Obraz poetycki. Dynamiczny czy statyczny?
Obraz poetycki – dynamiczny czy statyczny?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna definicję obrazu poetyckiego,
zna różnice między obrazem dynamicznym a statycznym.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi znaleźć w wybranych wierszach elementy statyczne i dynamiczne,
potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,
rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,
potrafi napisać wiersz z użyciem obrazu dynamicznego lub statycznego.
2. Metoda i forma pracy
Praca w grupach, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem
3. Środki dydaktyczne
Wybrane wiersze do pracy w grupach (załącznik 1)
Słownik języka polskiego
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.
Uczniowie szukają w dostępnych im źródłach, np. w Słowniku języka polskiego definicji obrazu poetyckiego. Obraz poetycki – świat wiersza przedstawiony językiem poetyckim. Może być realistyczny, czyli pokazywać świat w jego rzeczywistej, widzialnej postaci lub fantastyczny, a więc wprowadzać elementy nieobecne w rzeczywistości. Ważną rolę w tworzeniu obrazu odgrywa metafora, który nadaje mu niezwykły i wizyjny charakter. W wierszu może być kilka obrazów zarówno dynamiczne jak i statyczne.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel omawia z uczniami cechy obrazu statycznego i dynamicznego, czym się one charakteryzują i jak je rozpoznać. Obraz statyczny to obraz dający wrażenie nieruchomego, sennego, panuje w nim spokój, czasami zaduma, jest niezmienny. Przewaga rzeczowników i przymiotników, jeżeli występują czasowniki to utrwalają one pewne zjawiska, a nie nadają im dynamiczności czy ruchu. Obraz dynamiczny sprawia wrażenie wypełnionego ruchem, coś się w nim dzieje, jest pełen wrzawy, krzyku, gwałtowności. Należy w nim szukać tego rodzaju czasowników, często też występują wykrzyknienia.
Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup, są wybierani w nich sekretarze, liderzy i sprawozdawcy, zostają też przypomniane zasady pracy w grupie. Polecenie dla grup: Podkreślcie w wybranych wierszach na zielono przykłady opisów statycznych, zaś na czerwono opisy dynamiczne (załącznik 1). Po przeanalizowaniu zadań zespoły prezentują na forum klasy wyniki swojej pracy, zostają one omówione, a wnioski zapisane do zeszytu.
c) Faza podsumowująca
Uczniowie tworzą własne wiersze, używając obrazu statycznego lub dynamicznego. Wybrane wiersze są odczytane na forum klasy.
5. Bibliografia
Bortnowski S., Jak uczyć poezji?, Kram, Warszawa 1991.
Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000.
O pracy z tekstem lirycznym w szkole podstawowej, pod red. D. Michalak, Delta W‑Z, Kraków 1998.
Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 2000.
6. Załączniki
a) Wiersze do pracy w grupach
Załącznik 1.
Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie
Zielono mam w głowie i fiołki w niej kwitną,
Na klombach mych myśli sadzone za młodu,
Pod słońcem, co dało mi duszę błękitną
I które mi świeci bez trosk i zachodu.
Obnoszę po ludziach mój śmiech, i bukiety
Rozdaję wokoło i jestem radosną
Wichurą zachwytu i szczęścia poety,
Co zamiast człowiekiem powinien być wiosną.
Iłłakowiczówna Kazimiera Anioły
Anioły schodziły po ścieżce białej,
schylały się, patrzały, głowy ku sobie zbliżały,
chwiały ogromnymi, cichymi piórami,
szemrały szumiącymi szatamii stawały bojąc się przestraszyć ciszę,
która się razem z nimi nad ziemią czekającą kołysze.
Zagajewski Adam Cisza
Nawet w wielkim mieście zapada
niekiedy cisza i słychać, jak po
chodniku, pchane przez wiatr,
przesuwają się zeszłoroczne liście,
w ich nie kończącej się wędrówce
ku zniszczeniu.
Osiecka Agnieszka Kwitnie mak
Kwitnie mak
na znak,
że lato.
Idę z tobą w noc popielatą.
Słów nam brak,
bo tak
szczęśliwie
szepcą ptaki gadatliwe,
że to znów pogoda
i w zagrodach kwitnie mak.
A dzień, co dzień,
odmierza coraz krótszy szlak,
a noc – co noc
trwa dłużej niżby pragnął polny mak.
Ta noc – mój miły,
chce znów nieba nam przychylić,
ale o tym nie wie, że ty w niebie nie chcesz być...
A dzień, co dzień
przemierza coraz krótszy szlak,
a noc, co noc
trwa dłużej niżby pragnął polny mak.
Słów brak,
bo tak
bezradnie
milczą raki w rzece na dnie,
chociaż znów pogoda i w zagrodach kwitnie mak.
...Więcej w makach jesieni,
któż nas, miły, odmienił,
czy to ptaki są winne,
czy ten mak?...
Mickiewicz Adam Żegluga (III z Sonetów krymskich)
Szum większy, gęściej morskie snują się straszydła,
Majtek wbiegł na drabinę: gotujcie się, dzieci!
Wbiegł, rozciągnął się, zawisł w niewidzialnej sieci,
Jak pająk czatujący na skinienie sidła.
Wiatr! – wiatr! – dąsa się okręt, zrywa się z wędzidła,
Przewala się, nurkuje w pienistej zamieci,
Wznosi kark, zdeptał fale i skróś niebios leci,
Obłoki czołem sieka, wiatr chwyta pod skrzydła.
I mój duch masztu lotem buja wśród odmętu,
Wzdyma się wyobraźnia jak warkocz tych żagli,
Mimowolny krzyk łączę z wesołym orszakiem;
Wyciągam ręce, padam na piersi okrętu,
Zdaje się, że pierś moja do pędu go nagli:
Lekko mi! rzeźwo! lubo! wiem, co to być ptakiem.
b) Zadanie domowe
Spróbuj znaleźć w bibliotece szkolnej w dostępnych źródłach, np. albumach malarskich, obrazy dynamiczne i statyczne.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak