowe druty z fragmentami żółtego materiału. Tło stanowi mieszanka białego oraz zielonego koloru.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Przedmiot Kantorowski wraz z historią swojej obecności w sferze plastyki i teatru stał się nie tylko mieszkańcem pokoju wyobraźni czyli imaginarium artysty, ale jego rekwizytem artystycznym, będącym znakiem rozpoznawczym tej twórczości. I choć artysta niechętnie odnosił się do pojęcia: rekwizytu, które utożsamiał z zakurzonym magazynami teatralnymi, gromadzącymi tzw. obiekty zbędne. Jednak kreował przedmioty w sposób teatralny, a z niektórymi wręcz nie mógł się rozstać, stwarzając dla nich w przestrzeni własnej sztuki coraz to nowe role. [ź:] Łarionow D., Wystarczy tylko otworzyć drzwi. Przedmioty w twórczości Tadeusza Kantora, Łódź 2015, s. 13.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Tadeusza Kantora pod tytułem „Emballage II. Parasol i postać”. Przedstawia ono leżącą u dołu obrazu młodą kobietę o niebieskich włosach i sięgającej kolana zielonej sukience. Kobieta, widoczna horyzontalnie, jedną rękę trzyma opartą na biodrze. Jej skóra jest jasna, wąskie usta pomalowane na czerwono, a powieki - na szaro. Nad leżącą kobietą unosi się zielona parasolka z niebieską rękojeścią oraz z powyginanymi drutami. Obok parasolki widoczne są w powietrzu cztery pionowe druty z fragmentami żółtego materiału. Tło stanowi mieszanka białego oraz zielonego koloru.
Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Przedmiot Kantorowski wraz z historią swojej obecności w sferze plastyki i teatru stał się nie tylko mieszkańcem pokoju wyobraźni czyli imaginarium artysty, ale jego rekwizytem artystycznym, będącym znakiem rozpoznawczym tej twórczości. I choć artysta niechętnie odnosił się do pojęcia: rekwizytu, które utożsamiał z zakurzonym magazynami teatralnymi, gromadzącymi tzw. obiekty zbędne. Jednak kreował przedmioty w sposób teatralny, a z niektórymi wręcz nie mógł się rozstać, stwarzając dla nich w przestrzeni własnej sztuki coraz to nowe role. [ź:] Łarionow D., Wystarczy tylko otworzyć drzwi. Przedmioty w twórczości Tadeusza Kantora, Łódź 2015, s. 13.
Tadeusz Kantor, „Emballage II [czytaj: embalaż]. Parasol i postać”, 1967 r., Muzeum Narodowe we Wrocławiu, mnwr.pl, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, „Emballage II [czytaj: embalaż]. Parasol i postać”, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/parasole-kantora/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Stanisław RadwańskiRecenzja prof. Stanisława Radwańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Pani Magdalenie Abakanowicz
Magdalena Abakanowicz jest jedną z niewielu osób, które potrafią eksperymentować z różnymi technikami i materiałami, równocześnie zachowując konsekwencję w artykułowaniu artystycznego przesłania. (…) Myślenie syntetyczne, łączy się tu zawsze z emocją poetycką, intuicyjnie odnajdywaną magią miejsca (geniusloci) [czytaj: geniusloczi]. Kompozycje rzeźbiarskie Abakanowicz naznaczają swoim istnieniem pejzaż, wnoszą niepokój (…), ale także podporządkowują się strukturze otoczenia (…). We wszystkich tych pracach trwa stały, żywy dialog z naturą. Abakanowicz przeciwstawia się swoimi „Przestrzeniami doznań” powszechnemu przeświadczeniu o braku stabilności, równowagi, przekonaniu o nieustannej zmienności wszystkich warunków życia.
Radwanski Źródło: Recenzja prof. Stanisława Radwańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Pani Magdalenie Abakanowicz, dostępny w internecie: http://muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-magdaleny-abakanowicz [dostęp 18.06.2021].
R1iDeMmvVHyPO
Czarno‑biała fotografia przedstawia portret polskiej rzeźbiarki Magdaleny Abakanowicz. Kobieta ma ciemne falowane włosy sięgające do ramion. Głowę ma uniesioną do góry. Na jej twarzy widnieje delikatny uśmiech. Ręce ma założone na siebie, jedną dłonią trzyma łokieć. Ubrana jest w sweter z golfem, stoi na wprost widza na tle ściany. Za nią znajduje się kilka podobnych przedmiotów, ułożonych na sobie, przypominających pufy.
Fot. nieznany, Fotografia Magdaleny Abakanowicz, zdjęcie z archiwum prywatnego, lata 80 XX wieku, niezlasztuka.net, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Fotografia Magdaleny Abakanowicz, Fotografia, archiwum prywatne, dostępny w internecie: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/magdalena-abakanowicz-artystka-osobna/ [dostęp 5.01.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RB2ATiVPKyZnT
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Biała” przedstawia prostokątny płat materiału, który pozszywany jest za pomocą różnej grubości nici. Mniej więcej w połowie długości tkaniny widoczna jest dziura, przez którą wystaje gruby brązowy materiał. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Malarstwo stanowiło od dawna wzór dla tkaniny, było polem eksperymentów, olimpem sztuki. Atak na nie wydawał się rzeczą absurdalną. Tymczasem Abakanowicz do tych obrazoburczych zamierzeń dołączyła jeszcze inne - wyzwolenie tkaniny z rygorów utylitaryzmu, które jednak nie od razu udało jej się urzeczywistnić. W 1962 roku na lozańskim biennale pokazała artystka pierwszą ze swych rewolucyjnych prac „Kompozycję białych form”.
[ź:] „Współczesna sztuka polska”, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 30-31.
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Biała” przedstawia prostokątny płat materiału, który pozszywany jest za pomocą różnej grubości nici. Mniej więcej w połowie długości tkaniny widoczna jest dziura, przez którą wystaje gruby brązowy materiał. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Malarstwo stanowiło od dawna wzór dla tkaniny, było polem eksperymentów, olimpem sztuki. Atak na nie wydawał się rzeczą absurdalną. Tymczasem Abakanowicz do tych obrazoburczych zamierzeń dołączyła jeszcze inne - wyzwolenie tkaniny z rygorów utylitaryzmu, które jednak nie od razu udało jej się urzeczywistnić. W 1962 roku na lozańskim biennale pokazała artystka pierwszą ze swych rewolucyjnych prac „Kompozycję białych form”.
[ź:] „Współczesna sztuka polska”, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981, s. 30-31.
Magdalena Abakanowicz, „Biała”, 1966 r., Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź, historiaposzukaj.pl, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Biała, tkanina przestrzenna, Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź, dostępny w internecie: https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,obiekty,663,obiekt_abakany.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1cY2nVh5G4rr
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Abakan czerwony III” i przedstawia wykonany z czerwonego materiału kokon, który po środku posiada rozcięcie. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Gdy w 1969 r. w Lozannie pokazała dramatyczny „Abakan czerwony", szwajcarski krytyk pisał, że „polskie tkaniny artystyczne sięgają granic niemożliwości”. Ale jak nazwać tę nową formę w sztuce? „Rzeźba miękka” brzmiała niepoważnie. „Tkanina strukturalna”, w analogii do strukturalnego malarstwa - obco. W polskiej prasie rozpisano konkurs. Czytelnicy jednoznacznie wskazali na „abakan”. Tak Abakanowicz weszła nie tylko do encyklopedii, lecz także do słownika. [ź:] Karol Sienkiewicz, https://odeszli.pl/miejsca-pamieci/5ed4d6e19ba9fd1c219a407b,magdalena-abakanowicz
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Abakan czerwony III” i przedstawia wykonany z czerwonego materiału kokon, który po środku posiada rozcięcie. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Gdy w 1969 r. w Lozannie pokazała dramatyczny „Abakan czerwony", szwajcarski krytyk pisał, że „polskie tkaniny artystyczne sięgają granic niemożliwości”. Ale jak nazwać tę nową formę w sztuce? „Rzeźba miękka” brzmiała niepoważnie. „Tkanina strukturalna”, w analogii do strukturalnego malarstwa - obco. W polskiej prasie rozpisano konkurs. Czytelnicy jednoznacznie wskazali na „abakan”. Tak Abakanowicz weszła nie tylko do encyklopedii, lecz także do słownika. [ź:] Karol Sienkiewicz, https://odeszli.pl/miejsca-pamieci/5ed4d6e19ba9fd1c219a407b,magdalena-abakanowicz
Magdalena Abakanowicz, „Abakan czerwony III”, 1971 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, awarewomenartists.com, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Abakan czerwony III, tkanina przestrzenna, Galeria Marlborough, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://awarewomenartists.com/en/artiste/magdalena-abakanowicz/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RNkJ4dTNvIB9z
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Gry wojenne” przedstawia gruby pieniek, na którego końcach umiejscowione zostały metalowe końcówki. Instalacja znajduje się na metalowym podeście. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Sztuka Abakanowicz uczy pokory, przypomina prawdy najprostsze. Stanowi odtworzenie tego, co w świecie jest wieczne. Działalność artystyczna Magdaleny Abakanowicz jest bowiem głęboko humanistyczna. To twórczość związana nicią empatii ze wszystkim co w nas prawdziwe. Taka postawa to także wyczulenie na obecne w naszym świecie zagrożenia. Przykładem są „Gry Wojenne", przejmujące osobistym doświadczeniem artystki, świadka największej tragedii XX wieku.
[ź:] Recenzja prof. Stanisława Radwańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Pani Magdalenie Abakanowicz, http://muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-magdaleny-abakanowicz
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Gry wojenne” przedstawia gruby pieniek, na którego końcach umiejscowione zostały metalowe końcówki. Instalacja znajduje się na metalowym podeście. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Sztuka Abakanowicz uczy pokory, przypomina prawdy najprostsze. Stanowi odtworzenie tego, co w świecie jest wieczne. Działalność artystyczna Magdaleny Abakanowicz jest bowiem głęboko humanistyczna. To twórczość związana nicią empatii ze wszystkim co w nas prawdziwe. Taka postawa to także wyczulenie na obecne w naszym świecie zagrożenia. Przykładem są „Gry Wojenne", przejmujące osobistym doświadczeniem artystki, świadka największej tragedii XX wieku.
[ź:] Recenzja prof. Stanisława Radwańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Pani Magdalenie Abakanowicz, http://muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-magdaleny-abakanowicz
Magdalena Abakanowicz, „Gry wojenne” („Marrow Bone”) [czytaj: maroł bołn], 1987 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, sculpturemagazine.art, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, „Gry wojenne” („Marrow Bone”) [czytaj: maroł bołn, Instalacja artystyczna, Galeria Marlborough, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://sculpturemagazine.art/magdalena-abakanowicz/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rb4Otio9DD45D
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Kroczące figury” przedstawia figury wykonane z materiału, pozbawione rąk i głów. Każda z figur znajduje się ruchu i jest ich 10. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Patrzyłam kiedyś, jak roiły się komary. Szarymi masami. Stado za stadem. Drobne. W gęstwinie innych drobinek. W nieustannym ruchu. Każdy zajęty własnym śladem. Każdy inny, różny drobnymi szczegółami kształtów. W tłumie wydającym wspólny dźwięk. To były komary, czy ludzie? Czuję onieśmielenie wobec ilości, gdzie liczenie już nie ma sensu, wobec niepowtarzalności w tej ilości: wobec tworów natury w stadach, gromadach, gatunkach, gdzie każdy osobnik podporządkowany masie zachowuje cechy różniące go od innych. Gromada ludzi czy ptaków, owadów czy liści – to tajemniczy zbiór wariantów pewnego wzoru. Zagadka działania natury, nieznoszącej dokładnych powtórzeń czy nie mogącej ich dokonać. Tak jak ręka człowieka nie potrafi powtórzyć własnego gestu. Zaklinam to niepokojące prawo, włączając własne, nieruchome stada w ten rytm. Tekst: Magdalena Abakanowicz, [ź:] https://starakfoundation.org/files/c7db6c38/abakanowicz_sasm_16_webprev.pdf
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Kroczące figury” przedstawia figury wykonane z materiału, pozbawione rąk i głów. Każda z figur znajduje się ruchu i jest ich 10. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Patrzyłam kiedyś, jak roiły się komary. Szarymi masami. Stado za stadem. Drobne. W gęstwinie innych drobinek. W nieustannym ruchu. Każdy zajęty własnym śladem. Każdy inny, różny drobnymi szczegółami kształtów. W tłumie wydającym wspólny dźwięk. To były komary, czy ludzie? Czuję onieśmielenie wobec ilości, gdzie liczenie już nie ma sensu, wobec niepowtarzalności w tej ilości: wobec tworów natury w stadach, gromadach, gatunkach, gdzie każdy osobnik podporządkowany masie zachowuje cechy różniące go od innych. Gromada ludzi czy ptaków, owadów czy liści – to tajemniczy zbiór wariantów pewnego wzoru. Zagadka działania natury, nieznoszącej dokładnych powtórzeń czy nie mogącej ich dokonać. Tak jak ręka człowieka nie potrafi powtórzyć własnego gestu. Zaklinam to niepokojące prawo, włączając własne, nieruchome stada w ten rytm. Tekst: Magdalena Abakanowicz, [ź:] https://starakfoundation.org/files/c7db6c38/abakanowicz_sasm_16_webprev.pdf
Magdalena Abakanowicz, „Kroczące figury”, 2009 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, awarewomenartists.com, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Kroczące figury, Instalacja artystyczna, Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, dostępny w internecie: https://awarewomenartists.com/en/artiste/magdalena-abakanowicz/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Fotografia przedstawia Romana Opałkę na tle miasta. Opałka to mężczyzna w podeszłym wieku o siwych, falowanych włosach sięgających karku, długim nosie oraz wąskich ustach. Na jego twarzy widoczne są liczne głębokie zmarszczki, jest uchwycony z półprofilu. Ubrany jest w białą koszulę oraz biały kapelusz z czarnym pasem nad rondem. Mężczyzna ze spokojem spogląda w obiektyw aparatu. W tle widoczna jest lekko wzburzona powierzchnia intensywnie niebieskiej wody oraz budynki miejskie. Niebo jest bezchmurne.
Czesław Czapliński/Fotonova/East News [czytaj: fotonowa / ist njus], Fotografia Romana Opałki, 1995 r., Wenecja, Włochy, culture.pl, CC BY 3.0
Źródło: Czesław Czapliński/Fotonova/East News, Fotografia Romana Opałki, Fotografia, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/tworca/roman-opalka [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Bożena Kowalska
Bożena KowalskaRecenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce
(…) W jego programie, w realizacji tego programu zamknięte jest jego życie, ale z bezwzględnością zobiektywizowane, przetworzone w uniwersalny zapis. Z drobiazgową pedanterią usuwa Opałka w swojej działalności wszelkie ślady osobistej emocji. Na przykład spośród codziennie wykonywanych zdjęć swojej twarzy niszczy każde, które zdradza choćby cień jakiegokolwiek wzruszenia. W imię uniwersalizmu swej koncepcji nie może i nie chce zaakceptować widoku swojej twarzy jako indywidualnego swego wizerunku; nawet swoje własne odbicie potrafił zobiektywizować i zuniwersalizować. Jedynie w drgnieniu ręki prowadzącej pędzel czy w rzadkim błędzie w liczeniu pozostają utajone, niemożliwe do odczytania emocje. (…) Opałkę cechuje daleko posunięta rezerwa i dyskrecja. Jego działanie pełne trudu, a niekiedy udręczenia, nie jest wystawiane na pokaz, lecz tylko skrupulatnie dokumentowane. Jego ofiara nie dokonuje się w spektakularnym akcie parateatralnym, ale w skupionej ciszy i rozłożona jest na cały czas jego egzystencji. Całe życie artysty, ze świadomością wynikających stąd wyrzeczeń, podporządkowane zostało nadrzędnej idei iw niej się spełnia i spala. Dlatego mówi twórca: „Koncepcja dzieła współuczestniczy w realizacji jednej i tej samej sprawy i potęguje tę zasadę aż do granic zawłaszczenia życiem. Każdy kolekcjoner nabywa pewien określony fragment życia Romana Opałki”.
Kowalska Źródło: Bożena Kowalska, Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce, dostępny w internecie: http://www.muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-romana-opalki [dostęp 18.06.2021].
R1UAlHFiKk3EH
Ilustracja interaktywna prezentuje fotografię Witalisa Wolnego, na której przedstawiono Romana Opałkę w czasie pracy nad swoim dziełem. Artysta za pomocą pędzla nanosi białe liczby na szare tło. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W liczeniu narastającym do nieskończoności, w przekazywanej odbiorcy świadomości udręczającego wysiłku człowieka–artysty, który poza tym sposobem wypowiedzi nie zajmuje się już od dawna (1970) żadnym innym działaniem artystycznym - zawarte jest przesłanie egzystencjalne o wyjątkowym ciężarze gatunkowym. Koncepcja Opałki nie jest traktatem, ale stanowi -choć artykułowane nie dyskursywnym językiem - ale ścisłe, zdyscyplinowane i do końca logiczne studium filozoficzne. (…) W miarę narastania liczb, a potem, od granicy jednego miliona (1973) stopniowego bielenia tła białych cyfr - wpatrywanie się w owe symptomy zbliżania do „spotkania z rozstaniem", jak ładnie to nazwał artysta, a przy tym mozół uporczywej, fizycznej pracy sprawiły, że artysta jakby przyjął Schopenhauerowską propozycję zagłębiając się w kontemplację własnej koncepcji i coraz wnikliwiej rozważając jej różnorodne aspekty i implikacje. Ta autoanaliza pozwoliła i nadal pozwala artyście rozpoznawać wciąż dalsze zagadnienia, jakie kryje bogactwo jego odkrywczej filozoficzno-artystycznej koncepcji. Wśród innych podstawowe zderzenie nieskończoności ze skończonością". Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce. źródło: http://www.muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-romana-opalki
Ilustracja interaktywna prezentuje fotografię Witalisa Wolnego, na której przedstawiono Romana Opałkę w czasie pracy nad swoim dziełem. Artysta za pomocą pędzla nanosi białe liczby na szare tło. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W liczeniu narastającym do nieskończoności, w przekazywanej odbiorcy świadomości udręczającego wysiłku człowieka–artysty, który poza tym sposobem wypowiedzi nie zajmuje się już od dawna (1970) żadnym innym działaniem artystycznym - zawarte jest przesłanie egzystencjalne o wyjątkowym ciężarze gatunkowym. Koncepcja Opałki nie jest traktatem, ale stanowi -choć artykułowane nie dyskursywnym językiem - ale ścisłe, zdyscyplinowane i do końca logiczne studium filozoficzne. (…) W miarę narastania liczb, a potem, od granicy jednego miliona (1973) stopniowego bielenia tła białych cyfr - wpatrywanie się w owe symptomy zbliżania do „spotkania z rozstaniem", jak ładnie to nazwał artysta, a przy tym mozół uporczywej, fizycznej pracy sprawiły, że artysta jakby przyjął Schopenhauerowską propozycję zagłębiając się w kontemplację własnej koncepcji i coraz wnikliwiej rozważając jej różnorodne aspekty i implikacje. Ta autoanaliza pozwoliła i nadal pozwala artyście rozpoznawać wciąż dalsze zagadnienia, jakie kryje bogactwo jego odkrywczej filozoficzno-artystycznej koncepcji. Wśród innych podstawowe zderzenie nieskończoności ze skończonością". Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce. źródło: http://www.muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-romana-opalki
Witalis Wolny, Roman Opałka maluje kolejny obraz – zbliżenie, archiwum Romana Opałki, pieniadze.rp.pl, CC BY 3.0
Źródło: Witalis Wolny, Roman Opałka maluje kolejny obraz, Fotografia, dostępny w internecie: https://pieniadze.rp.pl/inwestycje/sztuka/20915-opalka-najdrozszy-obraz [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rd7rknEwy6WwG
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Romana Opałki pod tytułem „1965/1 do ∞” z widokiem na detal namalowanych na szarym tle liczb od 2450737 do 2473067. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) Dążąc do maksymalnej prostoty i ascezy, do odrzucenia wszelkich efektów estetycznych sprowadził Opałka „obrazy liczone" do neutralnej szarości. Nie uniknął jednak tego, co wynika z wrodzonego, więc niezbywalnego instynktu plastycznego. Tak jego „Detale" jak „Kartki z podróży" są w rytmiczności swych struktur i ich mieniącej się srebrzystości urzekająco piękne. Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce. [ź:] http://www.muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-romana-opalki
Ilustracja interaktywna prezentuje dzieło Romana Opałki pod tytułem „1965/1 do ∞” z widokiem na detal namalowanych na szarym tle liczb od 2450737 do 2473067. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. (…) Dążąc do maksymalnej prostoty i ascezy, do odrzucenia wszelkich efektów estetycznych sprowadził Opałka „obrazy liczone" do neutralnej szarości. Nie uniknął jednak tego, co wynika z wrodzonego, więc niezbywalnego instynktu plastycznego. Tak jego „Detale" jak „Kartki z podróży" są w rytmiczności swych struktur i ich mieniącej się srebrzystości urzekająco piękne. Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce. [ź:] http://www.muzeum.asp.lodz.pl/Main/Artykul/tytul-doktora-honoris-causa-dla-romana-opalki
Roman Opałka, „1965/1 do ∞”, Detal 2450737‑2473067, kolekcja prywatna, mnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Roman Opałka, 1965/1 do ∞, Fotografia, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://mnk.pl/fotogalerie/sytuacja-sie-zmienila [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
W latach osiemdziesiątych performance stał się jedną z wielu akceptowanych form artystycznej ekspresji, stracił posmak nowości, steatralizował się, zatracił egzystencjalną intensywność, przestał być psychofizyczną próbą czy wyczynem. Coraz częściej natomiast łączył się z tradycyjnymi środkami wypowiedzi artystycznej, chętnie sięgał po elementy kultury popularnej, zaczął przypominać bardziej tradycyjne formy przedstawień – teatr varietes, kabaret, stand up – i coraz wyraźniej zmierzając w stronę wspólnej zabawy z publicznością. (…)
Dziamski Źródło: Grzegorz Dziamski, Kilka uwag o sztuce performance, dostępny w internecie: https://www.journal.doc.art.pl/pdf21/art_and_documentation_21_language_of_performance_dziamski.pdf [dostęp 18.06.2021].
Rk4jrasJLVCvv
Ilustracja interaktywna prezentuje performance Zbigniewa Warpechowskiego pod tytułem „Rąsia” przedstawia wnętrze pomieszczenia, na którym znajduje się tablica z plusami i minusami performance’u. Przy tablicy stoi mężczyzna o długich ciemnych włosach ubrany w białą koszulkę oraz jeansowe spodnie. Mężczyzna jest rozmazany, ponieważ zdjęcie zostało wykonane w trakcie ruchu. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Wiarygodności nadaje także obecność publiczności: Warpechowski zawsze wykonuje swoje działania na żywo, włączając w nie element improwizacji i ryzyka. Według niego rekwizyty, jakich używa podczas performance są składnikami drugorzędnymi, służą przede wszystkim do tego, aby performer miał się czym zająć podczas swojego wystąpienia. Główną materią dzieła jest "ciało, dusza i myśl artysty”. tekst: Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, listopad 2006. [ź:] https://culture.pl/pl/tworca/zbigniew-warpechowski)
Ilustracja interaktywna prezentuje performance Zbigniewa Warpechowskiego pod tytułem „Rąsia” przedstawia wnętrze pomieszczenia, na którym znajduje się tablica z plusami i minusami performance’u. Przy tablicy stoi mężczyzna o długich ciemnych włosach ubrany w białą koszulkę oraz jeansowe spodnie. Mężczyzna jest rozmazany, ponieważ zdjęcie zostało wykonane w trakcie ruchu. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Wiarygodności nadaje także obecność publiczności: Warpechowski zawsze wykonuje swoje działania na żywo, włączając w nie element improwizacji i ryzyka. Według niego rekwizyty, jakich używa podczas performance są składnikami drugorzędnymi, służą przede wszystkim do tego, aby performer miał się czym zająć podczas swojego wystąpienia. Główną materią dzieła jest "ciało, dusza i myśl artysty”. tekst: Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, listopad 2006. [ź:] https://culture.pl/pl/tworca/zbigniew-warpechowski)
Zbigniew Warpechowski, „Rąsia”, 1981 r., Dom Artysty, Sztutgart, Niemcy, asp.waw.pl, CC BY 3.0
Źródło: Zbigniew Warpechowski, Rąsia, Performance, dostępny w internecie: https://asp.waw.pl/2017/10/02/dziekanka-artystyczna-fenomen-kultury-niezaleznej-1972-1998-na-krakowskim-przedmiesciu-w-warszawie/1981-03-06-zbigniew-warpechowski-rasia-performance-fot-ts/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Polska_sztuka_krytyczna_lat_90
Polska sztuka krytyczna lat 90.
Anna Struzik
Anna StruzikKrytyka lat 90. - sztuka krytyczna
Umownie do sztuki krytycznej zalicza się prace komentujące w sposób krytyczny nową rzeczywistość społeczną oraz obraz przemian wartości, mentalności i obyczajowość po transformacji ustrojowej w 1989 roku. Jej idea zrodziła się w pracowni rzeźby na warszawskiej ASP („Kowalnia”) prowadzonej przez profesora Grzegorza Kowalskiego, a inspiracje ruchu były bardzo szerokie — można do nich zaliczyć zachodnie prądy artystyczne popularne w poprzednich dekadach (akcjoniści wiedeńscy, abject art, Kolektyw Sztuki Socjologicznej), ruchy społeczne (feminizm, gender) oraz nurty filozoficzne i ideologie — myśl Michela Foucaulta [czytaj: miszela fukulta], Jacques’a Lacana [czytaj: żaka lakana], postmodernizm lat 80. Sztuka krytyczna była nurtem wewnętrznie bardzo zróżnicowanym, jednak pomiędzy poszczególnymi artystami nie było ducha rywalizacji. Za jej symboliczne narodziny możemy uznać przełom 1989 i 1990 roku, bogaty w nowe inicjatywy i projekty.
Także pierwsza poważna wystawa „Idee poza ideologią. Nowe pokolenie w sztuce polskiej”, pomimo zróżnicowania tematycznego, pokazała, że dzieła się wzajemnie uzupełniają. Podobnie było w przypadku pierwszej dużej, zbiorowej manifestacji nurtu na zorganizowanej w roku 1995 wystawie „Antyciała”. Choć jej głównym wątkiem była chęć różnorodnego zinterpretowania zagadnień dotyczących ciała, poprzez liczne odniesienia społeczno‑polityczne wykroczyła daleko poza body art, kreśląc szerszą perspektywę egzystencjalna. Także indywidualne wystawy („Narodziny Barbie” Alicji Zebrowskiej, „Olimpia” Katarzyny Kozyry) przez swój szokujący realizm i daleko posunięty ekshibicjonizm odbiegały od dotychczas obowiązujących w polskiej sztuce norm. Kolejne prace coraz odważniej eksplorowały granice sztuki — „Łaźnia kobiet” Katarzyny Kozyry wywołała taki rezonans, że jej recenzje ukazywały się nawet w „Przeglądzie Technicznym”. Dopiero wiele sukcesów zagranicznych, między innymi wyróżnienie Kozyry na 48. Biennale Sztuki w Wenecji w 1999 roku za „Łaźnię męską”, sprawiło, że sztuka krytyczna zaczęła być przychylniej postrzegana przez ogół krytyków i powoli zdobywała status mainstreamowej.
Struzik Źródło: Anna Struzik, Krytyka lat 90. - sztuka krytyczna, dostępny w internecie: : https://www.mnwl.pl/images/media/file/8_Struzik_SiML_20.pdf [dostęp 18.06.2021].
R1KuYJJE5SYmq
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Grzegorza Klamana pod tytułem „Emblematy” przedstawia ludzki mózg zaimpregnowany w formalinie, która znajduje się w szkle o kształcie krzyża. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: Grzegorz Klaman jak pamiętamy poszedł najdalej w eksploracjach cielesności wykorzystując autentyczne preparaty ludzkich organów. Jak głęboko sięga władza? - polityczny wymiar ciało zyskuje poprzez kontekstualizację bądź dekontekstualizację. Zasługą Klamana jest takie ulokowanie ciała, aby ciągle znajdowało się wpół drogi pomiędzy tymi procesami (czyli in between [czytaj: in betłin]). Jako szczątki ludzkie oderwane od reszty ciała, anonimowe, bez płci, narodowości, rasy i wyznania najpierw dekontekstualizują się, aby w połączeniu ze stalą, światłami i nowym kontekstem utworzyć kontrowersyjny komunikat artystyczny.
tekst: Jacek Zydorowicz, Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem?
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Grzegorza Klamana pod tytułem „Emblematy” przedstawia ludzki mózg zaimpregnowany w formalinie, która znajduje się w szkle o kształcie krzyża. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: Grzegorz Klaman jak pamiętamy poszedł najdalej w eksploracjach cielesności wykorzystując autentyczne preparaty ludzkich organów. Jak głęboko sięga władza? - polityczny wymiar ciało zyskuje poprzez kontekstualizację bądź dekontekstualizację. Zasługą Klamana jest takie ulokowanie ciała, aby ciągle znajdowało się wpół drogi pomiędzy tymi procesami (czyli in between [czytaj: in betłin]). Jako szczątki ludzkie oderwane od reszty ciała, anonimowe, bez płci, narodowości, rasy i wyznania najpierw dekontekstualizują się, aby w połączeniu ze stalą, światłami i nowym kontekstem utworzyć kontrowersyjny komunikat artystyczny.
tekst: Jacek Zydorowicz, Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem?
