R1dcqYh7nOhgM

Na zdjęciu znajduje się postać w zielonym kombinezonie ochronnym i masce przeciwgazowej z dwoma otworami na oczy i dwoma filtropochłaniaczami po bokach. Na szyi ma zawieszony sprzęt pomiarowy w postaci czarnej skrzyneczki oznakowanej żółtym trójkątem. W prawej ręce trzyma element sprzętu składający się z uchwytu, długiej dyszy i kwadratowego elementu, który przykłada do kopca usypanego z ziemi i kamieni w różnych odcieniach brązu. Postać stoi wśród wyschniętej pożółkłej trawy. Na horyzoncie widać szarą ziemię.

1. Źródła zagrożeń biologiczno‑chemicznych

Substancje chemiczne są nieodłącznym elementem życia codziennego. Wiele z nich, np. leki, kosmetyki czy też środki czyszczące, pomaga nam i ułatwia życie. Podobnie rzecz ma się z bakteriami. Te mikroorganizmy możemy spotkać wszędzie na naszej planecie – nawet w warunkach, które na pierwszy rzut oka wykluczają jakiekolwiek życie. Ponadto wiele z nich, jak np. probiotyki – bakterie kwasu mlekowego – mają pozytywny wpływ na nasz organizm.

Bakterie są jednak kojarzone przede wszystkim z chorobami, a wiele substancji chemicznych i mikroorganizmów może stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi. Z tego względu istotną rolę odgrywa odpowiednia ochrona przed zagrożeniami biologiczno‑chemicznymi, a także przed promieniowaniem opisywanym na poprzednich lekcjach.

RfLVgMXWWEyHe1

Ilustracja przedstawia zestawienie źródeł zagrożeń biologiczno chemicznych z podziałem na typowe dla czasu wojny i dla czasu pokoju. Górna część infografiki zawiera jej tytuł na czarnym tle. Poniżej na tle pomarańczowym znajdują się trzy źródła charakterystyczne dla czasu wojny, wszystkie ilustrowane przykładowymi zdjęciami. Są to: uderzenia bronią masowego rażenia ilustrowane zdjęciem eksplozji atomowej, użycie bojowych środków trujących ilustrowane zdjęciem żołnierzy ćwiczących na poligonie w kłębach zielonego dymu oraz działanie grup dywersyjno-rozpoznawczych ilustrowane zdjęciem oddziału żołnierzy w mundurach maskujących idącego przez las. Dolna połowa infografiki wyróżniona niebieskim tłem zawiera zagrożenia typowe dla czasu pokoju. Są to: niekontrolowane uwolnienie toksycznych środków przemysłowych ilustrowane zdjęciem przerdzewiałych beczek stojących na trawiastym podłożu, katastrofy transportowe drogowe, kolejowe, morskie i lotnicze ilustrowane zdjęciem wypadku drogowego z udziałem dwóch ciężarówek, pożary magazynów, zakładów produkcyjnych i ośrodków badawczych ilustrowane zdjęciem fabryki znad której wzbijają się kłęby dymu, awarie ilustrowane zdjęciem ratowników pracujących nocą na drodze oświetlonej przenośnymi halogenami raz złe i nieodpowiedzialne składowanie odpadów ilustrowane zdjęciem dzikiego wysypiska śmieci w lesie.

2. Indywidualne środki ochrony przed skażeniami i zakażeniami

Fundamentalnym zadaniem indywidualnych środków ochronyindywidualne środki ochrony przed skażeniamiindywidualnych środków ochrony jest zabezpieczenie organizmu człowieka przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, niebezpiecznymi mikroorganizmami oraz pyłem promieniotwórczym. Dzieli się je na środki etatoweetatowe indywidualne środki ochrony przed skażeniamietatowe i zastępczezastępcze środki ochrony przed skażeniamizastępcze.

