O wyższości Chopina nad Mandaryną
Scenariusz lekcji – O wyższości Chopina nad Mandaryną
Cele lekcji
Realizacja podstawy programowej do nauczania Wiedzy o kulturze w zakresie rozszerzonym: punkt 1. Osiągnięcia: rozumienie pojęć: kultura masowa.
Wiadomości
Uczeń zna pojęcia: kultura masowa, elitarna (wyższa).
Umiejętności
Uczeń:
- wypisuje skojarzenia nasuwające się podczas słuchania utworu muzycznego,
- świadomie odbiera muzykę,
- samodzielnie definiuje pojęcia kultury masowej i elitarnej,
- świadomie wybiera wytwory kultury,
- określa wyższość kultury elitarnej nad kulturą masową,
- dostrzega funkcje kultury masowej,
- tworzy pary opozycyjne,
- pracuje z kartą pracy,
- toleruje upodobania kolegów dotyczące muzyki.
Metoda i forma pracy
interpretacja utworów muzycznych,
metoda wypełniania kart pracy,
dyskusja.
Środki dydaktyczne
- nagrania: piosenki pop np. Mandaryny, klasycznego utworu Chopina, utworu Michała Bajora,
- karty pracy.
Przebieg lekcji
1. Rozdajemy uczniom karty pracy i kolejno puszczamy z magnetofonu lub odtwarzacza CD utwory muzyczne.
* Można je wybrać dość dowolnie, dlatego nie sugeruję tytułów. Warto wziąć tu pod uwagę preferencje uczniów zwłaszcza w zakresie muzyki pop lub dance. W ćwiczeniu chodzi o to, by pokazać uczniom 3 różne poziomy muzyki. Jako przykład podaję twórczość Michała Bajora, gdyż jest to wykonawca popularny, występujący na festiwalach, reprezentujący styl poezji śpiewanej. Stanowi więc przykład kompromisu pomiędzy muzyką klasyczną a pop.
2.Proponuję następującą kolejność utworów:
- Mandaryna,
- Michał Bajor,
- Chopin.
3. Uczniowie rozwiązują 1. zadanie z kart pracy (ok. 15 minut).
4. Karty pracy posłużą teraz uczniom do dyskusji: Jakie skojarzenia nasuwają się Wam podczas słuchania poszczególnych utworów? Wnioski zapiszemy w następującej tabeli na tablicy. Wpisuję w nią przykładowe odpowiedzi uczniów. Zezwalamy na pełną dowolność skojarzeń.
MANDARYNA | M. BAJOR | CHOPIN |
- radość - dyskoteka - plaża - kolor różowy - Ich Troje - fałsz - blond włosy - zabawa - taniec - plotka - rytm | - refleksja - park - jesień - miłość - poezja - wieczór - deszcz - tęsknota - dobra dykcja - aktorstwo - melodia | - podniosłość (patos) - sala koncertowa - pianista - tradycja - romantyzm - historia - harmonia - cierpienie - strach - geniusz - znużenie |
5. Uczniowie rozwiązują 2. zadanie z kart pracy. Podaję przykład takiego ciągu skojarzeniowego:
dyskoteka park sala koncertowa
rytm melodia harmonia dźwięku
radość miłość cierpienie
6. Uczniowie na głoś podają swoje odpowiedzi.
7. Przystępujemy do rozwiązania ćwiczenia nr 3 z karty pracy. Po 4 minutach skojarzenia zbieramy na tablicy w schemacie słońca np.
8. Rozdajemy w klasie słowniki języka polskiego. Uczniowie rozwiązują zadanie 4. z kart pracy.
Podaję przykładowe definicje za: B. Dunaj, Słownik współczesnego języka polskiego,
Warszawa 1996:
ELITA – grupa jednostek wyróżniających się spośród otoczenia jakimiś cechami uznanymi za ważne w danej zbiorowości
ELITARNY – przeznaczony, dostępny wybranym, ekskluzywny, właściwy elicie, uprzywilejowany
MASA – 1. substancja bezkształtna powstała ze zmieszania rozdrobnionych składników,
2. bardzo duża ilość czegoś, tłum.
MASOWY – obejmujący wielką ilość jednostek, występujący w wielkiej ilości, przeznaczony dla wielkiej liczby, masy ludzi; liczny.
9. Po odczytaniu definicji słownikowych uczniowie wykonują zadanie 5 z kart pracy tzn. budują 3 pary opozycyjne np.
ELITA | MASA |
dużo oryginalność nastawienie na jednostkę | mało nijakość, jednorodność nastawienie na ogół |
10. Uczniowie przystępują do zadania nr 6 z kart pracy.
Przykład prostych definicji uczniowskich:
KULTURA – ogół materialnego i duchowego dorobku ludzkości (za słownikiem B. Dunaja).
Kultura masowa (niższa) – książki, filmy, muzyka itp. przeznaczone dla dużej ilości ludzi, zazwyczaj łatwe w odbiorze.
Kultura elitarna (wyższa) – książki, filmy, muzyka itp. przeznaczone dla małej ilości ludzi, zazwyczaj wymagające wysiłku w odbiorze.
11. Dyskusja: Wracamy do początku lekcji i pytamy uczniów: Czy to, co masowe jest nam potrzebne? Czy musimy to zawsze negatywnie oceniać?
* Warto uświadomić uczniom, że kultura masowa nie jest niczym złym. Piosenki Mandaryny służą rozrywce, relaksowi i dlatego są na swój sposób potrzebne. Warto jednak interesować się także kulturą wyższą i wyrabiać swój zmysł estetyczny.
Dyskusja ta ma duży walor wychowawczy.
Bibliografia
B. Dunaj, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
A. Kłoskowska, Kultura masowa: krytyka i obrona, Warszawa 1980.
Wypisz tytuły 5 filmów, które wg Ciebie przynależą do kultury masowej. Następnie sporządź listę 5 filmów należących do kultury wyższej (elitarnej).
Czy uważasz, że kultura elitarna jest przeznaczona tylko dla małej grupy ludzi? Odpowiedź uzasadnij.