Grzegorz Klaman, „Emblematy”, 1993 r., laibach.org,/span>, CC BY 3.0
Źródło: Grzegorz Klaman, Emblematy, Sztuka krytyczna, fotografia, dostępny w internecie: https://www.laibach.org/volkskunst/look-laibach/page/48/#&gid=1&pid=8 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1c1yMB3a5M4h
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Zbigniewa Libery pod tytułem „Lego. Obóz koncentracyjny”. Przedstawia ona widok na obóz koncentracyjny wykonany z klocków Lego. Widocznych jest pięć rzędów fotografii, po dwie w każdym rzędzie. Łącznie dziesięć fotografii. Pierwsza fotografia przedstawia więźniów patrzących na świat zza podłączonego pod prąd ogrodzenia. Mają oni białe, szkieletowe ciała oraz czarne oczy, nos i usta. W tle widać szare budynki. Druga symbolizuje bicie więźnia przez strażnika – na tle szarej posadzki strażnik, ubrany na czarno, czarną pałką celuje w plecy białej, szkieletowej postaci. Trzecia fotografia to zwłoki ofiar – białe szkielety z czarnymi ustami, nosami oraz oczami rozrzucone na tle szarej posadzki. Czwarta fotografia przedstawia model lego obozu – biali więźniowie przechodzą przez wejście, a za nimi widoczny jest strażnik. Obóz to dwa długie, szare budynki. Widoczne są dwie wyższe wieże z czerwonymi detalami. Piąta fotografia przedstawia szary budynek z czterema otwartymi białymi drzwiami, z których wypadają kolorowe elementy, prawdopodobnie ubrania. Szósta fotografia przedstawia szarą posadzkę, na której ułożono kolorowe fragmenty lego, prezentujące kończyny. Siódma fotografia to grób masowy – białe szczątki ułożone w czarnej ziemi. Obok nich, przy szarym budynku, stoi czarna postać. Dwie ostatnie grafiki przedstawiają widok ogólny na obóz koncentracyjny – dziewiąta więźniów idących przed strażnikiem obok ogrodzenia obozu, a dziesiąta – widok obozu z góry.
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Zbigniewa Libery pod tytułem „Lego. Obóz koncentracyjny”. Praca przedstawia widok na tytułowy obóz koncentracyjny zbudowany z klocków Lego. Praca została przedstawiona w pięciu rzędach fotografii, po dwie w każdym rzędzie – łącznie dziesięć przedstawień pracy.
Pierwsza fotografia przedstawia figurki lego – kościotrupy, które nawiązują do wygłodzonych więźniów niemieckich obozów. Figurki zostały umieszczone przy płocie elektrycznym, w tle stoją szare budynki - baraki.
Druga fotografia ukazuje bicie więźnia przez strażnika – na tle szarej posadzki strażnik, ubrany na czarno, czarną pałką uderza w plecy białej, szkieletowej postaci.
Trzecia fotografia ukazuje stos ciał – ofiar, które rozrzucone zostały na tle szarej posadzki. Każda z postaci ma uniesione do góry ręce, czarne oczy, usta i nos. Fotografia symbolizuje okrucieństwo wojny.
Czwarta fotografia przedstawia model obozu – białe figurki symbolizujące więźniów obozu przechodzą przez bramę i kierują się do wnętrza obozu. Nad wszystkim czuwa strażnik, który pilnuje, aby nikt nie uciekł. Obóz to dwa długie, szare budynki - baraki. Obóz strzeżony jest przez strażników stojących na dwóch wieżach obserwacyjnych o czerwonych detalach.
Piąta fotografia przedstawia szary budynek , w którym zostały otwarte wszystkie cztery pary drzwi, przez które wyrzucane są kolorowe ubrania więźniów.
Szósta fotografia przedstawia szarą posadzkę, na której ułożono kolorowe kolcki lego, prezentujące kończyny.
Siódma fotografia przedstawia wynoszenie więźniów przez innych więźniów do masowego grobu wykopanego obok budynku z kominami. Scenę wynoszenia ciał obserwuje strażnik ubrany na czarnp.
Ósma fotografia przedstawia dziurę w ziemi, w której urządzono masowy grób – jest on pełen ciał ofiar.
Fotografia dziewiąta i dziesiąta przedstawia widok ogólny na obóz koncentracyjny – dziewiąta więźniów idących przed strażnikiem obok ogrodzenia obozu, a dziesiąta – widok obozu z lotu ptaka.
Dodatkowo na ilustracji umieszczono interaktywny punkt. Po jego kliknięciu wyświetla się informacja dodatkowa: Libera poruszając się na poziomie powszechnie czytelnych kodów oferuje nam „oswojone" przez media i reklamę zabawki z delikatnym, niemal niewidocznym odchyleniem. Zawirusowanie tej sztuki wymierzone jest więc w swoistą ekstazę informacyjną. Obrazy pokazywane są w mediach tak szybko, że pokazywane zdarzenia nie są w stanie wywołać refleksji i „nabrać znaczenia". Libera nie podejmuje jednak walki czy aktu destrukcji, lecz grę z kulturą konsumencką, grę jej regułami, jej językiem i jej strategiami. tekst: Jacek Zydorowicz. Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem?, [ź:] https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/7._j._zydorowicz_-_polska_sztuka_krytyczna.pdf
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Zbigniewa Libery pod tytułem „Lego. Obóz koncentracyjny”. Przedstawia ona widok na obóz koncentracyjny wykonany z klocków Lego. Widocznych jest pięć rzędów fotografii, po dwie w każdym rzędzie. Łącznie dziesięć fotografii. Pierwsza fotografia przedstawia więźniów patrzących na świat zza podłączonego pod prąd ogrodzenia. Mają oni białe, szkieletowe ciała oraz czarne oczy, nos i usta. W tle widać szare budynki. Druga symbolizuje bicie więźnia przez strażnika – na tle szarej posadzki strażnik, ubrany na czarno, czarną pałką celuje w plecy białej, szkieletowej postaci. Trzecia fotografia to zwłoki ofiar – białe szkielety z czarnymi ustami, nosami oraz oczami rozrzucone na tle szarej posadzki. Czwarta fotografia przedstawia model lego obozu – biali więźniowie przechodzą przez wejście, a za nimi widoczny jest strażnik. Obóz to dwa długie, szare budynki. Widoczne są dwie wyższe wieże z czerwonymi detalami. Piąta fotografia przedstawia szary budynek z czterema otwartymi białymi drzwiami, z których wypadają kolorowe elementy, prawdopodobnie ubrania. Szósta fotografia przedstawia szarą posadzkę, na której ułożono kolorowe fragmenty lego, prezentujące kończyny. Siódma fotografia to grób masowy – białe szczątki ułożone w czarnej ziemi. Obok nich, przy szarym budynku, stoi czarna postać. Dwie ostatnie grafiki przedstawiają widok ogólny na obóz koncentracyjny – dziewiąta więźniów idących przed strażnikiem obok ogrodzenia obozu, a dziesiąta – widok obozu z góry.
Ilustracja interaktywna prezentuje pracę Zbigniewa Libery pod tytułem „Lego. Obóz koncentracyjny”. Praca przedstawia widok na tytułowy obóz koncentracyjny zbudowany z klocków Lego. Praca została przedstawiona w pięciu rzędach fotografii, po dwie w każdym rzędzie – łącznie dziesięć przedstawień pracy.
Pierwsza fotografia przedstawia figurki lego – kościotrupy, które nawiązują do wygłodzonych więźniów niemieckich obozów. Figurki zostały umieszczone przy płocie elektrycznym, w tle stoją szare budynki - baraki.
Druga fotografia ukazuje bicie więźnia przez strażnika – na tle szarej posadzki strażnik, ubrany na czarno, czarną pałką uderza w plecy białej, szkieletowej postaci.
Trzecia fotografia ukazuje stos ciał – ofiar, które rozrzucone zostały na tle szarej posadzki. Każda z postaci ma uniesione do góry ręce, czarne oczy, usta i nos. Fotografia symbolizuje okrucieństwo wojny.
Czwarta fotografia przedstawia model obozu – białe figurki symbolizujące więźniów obozu przechodzą przez bramę i kierują się do wnętrza obozu. Nad wszystkim czuwa strażnik, który pilnuje, aby nikt nie uciekł. Obóz to dwa długie, szare budynki - baraki. Obóz strzeżony jest przez strażników stojących na dwóch wieżach obserwacyjnych o czerwonych detalach.
Piąta fotografia przedstawia szary budynek , w którym zostały otwarte wszystkie cztery pary drzwi, przez które wyrzucane są kolorowe ubrania więźniów.
Szósta fotografia przedstawia szarą posadzkę, na której ułożono kolorowe kolcki lego, prezentujące kończyny.
Siódma fotografia przedstawia wynoszenie więźniów przez innych więźniów do masowego grobu wykopanego obok budynku z kominami. Scenę wynoszenia ciał obserwuje strażnik ubrany na czarnp.
Ósma fotografia przedstawia dziurę w ziemi, w której urządzono masowy grób – jest on pełen ciał ofiar.
Fotografia dziewiąta i dziesiąta przedstawia widok ogólny na obóz koncentracyjny – dziewiąta więźniów idących przed strażnikiem obok ogrodzenia obozu, a dziesiąta – widok obozu z lotu ptaka.
Dodatkowo na ilustracji umieszczono interaktywny punkt. Po jego kliknięciu wyświetla się informacja dodatkowa: Libera poruszając się na poziomie powszechnie czytelnych kodów oferuje nam „oswojone" przez media i reklamę zabawki z delikatnym, niemal niewidocznym odchyleniem. Zawirusowanie tej sztuki wymierzone jest więc w swoistą ekstazę informacyjną. Obrazy pokazywane są w mediach tak szybko, że pokazywane zdarzenia nie są w stanie wywołać refleksji i „nabrać znaczenia". Libera nie podejmuje jednak walki czy aktu destrukcji, lecz grę z kulturą konsumencką, grę jej regułami, jej językiem i jej strategiami. tekst: Jacek Zydorowicz. Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem?, [ź:] https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/7._j._zydorowicz_-_polska_sztuka_krytyczna.pdf
Zbigniew Libera, „Lego. Obóz koncentracyjny”, zestaw 11 fotografii, 1996 r., artinfo.pl, CC BY 3.0
Źródło: Zbigniew Libera, Lego. Obóz koncentracyjny, Olej na płótnie, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/lego-oboz-koncentracyjny-zestaw-11-fotografii-1996 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
O artystach i ich dziełach – podsumowanie wiadomości (prezentacja z animacjami)
PYWID5om4
R1CpbX7liW0wN
Ilustracja przedstawia biały napis na szarej plamie o nieregularnym kształcie: O artystach i ich dziełach.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
O artystach i ich dziełach. Prezentacja multimedialna. Prezentacja stanowi podsumowanie wiedzy z materiału, zawarte są w niej informacje na temat artystów oraz ich dzieł.
Jacques‑Louis David
RMk5DfhpiwQRF
Materiał filmowy do prezentacji multimedialnej zatytułowany „Jacques Louis David”.
Materiał filmowy do prezentacji multimedialnej zatytułowany „Jacques Louis David”.
O artystach i ich dziełach - Jacques‑Louis David, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, O artystach i ich dziełach - Jacques-Louis David, licencja: CC BY 3.0.
O artystach i ich dziełach - Sztuka jako dziedzina otwarta, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, O artystach i ich dziełach - Sztuka jako dziedzina otwarta, licencja: CC BY 3.0.
Materiał filmowy do prezentacji multimedialnej zatytułowany „Sztuka jako dziedzina otwarta”.
Głośność lektora
Głośność muzyki
test1
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie. Który z wymienionych malarzy w prezentacji został uznany za najwybitniejszego malarza epoki klasycyzmu? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rq7ecR505dbyG
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
W prezentacji za najwybitniejszego malarza epoki klasycyzmu uznany został Jacques‑Louis David [czytaj: żak lui dawid]. Artysta był Członkiem Akademii Malarstwa i Rzeźby. Poza tym jego dzieła cechuje klasycystyczna i harmonijna kompozycja, jak np.: w dziełach: „Przysięga Horacjuszy”, „Śmierć Sokratesa”, „Śmierć Marata”.”
Polecenie 2
Odpowiedz na pytanie. Który z polskich artystów był więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu? Uzasadnij swoją odpowiedź.
R139MvDOIly2w
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Xawery Dunikowski był więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. To artysta, którego większa cześć twórczości związana jest z okresem przed II wojną światową. Jego dziełem nawiązującym do II wojny światowej, znajdującym się w prezentacji jest „Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko‑Mazurskiej”.
Polecenie 3
Odpowiedz na pytanie. Która z polskich rzeźbiarek omówionych w prezentacji wykorzystuje w swoich pracach tak zwane tkaniny przestrzenne? Wymień przynajmniej dwie prace wykonane tą techniką. Uzasadnij swoją odpowiedź.
R14VldAvwiBpe
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Magdalena Abakanowicz to artystka wykorzystująca w swoich pracach tzw. tkaniny przestrzenne, a prace wykonane techniką przez nią wynalezioną, od jej nazwiska - nazywane są abakanami np.: „Abakan czerwony”). Abakanowicz przez wiązanie, splatanie tkanin, dodawanie włosia końskiego, włókna sizalowego i łączeniem żywicą nadawała tkaninom cech rzeźby („Plecy”, z cyklu „Alternacje”).
Cwiczenia
Ćwiczenia
RsKNm69HDQ2Ha1
Ćwiczenie 1
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj artystę, do dzieła, które stworzył. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Rene Magritte [czytaj: rene magrit] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Man Ray [czytaj: men rej] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Salvador Dali [czytaj: salwador dali] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa]
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj artystę, do dzieła, które stworzył. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Rene Magritte [czytaj: rene magrit] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Man Ray [czytaj: men rej] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa] Salvador Dali [czytaj: salwador dali] Możliwe odpowiedzi: 1. Autoportret. Idę ku słońcu, 2. Podarunek, 3. Trwanie zasztyletowane, 4. Autoportret z czarnym psem, 5. Portret Picassa [czytaj: pikassa]
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RnGQHrhhsROUe1
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj autorów dzieł.
Rozpoznaj autorów dzieł.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1ebav4d1BwUD1
Ćwiczenie 2
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj kierunek w sztuce, do odpowiedniego dzieła. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], Kobieta z papugą: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Man Ray [czytaj: men rej], Podarunek: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Salvador Dali [czytaj: salwador dali], Górskie jezioro: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], Koronacja Napoleona: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj kierunek w sztuce, do odpowiedniego dzieła. Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], Kobieta z papugą: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Man Ray [czytaj: men rej], Podarunek: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Salvador Dali [czytaj: salwador dali], Górskie jezioro: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], Koronacja Napoleona: 1. Realizm, 2. Klasycyzm, 3. Surrealizm, 4. Dadaizm
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R31SeVRxUa86t1
Ćwiczenie 2
Do poniższych dzieł sztuki dobierz właściwy kierunek.
Do poniższych dzieł sztuki dobierz właściwy kierunek.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rv5JcM7tPjQmA2
Ćwiczenie 3
Do definicji dopisz właściwe terminy. Kierunek w sztuce europejskiej powstały na przełomie lat 40 i 50 wieku, zrywający z kanonami sztuki figuratywnej i abstrakcji geometrycznej, nawiązujący do ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Słowo to oznacza "sztukę nieforemną" Odpowiedź: Tu uzupełnij Technika malowania rozwinięta przez neoimpresjonistów z metody dywizjonizmu, polegająca na kładzeniu obok siebie podobnych w formie, jednakowej wielkości małych plamek czystego koloru, dzięki czemu powierzchnia obrazu stwarza wrażenie barwnej wibracji. Odpowiedź: Tu uzupełnij
Do definicji dopisz właściwe terminy. Kierunek w sztuce europejskiej powstały na przełomie lat 40 i 50 wieku, zrywający z kanonami sztuki figuratywnej i abstrakcji geometrycznej, nawiązujący do ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Słowo to oznacza "sztukę nieforemną" Odpowiedź: Tu uzupełnij Technika malowania rozwinięta przez neoimpresjonistów z metody dywizjonizmu, polegająca na kładzeniu obok siebie podobnych w formie, jednakowej wielkości małych plamek czystego koloru, dzięki czemu powierzchnia obrazu stwarza wrażenie barwnej wibracji. Odpowiedź: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1bZsj0nus9Ix2
Ćwiczenie 4
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj artystę, do kraju, z którego pochodzi. Salvador Dali [czytaj: salwador dali] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Rene Magritte [czytaj: rene magrit] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Franz Kline [czytaj: franc kline] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania
Wybierając z listy rozwijanej, dopasuj artystę, do kraju, z którego pochodzi. Salvador Dali [czytaj: salwador dali] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Rene Magritte [czytaj: rene magrit] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania Franz Kline [czytaj: franc kline] Możliwe odpowiedzi: 1. Belgia, 2. Francja, 3. Holandia, 4. Stany Zjednoczone, 5. Hiszpania
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1VkCLaqwS7Yt2
Ćwiczenie 4
Dopasuj portrety artystów do państw, z których pochodzą ci artyści.
Dopasuj portrety artystów do państw, z których pochodzą ci artyści.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
R1NdNtGi2mr613
Ćwiczenie 5
Wskaż, którzy z polskich artystów tworzyli swoje prace zgodnie z nurtem tzw. sztuki krytycznej? Możliwe odpowiedzi: 1. Katarzyna Kozyra, 2. Grzegorz Klaman, 3. Zbigniew Libera, 4. Magdalena Abakanowicz, 5. Tadeusz Kantor. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 5
R1QdoI52yrq411
Nazwij działania artystyczne.
Nazwij działania artystyczne.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rouq0wJCrBHYp
Dwa z powyższych działań są jednego/jednej artysty/artystki. Wpisz poniżej jego/jej imię i nazwisko. Odpowiedź: Tu uzupełnij
Dwa z powyższych działań są jednego/jednej artysty/artystki. Wpisz poniżej jego/jej imię i nazwisko. Odpowiedź: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
RpUWTM9SaKZbn3
Ćwiczenie 6
O którym dziele mówi opis? Podaj jego pełny tytuł. Gdy w 1969 r. w Lozannie Abakanowicz pokazała swoją pracę, szwajcarski krytyk pisał, że „polskie tkaniny artystyczne sięgają granic niemożliwości”. Ale jak nazwać tę nową formę w sztuce? „Rzeźba miękka” brzmiała niepoważnie. „Tkanina strukturalna”, w analogii do strukturalnego malarstwa - obco. W polskiej prasie rozpisano konkurs. Czytelnicy jednoznacznie wskazali na „abakan”. Tak Abakanowicz weszła nie tylko do encyklopedii, lecz także do słownika. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
O którym dziele mówi opis? Podaj jego pełny tytuł. Gdy w 1969 r. w Lozannie Abakanowicz pokazała swoją pracę, szwajcarski krytyk pisał, że „polskie tkaniny artystyczne sięgają granic niemożliwości”. Ale jak nazwać tę nową formę w sztuce? „Rzeźba miękka” brzmiała niepoważnie. „Tkanina strukturalna”, w analogii do strukturalnego malarstwa - obco. W polskiej prasie rozpisano konkurs. Czytelnicy jednoznacznie wskazali na „abakan”. Tak Abakanowicz weszła nie tylko do encyklopedii, lecz także do słownika. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
31
Ćwiczenie 6
Powiąż muzea i miasta z dziełami. Przeciągnij miasto i muzeum pod właściwą komórkę. Uwaga: propozycji jest więcej, nie wszystkie zostaną wykorzystane.
R1YzAYX7Iyy62
Ilustracja do ćwiczenia nr 6 składająca się z kolażu pięciu dzieł sztuki. Od lewej: Obraz autorstwa Jacquesa Louisa Davida pod tytułem „Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku” przedstawia Napoleona Bonaparte wjeżdżającego konno na stromy szczyt. Bonaparte został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich ciemnych włosach, ubrany w niebiesko‑złote szaty Bonaparte jedną dłonią trzyma lejce, drugą ma uniesioną do góry i pokazuje w kierunku gór. Koń Napoleona jest białej maści i sprawia wrażenie przerażonego. Drugie dzieło to obraz autorstwa Jacquesa Louisa Davida pod tytułem „Porwanie Sabinek” przedstawia scenę ataku obcych wojsk na miasto. Łupem okazują się bezbronne kobiety oraz ich dzieci. Nadzy mężczyźni atakują i porywają kobiety. Na pierwszym planie znajduje się młoda, blond włosa kobieta zasłaniająca piersiami kobiety oraz mężczyzn. Na drugim planie widoczna jest scena, w której to kobieta wykorzystuje swoje małe dziecko jako tarczę. Trzecie dzieło to obraz autorstwa Vincenta van Gogha pod tytułem „Żółty dom” przedstawia ulicę w bliżej nieokreślonym mieście, przy której stoją domy z żółtą elewacją. Oprócz domów, żółte są także drogi oraz chodniki, a także częściowo liście na drzewach. Po żółtych ulicach spacerują ludzie. Czwarte dzieło to rzeźba autorstwa Xawerego Dunikowskiego pod tytułem „Madonna” przedstawia popiersie młodej kobiety o bardzo długich włosach zaczesanych na plecy. Kobieta ma wysokie czoło oraz długi nos. Spogląda się z neutralnym wyrazem twarz w ziemię. Popiersie stoi na kamiennym podeście. Piąte i ostatnie dzieło to obraz Jacksona Pollocka pod tytułem „Białe światło” przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie znajduje się duża liczba kolorów, między innymi: żółty, biały, szary, zielony, czerwony.
Ilustracja do ćwiczenia nr 6, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ilustracja do ćwiczenia nr 6, Kolaż na papierze, licencja: CC BY 3.0.
RXBDIkI1aXtXD
Powiąż muzea i miasta z dziełami. Przeciągnij miasto i muzeum pod właściwą komórkę. Uwaga: propozycji jest więcej, nie wszystkie zostaną wykorzystane.
Powiąż muzea i miasta z dziełami. Przeciągnij miasto i muzeum pod właściwą komórkę. Uwaga: propozycji jest więcej, nie wszystkie zostaną wykorzystane.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
Jaką rolę w odbiorze sztuki pełnią informacje krytyków lub historyków? Postaw tezę i uzasadnij ją dwoma przykładami o życiu i twórczości wybranych artystów.
R7Hh1CtiKaXat
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Uwaga – wypowiedź jest typu argumentacyjnego. Powinna zatem zawierać właściwie postawioną tezę, która jest odpowiedzią na pytanie (własne stanowisko), następnie uzasadnienie w oparciu o przykładowe opinie, informacje zawarte w materiale.
Informacja krytyków w odbiorze sztuki pełni rolę... ponieważ.... Natomiast informacja historyków w odbiorze...
Ćwiczenie 8
W jaki sposób działania artystów performance’u i sztuki krytycznej odpowiadają definicji sztuki Władysława Tatarkiewicza:
„(...) sztuka jest odtwarzaniem rzeczy bądź konstruowaniem form, bądź wyrażaniem przeżyć – jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania jest zdolny zachwycać bądź wzruszać, bądź wstrząsać”.
[ź:] W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć.
Uzasadnij swoją wypowiedź dwoma przykładami działań artystycznych.
RCp9vHpsxx6aC
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Zwróć uwagę na takie elementy, jak interakcja z widzem, szokowanie, łączenie różnych form, np., zapisu wideo, wprowadzenie akcji do działania, użycie własnego ciała itd. oraz uzasadnij to dwoma dowolnymi przykładami (odpowiedź subiektywna).
Sztuka Performance'u i sztuka krytyczna odpowiadają/nie odpowiadają definicji sztuki W. Tatarkiewicza ponieważ....
Slownik_pojec
Słownik pojęć
Dekontekstualizacja
Dekontekstualizacja
inaczej, pozbawienie kontekstu.
Informel
Informel
[fr. informel 'niekształty', 'bezkształtny']. Słowo to oznacza „sztukę nieforemną” - kierunek w sztuce europejskiej powstały na przełomie lat 40 i 50 wieku, zrywający z kanonami sztuki figuratywnej i abstrakcji geometrycznej, nawiązujący do ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Nazwa pochodzi od tytułu wystawy zorganizowanej w Paryżu w 1951 r. przez krytyka Michela Tapié [czytaj: miszela tapje]. Przedstawicielami tego kierunku byli między innymi: Jean Dubuffet [czytaj: żą dubufe], Antonio Tapies [czytaj: antonio tapie], Wols.
Pointylizm
Pointylizm
technika malowania rozwinięta w neoimpresjonizmie z metody dywizjonizmu; polegająca na kładzeniu obok siebie podobnych w formie, jednakowej wielkości małych plamek czystego koloru, dzięki czemu powierzchnia obrazu stwarza wrażenie barwnej wibracji.
Taszyzm
Taszyzm
[fr. tache ‘plama’], kierunek w malarstwie XX w., jedna z odmian abstrakcji niegeometrycznej, pokrewna sztuce informel i amerykańskiemu ekspresjonizmowi abstrakcyjnemu.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Notatki ucznia
RR1AEs7pSveWp
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Galeria
Galeria
RvkhdS2WTfIMv
Obraz prezentuje autoportret. Malarz namalował siebie jako mężczyznę w średnim wieku o lokowanych brązowo‑siwych włosach i spokojnym wyrazie twarzy. Mężczyzna siedzi bokiem, a głowę ma skierowaną przodem do widza. Ubrany jest w elegancki płaszcz o kolorze brązowym, zbliżonym do koloru ściany, spod którego wystaje czerwono‑żółta koszula oraz biała apaszka. Malarz pozuje na tle ciemnobrązowej ściany. Obraz utrzymany jest w ciepłej tonacji barwnej.
Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], „Autoportret”, 1791 r., Galeria Uffizi [czytaj: uficci], Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Autoportret, Olej na płótnie, Galeria Uffizi, Florencja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jacques-Louis_David_-_Self-Portrait_-_WGA6066.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1LbYzCaOJXD1
Obraz przedstawia młodego, elegancko ubranego mężczyznę siedzącego na koniu. Mężczyzna ma długie jasne włosy, ubrany jest w brązową kamizelkę, spod której wystaje biała koszula, a także żółte spodnie i czarne buty. W jednej dłoni trzyma lejce, a w drugiej kapelusz. Koń, na którym siedzi Potocki jest białej maści i klęka na jedno kopyto.
Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], „Portret konny Stanisława Kostki Potockiego”, 1781 r., Muzeum Pałacu Króla Jana III, Wilanów, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Portret konny Stanisława Kostki Potockiego, Olej na płótnie, Muzeum Pałac Jana III Sobieskiego, Wilanów, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jacques-Louis_David_-_Equestrian_portrait_of_Stanis%C5%82aw_Kostka_Potocki_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RUbZFqcbF1nEq
Obraz przedstawia Napoleona Bonaparte wjeżdżającego konno na stromy szczyt. Bonaparte został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich ciemnych włosach, ubrany w niebiesko‑złote szaty. Napoleon jedną dłonią trzyma lejce, drugą ma uniesioną do góry i pokazuje w kierunku gór. Koń Napoleona jest białej maści i sprawia wrażenie przerażonego.
Jacques Louis David, „Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku”, 1800 – 1801 r., Zamek w Malmaison [czytaj: malmasą], Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku, Olej na płótnie, Zamek w Malmaison, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:David_-_Napoleon_crossing_the_Alps_-_Malmaison2.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1G4fijk8I5Mt
Obraz przedstawia scenę ataku obcych wojsk na miasto. Łupem okazują się bezbronne kobiety oraz ich dzieci, którzy atakowani są przez nagich mężczyzn. Na pierwszym planie znajduje się młoda, blond włosa kobieta zasłaniająca piersiami kobiety oraz mężczyzn. Na drugim planie widoczna jest scena, w której to kobieta wykorzystuje swoje małe dziecko jako tarczę.
Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], „Porwanie Sabinek”, 1799 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Porwanie Sabinek, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:F0440_Louvre_JL_David_Sabines_INV3691_rwk.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1YR7bLzMnHbf
Obraz przedstawia koronację Napoleona Bonaparte na cesarza. W dużej Sali koronacyjnej przebywa tłum ludzi, którzy przyglądają się nowemu władcy. Bonaparte stoi przy schodach, ubrany jest w białą koszulę oraz długą jasną sukmanę i czerwoną pelerynę. Ma uniesione ręce na wysokości głowy, w dłoniach trzyma koronę. Nieco poniżej, na schodach widoczna jest żona Napoleona – Józefina. Pomiędzy cesarzem a jego żoną stoi biskup wraz ze swoją świtą.
Jacques Louis David [czytaj: żak lui dawid], „Koronacja Napoleona”, 1806 – 1807 r., Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Koronacja Napoleona, Olej na płótnie, Luwr, Paryż, dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Jacques-Louis_David,_The_Coronation_of_Napoleon_edit.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1UANr54uDmGU
Obraz przedstawia dwie grupy ludzi – z lewej strony widoczna jest grupa możnych – cesarza Napoleona Bonaparte i jego świty. Bonaparte stoi na czerwonym dywanie i został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku ubrany w białą koszulę i czerwoną pelerynę. Na głowie francuza złoty wieniec laurowy oraz buławę. Nieco niżej, na zielonym dywanie stoją mężczyźni ubrani w czarne płaszcze – każdy z nich ma podniesioną do góry dłoń z czarnym zwojem. Z prawej strony znajdują się żołnierze trzymający chorągwie ze złotymi orłami.
Jacques Louis David,[czytaj: żak lui dawid], „Rozdanie orłów na sztandary”, 1810 r., Pałac w Wersalu, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Jacques Louis David, Rozdanie orłów na sztandary, Olej na płótnie, Pałac w Wersalu, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jacques_Louis_David_-_Serment_de_l%27arm%C3%A9e_fait_%C3%A0_l%27Empereur_apr%C3%A8s_la_distribution_des_aigles,_5_d%C3%A9cembre_1804_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RG1n7sLqRi6LD
Obraz przedstawia autoportret. Courbet [czytaj: kurbe] sportretował siebie jako młodego mężczyznę o długich brązowych falowanych włosach sięgających do ramion, lekko uśmiechniętego o miłej aparycji. Artysta ubrany jest w ciemną marynarkę, spod której wystaje biała koszula. Courbet [czytaj: kurbe] pozuje w na w pozycji siedzącej przy stole, jedną dłoń trzyma na blacie, a drugą obejmuje siedzącego na jego kolanach czarnego psa.
Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Autoportret z czarnym psem”, 1842 r., Muzeum miejskie, Pontarlier [czytaj: pontarlie], Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gustave Courbet, Autoportret z czarnym psem, Olej na płótnie, Muzeum miejskie, Pontarlier, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gustave_Courbet_-_Self-Portrait_(Courbet_with_Black_Dog)_-_WGA05478.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
Ryn8g0i1HMkvS
Obraz przedstawia roznegliżowaną młodą kobietę leżącą na łóżku. Ma długie ciemne, lokowane włosy, jedną dłoń położoną ma na kolanie, w drugiej trzyma zieloną papugę.
Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kobieta z papugą”, 1866 r., Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gustave Courbet, Kobieta z papugą, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1866_Gustave_Courbet_-_Woman_with_a_Parrot.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RV7rXSpTPSdDY
Obraz przedstawia autoportret, w którym namalował siebie jako młodego mężczyznę o długich ciemnych włosach i średniej długości koziej bródce. Malarz ma szeroko otwarte oczy i czerwone policzki. Courbet [czytaj: kurbe] ma zdziwiony wyraz twarzy, dłońmi przeczesuje włosy. Artysta ubrany jest w białą koszulę z głębokim dekoltem.
Źródło: Gustave Courbet, Desperat (Autoportret), Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gustave_Courbet_-_Le_D%C3%A9sesp%C3%A9r%C3%A9_(1843).jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RlcwieqYo624e
Obraz przedstawia dwie młode kobiety – jedna wychodzi z kąpieli, druga rozbiera się do pływania. Jedna z kobiet pozuje tyłem do widza, ma odsłonięte plecy i zasłonięty tyłek. Druga kobieta siedzi na ziemi i jest ubrana. Akcja obrazu dzieje się w środku lasu.
Gustave Courbet [czytaj: gustaw kurbe], „Kąpiące się”, 1825 r., Muzeum Fabre, Montpellier [czytaj: mąpelie], Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Gustave Courbet, Kąpiące się, Olej na płótnie, Muzeum Fabre, Montpellier, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Les_Baigneuses-Courbet.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RytYmKoWNIV36
Czarno‑biała fotografia przedstawia francuskiego malarza Georgesa Saurata [czytaj: żorża serata]. Mężczyzna ma krótkie kręcone włosy, bokobrody, wąsy oraz długą brodę. Ubrany jest w marynarkę w kratę, spod której wystaje biała koszula z krawatem w białe grochy. Twarz mężczyzny nie zdradza żadnych emocji. Mężczyzna znajduje się pośrodku fotografii, głowę ma skierowaną lekko w prawą stronę, odsłaniając prawe ucho. Nie utrzymuje kontaktu wzrokowego z widzem lecz patrzy przed siebie. Artysta pozuje na szarym jednolitym tle.
Lucie Cousturier [czytaj: lusi kusturie] (fot.), „Portret Georgesa Seurata [czytaj: żorża serata]”, 1888 r., wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Lucie Cousturier, „Portret Georgesa Seurata [czytaj: żorża serata]”, Fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Georges_Seurat_1888_(cropped).jpg [dostęp 5.01.2022], domena publiczna.
RUPg5DNddJCBg
Obraz przedstawia naturalny krajobraz. Na pierwszym planie widoczna jest rzeka, po której płynie niewielka żaglówka, a także kajak, w którym siedzi jedna osoba. Na dole, przy brzegu, stoi drzewo o zielonych liściach wokół którego rośnie trawa. Na drugim planie piaszczysta plaża, drzewa oraz biała wieża wyłaniająca się zza roślinności. Na obrazie dominuje kolor zielony oraz niebieski, a całość wykonano w taki sposób, że dzieło tworzą małe plamki, składając się na mozaikowy krajobraz.
Georges Seurat [czytaj: żorż serat], „Sekwana wiosną na Grand Jatte [czytaj: grande żatte]”, 1888 r., Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela, Belgia, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Georges Seurat, Sekwana wiosną na Grand Jatte [czytaj: grande żatte, Olej na płótnie, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Georges_Seurat_026.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RIPxae2iiHdk1
Obraz przedstawia otwartą przestrzeń, która znajduje się przy rzece - miejscu w którym odpoczywają ludzie - mężczyźni, kobiety oraz dzieci. Kobiety mają przy sobie otwarte parasolki, chroniące przed promieniami słońca, lub nakrycia głowy – niewielkie kapelusze. Są odziane w suknie sięgające do kostek. Przy kobietach bawią się dzieci, które ubrane są w luźniejszy ubiór. Mężczyźni mają na sobie fraki oraz luźny ubiór. Wśród ludzi są też zwierzęta domowe – psy i koty oraz jedno zwierzę egzotyczne – małpa, którą można zauważyć przy kobiecie stojącej z prawej stronie obrazu. W tle widać żaglówki pływające po rzece, a także drzewa oraz dalszą część parku.
Georges Seurat [czytaj: żorż serat], „Niedzielne popołudnie na wyspie Grande‑Jatte [czytaj: grande żatte]”, 1884 r., Instytut Sztuki, Chicago [czytaj: szikago], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Georges Seurat, Niedzielne popołudnie na wyspie Grande-Jatte [czytaj: grande żatte], Olej na płótnie, Instytut Sztuki, Chicago, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Georges_Seurat_031.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1L2lTkWjAu0o
Obraz przedstawia Vincenta van Gogha [czytaj: winsenta wan goga], który namalował siebie jako mężczyznę o krótkich jasnych włosach i rudej brodzie. Artysta pozuje z półprofilu na tle intensywnie zielonej ściany. Ma szczupłą twarz, lekko zaciśnięte usta, wydatne kości policzkowe oraz zakola. Jego oczy są zielone, a nos prosty i długi. Brwi są jaśniejszego koloru niż zarost. Mimika twarzy informuje widza, że artysta jest zmęczony, smutny. Van Gogh [czytaj: wan gog] ubrany jest w brązowy płaszcz, brązową kamizelkę oraz białą koszulę. Na całym obrazie znajdują się wypukłe pociągnięcia farby.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Autoportret dedykowany Gauguinowi [czytaj: gogenowi]”, 1888 r., Muzeum Sztuki Fogg, Cambridge [czytaj: kambridż], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, „Autoportret dedykowany Gauguinowi [czytaj" gogenowi]”, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Fogg, Cambridge, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Van_Gogh_self-portrait_dedicated_to_Gauguin.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R1REnJ6Rofhb8
Dzieło przedstawia ulicę w bliżej nieokreślonej miejscowości, przy której stoją domy z żółtą elewacją. Są to duże, przylegające do siebie budynki o różnej wysokości oraz szerokości. Widoczne są rzędy dużych okien, a także wejścia. Oprócz domów, żółte są także drogi oraz chodniki, a także częściowo liście na drzewach. Po żółtych ulicach spacerują ludzie – widać samotną osobę idącą z lewej strony obrazu, przy wejściu do budynku, a także grupę ludzi stojących z prawej strony – mężczyznę, kobietę i dziecko. Za nimi widać następną osobę. Z lewej strony rosną wysokie drzewa, a z prawej – dym wydobywający się z komina. Tło stanowi intensywnie niebieskie niebo.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Żółty dom”, 1888 r., Muzeum Vincenta van Gogha [czytaj: winsenta wan goga], Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Żółty dom, Olej na płótnie, Muzeum Vincenta van Gogha , Amsterdam, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Van_Gogh_-_Das_gelbe_Haus_(Vincents_Haus)2.jpeg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RPyzUOszFbQsA
Obraz przedstawia trzy kobiety przebywające w kwiecistym ogrodzie. Jedna została przedstawiona w trakcie pielęgnacji roślin – ubrana w długą niebiesko‑pomarańczową suknię i biały czepek. Dwie inne kobiety spacerują pod rękę przez ogród. Obie ubrane są w długie płaszcze – jedna z kobiet skrywa się czerwonym parasolem, a druga ma narzucony kaptur na głowę.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Wspomnienie ogrodu w Etten”, 1888 r., Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Wspomnienie ogrodu w Etten, Olej na płótnie, Muzeum Ermitraż, Sankt Petersburg, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Vincent_Willem_van_Gogh_098.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R8lWHUcLOM5JM
Obraz przedstawia wnętrze kawiarni. W samym centrum pomieszczenia stoi duży stół bilardowy, po jego obu stronach rozmieszczone zostały stoliki dla gości. Na części z nic nadal stoją pozostawione przez klientów kieliszki oraz butelki. Przy stolikach siedzi pięć osób, szósta stoi przy stole do gry w bilarda.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Nocna kawiarnia”, 1888 r., Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale [czytaj: jejl], New Haven [czytaj: nju hawen], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Nocna kawiarnia, Olej na płótnie, Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale, New Haven, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RsRwCDO0BKdJx
Obraz przedstawia widok na rozświetlone gwiazdami i blaskiem księżyca niebo i śpiące miasto. Na pierwszym planie widoczne jest wysokie drzewo, umieszczone z lewej strony obrazu. Jest ciemnozielono‑szare, a im wyżej, tym jest węższe. Na drugim planie widać natomiast miasto – budynki, wśród których można dostrzec jeden o wysokiej wieży i szarej elewacji. Pozostałe budynki są niższe oraz mniejsze. Tylko w nielicznych oknach świeci się żółte światło. W tle widoczne są góry oraz nocne niebo zasnute gwiazdami, przypominającymi jasne kwiaty o żółtych środkach. Na obrazie dominuje kolor niebieski.
Vincent van Gogh [czytaj: winsent wan gog], „Gwiaździsta noc”, 1889 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, Gwiaździsta noc, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Van_Gogh_-_Starry_Night_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
REnEwYGzzijam
Czarno‑biała fotografia mężczyzny w średnim wieku. Ma on krótkie siwe włosy oraz krótkie wąsy. Ma na sobie czarny płaszcz, spod którego wystaje biała koszula. Ma zaciśnięte usta i zmarszczone brwi. Mężczyzna został uchwycony w dramatycznej pozie z półprofilu – jedną ręką podpiera głowę i patrzy wyrazistym spojrzeniem wprost na widza.
Źródło: Xawery Dunikowski [czytaj: ksawery dunikowski], fotografia portretowa, Fotografia, Narodowe Archiwum Cyfrowe, dostępny w internecie: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5968424 [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RkPygNHyeQMCL
Rzeźba przedstawia portret obejmujący wizerunek Henryka Szczyglińskiego od głowy do ud. Został uwieczniony jako mężczyzna w średnim wieku, o długich włosach i średniej długości koziej bródce. Ubrany jest w długi płaszcz spod którego wystaje apaszka. Szczygliński spogląda się w dół, ręce trzyma w kieszeniach płaszcza.
Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski, „Portret Henryka Szczyglińskiego”, 1898 r., Muzeum Narodowe w Krakowie, imnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Portret Henryka Szczyglińskiego, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Kraków, dostępny w internecie: http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX038 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1clX0iYEdMwK
Rzeźba przedstawia karykaturalną postać stworzoną z drewna na podobieństwo Dunikowskiego. Postać ma mocno nakreślone mięśnie nóg oraz brzucha, ma dwie twarze – jedną patrzy pod nogi, drugą uniesioną do góry, spoglądającą w niebo. W dłoniach figurka trzyma różnego rodzaju kostki. Za postacią Dunikowskiego widoczna jest czerwono‑czarno‑zielono‑żółta ściana.
Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski, „Autoportret. Idę ku słońcu”, 1917 - 1920 r., Muzeum Narodowe, Warszawa, sztukawszczecinie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Autoportret. Idę ku słońcu, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Warszawa, dostępny w internecie: https://www.sztukawszczecinie.pl/mysli-o-sztuce/do-siego-2021-roku/attachment/zrzut-ekranu-2020-12-31-o-12-08-46/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R19z07PVHglPF
Rzeźba przedstawia popiersie młodej kobiety o bardzo długich włosach zaczesanych na plecy. Kobieta ma wysokie czoło oraz długi nos. Spogląda się z neutralnym wyrazem twarz w ziemię. Popiersie stoi na kamiennym podeście.
Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski, „Madonna” Muzeum Narodowe, Wrocław, mnwr.pl, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, Madonna, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/madonna-dunikowskiego/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R6HSx8RVeY7wN
Fotografia przedstawia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] pozującego z profilu na tle białej ściany. Duchamp [czytaj: duszą] został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku o krótkich ciemnych włosach. Jest on lekko uśmiechnięty, zadumany i spogląda przed siebie. Ubrany jest w gruby czarny płaszcz.
Man Ray [czytaj: men rej], Fotografia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą], 1920 – 1921 r., Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale [czytaj: jejl], New Haven [czytaj: niu hewen], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Man Ray, Fotografia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą], Fotografia, Galeria Sztuki Uniwersytetu Yale, New Haven, dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Man_Ray,_1920-21,_Portrait_of_Marcel_Duchamp,_gelatin_silver_print,_Yale_University_Art_Gallery.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RRjZ2ZXQUecuW
Fotografia przedstawia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] oraz Ulfa Linde przed instalacją artystyczną. Mężczyźni stoją przed szybą, Duchamp [czytaj: duszą] pokazuje elementy pracy. Za wielką szybą widoczne są różnego rodzaju rzeczy zawieszone na pałąku – między innymi przedmioty przypominające patelnię i miski.
Marcel Duchamp [czytaj: marsel duszą] i Ulf Linde przed „Wielką szybą”, 1961 r., artmap.com, CC BY 3.0
Źródło: Marcel Duchamp [czytaj: marsel duszą] i Ulf Linde przed „Wielką szybą”, Fotografia, dostępny w internecie: https://artmap.com/modernamuseet/exhibition/marcel-duchamp-ulf-linde-2011 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RRpGo2Qi5MHo1
Fotograia przedstawia żeliwne żelazko stojące na stopce. Żelazko jest niestandardowe – ma przymocowane do podstawy żelazne gwoździe.
Man Ray [czytaj: men rej], „Podarunek”, 1958 r. (replika oryginału z 1921 roku), Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Man Ray, Podarunek, Rzeźba, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/81212 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RdSdwq4pwoUBJ
Praca przedstawia różnego rodzaju maszyny połączone ze sobą za pomocą przewodów oraz przegubów. Z lewej strony pracy autor umiesił długą rurę, która w połowie jej długości rozgałęzia się na dwie części, całość została zwieńczona tłumikami. W centrum pracy widoczna jest szara wtyczka, złoty młoteczek oraz długi czarny przegub pod którym znajduje się koło na drewnianym podeście. Z prawej strony znajduje się : pompa stojąca na podłodze, do której przymocowany jest tłok napędzający koło, nad którym znajduje się odwrócony pomarańczowy pachołek.
Francis Picabia [czytaj: fransis pikabia], „Parada miłosna”, 1917 r., kolekcja prywatna, wikiart.org, domena publiczna
Źródło: Francis Picabia, Parada miłosna, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.wikiart.org/en/francis-picabia/love-parade-1917 [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
R11YWqcGhKaFa
Czarno‑biała fotografia przedstawia Salvadora Dalego [czytaj: sawadora dalego] przykrytego puchatym dwukolorowym kocem i pozującego na tle ściany z kwiecistym wzorem. Dali został sfotografowany jako młody mężczyzna o krótkich, wymodelowanych włosach i z małym cienkim wąsikiem. Na twarzy artysty maluje się delikatny uśmiech, ma lekko zmarszczone brwi i utrzymuje kontakt wzrokowy z widzem.