Etatowe indywidualne środki ochrony przed skażeniami można podzielić na środki ochrony dróg oddechowych oraz skóry. Podstawowymi środkami ochrony dróg oddechowych są przede wszystkim maski przeciwgazowe, które dzieli się na filtracyjne i izolacyjne.

• Maski filtracyjne oczyszczają wdychane powietrze za pomocą specjalnych filtrów, filtropochłaniaczy albo pochłaniaczy. Maskami takiego rodzaju są maski MP‑4, MP‑5 i MP‑6 (zaprezentowane w galerii 1).

• Maski izolacyjne całkowicie odseparowują drogi oddechowe, oczy i twarz od skażonego środowiska – czyste powietrze dostarczane jest człowiekowi z podłączonej do maski butli.

Wspomniane środki ochrony skóry służą do ochrony powierzchni ciała przed zagrożeniem związanym z działaniem szkodliwych substancji chemicznych, mikroorganizmów, materiałów promieniotwórczych oraz innych niebezpiecznych środków. Do środków ochrony skóry należą:

• filtracyjna odzież ochronna (zestaw FOO‑1): ubranie filtracyjne (kurtka z kapturem i spodnie), rękawice gumowe z bawełnianymi wkładkami ocieplającymi, buty ochronne, torba na buty i rękawice oraz zasobnik na strój;

• odzież ochronna OP‑1M: płaszcz z kapturem, pończochy ochronne, rękawice ochronne z bawełnianymi ocieplaczami oraz torba na cały zestaw;

• jednoczęściowy lekki strój ochronny L‑2 (wykonany z podgumowanej impregnowanej tkaniny bawełnianej koloru khaki);

• lekka odzież ochronna L‑1: bluza z kapturem, spodnie z pończochami ochronnymi, rękawice ochronne oraz torba na cały zestaw.

RzzlURpo3l5Va1

Zdjęcie przedstawia gumową maskę przeciwgazową typu MP-4. Maska ciemnozielona, jej część twarzowa ma dwa otwory do patrzenia ze szkła. Z przodu maski wystający element zawierający wlot powietrza. Część policzkowa wypukła, zawiera wkładkę z pochłaniaczem . Część twarzowa zakończona paskami z metalowymi sprzączkami.

R19OUa82UCSgm1

Dwa zdjęcia portretowe ułożone obok siebie. Na zdjęciu lewym maska przeciwgazowa MP-6 nałożona na głowę manekina wraz z innymi elementami munduru wojskowego w pustynnych barwach ochronnych. Manekina ukazany z boku, obrócony w prawo. Maska ma kolor czarny, dwa otwory do patrzenia na wysokości oczu. Na wysokości ust przymocowany okrągły pochłaniacz. Między paskami maski widoczne odsłonięte ucho. Na głowie hełm. Na prawym zdjęciu osoba z nałożoną maską typu MP-5 ustawiona przodem do obserwatora. Pojedynczy otwór na oczy z przeźroczystego materiału obejmuje obszar od brwi do połowy twarzy. Nos i usta zasłonięte pochłaniaczem. Na głowie osoby kaptur w barwach maskujących leśnych. Pochłaniacze w obu maskach mają kształt okrągłej płaskiej metalowej puszki.

RR4OiVQu6yyaP1

Dwa zdjęcia portretowe ułożone obok siebie przedstawiające sceny z terenowych ćwiczeń wojskowych. Na lewym zdjęciu polski żołnierz w stroju FOO-1 i masce MP-5. Centralną część kadru zajmuje żołnierz w ciemnozielonym stroju maskującym z rękami splecionymi na plecach. Głowa zasłonięta kapturem, na twarzy czarna maska przeciwgazowa. Pojedynczy otwór na oczy wykonany z przeźroczystego materiału. Poniżej otworu przymocowany okrągły pochłaniacz. Na zdjęciu po prawej stronie dwaj żołnierze Wojska Polskiego, z których jeden stoi, ubrany w szary kombinezon OP-1, czarną kamizelkę oraz maskę przeciwgazową MP-5. Maska ma jeden duży otwór na oczy oraz czarny okrągły pochłaniacz. W lewej ręce żołnierz trzyma karabin, a prawą poprawia pas. Na dłoniach ma rękawice. Drugi żołnierz wsparty na lewym kolanie pomaga stojącemu w zapięciu kombinezonu.

