1. Tadeusz Ajdukiewicz, Portret Heleny Modrzejewskiej, 1880, Muzeum Narodowe w Krakowie – obraz, Helena Modrzejewska jest ukazana w pełnej postaci. Stoi w pozycji wyprostowanej. Jej twarz jest zwrócona w stronę widza. Kobieta delikatnie się uśmiecha. Włosy ma upięte. Zdobi je diadem. W uszach ma kolczyki. Na szyi znajdują się perłowe korale. W dłoni trzyma książkę. Drugą ręką przytrzymuje tren długiej, białej sukienki z haftowanymi złotymi ornamentami. Obok aktorki, po prawej stronie, znajduje się pies, który na nią spogląda. Po lewej stoi fotel przykryty narzutą. Tło stanowią malowidła na ścianie.

2. Józef Brandt, Jarmark w Bałcie, ok. 1850,  Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia handlarza, który pokazuje dwóm szlachcicom to, co ma do sprzedania. Straganiarz ubrany jest w płócienną szatę. Na nogach ma kierpce. W rękach trzyma uprzęż konną, siodło i inne rzeczy do sprzedania. Handlarz stoi w pobliżu swojego straganu, na którym znajdują się kolorowe dywany, kierpce, siodła itp. Stoiska pilnuje pies odwrócony tyłem. Za straganem leży bydło na sianie. Szlachcice są zainteresowani przedmiotem do sprzedaży. Stoją w pozycji pochylonej. Oglądają rzeczy, które mają w rękach. Za nimi znajdują się dwa konie. Nieco dalej umiejscowione są inne stragany.

3. Józef Chełmoński, Czwórka, 1880,  Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia wóz, który jedzie po błotnistym terenie. Jest zaprzęgnięty w cztery, ciemne konie. Są w szaleńczym galopie.  Na jadącym wozie siedzi dwóch mężczyzn. Woźnica siedzi z przodu,  trzyma w jednej ręce lejce, zaś w drugiej bat. Szlachcic jest ubrany w  biały płaszcz z ciemnymi ozdobami. Na głowie ma ciemną czapkę. Za woźnicą siedzi mężczyzna palący fajkę. Ma na sobie bordowy płaszcz i brązową czapkę. Po obu stronach pędzącego wozu znajduje się podmokły step.  W tle obrazu są widoczne ciemne chmury na niebie. Linia horyzontu dzieli obraz na pół, oddzielając górną warstwę od brunatnych, podmokłych stepów.

4. Wojciech Gerson, Cmentarz w górach, 1894, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia idącą wdowę z córką. Kobieta jest ubrana w czarną sukienkę i płaszcz w tym samym kolorze. Na głowie ma czarny kapelusz z welonem, który powiewa na wietrze. Trzyma dziecko za rękę. Dziewczynka jest ubrana w czarną sukienkę. Na głowie ma czarną czapkę. Spogląda na matkę. Wdowa z córką znajdują się na cmentarzu, gdzie stoi tylko drewniany krzyż po prawej stronie. Rośnie tu trawa. Murowane ogrodzenie cmentarza jest zniszczone. Za murem rozciągają się zielone łąki. Rosną drzewa. Są widoczne potężne góry.

5. Aleksander Gierymski, Święto trąbek I, 1884, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia port rzeczy o zmierzchu. Stoją tutaj statki i łódki. Na brzegu znajduje się kilkunastu mężczyzn. To Żydzi, którzy się modlą. Mają brody. Są ubrani w czarne długie szaty. Na stopach mają buty. Głowę zdobią czarne czapki. W rękach mają modlitewniki.  W dolnym lewym rogu obrazu stoi Żyd odwrócony  twarzą do widza.  Mężczyzna stojący za jego plecami spogląda w stronę palącego się ogniska. Wydobywa się z niego dym. Pilnują go dwaj mężczyźni. Mężczyzna po lewej stronie siedzi. Jest ubrany w brązową kurtkę i jasne spodnie. Na głowie ma kapelusz. Przed nim stoi mężczyzna w kapeluszu na głowie. Jest ubrany w białą szatę sięgającą do kolan i kamizelę. Ma spodnie. W rękach trzyma księgę. Spogląda na siedzącego mężczyznę. Za ogniskiem znajduje się pagórek, na którym stoi jeden z modlących się. W niedalekiej odległości znajduje się dom, w którym jest zapalone światło. Przy domu obok rosną drzewa. W tle widać jadący pociąg. Niebo się złoci.