Portret Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego], 1939 r., kolekcja fotografii Carla Van Vechtena [czytaj: karla wan wechtena] w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org CC BY 3.0
Źródło: Portret Salvadora Dalego [czytaj: salwadora dalego], Fotografia, Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, Waszyngton, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Salvador_Dal%C3%AD_1939.jpg [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RNjMhIAJkN1q1
Obraz przedstawia płytkie jezioro, swoim kształtem przypominające rybę, które leży pomiędzy wzgórzami. Odbija się w nim wzgórze znajdujące się za nim, z lewej strony obrazu. Jest ono skaliste, szare, a miejscami – brązowe. Obok jeziora widoczna jest skała, która swoim kształtem przypomina głowę oraz uszy królika. Przy brzegu widoczne są także małe odłamki skalne. Na pierwszym planie, przed jeziorem oraz wzgórzami, znajduje się urwana linia telefoniczna z odłożoną na pałąku słuchawką. Tło stanowi szare niebo z widocznymi z lewej strony małymi, jasnymi chmurami.
Salvador [czytaj: salwador] Dali, „Górskie jezioro”, 1938 r., Galeria Tate Modern [czytaj: tejt modern], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Salvador Dali, Górskie jezioro, Olej na płótnie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/dali-mountain-lake-t01979 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
ReLxbYkvAQfu0
Obraz przedstawia karykaturalną wizję Pabla Picasso [czytaj: pablo pikasso]. Nad podobizną artysty lewitują kamienne płyty, a sama postać zamiast oczu ma dziury przez który wystaje hak wystający z nosa. Na wysokości karku postać ma dziurę, przez którą wystaje rękojeść długiej łyżki, na której znajduje się miniaturowa lutnia. Nieco niżej widoczny jest rozlewający się złoty materiał na kamiennym fragmencie popiersia. U dołu, z prawej strony widnieje napis: PICASSO.
Salvador [czytaj: salwador] Dali, „Portret Picassa” [czytaj: pikassa], 1947 r., Fundacja Gala‑Salvador Dalí [czytaj: gaja salwador dali], Girona [czytaj: żirona], Hiszpania, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Salvador Dali, „Portret Picassa” [czytaj: pikassa], Olej na płótnie, Fundacja Gala-Salvador Dalí, Girona, dostępny w internecie: https://nl.pinterest.com/pin/520447300660341393/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rp9DpNpreSMvb
Plakat przedstawia dwie osoby – mężczyznę oraz kobietę. Postać męska jest ukryta, widoczny jest tylko fragment torsu oraz dłonie. Kobieta została przedstawiona w pozycji siedzącej – jest przetrzymywana przez mężczyznę. Jedną dłonią zakrywa jej usta, drugą rozszerza gałkę oczną.
Plakat do filmu „Pies andaluzyjski” (na plakacie scena z filmu), moviepostershop.com, CC BY 3.0
Źródło: Pies andaluzyjski, Plakat, dostępny w internecie: https://www.moviepostershop.com/an-andalusian-dog-movie-poster-1929/GI1428 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1PPIBA2jEFTj
Czarno‑biała fotografia przedstawia Rene Magritte [czytaj: rene magrit], który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o krótkich siwych włosach zaczesanych do tyłu i pogodnym wyrazie twarzy. Magritte [czytaj: magrit] uśmiecha się, ma lekko zmrużone oczy. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Ubrany jest w kraciastą marynarkę, czarny krawat oraz białą koszulę. Stoi w pomieszczeniu, w tle widać okno.
Duane Michals [czytaj: dłejn majkels], Fotografia Rene Magritte [czytaj: rene magrit], Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Duane Michals, Rene Magritte [czytaj: rene magrit], Fotografia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/3692 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Ri3YLZ9zWJGbb
Dzieło przedstawia czarny monolit, na którym umieszczone zostały czarne sfery kuliste. Na tle monolitu stoi biała perforowana ściana oraz dwie wysokie kolumny kształtem przypominające pionki. Nieco niżej widoczne są skały oraz drzewa.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Zwiastowanie”, 1930 r., Galeria Tate Modern [czytaj: tejt modern], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Zwiastowanie, Olej na płótnie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/magritte-the-annunciation-t04367 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1aQiAD9XLk5G
Dzieło przedstawia wnętrze pomieszczenia, w którym stoi kominek, z którego wylatuje lokomotywa parowa. Nad kominkiem widoczne jest lustro, dwa świeczniki i stojący pomiędzy nimi zegar wskazujący godzinę 8:05.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Trwanie zasztyletowane”, 1939 r., Instytut Sztuki, Chicago [szikago], Stany Zjednoczone, wikioo.org, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Trwanie zasztyletowane, Olej na płótnie, Instytut Sztuki, Chicago, dostępny w internecie: https://wikioo.org/pl/paintings.php?refarticle=5ZKEMD&titlepainting=Time%20transfixed&artistname=Rene%20Magritte [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RxfIzhHebqYxP
Dzieło przedstawia widok na chmury oraz brązową kotarę, spod której rozciąga się widok na morze. Z lewej strony obrazu widoczna jest postać mężczyzny stojącego do widza plecami. Ma on na głowie czarny melonik, ubrany jest w czarną marynarkę. Z prawej strony znajduje się wycięty kontur człowieka z lewej strony, tworzący widok na morze.
Rene Magritte [czytaj: rene magrit], „Dekalkomania”, 1966 r., Centrum Pompidou [czytaj: pompidu], Paryż, Francja, mutualart.com, CC BY 3.0
Źródło: René Magritte, Dekalkomania, Olej na płótnie, Centrum Pompidou,/span>, Paryż, dostępny w internecie: https://www.mutualart.com/Artwork/Decalcomanie-PM--Decalcomania-/9F565875835238EB [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RUBLB35jWz9Z9
Fotografia przedstawia Jacksona Pollocka [czytaj: dżekson polok] w trakcie pracy. Artysta został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich włosach. Ubrany jest w pobrudzone od farby ubrania robocze. Pollock [czytaj: polok] jest skupiony na pracy, w ustach ma palącego się papierosa. Za pomocą pędzla nakłada farbę na duży arkusz płótna.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok] podczas pracy w swoim studio, 1949 r., reddit.com, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock podczas pracy w swoim studio, Fotografia, dostępny w internecie: https://www.reddit.com/r/OldSchoolCool/comments/e28uk9/jackson_pollock_1950/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RFttkOGS3b7Uy
Obraz przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie znajduje się duża liczba kolorów, między innymi: żółty, biały, szary, zielony, czerwony.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok], „Białe światło”, 1954 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej, MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock, Białe światło, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/79481 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1MnfdYji3jSG
Obraz przedstawia abstrakcyjną pracę, na której losowo kładziono farbę na płótno. Na obrazie dominują ciemne barwy – szary, czarny, brązowy oraz biały.
Jackson Pollock [czytaj: dżekson polok] „Lawendowa mgła” (Numer 1), 1948 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Jackson Pollock, Lawendowa mgła (Numer 1), Olej na płótnie, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://ro.pinterest.com/pin/530369293586992663/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RElwul28fnai2
Fotografia przedstawia Willema de Kooninga, który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o długich siwych włosach. Ubrany jest w jeansowe [czytaj: dżinsowe] spodnie na szelkach i białą koszulę. Artysta jest uśmiechnięty i spokojnie patrzy się w kierunku obiektywu.
Robert Mapplethorpe [czytaj: robert mapeltorp] (fot.), Fotografia Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga], 1986 r., Galeria Tate [czytaj: tejt], Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Robert Mapplethorpe, Willema de Kooninga [czytaj: wilema de kóniga], Fotografia, Galeria Tate, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/mapplethorpe-willem-de-kooning-ar00148 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R19fLmrOzlTWy
Obraz przedstawia abstrakcyjną pracę, na której farba została naniesiona grubymi warstwami na płótno. Farba nanoszona była pionowo, poziomo raz pod skosem. Na obrazie można wyróżnić kolory: biały, zielony, niebieski, żółty, czerwony oraz czarny.
Willem de Kooning, „Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi], 1957 r., Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, leannegoebel.com, CC BY 3.0
Źródło: Willem de Kooning, Ruth’s Zowie” [czytaj: ruts zołi], Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://leannegoebel.com/2011/07/29/patrick-mcfarlin-at-goodwin-fine-art-in-denver/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rxi2DwvSklIq7
Fotografia przedstawia Franza Kline [czytaj: franca kline], który został sportretowany na tle białej ściany. Kline to mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości włosach zaczesanych na lewo i małym wąsie, ubrany jest w spodnie robocze, poszarpaną koszulkę. Kline ma neutralny wyraz twarzy i ze spokojem spogląda w obiektyw aparatu.
Walter Auerbach [czytaj: walter ałerbach], fotografia Franza Kline [czytaj: franca kline], ok. 1960 r., aaa.si.edu, CC BY 3.0
Źródło: Walter Auerbach, fotografia Franza Kline [czytaj: franca kline], Fotografia, dostępny w internecie: https://www.aaa.si.edu/collections/items/detail/franz-kline-4645 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1HyCL8rUH8kb
Obraz przedstawia białe tło, na które naniesione zostały grube pasy czarnej farby. Farba nanoszona była poziomo oraz ze skosu.
<span lang='de'Franz Kline [czytaj: franc kline], „Mahoning”, 1956 r., Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney [czytaj: łitnej], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, whitney.org, CC BY 3.0
Źródło: Franz Kline, Mahoning, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://whitney.org/collection/works/1997 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R14kn6HZFZCO7
Obraz przedstawia czarne i białe plamy o nieregularnym kształcie.
Franz Kline [czytaj: franc kline], „Zygfryd”, 1958 r., Muzeum Sztuki Carnegie [czytaj: karnedż], Pittsburg [czytaj: pitsburg], Pensylwania, Stany Zjednoczone, collection.cmoa.org, CC BY 3.0
Źródło: Franz Kline, Zygfryd, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Carnegie, Pittsburg, dostępny w internecie: https://collection.cmoa.org/objects/38e39227-dffc-487a-9c09-296fca72c497 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1ZCbXNq6E2NP
Fotografia przedstawia Marka Rothko [czytaj: rotko], który został sportretowany na tle ciemnej ściany. Rothko [czytaj: rotko] to mężczyzna w średnim wieku, ubrany w ciemną marynarkę oraz ciemną koszulę w cienkie paski. Na nosie ma okulary z okrągłymi oprawkami. Artysta jest zamyślony, patrzy w lewą stronę. W lewej dłoni trzyma papierosa, ma lekko otwarte usta, z których wydobywa się dym papierosowy.
Rudy Burckhardt [czytaj: rudi berkhart], Fotografia Marka Rothko [czytaj: marka rotko], 1960 r., Archiwum Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Rudy Buckhardt, Fotografia Marka Rothko [czytaj: marka rotko], Fotografia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/5047 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RLZRZU3qQyzWX
Obraz przedstawia trzy prostokąty. Pierwszy największy ma kolor pomarańczowo‑czerwony i stanowi tło, drugi to purpurowy, który znajduje się na górze dzieła, trzeci i najmniejszy prostokąt ma kolor żółty, znajduje się na dole dzieła, pod purpurowym prostokątem.
Mark Rothko [czytaj: mark rotko], „Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura”, 1954 r., kolekcja prywatna, andreyavivaldi.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Czerwień, pomarańcz, brąz i purpura, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: http://www.andreyavivaldi.com/HSAC_2011/COLOR/COLOR_IMAGES/EXAMPLES/rothko2.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RQMZpXRJ0jfbF
Obraz przedstawia cztery poziome pasy dzielące obraz na cztery części. Od góry: ciemny, bordowy pasek, czarny pas, bordowy pas, oraz jasno czerwone tło, na którym znajduje się bordowy prostokąt.
Mark Rothko [czytaj: mark rotko], „Cztery ciemności w czerwieni”, 1958 r., Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney [czytaj: łitnej], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, tumblr.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Cztery ciemności w czerwieni, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://dailyrothko.tumblr.com/post/97863269821/mark-rothko-four-darks-in-red-1958 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R10GbvNkuXJ99
Obraz przedstawia czarno‑szare tło. Górna część dzieła posiada gładką czarno‑szarą strukturę, zaś dolna to szara, chropowata struktura.
Mark Rothko, Bez tytułu, 1969 r., tumblr.com, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Bez tytułu, Olej na płótnie, dostępny w internecie: https://dailyrothko.tumblr.com/post/108888570751/mark-rothko-untitled-1969 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R5ZNc3iXHcf95
Obraz przedstawia Andrzeja Wróblewskiego, który namalował siebie jako mężczyznę w średnim wieku o średniej długości włosach i zamyślonym wyrazie twarzy. Na obrazie została ujęta głowa, ucięta na wysokości czoła oraz górna część ramion. Wróblewski ma duże oczy, patrzące wprost na widza oraz lekko uchylone usta. Na jego nosie widoczne są okulary w grubych oprawkach. Jego lewe ucho odstaje bardziej od prawego. Wróblewski ubrany jest w ciemną marynarkę, która z prawej strony zmienia kolor na czerwony. Spowodowane jest to światłem, które pada na mężczyznę z lewej strony obrazu.
Andrzej Wróblewski, „Autoportret czerwony”; niedatowana; kolekcja prywatna (Fundacja Andrzeja Wróblewskiego), wyborcza.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Autoportret czerwony, Olej na płótnie, kolekcja prywatna (Fundacja Andrzeja Wróblewskiego), dostępny w internecie: https://wyborcza.pl/7,75410,26421720,andrzej-wroblewski-wystawa-w-lublanie.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RDJqbYDVvy2QR
Obraz Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Rozstrzelanie VI” (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany) przedstawia dwie postacie. Z lewej strony obrazu stoi żołnierz ubrany w granatowe spodnie oraz zieloną koszulę z paskiem i kaburą. Jedną rękę trzyma za plecami, drugą wyciągniętą z pistoletem skierowanym w kierunku swojej ofiary, którą okazuje się młody mężczyzna. Zastrzelony mężczyzna nadal stoi wyprostowany, fragment jego torsu wraz z głową odwrócony jest do góry nogami – w ten sposób autor symbolizuje śmierć mężczyzny.
Andrzej Wróblewski, „Rozstrzelanie VI” („Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany”), 1949 r., własność prywatna, artdone.wordpress.com, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Rozstrzelanie VI (Rozstrzelanie z gestapowcem, Rozstrzelany), Olej na płótnie, własność prywatna, dostępny w internecie: https://artdone.wordpress.com/2015/02/11/wroblewski-msn/andrzej-wroblewski-rozstrzelanie-vi-rozstrzelanie-z-gestapowcem-1949-wl-prywatna-abstrakcja-biologiczna/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RYeUbOoMrf1S5
Obraz Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Szofer niebieski” przedstawia wnętrze przedniej części pojazdu z dwoma siedzeniami i szybą. Na prawym siedzeniu siedzi przedstawiony tyłem kierowca. Przez szybę widoczna jest biała, oświetlona droga z czerwonym niebem. Wnętrze pojazdu i szofer namalowani są w odcieniach koloru niebieskiego, wszystkie elementy otoczone są czarną linią stanowiącą kontur.
Andrzej Wróblewski, „Szofer niebieski”, 1948 r., własność rodziny, depozyt: Muzeum Narodowe, Poznań, gazeta.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Szofer niebieski, Olej na płótnie, własność rodziny, depozyt: Muzeum Narodowe, Poznań, dostępny w internecie: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,17496765,po-drugiej-stronie-lustra-maria-poprzecka-o-wystawie-wroblewskiego.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R3bD6ostFkH8Y
Obraz Andrzeja Wróblewskiego pod tytułem „Ukrzesłowienie I” przedstawia siedzącą na krześle kobietę w białej spódnicy, czerwonej bluzce i granatowej marynarce oraz zielonych rajtuzach. Na nogach ma kapcie. Kobieta nosi na szyi korale, jest zamyślona, a głowę ma lekko przechyloną w lewo. Obok kobiety stoi puste krzesło. Scena ukazana jest na tle błękitnej ściany.
Andrzej Wróblewski, „Ukrzesłowienie I”, 1956 r., Muzeum Narodowe, Kraków, imnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Andrzej Wróblewski, Ukrzesłowienie I, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Kraków, dostępny w internecie: http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX233&mode=2 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R19Sl776CEp9n
Fotografia przedstawia Tadeusza Kantora, który został sportretowany na tle tętniącego życiem miasta. Kantor to mężczyzna w średnim wieku, ma on krótkie, proste włosy opadające na czoło, zarysowane cienie pod oczami i zmarszczki mimiczne przy ustach. Ubrany jest w szarą marynarkę i ciemną koszulę w paski. Kantor pozuje z półprofilu i z lekkim uśmiechem spogląda w obiektyw.
Danuta Łomaczewska/East News [czytaj: ist njus], Fotografia Tadeusza Kantora, 1962 r., Kraków, gazeta.pl, CC BY 3.0
Źródło: Fotografia Tadeusza Kantora, dostępny w internecie: https://weekend.gazeta.pl/weekend/7,177333,25666579,na-scenie-wielki-rezyser-za-kulisami-nie-do-zniesienia-dzisiaj.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RdaNylgYUDaug
Obraz przedstawia bliżej nieokreśloną postać przypominającą człowieka. Postać ma kwadratowy tors, w dłoniach trzyma biało‑niebieską tarczę oraz żółte szczypce.
Tadeusz Kantor, „Ponadruchy”, 1949 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Ponadruchy, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/4318 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RZEEVIoUUSgWW
Obraz przedstawia abstrakcyjną pracę, na której widoczne są różnego rodzaju plamy farb oraz losowe linie powstałe przez machanie pędzlem nad płótnem. W pracy dominują ciemne barwy – czarna plama, która rozciąga się od dolnej części do centralnej, brązowe i szare plamy, pomiędzy którymi widoczne są czerwone i żółte barwy.
Tadeusz Kantor, „Informel”, 1959 r., z Kolekcji Grażyny Kulczyk, pinimg.com, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Informel, Olej na płótnie, Kolekcja Grażyny Kulczyk, dostępny w internecie: https://www.pinterest.ch/pin/303781937340887020/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1Aiq9dH0NYSH
Instalacja artystyczna przedstawia wnętrze klasy szkolnej – pięć ławek, przy których siedzi 10 uczniów. Nauczyciel siedzi na krześle umieszczonym z tyłu klasy, przy ostatnich rzędach ławek. Ławki wykonane zostały z ciemnego drewna, zaś uczniowie to lalki. Ubrane są na czarno, mają jasne twarze oraz włosy w różnych odcieniach rudości. Nie mają na sobie butów, widoczne są ich stopy, niesięgające podłogi. Patrzą przed siebie. Nauczyciel również jest ubrany na czarno, jest mężczyzną w podeszłym wieku o siwej brodzie oraz z czapką z daszkiem na głowie. Na kolanach trzyma otwartą książkę. Ściany są kremowe, a na kremowej podłodze z przodu klasy widać stos kartek przypominających pożółkłe książki oraz plakaty – czarne tło, złota ramka oraz złoty napis „Józef Wgrzdągiel”.
Tadeusz Kantor, „Umarła klasa”, 1976 r., scena z inscenizacji w reż. Andrzeja Wajdy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, Umarła klasa, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:%C5%81awiki_i_manekiny_Umar%C5%82a_klasa_Tadeusz_Kantor_05.JPG [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1AEDIqCnBu17
Praca przedstawia leżącą u dołu obrazu młodą kobietę o niebieskich włosach i sięgającej kolana zielonej sukience. Kobieta, widoczna horyzontalnie, jedną rękę trzyma opartą na biodrze. Jej skóra jest jasna, wąskie usta pomalowane na czerwono, a powieki - na szaro. Nad leżącą kobietą unosi się zielona parasolka z niebieską rękojeścią oraz z powyginanymi drutami. Obok parasolki widoczne są w powietrzu cztery pionowe druty z fragmentami żółtego materiału. Tło stanowi mieszanka białego oraz zielonego koloru.
Tadeusz Kantor, „Emballage II. [czytaj: embalaż] Parasol i postać”, 1967 r., Muzeum Narodowe we Wrocławiu, mnwr.pl, CC BY 3.0
Źródło: Tadeusz Kantor, „Emballage II. [czytaj: embalaż] Parasol i postać”, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/tadeusz-kantor-emballage-2-parasol-i-postac-2/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1iDeMmvVHyPO
Czarno‑biała fotografia przedstawia portret polskiej rzeźbiarki Magdaleny Abakanowicz. Kobieta ma ciemne falowane włosy sięgające do ramion. Głowę ma uniesioną do góry. Na jej twarzy widnieje delikatny uśmiech. Ręce ma założone na siebie, jedną dłonią trzyma łokieć. Ubrana jest w sweter z golfem, stoi na wprost widza na tle ściany. Za nią znajduje się kilka podobnych przedmiotów, ułożonych na sobie, przypominających pufy.
Fot. nieznany, Fotografia Magdaleny Abakanowicz, zdjęcie z archiwum prywatnego, lata 80 XX wieku, niezlasztuka.net, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Fotografia Magdaleny Abakanowicz, Fotografia, archiwum prywatne, dostępny w internecie: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/magdalena-abakanowicz-artystka-osobna/ [dostęp 5.01.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Rgeddixt0D8IQ
Praca autorstwa Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Biała” przedstawia prostokątny płat materiału, który pozszywany jest za pomocą różnej grubości nici. Mniej więcej w połowie długości tkaniny widoczna jest dziura, przez którą wystaje gruby brązowy materiał.
Magdalena Abakanowicz, „Biała”, 1966 r., Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź, historiaposzukaj.pl, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Biała, tkanina przestrzenna, Centralne Muzeum Włókiennictwa, dostępny w internecie: https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,obiekty,663,obiekt_abakany.html [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RoK7pYSP0HpIV
Praca przedstawia wykonany z czerwonego materiału kokon, który po środku posiada rozcięcie.
Magdalena Abakanowicz, „Abakan czerwony III”, 1971 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, awarewomenartists.com, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Abakan czerwony III, tkanina przestrzenna, Galeria Marlborough, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://awarewomenartists.com/en/artiste/magdalena-abakanowicz/,/span> [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1er2TDXWaqPf
Praca przedstawia gruby pieniek, na którego końcach umiejscowione zostały metalowe końcówki. Instalacja znajduje się na metalowym podeście.
Magdalena Abakanowicz, „Gry wojenne” („Marrow Bone” [czytaj: maroł bołn]), 1987 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, sculpturemagazine.art, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, „Gry wojenne” („Marrow Bone” [czytaj: maroł bołn]), Instalacja artystyczna, Galeria Marlborough, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://sculpturemagazine.art/magdalena-abakanowicz/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Re9M3qcUBzhwc
Praca przedstawia figury wykonane z materiału, pozbawione rąk i głów. Każda z figur znajduje się ruchu i jest ich 10.
Magdalena Abakanowicz, „Kroczące figury”, 2009 r., Galeria Marlborough [czytaj: marlboroł], Nowy Jork, Stany Zjednoczone, awarewomenartists.com, CC BY 3.0
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Kroczące figury, tkanina przestrzenna, Galeria Marlborough, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://awarewomenartists.com/en/artiste/magdalena-abakanowicz/,/span> [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RrMgharc8VSf1
Fotografia przedstawia Romana Opałkę na tle miasta. Opałka to mężczyzna w podeszłym wieku o siwych, falowanych włosach sięgających karku, długim nosie oraz wąskich ustach. Na jego twarzy widoczne są liczne głębokie zmarszczki, jest uchwycony z półprofilu. Ubrany jest w białą koszulę oraz biały kapelusz z czarnym pasem nad rondem. Mężczyzna ze spokojem spogląda w obiektyw aparatu. W tle widoczna jest lekko wzburzona powierzchnia intensywnie niebieskiej wody oraz budynki miejskie. Niebo jest bezchmurne.
Czesław Czapliński/Fotonova/East News [czytaj: fotonowa / ist njus], Fotografia Romana Opałki, 1995 r., Wenecja, Włochy, culture.pl, CC BY 3.0
Źródło: Czesław Czapliński/Fotonova/East News, Fotografia Romana Opałki, Fotografia, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/tworca/roman-opalka [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RGb9xEioB49es
Fotografia dłoń artysty w czasie pracy nad swoim dziełem. Artysta za pomocą pędzla nanosi białe liczby na szare tło.
Witalis Wolny, Roman Opałka maluje kolejny obraz – zbliżenie, archiwum Romana Opałki, pieniadze.rp.pl, CC BY 3.0
Źródło: Witalis Wolny, Roman Opałka maluje kolejny obraz, Fotografia, dostępny w internecie: https://pieniadze.rp.pl/inwestycje/sztuka/20915-opalka-najdrozszy-obraz [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R9NS9erPvd2Q3
Obraz przedstawia zbliżenie na namalowane na szarym tle liczby - od 2450737 do 2473067.
Romana Opałka, „1965/1 do ∞”, Detal 2450737‑2473067, kolekcja prywatna, mnk.pl, CC BY 3.0
Źródło: Roman Opałka, 1965/1 do ∞, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://mnk.pl/fotogalerie/sytuacja-sie-zmienila [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1FboYFWms8Eh
Performance [czytaj: performens] przedstawia półnagą kobietę stojącą w pomieszczeniu pomiędzy widzami. Kobieta ma długie ciemne włosy oraz zapłakane oczy. Ma odkrytą górną połowę ciała, a na szyi zawieszony wisiorek, do którego przymocowana została kolczasta łodyga róży. Płatki róż zakrywają sutki artystki. Na wysokości szyi kobieta ma ranę, z której cieknie krew. W jednej dłoni trzyma trzy fotografie, czwartą ma zawieszoną pomiędzy piersiami. Fotografie przedstawiają artystkę z różnych perspektyw - z półprofilu, na wprost oraz z profilu.
Marina Abramović [czytaj: marina abramowicz], zdjęcie z performance'u [czytaj: performensu] pod tytułem „Rytm 0”, 1974 r., royalacademy.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Marina Abramović, Rytm 0, Performance, dostępny w internecie: https://www.royalacademy.org.uk/article/marina-abramovic-three-of-the-best [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RXtDICi2k96mV
Performance przedstawia strych jednego z budynków w Pradze. Mężczyzna wisi zawieszony pod dachem i przypięty jest do elementów konstrukcyjnych budynku.
Jan Mlćoch [czytaj: jan mlecoch], „Zawieszenie”, 1974 r., Praga, Czechy, memoryofnations.eu, CC BY 3.0
Źródło: Jan Mlćoch, Zawieszenie, Performance, dostępny w internecie: https://www.memoryofnations.eu/en/mlcoch-jan-1953 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RUnk70bTMyGhv
Performance przedstawia wnętrze pomieszczenia, na którym znajduje się tablica z plusami i minusami performance’u. Przy tablicy stoi mężczyzna o długich ciemnych włosach ubrany w białą koszulkę oraz jeansowe spodnie. Mężczyzna jest rozmazany, ponieważ zdjęcie zostało wykonane w trakcie ruchu.
Zbigniew Warpechowski, „Rąsia”, 1981 r., Dom Artysty, Sztutgart, Niemcy, asp.waw.pl, CC BY 3.0
Źródło: Zbigniew Warpechowski, Rąsia, Performance, Dom Artysty, Sztutgart, dostępny w internecie: https://asp.waw.pl/2017/10/02/dziekanka-artystyczna-fenomen-kultury-niezaleznej-1972-1998-na-krakowskim-przedmiesciu-w-warszawie/1981-03-06-zbigniew-warpechowski-rasia-performance-fot-ts/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RwKauVzWodAnY
Praca przedstawia szachownicę tj. składa się z dwóch rzędów symboli ułożonych naprzemiennie. W lewym górnym rogu widoczny jest czerwony półksiężyc na kremowym tle. Obok niego, trzymając dłoń w obrębie koloru czerwonego, leży młoda, naga kobieta. Jej kolana są zgięte, a ręce ułożone daleko od ciała. Kobieta jest szczupła, a jej włosy są czarne. W prawym górnym rogu widoczny jest czerwony krzyż na beżowym tle. Na jego prawym ramieniu oparte są stopy młodej, nagiej kobiety, która obejmuje swoją klatkę piersiową ramionami. Jej twarz, ułożona jak do snu - na dłoni, widoczna jest bokiem, a włosy są spięte. U dołu, po lewej stronie, znajduje się czerwony krzyż otoczony powierzchnią porośniętą kapustą włoską oraz leżącą w centrum krzyża nagą kobietą, uchwyconą wcześniej przy półksiężycu. Jej dłonie ułożone są wzdłuż ciała, a włosy odgarnięte do tyłu. Prawe kolano kobiety jest zgięte. Prawy dolny symbol to czerwony półksiężyc, który został uchwycony w towarzystwie kalafiorów na kremowym tle. Przy złączeniu powierzchni półksiężyca z kalafiorami widoczna jest postać - młoda, naga kobieta, której kolana są zgięte, a prawa ręka przyciśnięta jest do ciała. Kobieta, przedstawiona wcześniej przy krzyżu ukazanym w prawym górnym rogu, leży na boku.
Katarzyna Kozyra, „Więzy krwi”, 1995 r, widok ekspozycji, ko‑lekcjawyborow.u‑jazdowski.pl, CC BY 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, Więzy krwi, Performance, dostępny w internecie: http://katarzynakozyra.pl/projekty/wiezy-krwi/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1R3Qgu7FsfZw
Praca przedstawia ludzki mózg zaimpregnowany w formalinie, która znajduje się w szkle o kształcie krzyża.
Grzegorz Klaman, „Emblematy”, 1993 r., laibach.org, CC BY 3.0
Źródło: Grzegorz Klaman, Emblematy, Sztuka krytyczna, fotografia, dostępny w internecie: https://www.laibach.org/volkskunst/look-laibach/page/48/#&gid=1&pid=8 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
R9F1vh7ccgSkO
Praca autorstwa Zbigniewa Libery pod tytułem „Lego. Obóz koncentracyjny” przedstawia widok na obóz koncentracyjny wykonany z klocków Lego. Praca przedstawia widok na tytułowy obóz koncentracyjny zbudowany z klocków Lego. Praca została przedstawiona w pięciu rzędach fotografii, po dwie w każdym rzędzie – łącznie dziesięć przedstawień pracy.
Pierwsza fotografia przedstawia figurki lego – kościotrupy, które nawiązują do wygłodzonych więźniów niemieckich obozów. Figurki zostały umieszczone przy płocie elektrycznym, w tle stoją szare budynki - baraki.
Druga fotografia ukazuje bicie więźnia przez strażnika – na tle szarej posadzki strażnik, ubrany na czarno, czarną pałką uderza w plecy białej, szkieletowej postaci.
Trzecia fotografia ukazuje stos ciał – ofiar, które rozrzucone zostały na tle szarej posadzki. Każda z postaci ma uniesione do góry ręce, czarne oczy, usta i nos. Fotografia symbolizuje okrucieństwo wojny.
Czwarta fotografia przedstawia model obozu – białe figurki symbolizujące więźniów obozu przechodzą przez bramę i kierują się do wnętrza obozu. Nad wszystkim czuwa strażnik, który pilnuje, aby nikt nie uciekł. Obóz to dwa długie, szare budynki - baraki. Obóz strzeżony jest przez strażników stojących na dwóch wieżach obserwacyjnych o czerwonych detalach.
Piąta fotografia przedstawia szary budynek , w którym zostały otwarte wszystkie cztery pary drzwi, przez które wyrzucane są kolorowe ubrania więźniów.
Szósta fotografia przedstawia szarą posadzkę, na której ułożono kolorowe kolcki lego, prezentujące kończyny.
Siódma fotografia przedstawia wynoszenie więźniów przez innych więźniów do masowego grobu wykopanego obok budynku z kominami. Scenę wynoszenia ciał obserwuje strażnik ubrany na czarnp.
Ósma fotografia przedstawia dziurę w ziemi, w której urządzono masowy grób – jest on pełen ciał ofiar.
Fotografia dziewiąta i dziesiąta przedstawia widok ogólny na obóz koncentracyjny – dziewiąta więźniów idących przed strażnikiem obok ogrodzenia obozu, a dziesiąta – widok obozu z lotu ptaka.
Zbigniew Libera, „Lego. Obóz koncentracyjny”, zestaw 11 fotografii, 1996 r., artinfo.pl, CC BY 3.0
Źródło: Zbigniew Libera, Lego. Obóz koncentracyjny, Lego, fotografia, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/lego-oboz-koncentracyjny-zestaw-11-fotografii-1996 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
RbvNqPJgf4Z1r
Praca przedstawia leżący na plecach pisuar, na którym widnieje napis: R. Mutt 1917.
Źródło: Marcel Duchamp, Fontanna, Ready-Made, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marcel_Duchamp.jpg [dostęp 18.06.2021], domena publiczna.
RNP69rbwIUlHA
Praca przedstawia rzeźbę umieszczoną w pomieszczeniu o jasnej posadzce w jodełkę, białych ścianach oraz z dużymi, białymi drzwiami po lewej stronie. Ukazuje ona cztery różne zwierzęta, postawione jedno na drugim – konia, psa, kota oraz koguta. Podstawą konstrukcji jest brązowy koń o jasnobrązowej grzywie, stojący bokiem. Jego pysk jest lekko otwarty, zwierzę patrzy przed siebie. Na jego grzbiecie widoczny jest pies, którego sylwetka zdaje się lekko ugięta pod ciężarem kolejnych zwierząt. Ma długie uszy oraz łapy, a na jego białym futrze widoczne są brązowe cętki. Jego pysk jest brązowy, z jaśniejszą plamą w okolicy nosa. Jest pozbawiony ogona. Na jego plecach opiera się kot. Jego tylne łapy są ugięte, przednie wyprostowane, a głowa i wzrok uniesione. Jego umaszczenie jest podobne do umaszczenia psa, jednak brąz jest nieco ciemniejszy. Ogon kota jest uniesiony. Ostatnie zwierzę to stojący na kocim grzbiecie kogut o białym upierzeniu z czarnymi elementami. Jego grzebień jest czerwony, z plamką żółci. Po lewej stronie, obok zwierząt stoi biała, prostopadłościenna półka oraz masywny czarny telewizor o niewielkim ekranie, na którym ukazany jest obraz.
Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, 2010 r., Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, Piramida zwierząt, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kozyra_K_piramida.jpg [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1OpVl5imAlJO
Praca przedstawia leżącą na łóżku szpitalnym nagą i łysą kobietę. Olimpia jedną rękę trzyma przy piersi, drugą trzyma na udach. Za Olimpią stoi pielęgniarka w podeszłym wieku.
Katarzyna Kozyra, „Olimpia (biała)”, 1995 r., katarzynakozyra.pl, CC BY 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, Olimpia (biała), Performance/Video-art, dostępny w internecie: http://katarzynakozyra.pl/projekty/olimpia/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.
Bibliografia
Bibliografia
Andrzej Wróblewski, Spectra Art Space Masters, Fundacja Rodziny Staraków przy współpracy z Fundacją PSW Promocji Sztuki Współczesnej (zasoby internetowe).
Beckett W., 1000 arcydzieł, Warszawa 2017.
Białostocki J., Sztuka cenniejszą niż złoto, Warszawa 2020.
Bolanos Atienza M., Jak czytać sztukę, Warszawa 2008.
Ciało i tożsamość. Sztuka ciała w Europie Środkowej (zasoby internetowe).
Couchoud J.-P.l, Sztuka francuska II, Warszawa 1985.
Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980.
Kilka uwag o sztuce performance (zasoby internetowe).
Krytyka lat 90. - sztuka krytyczna (zasoby internetowe).
Linkiewicz E., Twórcza fascynacja, gra, czy dialog Tadeusza Kantora ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem? W: A. - Giełdoń‑Paszek (red.), W kręgu sztuki, Katowice 2010.
Łarionow D., Wystarczy tylko otworzyć drzwi. Przedmioty w twórczości Tadeusza Kantora, Łódź 2015.
Magritte, malarstwo, Mała Encyklopedia Sztuki, Warszawa 1976.
Mistrzowie sztuki nowoczesnej, Jackson Pollock, Warszawa 2010.
Muzeum Rzeźby Współczesnej, NIEPOKORNY XAWERY DUNIKOWSKI (zasoby internetowe).
Recenzja Bożeny Kowalskiej dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Romanowi Opałce (zasoby internetowe).
Recenzja prof. Stanisława Radwańskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku dotycząca nadania tytułu doktora honoris causa Pani Magdalenie Abakanowicz (zasoby internetowe).
Robinson W., Historia sztuki, Poznań 2000.
Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979.
Sawicka Z., Mistrzowie sztuki nowoczesnej. René Magritte, Warszawa 2010.
Stopczyk S., Geniusze rzeźby, Warszawa 1991.
Thomson J., Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta do Warhola, Kraków 2006.
Współczesna sztuka polska, red. Andrzej Ryszkiewicz, Warszawa 1981.
Zydorowicz J., Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem? (zasoby internetowe).
![Czarno‑biała fotografia przedstawia francuskiego malarza Georgesa Saurata [czytaj: żorża serata]. Mężczyzna ma krótkie kręcone włosy, bokobrody, wąsy oraz długą brodę. Ubrany jest w marynarkę w kratę, spod której wystaje biała koszula z krawatem w białe grochy. Twarz mężczyzny nie zdradza żadnych emocji. Mężczyzna znajduje się pośrodku fotografii, głowę ma skierowaną lekko w prawą stronę, odsłaniając prawe ucho. Nie utrzymuje kontaktu wzrokowego z widzem lecz patrzy przed siebie. Artysta pozuje na szarym jednolitym tle.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RytYmKoWNIV36/1713271182/RRKS1wupS5aF2E0IA89ooqXVEBM4idek.jpg)
![Obraz przedstawia Vincenta van Gogha [czytaj: winsenta wan goga], który namalował siebie jako mężczyznę o krótkich jasnych włosach i rudej brodzie. Artysta pozuje z półprofilu na tle intensywnie zielonej ściany. Ma szczupłą twarz, lekko zaciśnięte usta, wydatne kości policzkowe oraz zakola. Jego oczy są zielone, a nos prosty i długi. Brwi są jaśniejszego koloru niż zarost. Mimika twarzy informuje widza, że artysta jest zmęczony, smutny. Van Gogh [czytaj: wan gog] ubrany jest w brązowy płaszcz, brązową kamizelkę oraz białą koszulę. Na całym obrazie znajdują się wypukłe pociągnięcia farby.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1L2lTkWjAu0o/1713271214/1J7U7EMiR3EzabBOgeYIS7rLaVJ0204Z.jpg)
![Fotografia przedstawia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] pozującego z profilu na tle białej ściany. Duchamp [czytaj: duszą] został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku o krótkich ciemnych włosach. Jest on lekko uśmiechnięty, zadumany i spogląda przed siebie. Ubrany jest w gruby czarny płaszcz.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R6HSx8RVeY7wN/1713271234/IVfsWlrGcsGPjN8XEBXMEaiIFzjxLwtG.jpg)
![Czarno‑biała fotografia przedstawia Salvadora Dalego [czytaj: sawadora dalego] przykrytego puchatym dwukolorowym kocem i pozującego na tle ściany z kwiecistym wzorem. Dali został sfotografowany jako młody mężczyzna o krótkich, wymodelowanych włosach i z małym cienkim wąsikiem. Na twarzy artysty maluje się delikatny uśmiech, ma lekko zmarszczone brwi i utrzymuje kontakt wzrokowy z widzem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R11YWqcGhKaFa/1713271262/1twRgT5qIzKuVpeJP3rQgRyqgljhSa9l.jpg)
![Czarno‑biała fotografia przedstawia Rene Magritte [czytaj: rene magrit], który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o krótkich siwych włosach zaczesanych do tyłu i pogodnym wyrazie twarzy. Magritte [czytaj: magrit] uśmiecha się, ma lekko zmrużone oczy. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Ubrany jest w kraciastą marynarkę, czarny krawat oraz białą koszulę. Stoi w pomieszczeniu, w tle widać okno.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1PPIBA2jEFTj/1713271296/2JEleMMtoujarv5oPAluNRVRwDkuZ0js.jpg)
![Fotografia przedstawia Jacksona Pollocka [czytaj: dżekson polok] w trakcie pracy. Artysta został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, o krótkich włosach. Ubrany jest w pobrudzone od farby ubrania robocze. Pollock [czytaj: polok] jest skupiony na pracy, w ustach ma palącego się papierosa. Za pomocą pędzla nakłada farbę na duży arkusz płótna.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RUBLB35jWz9Z9/1713271319/2clF4mn2rlIamUIMts3ktOmdPgM0JxBO.jpg)
![Fotografia przedstawia Willema de Kooninga, który został sportretowany jako mężczyzna w podeszłym wieku o długich siwych włosach. Ubrany jest w jeansowe [czytaj: dżinsowe] spodnie na szelkach i białą koszulę. Artysta jest uśmiechnięty i spokojnie patrzy się w kierunku obiektywu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RElwul28fnai2/1713271328/pMdBDT5295X8fut1acDVgxOdAr2F4K90.jpg)
![Fotografia przedstawia Franza Kline [czytaj: franca kline], który został sportretowany na tle białej ściany. Kline to mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości włosach zaczesanych na lewo i małym wąsie, ubrany jest w spodnie robocze, poszarpaną koszulkę. Kline ma neutralny wyraz twarzy i ze spokojem spogląda w obiektyw aparatu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rxi2DwvSklIq7/1713271331/2LuXQUDYObnlsx0JoR6Mva6CXC6zQqC6.jpg)
![Fotografia przedstawia Marka Rothko [czytaj: rotko], który został sportretowany na tle ciemnej ściany. Rothko [czytaj: rotko] to mężczyzna w średnim wieku, ubrany w ciemną marynarkę oraz ciemną koszulę w cienkie paski. Na nosie ma okulary z okrągłymi oprawkami. Artysta jest zamyślony, patrzy w lewą stronę. W lewej dłoni trzyma papierosa, ma lekko otwarte usta, z których wydobywa się dym papierosowy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ZCbXNq6E2NP/1713271337/1lX8DpK3oXP2xZdzHUGyNn2UreO8WcNb.jpg)
![Obraz przedstawia autoportret. Courbet [czytaj: kurbe] sportretował siebie jako młodego mężczyznę o długich brązowych falowanych włosach sięgających do ramion, lekko uśmiechniętego o miłej aparycji. Artysta ubrany jest w ciemną marynarkę, spod której wystaje biała koszula. Courbet [czytaj: kurbe] pozuje w na w pozycji siedzącej przy stole, jedną dłoń trzyma na blacie, a drugą obejmuje siedzącego na jego kolanach czarnego psa.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RG1n7sLqRi6LD/1713271926/nwCFrIAKZO9XXVPgEyMKXnifWVVEUGO.jpg)
![Obraz przedstawia autoportret, w którym namalował siebie jako młodego mężczyznę o długich ciemnych włosach i średniej długości koziej bródce. Malarz ma szeroko otwarte oczy i czerwone policzki. Courbet [czytaj: kurbe] ma zdziwiony wyraz twarzy, dłońmi przeczesuje włosy. Artysta ubrany jest w białą koszulę z głębokim dekoltem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RV7rXSpTPSdDY/1713271927/cTQCoipRNIboI1LHuhI1W6TrEDBLxcgV.jpg)
![Fotografia przedstawia Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszą] oraz Ulfa Linde przed instalacją artystyczną. Mężczyźni stoją przed szybą, Duchamp [czytaj: duszą] pokazuje elementy pracy. Za wielką szybą widoczne są różnego rodzaju rzeczy zawieszone na pałąku – między innymi przedmioty przypominające patelnię i miski.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RRjZ2ZXQUecuW/1713271936/yqfsXgWuZz8x7t19fdYEOoeZLhlKFTAC.jpg)
![Obraz przedstawia karykaturalną wizję Pabla Picasso [czytaj: pablo pikasso]. Nad podobizną artysty lewitują kamienne płyty, a sama postać zamiast oczu ma dziury przez który wystaje hak wystający z nosa. Na wysokości karku postać ma dziurę, przez którą wystaje rękojeść długiej łyżki, na której znajduje się miniaturowa lutnia. Nieco niżej widoczny jest rozlewający się złoty materiał na kamiennym fragmencie popiersia. U dołu, z prawej strony widnieje napis: PICASSO.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/ReLxbYkvAQfu0/1713271939/vCOwRteENcdIAsPfwCAqorke1p7lilIi.jpg)
![Performance [czytaj: performens] przedstawia półnagą kobietę stojącą w pomieszczeniu pomiędzy widzami. Kobieta ma długie ciemne włosy oraz zapłakane oczy. Ma odkrytą górną połowę ciała, a na szyi zawieszony wisiorek, do którego przymocowana została kolczasta łodyga róży. Płatki róż zakrywają sutki artystki. Na wysokości szyi kobieta ma ranę, z której cieknie krew. W jednej dłoni trzyma trzy fotografie, czwartą ma zawieszoną pomiędzy piersiami. Fotografie przedstawiają artystkę z różnych perspektyw - z półprofilu, na wprost oraz z profilu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1FboYFWms8Eh/1713271977/1RAHvurTY3FAHxpJTKHgUZPOnCbHRrT4.jpg)
