O kulturze i etyce słowa, czyli rozpoznajemy i wyrażamy emocje
Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, język polski
Temat: O kulturze i etyce słowa, czyli rozpoznajemy i wyrażamy emocje
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
6) rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Świadomie posługuje się słownictwem o charakterze emocjonalnym zgodnie z etyką i kulturą słowa,
Rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym,
Rozpoznaje intencje rozmówcy,
Dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Wyszukuje w słowniku języka polskiego definicje haseł: kultura, etyka, emocje, perswazja, prowokacja, aprobata, dezaprobata,
Rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym,
Potrafi rozpoznać i zastosować perswazję,
Nazywa emocje,
Wyszukuje w słowniku (języka polskiego, frazeologicznym) wyrażenia, zwroty i frazeologizmy związane z konkretnymi emocjami,
Rozróżnia intencje wypowiedzi: aprobata, dezaprobata, negacja, prowokacja,
Zabiera głos w dyskusji,
Analizuje zachowania i dostrzega w nich przejawy agresji i manipulacji.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się,
Świadomość i ekspresja kulturalna.
Środki dydaktyczne:
Sprzęt multimedialny (komputer podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),
Zasób multimedialny: film „Emocje” (fragmenty filmu „Sala samobójców” w reżyserii Jana Komasy z komentarzami psychologa),
Słownik języka polskiego,
Słownik frazeologiczny.
Metody nauczania:
Podające: wykład informacyjny,
Problemowe: burza mózgów, rozmowa kierowana, scenki dramowe,
Eksponująca: film,
Praca w grupach,
Praktyczne: ćwiczenia słownikowe.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Powitanie i wprowadzenie do tematu lekcji. Podczas burzy mózgów uczniowie ustalają, w jaki sposób ludzie wyrażają swoje emocje. Nauczyciel zapisuje ich propozycje na tablicy, np. za pomocą gestu, mimiki, słów, tonu głosu, symboliki – kwiaty itp. Uczniowie odpowiadają na pytanie, jakie emocje można wyrażać w taki właśnie sposób, sugerowane odpowiedzi: gniew, strach, wstyd, radość, żal, skruchę itp.
Etap realizacji
Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup i prosi o pokazanie jednej z emocji za pomocą improwizowanych scenek dramowych. Każdą z nich uczniowie oceniają brawami. Po inscenizacji, korzystając ze słowników języka polskiego i frazeologicznego, członkowie grup wyszukują „swoje” (przedstawione przez nich) emocje. Wypisują je na tablicy, a potem przepisują do zeszytów po kilka wyrażeń, zwrotów, związków frazeologicznych zamieszczonych przy poszczególnych emocjach, np.
gniew – wezbrał w nim gniew, hamować gniew, powściągać gniew, wybuchnąć gniewem, wyładować na kimś swój gniew, ochłonąć z gniewu, gniew ogarnia, opanowuje, kipi, wzbiera;
strach – nieprzytomny, oszalały ze strachu, drżeć, truchleć ze strachu, napędzić komuś stracha, mieć stracha, strach ma wielkie oczy;
wstyd – fałszywy wstyd, robić, czynić, sprawiać, przynosić komuś wstyd, najeść się wstydu, wstydzić się za kogoś;
radość – promienieć radością, nie posiadać się z radości, łzy, wybuch radości, radość życia, wzbudzać, sprawiać radość;
żal – nieutulony żal, płakać z żalu, żal po kimś, po czymś, za kimś, za czymś, mieć żal do kogoś, użalać się nad sobą.
Uczniowie zauważają, że określeń emocji jest bardzo dużo.
Po tym ćwiczeniu nauczyciel zaprasza uczniów do obejrzenia fragmentów filmu „Sala samobójców” z komentarzami psychologa (zasób multimedialny). Po projekcji młodzież wymienia spostrzeżenia, uwagi, wrażenia na temat obejrzanego filmu. Dyskutuje też na temat własnych sposobów wyrażania emocji, np. podaje przykłady zachowań podczas przerw, na treningach, spotkaniach towarzyskich itp.
Etap końcowy
Ta krótka rozmowa może prowadzić do konkluzji, że wiedza o emocjach pozwala je lepiej rozpoznawać, interpretować i odpowiednio na nie reagować. Bogactwo określeń dotyczące uczuć uświadamia, że emocje towarzyszą niemal każdemu naszemu działaniu, są często jego przyczyną, motorem czy skutkiem. Warto więc umieć je dekodować, by odpowiednio i z kulturą reagować na ich przejawy.
Na koniec zajęć nauczyciel zadaje pracę domową:
Korzystając ze słownictwa dotyczącego emocji i poznanego na zajęciach, zredaguj kartkę z pamiętnika, w której wyrazisz swoje przeżycia związane z jakimś wydarzeniem.
