Obraz dziecka w powieściach Charlesa Dickensa na podstawie utworu Oliver Twist

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczniowie poznają biografię Charlesa Dickensa, dowiadują się o jego najważniejszych dziełach i ich tematyce, ze szczególnym uwzględnieniem Olivera Twista. Uczniowie znają realia historyczne epoki wiktoriańskiej.

Uczniowie wiedzą, czym jest powieść społeczno‑obyczajowa.

b) Umiejętności

Uczniowie potrafią:

• scharakteryzować powieść społeczno‑obyczajową,

• odnajdywać elementy baśniowe i liryczne w utworze Oliver Twist,

• odtworzyć na podstawie lektury realia Londynu połowy XIX wieku.

2. Metoda i forma pracy

Wykład i pogadanka: jeden z uczniów przedstawia biografię pisarza w formie krótkiej notki biograficznej. Pozostali zapisują najważniejsze fakty z życia autora Opowieści wigilijnych. Uczniowie opowiadają, jakie dzieła Dickensa mieli okazję przeczytać. Mówią
o ich fabule. Klasa wspólnie z nauczycielem próbuje odnaleźć nici łączące przygody bohaterów wykreowanych przez pisarza z jego własną biografią.
Metoda podająca: nauczyciel wyjaśnia, czym jest powieść społeczno‑obyczajowa i podaje przykłady. Następnie zarysowuje realia historyczne Anglii połowy XIX stulecia, co stanowi wstęp do praktycznej analizy Olivera Twista.

3. Środki dydaktyczne

1. Oliver Twist w reżyserii Romana Polańskiego.

2. Powiększone obrazki, szkice, ryciny przedstawiające Londyn XIX wieku.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Uczniowie opowiadają, jakie utwory Dickensa (poza lekturą Olivera Twista) są im znane. Dzielą się swoimi wrażeniami na temat przeczytanych dzieł pisarza. Mówią o ich tematyce.

b) Faza realizacyjna

Omówienie biografii Charlesa Dickensa: data narodzin, trudne dzieciństwo, praca sprawozdawcy parlamentarnego, debiut literacki, twórczość (najważniejsze dzieła).
Przedstawienie najważniejszych cech powieści społeczno‑obyczajowej oraz wskazanie baśniowości i liryzmu w utworach Dickensa.

Omówienie Olivera Twista.

1. Przypomnienie fabuły powieści.

2. Gdzie urodził się i wychowywał Oliver Twist.

3. Jaki jest rodowód imienia i nazwiska tytułowego bohatera?

4. Jakim chłopcem jest Oliver – charakterystyka bohatera.

5. W jakie środowisko trafia Oliver Twist w Londynie?

6. Obraz Londynu zarysowany w powieści.

7. Obraz społeczeństwa w powieści Oliver Twist.

c) Faza podsumowująca

Zebranie wiadomości z lekcji. Realizm i baśniowość w powieści Oliver Twist. Przywołanie odpowiednich fragmentów utworu.

5. Bibliografia

1. Dickens Ch., Przygody Olivera Twista, przekł. A. Glinczanka, Warszawa,
Czytelnik 1 1985.

2. Dobrzycka I., Karol Dickens, Warszawa, Wiedza Powszechna 1972.

3. Dyboski R., Sto lat literatury angielskiej, Warszawa, Pax 1957.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Jaki obraz Londynu wyłania się z powieści Oliver Twist?
(Praca pisemna; objętość pracy około 600 słów).

7. Czas trwania lekcji

90 minut

8. Uwagi do scenariusza

Charles Dickens należy do grona najbardziej znanych i cenionych autorów powieści na świecie. Jego dzieła są przesiąknięte głębokim humanizmem, który wyraża się nie tylko
we współczuciu i trosce o tych, którym dzieje się niesprawiedliwość, ale również
w dostrzeganiu pierwiastków człowieczeństwa i tragizmu w postaciach, wydawałoby się, do cna przesiąkniętych złem. Szczególnie dużo uwagi Dickens poświęcił w swoich powieściach dzieciom. Ich los uzależniony od świata dorosłych jest zawsze trudny i pełen cierpienia, ale ostatecznie, dzięki sile charakteru i wytrwałości, mali bohaterowie odnajdują swoje szczęście. To wszystko ma ścisły związek z biografią autora, który już jako 10‑letni chłopiec poznał, co to znaczy żyć w nędzy, gdy jego ojciec trafił do więzienia za długi. W tych trudnych momentach przyszłemu pisarzowi na pewno pomagała bujna wyobraźnia, która pozwalała mu kreślić nadzieje na lepsze jutro. Dzięki temu jego wielkie powieści łączą realizm
z romantyczną baśniowością.