Obraz szlachty w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza
Obraz szlachty w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna treść lektury pod tytułem Pan Tadeusz,
zna podział ówczesnego społeczeństwa polskiego,
rozumie znaczenie zachowania szlachty wobec warstw niższych.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi dokonywać samodzielnych refleksji i przemyśleń,
potrafi omówić cechy pozytywne i wady szlachty polskiej,
potrafi bohaterom utworu przyporządkować warstwę społeczną, do której należy,
potrafi dokonać charakterystyki bohaterów występujących w lekturze,
kształci umiejętność pracy w grupie.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka heurystyczna, praca z tekstem – analiza, mapa mentalna, burza mózgów.
3. Środki dydaktyczne
plansza dydaktyczna
szablony wyrazowe
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Następnie pokazuje uczniom plansze numer 1, na której są wypisani stali i przyjezdni mieszkańcy Soplicowa (załącznik 1. – wzór planszy). Następnie nauczyciel prosi uczniów o podział społeczeństwa szlacheckiego przedstawionego w utworze. Uczniowie wypisują warstwy szlachty polskiej na tablicy:
magnateria
średnio zamożna szlachta
zubożaładrobna szlachta.
2. Następnie nauczyciel prosi o przyklejenie do poszczególnych warstw przykładów napisanych na szablonach papieru ( załącznik 2. – szablony).
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o omówienie stosunku poszczególnych warstw szlacheckich do siebie. Uczniowie wskazują na niewłaściwy stosunek magnaterii do uboższej od siebie szlachty. Zauważyć powinni też pogardliwe podejście najuboższego szlachcica do chłopa.
Następnie nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i przydziela im zadania:
I grupa – charakterystyka Stolnika Horeszko
II grupa – charakterystyka Hrabiego
III grupa – charakterystyka Sędziego Soplicy
3. Uczniowie pracują w grupach. Na wykonanie zadania mają około 10 minut czasu. Następnie przedstawiciele grup przedstawiają charakterystyki postaci (załącznik 3 – karta pracy ucznia).
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi o wymienienie zalet i wad szlachty polskiej ukazanej w omawianej lekturze (załącznik 4. – notatka dla nauczyciela). Uczniowie prowadzą wymianę zdań i opinii.
Zadanie pracy domowej: Opisać jeden z obyczajów przedstawiony w Panu Tadeuszu.
5. Bibliografia
Makowski Stanisław, Romantyzm, WSiP, Warszawa 1994.
Stefanowska Zofia, Pan Tadeusz, [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, PWN, Warszawa 1985.
Witkowska Alina, Literatura romantyzmu, PWN, Warszawa 1986.
6. Załączniki
a). załącznik 1.- wzór planszy
STALI I PRZYJEZDNI MIESZKAŃCY SOPLICOWA
Sędzia Soplica – gospodarz dworu
Ksiądz Robak – brat Sędziego (Jacek Soplica)
Tadeusz – bratanek Sędziego
Protazy – sługa Sopliców
Telimena – krewna Horeszków
Hrabia – potomek Horeszków
Zosia – wnuczka Stolnika Horeszki
Gerwazy – sługa Horeszków
b). załącznik 2 – szablony wyrazowewraz z ich prawidłowym przyporządkowaniem:
magnateria arystokracja – Srolnik Horeszko, Hrabia
średnio zamożna szlachta ziemiańska – Sędzia Soplica, Podkomorzy
zubożała drobna szlachta – Wojski, Asesor, Rejent, Gerwazy, Protazy
szlachta zaściankowa - Dobrzyńscy
c). załącznik 3 – karta pracy ucznia
grupa. I – charakterystyka Stolnika Horeszko:
butny
dumny
egoista zadufany w sobie
rezyduje w okazałym zamku
otacza go liczna służba
sprawca tragedii Jacka Soplicy
okrutny wobec Jacka
patriota
wróg zaborcy
zajmuje się polityką
zwolennik Konstytucji 3 Maja
grupa II – charakterystyka Hrabiego:
arystokrata
daleki krewny Horeszków
marzyciel i romantyk
dziwak
„modny kawaler”
kształci się za granicą
lekkoduch
zna się na malarstwie i rysuje
zwolennik cudzoziemczyzny
budzi sie w nim polskość pod wpływem smutnych wydarzeń politycznych
chce służyć ojczyźnie
wystawił pułk na usługi kraju
grupa III – Sędzia Soplica:
szlachcic ziemianin
kawaler
piastuje urząd sędziego
w młodości służył na dworze u wojewody – ojca Podkomorzego
objął majątek po Jacku dany mu przez targowicę
poświęcił się gospodarstwu i wychowaniu Tadeusza i Zosi
uprzejmy
sprawiedliwy
dobry i troskliwy gospodarz
ma ludzki stosunek do chłopów
d). załącznik 4 – notatka dla nauczyciela
zalety szlachty:
patriotyzm – interesowanie się wieściami o Napoleonie
waleczność
solidaryzowanie się w obliczu zagrożenia
gościnność
przywiązanie do tradycji
umiejętność wybaczanie
wady szlachty:
duma
pycha
warcholstwo
kłótliwość
skłoność do awntur
niski poziom umysłowy
niumiejętność organizowania się
anarchia
łamanie prawa
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak