Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1B8gGNLWnCaN1

Obrazy zatrzymany w kadrze – możliwości fotografii

Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

Ważne daty

ok. 4 tys. p.n.e. - V w. n.e. - starożytność

1839 – wynalezienie fotografii

1900 – pierwsza kolorowa fotografia

1975 – wynalezienie aparatu cyfrowego

1997 – pierwsze zdjęcie wysłane przez telefon komórkowy

1

Scenariusz dla nauczyciela

RbXSlMiMqz9ix1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół symbolizująca pobieranie pliku. Obok strzałki umieszczony jest napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

Nauczysz się

definiować podstawowe pojęcia z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego;

definiować zagadnienia z zakresu języka i funkcji plastyki;

wykonywać prace plastyczne – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych.

Wstęp

Mówiąc o narzędziach potrzebnych do wykonania obrazuObrazobrazu, najpierw przychodzą na myśl farby lub kredki. Jednak artysta ma do dyspozycji wiele technik, które pozwalają stworzyć dzieło plastyczne na płaszczyźnie. Należy do nich fotografia – utrwalanie obrazu za pomocą światła. Umożliwia otrzymanie nieograniczonej ilości odbitekOdbitkaodbitek.

Pierwowzór aparatu fotograficznego - camera obscura (czyt. kamera obskura) - powstał kilka wieków p. n. e. Służył starożytnym Grekom do obserwacji nieba nocą. Konstrukcja jest prosta. Wystarczy całkowicie zaciemnione pudełko. Światło wpada do niego przez maleńki otworek, odwrócony obraz przedmiotu wyświetla się na przeciwległej ściance. Aby utrwalić zdjęcie, trzeba na niej umieścić materiał światłoczuły. Tak powstaje kamera otworkowa.

Zaledwie 20 lat temu pewien szczęśliwy tatuś jako pierwszy posłużył się telefonem, by wysłać znajomym zdjęcie swej nowonarodzonej córeczki przez Internet. W tym samym czasie cyfrowa fotografia zaczęła zastępować tradycyjną. Dziś nie wyobrażamy sobie telefonu komórkowego bez funkcji aparatu fotograficznego, a zdjęcia przechowujemy w zapisie cyfrowym.

R1Vi4td0dgngZ1
Camera obscura, online-skills, CC BY 3.0

Galeria dzieł plastycznych

ObrazObrazObraz to dzieło plastyczne na płaszczyźnie. Wśród dzieł plastycznych znajdziemy następujące gatunki:

  • portret – indywidualny lub zbiorowy - przedstawia jedną lub kilka osób ;

  • autoportet – portret wykonany sobie przez autora;

  • pejzaż - przedstawia widoki z otoczenia zewnętrznego, krajobrazy;

  • martwa natura - kompozycja z naczyń, owoców, kwiatów.

Artysta pragnie wyrazić za pomocą dzieła własne spojrzenie na wybraną sytuację, dlatego często aranżujeAranżować ujęciearanżuje obrazy do utrwalenia w kadrzeKadrkadrze. Poprosi portretowaną osobę, aby mu pozowałaPozowaćpozowała. Zanim namaluje lub wykona fotografię martwej natury, ułoży przedmioty tak, by uzyskać ciekawą kompozycjęKompozycjakompozycję.

Tematyka scen

Obraz jako dzieło plastyczne może przedstawiać sceny:

  • rodzajowe – anonimowe (nieznane) osoby, pokazane są przy zwykłych czynnościach (praca, zabawa, taniec itp.);

  • religijne – główny temat dzieła związany jest z religią;

  • mitologiczne – główny temat dzieła dotyczy mitologii;

  • historyczne – ważne wydarzenia z dziejów państw, narodów i wybitnych osób, także przełomowe zdarzenia współczesne;

  • batalistyczne – obraz przedstawia bitwę lub działania wojenne.