3. Zastępcze środki ochrony przed skażeniami

Choć etatowe indywidualne środki ochrony przed skażeniami stanowią bardzo dobre zabezpieczenie przed szkodliwym działaniem substancji chemicznych, to jednak jest mało prawdopodobne, aby w razie zagrożenia dysponowała nimi również ludność cywilna. Dlatego też istotne jest przygotowanie zastępczych środków ochrony dróg oddechowych i skóry. Nie chronią one przed działaniem bojowych środków trującychbojowe środki trującebojowych środków trujących, ale mogą zabezpieczyć nasz organizm przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, niebezpiecznymi mikroorganizmami chorobotwórczymi oraz pyłem promieniotwórczym.

Do zastępczych środków chroniących drogi oddechowe zalicza się m.in.:

• różnego rodzaju tampony,

• opaski tkaninowe,

• półmaski ochronnei2eM07Rq1Y_d992e208półmaski ochronne,

• jednorazowe maski chirurgicznei2eM07Rq1Y_1443684464600_0jednorazowe maski chirurgiczne.

Takie zastępcze środki można również wykonać samemu z powszechnie dostępnych materiałów. Kilka przykładów prezentuje nagranie wideo 1.

i2eM07Rq1Y_d992e208

RXj3euiC7Wqg81

Zdjęcie półmaski ochronnej.

Zastępczymi środkami ochrony skóry mogą być:

• fartuchy ochronne wykonane z gumy, tkanin impregnowanych, skóry i tworzyw sztucznych,

• wszelkiego rodzaju płaszcze i peleryny przeciwdeszczowe (najlepiej z gumy, tworzyw sztucznych lub folii),

• kombinezony skórzane,

• ubiory z folii metalizowanej,

• buty i kalosze gumowe lub z tworzyw sztucznych,

• wysokie buty skórzane i z tworzyw sztucznych,

• okulary ochronne (narciarskie, przemysłowe, motocyklowe, wodne),

• nakrycia głowy wykonane z gumy, skóry lub z tworzyw sztucznych,

• rękawice skórzane lub wykonane z materiałów syntetycznych.

i2eM07Rq1Y_1443684464600_0

Rpq4ePl5NsnvM1

Maseczka ochronna

Z wymienionych środków można skompletować zastępczą odzież ochronną (zastępczy środek ochrony dróg oddechowych + zastępczy środek ochrony skóry). Stosując taką odzież, należy bezwzględnie pamiętać, że zapewnia ona możliwość tylko krótkotrwałego przebywania na terenie skażonym!

4. Zbiorowe środki ochrony

Etatowe i zastępcze środki ochrony przed skażeniami służą do zabezpieczenia pojedynczych osób, a ich właściwości są często krótkotrwałe. Dlatego konieczne było stworzenie mechanizmów zapewniających bezpieczeństwo i schronienie większej liczbie ludzi – zbiorowych środków ochronyzbiorowe środki ochronyzbiorowych środków ochrony. Ich zadaniem jest zabezpieczenie ludności przed wieloma niebezpieczeństwami: bojowymi środkami trującymibojowe środki trującebojowymi środkami trującymi, toksycznymi środkami przemysłowymitoksyczne środki przemysłowetoksycznymi środkami przemysłowymi, innymi szkodliwymi substancjami chemicznymi, mikroorganizmami chorobotwórczymi, pyłem promieniotwórczym, promieniowaniem, uderzeniami broni masowego rażenia oraz atakami bronią konwencjonalną. Ponadto w warunkach zagrożenia w takich budowlach można przechowywać również ruchome dobra kultury, ważną dokumentację, cenną aparaturę, leki, a także cenniejsze zwierzęta.

Do zbiorowych środków ochronnych zaliczamy schronyschronschrony i ukryciaukryciaukrycia.

R4SS7D4t2gpzY1

Aplikacja interaktywna prezentuje różnice pomiędzy schronami i ukryciami, a także wymagania stawiane tym rodzajom schronień. Rozpoczyna się od dwóch rysunków. Lewy, podpisany słowem Schron prezentuje betonowy bunkier w otoczeniu trawy, drzew z kilkupiętrowym blokiem mieszkalnym w tle. Do schronu prowadzą dwie niezależne drogi. Rysunek po prawej stronie przedstawia pagórek z wykopanym wejściem do schronienia zasłoniętym drewnianym poziomym włazem, do którego prowadzi pojedyncza droga. Otoczenie to pola i wzgórza z sylwetką domu jednorodzinnego na horyzoncie. Kliknięcie któregoś z rysunków lub podpisu powoduje powiększenie widoku danego rodzaju schronienia i odegranie komentarza lektora. W prawym dolnym rogu obrazka znajduje się przycisk z napisem Powrót, którego kliknięcie powoduje przejście do ekranu wyboru początkowego. Po odegraniu komentarza lektora na temat danego typu schronienia pośrodku ekranu pojawia się przycisk z napisem Podstawowe wyposażenie schronu lub Podstawowe wyposażenie ukrycia. Kliknięcie przycisków powoduje odegranie komentarza na temat wyposażenia podstawowego danego miejsca schronienia. Komentarzowi temu towarzyszy pojawianie się na ekranie rysunków przedstawiających omawiane przedmioty i instalacje wraz z podpisami. W przypadku schronu są to: rury kanalizacyjne (kanalizacja), agregat prądotwórczy (własne źródło prądu), symbol czerwonego krzyża (punkt medyczny) , apteczka (sprzęt ratowniczy), żarówka (oświetlenie), kaloryfer (ogrzewanie), butelka z wodą i puszki z żywnością (zapasy wody i żywności), telefon (środki łączności). W przypadku schronienia są to: apteczka (sprzęt ratowniczy), butelka z wodą i puszki z żywnością (zapasy żywności oraz wody), saperka i kilof (sprzęt do odgruzowywania), ławka (ławki do siedzenia).

Aplikacja interaktywna prezentuje różnice pomiędzy schronami i ukryciami, a także wymagania stawiane tym rodzajom schronień. Rozpoczyna się od dwóch rysunków. Lewy, podpisany słowem Schron prezentuje betonowy bunkier w otoczeniu trawy, drzew z kilkupiętrowym blokiem mieszkalnym w tle. Do schronu prowadzą dwie niezależne drogi. Rysunek po prawej stronie przedstawia pagórek z wykopanym wejściem do schronienia zasłoniętym drewnianym poziomym włazem, do którego prowadzi pojedyncza droga. Otoczenie to pola i wzgórza z sylwetką domu jednorodzinnego na horyzoncie. Kliknięcie któregoś z rysunków lub podpisu powoduje powiększenie widoku danego rodzaju schronienia i odegranie komentarza lektora. W prawym dolnym rogu obrazka znajduje się przycisk z napisem Powrót, którego kliknięcie powoduje przejście do ekranu wyboru początkowego. Po odegraniu komentarza lektora na temat danego typu schronienia pośrodku ekranu pojawia się przycisk z napisem Podstawowe wyposażenie schronu lub Podstawowe wyposażenie ukrycia. Kliknięcie przycisków powoduje odegranie komentarza na temat wyposażenia podstawowego danego miejsca schronienia. Komentarzowi temu towarzyszy pojawianie się na ekranie rysunków przedstawiających omawiane przedmioty i instalacje wraz z podpisami. W przypadku schronu są to: rury kanalizacyjne (kanalizacja), agregat prądotwórczy (własne źródło prądu), symbol czerwonego krzyża (punkt medyczny) , apteczka (sprzęt ratowniczy), żarówka (oświetlenie), kaloryfer (ogrzewanie), butelka z wodą i puszki z żywnością (zapasy wody i żywności), telefon (środki łączności). W przypadku schronienia są to: apteczka (sprzęt ratowniczy), butelka z wodą i puszki z żywnością (zapasy żywności oraz wody), saperka i kilof (sprzęt do odgruzowywania), ławka (ławki do siedzenia).

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DKcBNdFjh

Aby znaleźć schronienie przed różnymi niebezpieczeństwami, można także udać się do najbliższej stacji metra lub tunelu. Szkodliwe pyły i inne substancje przedostają się tam w mniejszych ilościach. Ponadto takie konstrukcje stanowią dobrą ochronę przed atakami bronią konwencjonalną, np. bombardowaniem, ponieważ ich konstrukcje są znacznie bardziej odporne niż konstrukcje budynków mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej.

Polecenie 2

Jakie działania należy podjąć, aby przystosować pomieszczenie przedstawione na poniższej fotografii do pełnienia przez nie funkcji ukrycia zapeniającego krótkotrwałą ochronę przed czynnikami rażenia broni konwencjonalnej i pyłem promieniotwórczym? Odpowiedź podaj w formie kilku punktów.

RIxUwGQE56VVR1

Zdjęcie przedstawia korytarz w piwnicy bloku mieszkalnego ukazany w perspektywie zbieżnej. Po obu stronach korytarza białe ściany z cegły, wzdłuż korytarza po lewej stronie kilka par drewnianych zamkniętych drzwi z desek zamkniętych na kłódki. Po prawej stronie na pierwszym planie pion kanalizacyjny, a za nim drzwi wyjściowe. Posadzka wylana z betonu. Piwnicę oświetlają dwa źródła światła pod sufitem, poza tym panuje tu półmrok z całkowicie ciemnym końcem korytarza.

5. Sposoby zabezpieczenia żywności i wody

Na jednej z pierwszych lekcji przedstawiono piramidę potrzeb według Maslowai2eM07Rq1Y_d992e316piramidę potrzeb według Maslowa. Jej podstawę stanowią potrzeby fizjologiczne, do których zalicza się m.in. żywność oraz wodę.

Człowiek nie jest w stanie przetrwać bez żywności oraz wody. Dlatego należy zadbać o ich odpowiednie zabezpieczenie przed działaniem szkodliwych substancji chemicznych oraz chorobotwórczych bakterii. Jeśli już gromadzimy zapasy, warto pamiętać o zasadach dotyczących wyboru i przygotowywania artykułów żywnościowych, które mają tę rezerwę stanowić. Należy pamiętać, aby:

• nie zajmowały one zbyt dużo miejsca,

• były produktami wysokokalorycznymi, lekkostrawnymi i nadającymi się do przechowywania przez dłuższy czas,

• można było je spożywać na zimno lub ewentualnie po lekkim podgrzaniu.

Gwarancją skutecznego zabezpieczenia żywności jest umieszczenie jej w szczelnych pojemnikach. O właściwościach ochronnych opakowań decyduje przede wszystkim ich konstrukcja oraz rodzaj materiału, z jakiego zostały wykonane. Bardzo dobre są naczynia szklane z hermetycznie zamykanymi wieczkami – nie przepuszczają one zarówno gazów, par, jak i pyłów. Podobne właściwości mają opakowania wykonane z metalu i tworzyw sztucznych. Dodatkową zaletą takich opakowań jest to, że w bardzo łatwy sposób dokonuje się ich dezynfekcjidezynfekcjadezynfekcji. Ponadto w warunkach domowych skuteczne opakowanie zbiorcze może stanowić lodówka. Jej właściwości ochronne można zwiększyć za pomocą dodatkowych zasłon z folii lub ceraty.

Podsumowując, wśród opakowań ochronnych wyróżnia się m.in. opakowania:

• pyłoszczelne z materiałów twardych – np. metalowe puszki, opakowania szklane, słoje i butelki nieprzepuszczające pary wodnej i gazu;

• drewniane – skonstruowane m.in. ze sklejki lub płyty pilśniowej; np. skrzynki wyłożone kilkoma warstwami papieru lub beczki;

• pyłoszczelne z tworzyw miękkich – np. hermetycznie zamykane worki, woreczki, torby wykonane z folii powlekanych, metalowych i innych tworzyw sztucznych;

• pyłoszczelne papierowe – opakowania wielowarstwowe, najlepiej z wkładką parafinową lub z tworzyw sztucznych.

Polecenie 3

Przyporządkuj opakowania do rodzajów zagrożeń, przed którym stanowią one ochronę.

R10ZT7RiHk4Ax1

Aplikacja interaktywna w formie tabeli. W górnym wierszu napis Ochrona przed i trzy kolumny opisane, licząc kolejno od lewej, jako: Szkodliwymi substancjami chemicznymi, Substancjami promieniotwórczymi oraz Niebezpiecznymi mikroorganizmami. Poniżej Trzy rzędy komórek opisane z lewej strony, licząc od góry, jako: Całkowita, Częściowa i Brak Ochrony. Łącznie dziewięć pustych pól. Pod tabelą siedem małych ilustracji przedstawiających różne sposoby opakowywania żywności i towarów. Licząc od lewej są to: opakowania szczelne szklane, opakowania szczelne metalowe, opakowania szczelne drewniane, papier, karton, tkanina i folia. Zadaniem użytkownika jest przeciągnięcie każdej miniatury do odpowiedniego wiersza we wszystkich trzech kolumnach i sprawdzenie poprawności wyboru poprzez naciśnięcie przycisku Sprawdź w prawym dolnym rogu. Ćwiczenie nie zostaje uznane za poprawnie zaliczone, dopóki wszystkie opakowania nie zostaną właściwie przyporządkowane we wszystkich trzech kategoriach.

Aplikacja interaktywna w formie tabeli. W górnym wierszu napis Ochrona przed i trzy kolumny opisane, licząc kolejno od lewej, jako: Szkodliwymi substancjami chemicznymi, Substancjami promieniotwórczymi oraz Niebezpiecznymi mikroorganizmami. Poniżej Trzy rzędy komórek opisane z lewej strony, licząc od góry, jako: Całkowita, Częściowa i Brak Ochrony. Łącznie dziewięć pustych pól. Pod tabelą siedem małych ilustracji przedstawiających różne sposoby opakowywania żywności i towarów. Licząc od lewej są to: opakowania szczelne szklane, opakowania szczelne metalowe, opakowania szczelne drewniane, papier, karton, tkanina i folia. Zadaniem użytkownika jest przeciągnięcie każdej miniatury do odpowiedniego wiersza we wszystkich trzech kolumnach i sprawdzenie poprawności wyboru poprzez naciśnięcie przycisku Sprawdź w prawym dolnym rogu. Ćwiczenie nie zostaje uznane za poprawnie zaliczone, dopóki wszystkie opakowania nie zostaną właściwie przyporządkowane we wszystkich trzech kategoriach.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DKcBNdFjh

W przypadku zagrożenia skażeniem władze lokalne mogą zadecydować o zamknięciu punktu poboru wody, co spowoduje jej brak wśród odbiorców (ludności cywilnej). W związku z tym, istotne jest odpowiednie zabezpieczenie jej zapasów, które zagwarantują regularne nawadnianie organizmu.

