Obserwujemy niebo

Scenariusz lekcji

IV etap edukacyjny

Temat: Obserwujemy niebo.

Treści kształcenia:

Fizyka, I.1.8: wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;
Fizyka, I.1.7: wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd.

Cele zoperacjonalizowane:

Uczeń wie, dlaczego Księżyc jest widoczny z Ziemi w różnych fazach;
Uczeń wyjaśnia, jak powstają zaćmienia Księżyca;
Uczeń wyjaśnia, jak powstają zaćmienia Słońca;

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich podczas zaćmienia Księżyca;
przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich podczas zaćmienia Słońca;
przedstawia na rysunkach poglądowych układ ciał niebieskich w trakcie różnych faz Księżyca;
nazywa poszczególne fazy Księżyca;

Etapy lekcji	Obszar edukacyjny	Kompetencje kluczowe	Sposób realizacji	Środki dydaktyczne	Metody nauczania	Formy pracy
Etap wstępny	Fizyka	Porozumiewanie się w języku ojczystym; myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; umiejętność uczenia się; świadomość i ekspresja kulturalna	Przypomnienie wiadomości na temat Układu Słonecznego i zjawiska rozchodzenia się światła.		Podające: pogadanka	Zbiorowa, jednolita
Etap realizacji	Fizyka	Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; umiejętność uczenia się	Nauczyciel opowiada o Układzie Słonecznym. Zapisuje na tablicy nazwy planet w przypadkowej kolejności Uczniowie porządkują planety względem odległości od Słońca.	Tablica	Wykład, ćwiczenie	Zbiorowa, jednolita
	Fizyka	Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne	Przeprowadzenie doświadczenia w grupach – nauczyciel przedstawia po kolei kroki przeprowadzenia doświadczenia, na podstawie załączonej instrukcji. Następnie liderzy grup przedstawiają i porównują wyniki przeprowadzonych doświadczeń, wyjaśniają niespójności w wynikach.	Załącznik nr 1 do scenariusza (opis przeprowadzenia doświadczenia)	Praktyczna: ćwiczenie laboratoryjne	Zbiorowa (grupowa), jednolita
	Fizyka	Porozumiewanie się w języku ojczystym; myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; umiejętność uczenia się	Nauczyciel odtwarza film przedstawiający fazy Księżyca. Uczniowie na podstawie poszczególnych ujęć (rozkładu światła i cienia) próbują określić położenie Księżyca względem Ziemi i Słońca dla każdej z pokazanych faz.	Film „Fazy Księżyca” (zasób nr 1)	Podająca: ekspozycja	Zbiorowa, jednolita
	Fizyka	Porozumiewanie się w języku ojczystym; myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; umiejętność uczenia się; świadomość i ekspresja kulturalna	Dyskusja na temat wpływu występowania zaćmień i faz ciał niebieskich na ludzkość. Uczniowie wyszukują w Internecie lub innych materiałach informacji na ten temat. W przypadku braku dostępu do Internetu może to być zadanie domowe dla chętnych uczniów. Uczniowie przedstawiają zaćmienia, które miały wpływ na historię ludzkości, zaćmienia opisane w literaturze oraz odniesienia kulturowe i religijne związane z zaćmieniami.	Komputer z Internetem	Problemowa: aktywizująca: panelowa	Zbiorowa, jednolita
Etap końcowy	Fizyka		Podsumowanie lekcji.		Podająca: pogadanka	Zbiorowa, jednolita
*Propozycja dla uczniów szczególnie uzdolnionych	Fizyka	Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne	Chętni uczniowie mogą wykonać modele, makiety, animacje Układu Słonecznego.		Praktyczna: ćwiczenie produkcyjne	Indywidualna, zróżnicowana

Uwaga: na załączonych filmach, ilustracjach i zdjęciach nie pokazano rzeczywistych proporcji wielkości Słońca, Ziemi i Księżyca.

Załączniki do scenariusza

Załącznik nr 1 – Opis doświadczenia dotyczącego zaćmień ciał niebieskich

Zaćmienia ciał niebieskich

Opis teoretyczny badanego zjawiska
Zaćmienie Słońca występuje, gdy trzy ciała niebieskie: Słońce, Ziemia i Księżyc ustawią się w jednej linii (co zdarza się w czasie nowiu). Księżyc rzuca cień na powierzchnię Ziemi. Ponieważ są oglądane z Ziemi, Księżyc i Słońce mają w przybliżeniu te same rozmiary – wielkość kątową (Księżyc jest w przybliżeniu 400 razy bliżej Ziemi niż Słońce oraz ma średnicę 400 razy mniejszą od Słońca). Zatem przy obserwacji z Ziemi Księżyc jest w stanie zasłonić całkowicie Słońce.
Podobnie powstają zaćmienia Księżyca, podczas których Ziemia rzuca cień na Księżyc. Jednakże orbita Księżyca krążącego wokół Ziemi jest nachylona pod kątem ok. 5 stopni do orbity Ziemi krążącej wokół Słońca, więc Księżyc, nawet jeśli znajdzie się za Ziemią, to nie zawsze będzie w jej cieniu.
Sformułowanie problemu badawczego oraz hipotezy
W których miejscach na swoich orbitach muszą znaleźć się Ziemia i Księżyc, aby można było obserwować z Ziemi zjawisko zaćmienia Księżyca?
Hipoteza: Aby wystąpiło zaćmienie, jedno ciało niebieskie musi się znaleźć w cieniu innego.
Zestaw potrzebnych do doświadczenia narzędzi i materiałów
Okrągłe przedmioty o różnej wielkości, np. piłki lub owoce, lampka biurkowa, zaciemnione pomieszczenie.
Spis czynności, które należy wykonać kolejno:
1. włączyć lampę biurkową;
2. zaciemnić pomieszczenie – zgasić światło, zasłonić rolety, kotary, zawiesić na oknie koce;
3. uczniowie stoją i trzymają w wyciągniętej ręce kulisty przedmiot;
4. zaczynają się obracać wokół osi i obserwują, jak na tym przedmiocie rozkładają się światła i cienie;
5. następnie uczniowie w parach symulują ruch jednego obiektu wokół drugiego;
6. obserwują sposób rzucania cieni przez te obiekty, w różnych ustawieniach.

RbwQPlWBz1E7y

Pobierz załącznik

Plik ODT o rozmiarze 84.31 KB w języku polskim

R1XPZM9YTvXAC