Twórczość fotografa nie we wszystkim jest podobna do działania malarza lub rzeźbiarza. Wynika to z technicznych możliwości aparatu fotograficznego. Zdjęcie wykonuje się w ułamku sekundy. Aby uchwycić tę właściwą scenę, potrzebna jest szybka decyzja. Inny sposób polega na wykonaniu dużej liczby zdjęć, wśród których może znaleźć się to najciekawsze.

Rodzaje fotografii

Ze względu na przeznaczenie (funkcję użytkową) fotografia dzieli się na:

  • dokumentalną – utrwala wydarzenia historyczne, znane osoby, ale może dotyczyć każdej tematyki – przyrody, zwykłych ludzi, ponieważ dokument stwierdza faktyFaktfakty, jest dowodem czegoś;

  • reportażową – nadaje się do reportażuReportażreportażu;

  • reklamowa – jako zachęta do zakupu produktu lub usługi.

Każde zdjęcie może zyskać wartość dokumentu, jeśli odnosi się do faktów.
Zdjęcia reportażowe przekazują to, co fotoreportera zainteresowało w konkretnej sprawie, której osobiście się przyjrzał. Są relacją z wydarzeń, spotkań ciekawych ludzi itp.

Koncepcje

W malarstwie drugiej połowy XIX wieku rozwinął się impresjonizm. Artyści tego stylu pragnęli uchwycić wrażenie chwili. Pod wpływem fotografii stosowali kompozycjęKompozycjakompozycję otwartą, wybierając wycinek większej całości. Bardzo dużo uwagi poświęcali temu, jak światło wpływa na kolor.

Wybitny francuski fotoreporter Henri Cartier‑Bresson (1908‑2004) uważał, że fotografia, w przeciwieństwie do malowania obrazu, nie jest procesem długotrwałym. Fotograf nie może przegapić odpowiedniego momentu, ponieważ on nigdy się nie powtórzy. Jest to koncepcja „decydującego momentu”.

Innym podejściem do fotografii jest wykorzystanie możliwości technicznych: regulacja czasu naświetlania, wielokrotne naświetlanie odbitki, zapis cyfrowy, natychmiastowy podgląd zdjęcia, obróbka i przetwarzanie z wykorzystaniem programów komputerowych.

Artystyczny wdzięk fotografii

Nie każda fotografia jest dziełem sztuki, ale każda ma szansę nim być. Decyduje o tym sposób postrzegania i uchwycenia kompozycji kadru, a w nim przestrzeni, zbliżenie detaluDetaldetalu, zastosowane środki plastyczne (perspektywa, barwy, kontrasty), dopasowanie do tematu, ogólne wrażenie artystyczne, sposób obróbki. Dla tych, którzy chcą być zauważeni w dziedzinie fotografii, organizowane są konkursy. Warto się nimi zainteresować.

Do obróbki fotografii przyda się jeden z darmowych programów, np. Gimp. Narzędzie to ma liczne funkcje. Między innymi można nakładać filtryFiltrfiltry na zdjęcia, umieszczać je w warstwachWarstwywarstwach, w których także da się wprowadzić zmiany. Użytkownicy urządzeń przenośnych mogą posłużyć się aplikacją Snapseed, Fotor itp.

R1F0UdQwa3moA1
Zdzisław Beksiński, „Portret żony”, 1956-1957, Kolekcja Piotra Dmochowskiego, wikimedia.org, CC BY 3.0

Możliwości fotografii

Obejrzyj teraz animację: „Możliwości fotografii”. Zwróć uwagę na środki plastyczne i techniczne oraz koncepcje w dziedzinie fotografii.

Animacja: Możliwości fotografii

R1NpfajhjUmlP1
Animacja pt. „Możliwości fotografii”. W celu obejrzenia animacji należy nacisnąć na szary trójkąt na białym tle.
„Możliwości fotografii”, online-skills, CC BY 3.0

Upowszechnianie

Fotografie przydają się w tworzeniu prezentacji. Chętnie udostępniamy je innym osobom przez MMS, aplikacje mobilne lub na portalach społecznościowych. Fotografując kogoś, trzeba pamiętać, aby spytać go o zgodę. Polskie i międzynarodowe prawo chroni dane osobowe, w tym wizerunek twarzy.

Korzystając z czyjejś pracy, należy wymienić autora lub adres strony. W przeciwnym razie można być posądzonym o plagiatPlagiatplagiat, czyli przypisywanie sobie cudzego dzieła. Fotografie w Internecie przeważnie opatrzone są pewnymi zastrzeżeniami. Czasem jest to całkowity zakaz korzystania.

Warto pamiętać, że według prawa nikt nie może przekazać autorstwa swojej pracy innej osobie. Przykład: Należało przygotować fotografię drzewa. Wojtek nie odrobił zadania. Janek zrobił dwa zdjęcia i jedno przesłał koledze. Wojtek przedstawił je jako swoje. Obydwaj chłopcy nie tylko złamali prawo, ale naruszyli jedną z zasad etykiEtykaetyki – uczciwość.

Podsumowanie

Co wiesz?

  • Fotografia jest techniką utrwalania obrazu za pomocą światła.

  • Zdjęcia można zapisywać w postaci tradycyjnej i cyfrowej (dysk, karta pamięci i inne).

  • Fotografia jako obraz jest dziełem plastycznym.

  • Są różne gatunki dzieł plastycznych: portret, autoportret, pejzaż, martwa natura.

  • W obrazach ukazuje się sceny o tematyce: rodzajowej, religijnej, mitologicznej, historycznej, batalistyczna.

Co potrafisz?

  • Zaaranżować obraz wybranego gatunku i utrwalić go w postaci fotografii.

  • Posłużyć się wybranym programem komputerowym do graficznej obróbki fotografii.

  • Przygotować fotomontaż jako formę swej wypowiedzi i zapisać go w postaci graficznej na dysku komputera.

  • Świadomie zastosować zasady prezentacji i upowszechniania dzieł (w tym fotografii) zgodnie z prawem i etyką.

Zadania

classicmobile
Ćwiczenie 1
RuOrX8NSsXb0m1
Polecenie do zadania brzmi: Wybierz zdanie, które najlepiej określa pojęcie fotografii jako dziedziny sztuki. Pod poleceniem znajdują się trzy odpowiedzi. Po wybraniu odpowiedzi, uczeń klika na przycisk „Sprawdź”, który sprawdza poprawność wykonanego polecenia.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 2
RUB12BMmvqR1I1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się jeszcze raz wybranym ilustracjom i dopasuj fotografię do najbardziej pasującego gatunku obrazu. Pod poleceniem znajdują się cztery fotografie i cztery elementy do przyporządkowania. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Na pierwszej fotografii znajduje się kobieta widoczna od barków, aż po głowę. Kobieta ma ciemną skórę oraz jasnobrązowe włosy. Postać ubrana jest w błękitny sweter. Na kolejnej ilustracji widoczna jest grupa ludzi. Fotografia została wykonana z dolnej perspektywy. Na ilustracji widać czterech mężczyzn oraz cztery kobiety ubranych w stroje sportowe. Na przedostatniej fotografii widoczne są konie w otoczeniu natury. Na ostatniej ilustracji składa się z kilkunastu zdjęć przedstawiających jedzenie. Zdjęcie wykonane techniką kolażu.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1DzW4YaMEcWGmf39aa546825995fb_00000000000291
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 3
RAk9PY9jzLNam1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się jeszcze raz wybranym ilustracjom i połącz fotografię z tematyką sceny, którą przedstawia. Pod polecaniem widocznych jest pięć ilustracji oraz elementy do przyporządkowania. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Pierwsza ilustracja przedstawia wejście główne do Teatru. Kadr został wykonany nieco z boku budynku. Na zdjęciu widzimy perspektywę zbieżną – linie poziome budynku zmierzają do jednego punktu, przedmioty i osoby im dalej od nas, tym zdają się mniejsze. Kolejna fotografia przedstawia Józefa Piłsudskiego oraz Ignacego Paderewskiego w drodze na uroczystość otwarcia Sejmu Ustawodawczego RP. Obie postaci znajdują się w aucie otoczonym przez tłum ludzi. Zdjęcie jest czarno białe. Na następnej ilustracji widoczny jest drewniany ołtarz znajdujący się w kaplicy Św. Jana Chrzciciela w kościele Najświętszej Rodziny w Zakopanem. Na ołtarzu widoczny jest święty obraz przedstawiający Św. Jana Chrzciciela na tle Czarnego Stawu Gąsienicowego. W drewnie zostały wyrzeźbione elementy dekoracyjne charakterystyczne dla stylu zakopiańskiego. Kolejna fotografia przedstawia żołnierzy podczas scen wojennych. Obie postaci posiadają broń. Tragizm sytuacji dodaje czarno-biała kolorystka fotografii. Ostatnia fotografia przedstawia starożytną rzeźbę -Grupa Laokoona. Dzieło przedstawia dzieje Lakoona i jego synów, zabitych przez węże morskie.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RWhMz4CnVHF2Ymf39aa546825995fb_00000000000301
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R19hCSdfSFY4y1
Polecenie do zadania brzmi: Z podanych przykładów wybierz podejścia, koncepcje lub techniki stosowane w fotografii. Poniżej umieszczone do wyboru jest siedem odpowiedzi. Należy wybrać prawidłową odpowiedź. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 5
RYKioxrbnHL4w1
Polecenie do zadania brzmi: Zastanów się nad znaczeniem pojęć stosowanych w dziedzinie fotografii, a następnie połącz określenie z odpowiadającą mu definicją. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć w pionie, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RGCO32O5SfVonmf39aa546825995fb_00000000000311
Ćwiczenie 6
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 7
R1BWhMCdgFN0a1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się jeszcze raz wybranym ilustracjom i połącz ilustrację z rodzajem fotografii według jej przeznaczenia. Pod poleceniem widoczne są trzy ilustracje oraz elementy do przyporządkowania. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Pierwsza fotografia przedstawia mężczyznę znajdującego się w warsztacie. Postać ubrana jest w koszulę oraz fartuch. Mężczyzna jest w trakcie wykonywania czynności. W ręce trzyma młotek. Na kolejnej ilustracji widoczna jest zaaranżowana sytuacja. Modelka pozuje w sukni i kapeluszu. Tło stanowi namalowany obraz. Ostatnia fotografia przedstawia scenę batalistyczną. Tragizm sytuacji dodaje czarno-biała kolorystka fotografii.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RLOYXvnz20qOEmf39aa546825995fb_00000000000321
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 8
Rs6cr9qbtxvA21
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się jeszcze raz wybranym fotografiom i pomyśl, jakie środki plastyczne oraz koncepcje i techniki fotograficzne w nich wykorzystano. Potem połącz pasujące w pary. Pod poleceniem znajdują się cztery fotografie, oraz elementy do przyporządkowania. Po wykonaniu polecenia, uczeń klika na przycisk „Sprawdź”, który sprawdza poprawność wykonanego zadania. Pod poleceniem widoczne są cztery ilustracje oraz elementy do przyporządkowania. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Pierwsza ilustracja składa się z kilkunastu zdjęć przedstawiających jedzenie. Kolejna fotografia przedstawia kobietę w białej sukni ślubnej. Młoda kobieta pozuje na tle starego budynku. Następna ilustracja przedstawia stare samochody, które utraciły już swój dawny blask. Zdjęcie zostało poddane obróbce. Ostatnie zdjęcie przedstawia konie w otoczeniu natury.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RyaiK5jpr81UAmf39aa546825995fb_00000000000331
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
mf39aa546825995fb_0000000000029
mf39aa546825995fb_0000000000030
mf39aa546825995fb_0000000000031
mf39aa546825995fb_0000000000032
mf39aa546825995fb_0000000000033

Słownik pojęć

Aranżować ujęcie
Aranżować ujęcie

przygotować kompozycję, modela lub sytuację do ujęcia zgodnego z wizją (wyobrażeniem) fotografa.

Detal
Detal

pojedynczy element, szczegół, część bardziej złożonej całości. W sztuce określa się tak element dekoracyjny.

Ekspozycja wielokrotna
Ekspozycja wielokrotna

więcej niż jedno naświetlenie tego samego kadru lub odbitki. Jedna z technik fotomontażu.

Etyka
Etyka

zasady (co jest dobre, co jest złe) przyjęte w grupie społecznej (np. grupie zawodowej – etyka lekarska), które wyznaczają wspólne wartości. Inaczej moralność.

Fakt
Fakt

to, co się rzeczywiście wydarzyło; jak naprawdę było, pojedyncze wydarzenie.

Filtr
Filtr

pozwala nakładać ciekawe efekty przy obróbce obrazów, np. rozmycie, zamglenie.

Fotomontaż
Fotomontaż

połączenie motywów z różnych zdjęć w jednej fotografii różnymi technikami.

Kadr
Kadr

obraz, który mieści się na jednym zdjęciu; ujęcie.

Kolaż
Kolaż

w fotografii jest to technika łączenia w jednym zdjęciu kilku zdjęć w dowolnym układzie. Odmiana fotomontażu.

Kompozycja
Kompozycja

kompozycja – układ elementów, które razem stanowią harmonijną całość. Kompozycją określa się też samo dzieło.

Kontrast
Kontrast

zestawienie dwóch przeciwieństw; kontrast kolorów, linii, kształtów.

Krajobraz
Krajobraz

naturalny widok okolicy, np. krajobraz nizinny, górski itp.

Linia
Linia

określa kształty przedmiotów i granice między plamami.

Motyw
Motyw

element wzoru, część obrazu,

Obraz
Obraz

dzieło plastyczne na płaszczyźnie; dwuwymiarowe.

Odbitka
Odbitka

kopia fotografii na papierze fotograficznym.

Otwarta kompozycja
Otwarta kompozycja

obraz pokazuje tylko fragment jakiejś rzeczywistości, której resztę, spoza ramy, trzeba sobie wyobrazić.

Plagiat
Plagiat

przypisanie sobie cudzego dzieła.

Plama
Plama

kształt na powierzchni obrazu o określonej wielkości i barwie.

Plan budynku
Plan budynku

figura geometryczna u podstawy budynku.

Portyk
Portyk

rodzaj starożytnego przedsionka na planie prostokąta z jednym lub dwoma rzędami kolumn.

Pozować
Pozować

przybierać odpowiednią pozę, postawę ciała. Być modelem dla fotografa, malarza, rzeźbiarza.

Prawo
Prawo

Zasady ustalone przez władze państwa lub wspólnoty państw w określonej dziedzinie (np. Prawo autorskie). Ich przestrzeganie jest obowiązkowe.

Reportaż
Reportaż

relacja opis zdarzeń, które autor osobiście zaobserwował. Może mieć formę tekstu, nagrania audio, filmu, ilustracji (rysunków, zdjęć).

Scena
Scena

wybrana przez malarza, fotografa sytuacja lub miejsce do utrwalenia w obrazie.

Scena historyczna
Scena historyczna

główny temat dzieła dotyczy wydarzenia z historii.

Styl
Styl

w sztuce – cechy charakterystyczne dla danego okresu czasu. W przeciwieństwie do epoki, style powracają i bywają modyfikowane.

Warstwy
Warstwy

w programie graficznym przypominają arkusze przezroczystych folii ułożonych jedna nad drugą. Obraz z dolnych arkuszy częściowo prześwituje przez górne.

Źródło:

cognity.pl

Słownik języka polskiego, sjp.pwn.pl

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki