Obrońcy praw wyjęci spod prawa

Obrońcy praw wyjęci spod prawa.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. Cechy literatury przygodowej: nierealność, bohater „biały” (bez skazy) i bohater „czarny” (cał‑kowicie zły), wielokrotne zwycięstwa „białego” nad „czarnym”.

2. Uzmysłowienie uczniom, że taka działalność nie jest możliwa i nie przyniosłaby w rzeczywis‑tości nic dobrego, bo jest to przykład przemocy i łamania prawa, na co nie wolno zezwalać.

3. Wiedza o tym, jakie są legalne możliwości dochodzenia praw własnych i słabszych od nas istot, jakie instytucje można wezwać na pomoc.

b) Umiejętności

1. Zestawianie utworów o podobnej tematyce i konstrukcji (jednego gatunku).

2. Uogólnianie cech konkretnej grupy utworów (ustalanie cech gatunkowych).

3. Ustne formułowanie wniosków na podstawie poznanej grupy utworów.

c) Postawy

1. Umacnianie postaw sprzeciwiania się wszelkiej przemocy.

2. Kształtowanie odpowiedzialności za przestrzeganie praw własnych oraz innych ludzi, a także zwierząt.

Metoda i forma pracy

Praca w grupach, plakat (list gończy), dyskusja, formułowanie wniosków, samodzielna praca pisemna (opowiadanie).

3. Środki dydaktyczne

1. Duże kartony.

2. Farby, pędzle, naczynia na wodę.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Powitanie. Zapisanie tematu na tablicy i w zeszytach. 3 min.

b) Faza realizacyjna

1. Poproszeni uczniowie wymieniają wszystkich znanych im, literackich i filmowych, rozbójników i innych obrońców słabszych, którzy działali poza prawem lub przeciw niemu. Krótko przypominają ich historię i kraj, w którym działali. Nazwiska rozbójników lub ich pseudonimy zostają zapisane na tablicy. (Są to np.: Zorro, Robin Hood, Janosik, Superman, Spiderman, Batman). 7 min.

2. Klasa zostaje podzielona na tyle grup, ilu wymieniono rozbójników‑obrońców. Każda grupa na dużym kartonie maluje list gończy za przydzielonym jej rozbójnikiem: jego portret, wysokość nagrody za schwytanie, wyliczenie największych przestępstw, jakich się dopuścił, miejsce doprowadzenia rozbójnika lub zgłoszenia wiadomości o nim. (Grupy mogą dostać instrukcję na kartkach lub można ją napisać w punktach na tablicy przy udziale całej klasy). Listy gończe zostają wywieszone na tablicy dekoracyjnej w klasie lub na korytarzu – jako np. „Galeria mścicieli wyjętych spod prawa”. 20 min.

3. Nauczyciel pyta, czy zdaniem uczniów tego typu postacie są realistyczne. Chwilę trwa dyskusja, z której nieuchronnie musi wyniknąć, że żaden człowiek przy zdrowych zmysłach nie narażałby życia ani wolności po to, aby bezinteresownie bronić obcych sobie ludzi – jest to niemożliwe i nie‑wykonalne na dłuższą metę. (Tu nauczyciel zwraca uwagę, że literatura przygodowa nie jest gatunkiem realistycznym, mimo że nie jest baśnią ani fantastyką sensu stricte). Zanotowanie zasadniczych cech tego gatunku. 7 min.

4. W takim razie skąd się biorą tego typu postacie w literaturze, filmie, w legendach – dlaczego ludzie wymyślają takich obrońców i „dobrych rozbójników”? Kilkoro uczniów odpowiada, uzasadniając swoje zdanie. 3 min.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel pyta, jakie są realne i dozwolone metody bronienia praw własnych oraz ludzi słabszych (zresztą nie tylko ludzi – można tu wspomnieć także o prawach zwierząt). Uczniowie wymieniają takie sposoby, zapisują je na tablicy i w zeszytach (np.: policja, sądy, organizacje broniące praw różnych grup społecznych, pisanie publicznych protestów, petycji, dozwolone manifestacje uliczne itd.). Zadanie pracy domowej: napisz opowiadanie przygodowe o współczesnym rozbójniku, który broni słabszych niezgodnie z prawem – i co z tego może wyniknąć, gdyby się działo naprawdę; opowiadanie może mieć formę komediową lub tragiczną. 5 min.

5. Bibliografia

1. Allende Isabel, tł. Jordan Marta, Zorro: narodziny legendy, Muza, Warszawa 2005.

2. Janicka‑Krzywda Urszula, Niespokojne Karpaty czyli rzecz o zbójnictwie, Wydawnictwo PTTK, Warszawa‑Kraków 1986.

3. Janicka‑Krzywda Urszula, Poczet harnasi karpackich, Wydawnictwo PTTK, Warszawa‑Kraków 1988.

4. Jazowski Andrzej, Imię Janosika… Zbójnictwo karpackie, Wydawnictwo i Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce, Kraków 2002.

5. Sroka Stanisław Andrzej, Janosik – prawdziwa historia karpackiego zbójnika, Homini, Kraków 2004.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

brak

b) Zadanie domowe

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja jest podsumowaniem cyklu zajęć, dotyczących literatury i filmu przygodowego o „dobrych rozbójnikach”, którzy bronią słabszych. W źródłach podałam tytuły książek, które mogą być wykorzystane jako lektury szkolne w całości lub – jak Legenda Tatr - we fragmentach.