Obraz rewolucji przedstawiony w "Przedwiośniu" Stefana Żeromskiego
Obraz rewolucji przedstawiony w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń utrwala wiadomości dotyczące rewolucji rosyjskiej na początku XX wieku.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
zilustrować przykładami z utworu rewolucję rosyjską w Baku oraz określić stosunek do niej Stefana Żeromskiego,
dokonać podsumowania wiadomości na temat Przedwiośnia Stefana Żeromskiego.
2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca w grupach, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstem Przedwiośnie.
3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze Przedwiośnia Stefana Żeromskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności.
Swobodna dyskusja na temat rewolucji.
Tytuł utworu – skojarzenia uczniów.
b) Faza realizacyjna
Praca z tekstem: analiza czasu, przestrzeni, postaci i wydarzeń świata przedstawionego utworu .
Praca ze Słownikiem wyrazów obcych:
Rewolucja - gwałtowny przewrót polityczny i społeczny polegający na obaleniu starego ustroju i ustanowieniu nowego.
Obraz rewolucji w Przedwiośniu:
Gdzie rozgrywa się początek akcji utworu i w jakim czasie?
Jak rodzice Baryki przyjmują wiadomość o rewolucji?
Jakie zasady wpajano Cezaremu w domu rodzinnym?
Jak przedstawiony został obraz rewolucji w utworze?- analiza fragmentów (zwrócenie uwagi m.in. na: idee, sytuacja obywateli, niesprawiedliwe decyzje, bezprawie, opis ulic, mieszkań).
Jaki był stosunek Cezarego do rewolucji?
Można wskazać następujące fragmenty: któż wie, kto wśród nas jest łotr, a kto sprawiedliwy. (...) zabijanie zgoła jest niepotrzebne (...) rewolucją istotną i jedyną jest wynalazek. Rewolucją fałszywą jest wydzieranie przemocą rzeczy przez innych zrobionych (...). Doprawdy śmieszny to jest przewrót, który magnatów strąca z pałaców do piwnic, a mieszkańców piwnic wprowadza do pałaców.
Zwrócenie uwagi na początkowo mylne pojmowanie rewolucji, zaprzedanie się idei rewolucyjnej.
Dlaczego Cezary uważa, że rewolucja jest historyczną koniecznością?
W którym momencie Cezary zmienia zdanie co do dobra rewolucji?
Dlaczego o matce Cezarego możemy mówić jako o ofierze rewolucji?
Odkrycia:
każda rewolucja, wojna niesie zniszczenie i śmierć pojedynczych i niewinnych ludzi (matka Cezarego), jak i całych narodów (Ormianie, Azerowie w Baku),
brutalizm i chciwość rewolucji - zdarta obrączka wraz ze skórą z palca matki oraz widok zwłok pięknej Ormianki,
rewolucja niesie głód, cierpienie, przerażenie, śmierć.
c) Faza podsumowująca
Dyskusja podsumowująca:
Tytuł – co oznacza? Dlaczego Przedwiośnie? Jak treść powieści koresponduje z tytułem?
Interpretacja dwustopniowa:
a) metaforyczne znaczenie i jego wymowa:
Przedwiośnie to okres oczekiwania na wiosnę, na czas rozkwitu, okres troski o przyszłość i nadziei, czas tworzenia planów, wytyczania perspektyw. Interpretując w ten sposób tytuł utworu, Przedwiośnie ma wymowę optymistyczną, odnosi się do Polski, która dopiero od niedawna jest niepodległa i zaczyna budować przyszłość – stąd marzenia o szklanych domach.
b) problematyka polityczna powieści:
Rozważania dotyczące sytuacji odrodzonej Polski, pytania o jej kształt ustrojowy, rozwiązanie kwestii chłopskiej, nędzy robotniczej. Stąd dyskusje z Gajowcem, komunistami, dramatyczne wybory Cezarego i otwarte zakończenie powieści.
5. Bibliografia
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
Żeromski S., Przedwiośnie, PIW, Warszawa 1995.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Dokonaj podsumowania całości zgromadzonej wiedzy o Przedwiośniu Stefana Żeromskiego.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Jest to piąta lekcja z cyklu pięciu zajęć poświęconych analizie Przedwiośnia Stefana Żeromskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.