O formach trybu czasownika.

1. Cele

Wiadomości

- uczeń systematyzuje i utrwala swoje wiadomości o czasowniku, ze szczególnym naciskiem na tryby: orzekający, przypuszczający i rozkazujący.

Umiejętności

Uczeń:

- zna i właściwie wykorzystuje wiadomości o czasowniku,

- zna i właściwie rozpoznaje tryby czasownika,

- potrafi zredagować wypowiedź w każdym z trybów czasownika,

- redaguje konkretne wypowiedzi na pytania,

- planuje i organizuje pracę,

- dokonuje selekcji i analizy informacji,

- wykorzystuje teoretyczne wiadomości w praktycznym działaniu.

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

- pogadanka heurystyczna

- metoda zajęć praktycznych.

Formy pracy:

- indywidualna,

- grupowa.

3. Środki dydaktyczne

ćwiczenia, podręcznik, tablica poglądowa, karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematyką lekcji. To, czym się dzisiaj zajmiemy, to tryby czasownika. Postaramy się uporządkować wasze wiadomości dotyczące czasownika.

2. Nauczyciel razem z uczniami powtarza wiadomości dotyczących czasownika.

Informacje, które powinny się pojawić podczas powtórzenia:

Czasownik to odmienna część mowy, o którą pytamy: co robi? co się z nim dzieje? w jakim znajduje się stanie?

Czasownik to nazwa stanu lub czynności.

Wyróżniamy kilka postaci czasownika:

- forma podstawowa – bezokolicznik (np. biegać, piec),

forma osobowa (np. biegam, walczę),

forma nieosobowa (czytano, wzięto),

imiesłowy (biegając, biegający, wylewany, poszedłszy).

Forma osobowa czasownika odmienia się przez: rodzaj, liczbę, osobę, strony, tryby oraz czas.

Czasownik odmienia się przez osoby.

W liczbie pojedynczej wyróżniamy trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki.

W liczbie mnogiej występują tylko dwa rodzaje: męskoosobowy i niemęskoosobowy.

Czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły.

Czas przyszły może być prosty lub złożony.

3. Następnie nauczyciel przybliża uczniom czym są tryby czasownika i wspólnie redagują notatkę, którą uczniowie zapisują w zeszytach. Nauczyciel może też przygotować do rozdania uczniom gotowe tabele, zawierające najważniejsze informacje o trybach czasownika.

Treść notatki:

Tryb orzekający – orzeka, informuje w wykonaniu jakiejś czynności w czasach: teraźniejszym, przeszłym lub przyszłym, np.: Widzę niebo. Zapaliłam światło. Na pewno dojdziemy na czas.

Tryb rozkazujący – nie ma pierwszej osoby liczby pojedynczej a w trzeciej osobie pojawia się słowo niech. Nie ma on form czasów, np.: Wykonaj to polecenie. Dzieci niech zaczekają w klasie.

Tryb przypuszczający – składa się z osobowej formy czasownika z dodawaną cząstką bym. On również nie ma form czasów, np.: Uczyłabym się ciągle. Ona narysowałaby ten rysunek sama. Wykonalibyśmy to zadanie bez niczyjej pomocy.

Faza realizacyjna

1. Przejście do właściwej – ćwiczeniowej części zajęć.

2. Uczniowie w pierwszej kolejności wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia zawarte w zeszycie ćwiczeń.

Ćwiczenie zawarte w zeszycie ćwiczeń 2 ze strony 38.

3. Po wykonaniu zadania zawartego w zeszytach ćwiczeń przechodzą do wykonywania ćwiczeń przygotowanych przez nauczyciela, zawartych w karcie pracy ucznia.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel dokonuje podsumowania pracy na lekcji. Jeszcze raz wspólnie z uczniami powtarza wiadomości dotyczące trybów czasownika.

2. Zadanie pracy domowej.

5. Bibliografia

Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995,

Nasiłkowski S., Metody nauczania, Toruń 1997,

Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994,

Nagajowa M., Słowa zwykłe i niezwykłe, podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy V szkoły podstawowej, Warszawa 1995.

6. Załączniki

karta pracy ucznia

7. Czas trwania lekcji

45 minut