6.  Maksymilian Gierymski, Patrol powstańczy – pikieta, 1872, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia czterech powstańców styczniowych, którzy jadą na koniach po polnej drodze. Powstańcy są umundurowani i uzbrojeni. Dwóch żołnierzy zatrzymało się przy włóczędze. Wędrowny dziad jest ubrany w sukmanę. Ma kapelusz na głowie i torbę przewieszoną przez ramię. Wspiera się na kiju. Jeden z powstańców został z tyłu i ogląda się za siebie. Z przodu jedzie kolejny, który niknie na horyzoncie.

7. Maurycy Gottlieb, Żydzi modlący się w synagodze w Jom Kipur, 1878, Museum of Art, Tel Awiw – obraz przedstawia Żydów w synagodze. W dolnej części synagogi są zgromadzeni Żydzi za amboną. Po lewej stronie znajduje się Żyd o siwych włosach. Ma brodę. Jest ubrany w białą szatę w czarne prążki. Obok niego jest pochylony mężczyzna. Ma czarne włosy i brodę. Jest ubrany w białą szatę w czarne prążki. Na głowie ma czarną czapkę. Podpiera głowę prawą dłonią. Spogląda w dół. Na prawo od niego stoi mężczyzna z siwą brodą. Jest ubrany w białą szatę w czarne prążki, której część jest założona na głowę. Ma siwe włosy. Spogląda do góry. Jego ręce są złożone jak do modlitwy. Żydzi są zgromadzeni przy siedzącym rabinie, który w ręku trzyma Torę. Ma siwą brodę. Głowę zdobi czarna czapka. Jest ubrany w czarną szatę. Ramiona otula biały płaszcz w czarne prążki. Po lewej stronie stoi mały chłopiec.  Jest ubrany w jasny strój. Głowę zdobi jasna czapka, spod której wystają czarne krótkie włosy. Lewą rękę opiera o czerwone oparcie. Chłopiec jest odwrócony tyłem do rabina. Jest przedstawiony do pasa. Po prawej stronie stoi Żyd z podpartą prawą ręką, którą dotyka czoła. W lewej dłoni trzyma księgę. Jest ubrany w białą szatę w paski koloru niebieskiego, zielonego, żółtego i czerwonego. Ma zawiązany w talii biały płaszcz w czarne prążki. Ma delikatny zarost. Na głowie ma brązową czapkę, spod której wystają czarne kosmyki włosów. Postać jest przedstawiona do pasa. Za jego plecami siedzą dwaj mężczyźni. Czytają otwartą księgę.  Mężczyzna po lewej stronie ma brodę i czarny kapelusz na głowie. Jest ubrany w białą koszulę i ciemną marynarkę. Obok niego, po prawej stronie siedzi mężczyzna z krótkimi czarnymi włosami i w czarnym ubraniu. Jego głowa jest przechylona w lewą stronę. Na piętrze synagogi, między dwoma filarami,  stoją kobiety. Po lewej stronie przy ścianie stoją zapalone świece. W pobliżu świec znajdują się kobiety w chustach różnego koloru. Ich ramiona otulają szaty w różnych barwach. Po prawej stronie, za filarem stoją dwie kobiety. Pierwsza z nich jest ubrana w szarą sukienkę. Na ramionach ma brązowy płaszcz. Głowę zdobi szary welon. Obok kobiety stoi druga niewiasta. Jest ubrana w szarą suknię. Ramiona otula ciemnobrązowa chusta. Na głowie ma szary welon, spod którego wystają ciemne włosy. Kobieta ma splecione ręce z przodu. Za filarami wisi kotara. Jest widoczny również witraż.

8. Aleksander Kotsis, Ostatnia chudoba, 1870, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia ubogą rodzinę we wnętrzu wiejskiej chaty. Po lewej stronie stoi beczka, o którą jest oparta siekiera. Obok beczki znajduje się biały kawałek materiału, który przykrywa słomę. Stoi tam również wiklinowy kosz. Za koszem są widoczne grabie. Na ławie pod piecem, na którym są umieszczone grzyby do suszenia, snop zboża i drewniane naczynie, siedzi ubogi mężczyzna. Ma on siwą brodę. Głowę zdobi ciemny kapelusz, spod którego wystają włosy do ramion z grzywką opadającą na czoło. Jest ubrany w lnianą koszulę i połatane jasne spodnie. Na ramionach ma czerwoną pelerynę zawiązaną z przodu i kierpce na stopach. Ręce ma splecione z przodu. Obok ojca siedzi malutki syn. Ma jasne włosy z grzywką opadającą na czoło. Jest owinięty białą chustą. Ma bose stopy. Chłopiec tuli się do ojca. Jego głowa spoczywa na ramieniu mężczyzny. Prawą dłonią trzyma pelerynę. Po prawej stronie, przy ławie, pod którą znajduje się kura grzebiąca w ziemi, stoi kobieta. Jest ubrana w szarą bluzkę z długim rękawem i długą spódnicę w tym samym kolorze. Na głowie ma szarą chustę. Kobieta ma splecione ręce z przodu. Rodzina patrzy na kozę, którą trzyma za róg i tułów mężczyzna. Ma on siwą brodę. Jest ubrany w ciemną kurtkę, spodnie. Na nogach ma kierpce. Głowę zdobi czary kapelusz. Mężczyzna jest pochylony nad kozą.

9. Jan Matejko, Portret dzieci artysty: Tadeusza, Heleny i Beaty, 1870, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia trójkę rodzeństwa w sypialni. Chłopiec o jasnych włosach, z krótką grzywką ułożoną na czole, jest ubrany w czerwony strój przepasany brązowym paskiem. Na szacie jest ułożony biały kołnierzyk. Na nogach ma brązowe kozaki. W lewej ręce trzyma futrzaną czapkę, a w prawą dotyka paska. Po lewej stronie na czerwonym dywanie z kolorowymi wzorami leży czarno‑biały pies. Za psem jest widoczny fragment zielonej zasłony. Po prawej stronie chłopca stoi dziewczynka o jasnych włosach do ramion. Włosy są zaczesane do tyłu. Zdobi je cienka czarna opaska. Dziewczynka jest ubrana w białą sukienkę z falbankami i z niebieskimi kokardkami na ramionach. Jest przewiązana niebieskim paskiem w talii. Na nogach ma białe rajstopy i niebieskie pantofle. Lewą rękę trzyma na pasie, a prawą na łóżku, na którym leży narzuta ze skóry zwierzęcia. Jest ona pozwijana. Na łóżku siedzi dziewczynka o jasnych krótkich włosach. Jej włosy są zaczesane na bok. Jest ubrana w białą, falbaniastą sukienkę. Ma ona bose stopy. W lewej ręce trzyma czerwoną różę. Druga róża leży na sukience z prawej strony. Na jasnozielonej ścianie za dziećmi znajduje się złoty orzeł.

10. Witold Pruszkowski, Kiedy ranne wstają zorze, 1876, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia czterech chłopców, na wzgórzu. Dwaj stoją i patrzą ze zdziwieniem. Są ubrani w jasne, długie płaszcze przepasane pasem. Spod płaszcza widać białe koszule. Mają długie spodnie, których nogawki są schowane w kozaki. Jeden chłopiec siedzi na rozłożonym płaszczu z podkulonymi nogami. Ubrany jest w białą koszulę, kamizelkę i długie spodnie. Ma bose stopy. Obok siedzącego klęczy chłopiec. Ma ciemną koszulę, długie spodnie, u których są zawinięte nogawki. Płaszcz jest przewieszony przez ramię. Stopy są gołe. W tle rozciągają się góry.

11. Józef Szermentowski, Pogrzeb chłopski, 1862, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia pogrzeb. Mężczyzna jest ubrany w lnianą koszulę, spodnie i brązowy płaszcz. Na głowie ma czarną czapkę. Trzyma za rękę dziecko stojące obok niego po prawej stronie. Jest ubrane w szarą bluzkę z długim rękawem i spodnie na szelkach. Na głowie ma jasną czapkę. Ojciec i dziecko stoją w towarzystwie czarnego psa, znajdującego się po lewej stronie, przed bramą z nierównych sztachet. Prowadzi ona do kościoła zbudowanego z cegły z dużym łukowatym oknem i wieżą zwieńczoną krzyżem. Po prawej stronie kościoła rosną drzewa liściaste. Ogrodzenie jest zniszczone. Rozpada się. Po lewej stronie kościoła znajduje się dzwonnica. Ojciec z dzieckiem patrzą na wóz, na którym znajduje się trumna zbita z desek. Wóz jest zaprzęgnięty w dwa czarne woły. Jedzie po piaszczystej drodze. Z naprzeciwka idzie starzec, który podpiera się laską. Po prawej stronie obrazu, w dali widać chatę wiejską. Przy niej rośnie drzewo. Niebo jest zachmurzone.

12. Alfred Wierusz‑Kowalski, Oczekiwanie na pociąg, ok. 1880, kolekcja prywatna – obraz przedstawia grupę ludzi. Stoją oni przy wozie zaprzęgniętym w dwa konie. Na wozie znajduje się słoma. Wóz stoi na drodze. Dookoła leży śnieg. Do wozu zaprzęgnięte są dwa konie, brązowy – po lewej, przed którym stoi mężczyzna w czarnym kapeluszu i długim ciemnym płaszczu oraz biały, przed którym stoi mężczyzna w ciemnej czapce i brązowym kożuchu. Po prawej stronie przy wozie stoi kobieta w czerwonej chustce na głowie i brązowym kożuchu. Jest odwrócona tyłem do widza. Przed nią stoi mężczyzna w czarnym kapeluszu na głowie. Jest ubrany w granatowy kożuch. Po dwóch stronach drogi rosną drzewa z nagimi gałęziami. Po prawej stronie, po torach jedzie czarny pociąg z włączonymi światłami. Po prawej stronie torów stoi dróżnik ubrany na czarno. W ręku trzyma chorągiewkę. Za plecami mężczyzny jest widoczny dom w białym kolorze. Po prawej stronie mężczyzny stoją sanie zaprzęgnięte w dwa konie.

13. Stanisław Witkiewicz, Ranny powstaniec, 1881, Muzeum Narodowe w Warszawie – obraz przedstawia ludzi zgromadzonych przed wiejską chałupą pokrytą strzechą. Na ścianie chałupy wisi krzyż. Przed nią jest brukowana droga. Przed chałupą, na ławce siedzi staruszka z laską. Jest ubrana w jasny długi płaszcz, brązową spódnicę i błękitny fartuch. Na głowie ma granatową chustę. Staruszka patrzy w stronę rannego powstańca, którego wnoszą mężczyźni trzymający go za nogi i podtrzymujący jego głowę i tułów. Mężczyźni są ubrani w zielone długie płaszcze i spodnie. Na nogach mają buty. Po prawej stronie stoi kobieta, która opiera się o ścianę chałupy. Ma ona czarne włosy. Jej głowę zdobi czerwona chustka. Jest ubrana w białą bluzkę i czerwoną spódnicę z zielonymi ozdobami. Odwraca głowę w lewą stronę. Prawą rękę trzyma na piersi. Obok niej stoi kobieta w żółtej chustce na głowie. Jest ubrana w szarą bluzkę i spódnicę w tym samym kolorze. Ma złożone ręce z przodu. Patrzy na powstańca. Przy kobiecie stoi mężczyzna w czarnym kapeluszu. Jest ubrany w czarny strój. Prawą rękę wyciąga do przodu. Za nim stoi mężczyzna w czarnym kapeluszu. Ma siwe wąsy. Z tyłu stoi mężczyzna o czarnych włosach. Ma zabandażowaną głowę. Jest ubrany w ciemny mundur. Na prawym ramieniu wisi czarny płaszcz z czerwonymi elementami. W ręku trzyma laskę, na której się wspiera. Mężczyzna jest odwrócony tyłem do widza. Przed mężczyzną stoi kobieta z jasnobrązowymi włosami spiętymi z tyłu. Jest ubrana w białą bluzkę, zieloną kamizelkę i granatową spódnicę z zawiązanym fartuchem. Kobieta stoi przy żołnierzu siedzącym na koniu. Prawą rękę ma uniesioną do góry. Żołnierz jest ubrany w ciemny mundur. Na ramieniu ma zwieszony pas. Na głowie ma jasną czapkę. Pochyla się w stronę kobiety. Obie ręce ma z przodu. Po prawej stronie na białym koniu siedzi żołnierz w ciemnym mundurze. Przy boku ma zawieszoną szablę. Na głowie ma granatową czapkę. Konie zanurzają kopyta w błotnistej drodze. Po przeciwnej stronie drogi, pod kamienistym murem stoi mężczyzna ubrany na czarno. Przygląda się całej sytuacji. Za murem rosną drzewa.