Aby przygotować odpowiednie i dobrze zabezpieczone zapasy wody, należy:

• zgromadzić zapas nieskażonej wody (ilość należy dostosować do indywidualnych potrzeb),

• zabezpieczyć studnie kopane oraz ujęcia domowych studni wierconych, wykonując obudowy w postaci budek obitych papą lub blachą albo utwardzone powierzchnie z cegieł, cementu lub asfaltu (z niewielkim spadkiem na zewnątrz) w promieniu od 1,5 m do 2 m wokół studni,

• przechowywać nieskażoną wodę w szczelnie zamkniętych szklanych, metalowych lub plastikowych pojemnikach (np. butelkach, słojach, bańkach).

i2eM07Rq1Y_d992e316

RtJKSx6j6CxPJ1

Ilustracja to piramida składająca się z pięciu poziomych elementów. Piramida ma kształt trójkąta. Podstawa to poziom nr 1. To potrzeby fizjologiczne takie jak pożywienie, ubranie. Na środku rysunek mężczyzny jedzącego posiłek przy stole. Drugi poziom to potrzeby bezpieczeństwa takie jak zabezpieczenie przed chorobą. Na środku poziomu rysunek mężczyzny trzymajacego parasol. Trzeci poziom to potrzeby przynależności takie jak aceptacja ze strony rówieśników. Na środku poziomu ilustracja trzech piłkarzy stojących obok siebie. Czwarty poziom to potrzeby uznania. To sukces, szacunek. Na środku rysunek zawodnika z wieńcem laurowym na ramionach. Piąty poziom to potrzeby samorealizacji. To rozwijanie zdolności, zainteresowań. Na rysunku mężczyzna wspina się po drabinie i sięga gwiazd.

6. Zabiegi specjalne i sanitarne

Do skażenia środowiskaskażenie środowiskaskażenia środowiska może dość w przypadku użycia broni masowego rażenia czy też bojowych środków trujących, a także w sytuacji niekontrolowanego uwolnienia toksycznych środków przemysłowych, katastrof transportowych, pożarów lub awarii (np. elektrowni atomowych). Organizmy nie są w stanie żyć i normalnie funkcjonować w takich warunkach, dlatego jest niezwykle ważne jak najszybsze usunięcie źródła skażenia ze środowiska. Dokonuje się tego poprzez zabiegi specjalnezabiegi specjalnezabiegi specjalne.

Zabiegi specjalne wykonuje się, aby w maksymalny możliwy sposób ograniczyć wpływ szkodliwych substancji chemicznych, niebezpiecznych mikroorganizmów oraz pyłu promieniotwórczego na organizm człowieka i jego otoczenie. Dzięki temu jest możliwy powrót ludzi na teren skażony i przywrócenie normalnego trybu funkcjonowania społeczeństwa. Zabiegi specjalne dzieli się na zabiegi całkowite i częścioweczęściowe zabiegi specjalneczęściowe.

Do całkowitych zabiegów specjalnych zalicza się odkażanieodkażanieodkażanie, dezynfekcjędezynfekcjadezynfekcję i dezaktywacjędezaktywacjadezaktywację. Ponadto wyróżnia się również deratyzacjęderatyzacjaderatyzację i dezynsekcjędezynsekcjadezynsekcję. Z poniższych aplikacji można się dowiedzieć, na czym polegają te zabiegi.

RZLd1EsLkhA4x1

Aplikacja interaktywna prezentująca, za pomocą schematu blokowego, któremu towarzyszy komentarz lektora, proces dezaktywacji. Rozpoczyna się od widoku planszy z pytaniem w zielonym polu W jaki sposób przeprowadza się dezaktywację?. Poniżej znajduje się przycisk Dowiedz się, którego kliknięcie powoduje odtworzenie komentarza i pojawienie się dwóch strzałek kierujących od zielonego pola na boki do dwóch nowych niebieskich pól opisanych jako Sposoby fizykochemiczne po lewej i Sposoby mechaniczne po prawej. Kliknięcie jednego z niebieskich pól powoduje przeniesienie schematu w górną część okna aplikacji, odegranie komentarza lektora i wyświetlenie odpowiednich ilustracji, na których osoba w białym kombinezonie ochronnym, z kapturem na głowie, w masce przeciwgazowej oraz w żółtych gumowych butach i rękawicach ochronnych wykonuje omawiane czynności. W przypadku dezaktywacji fizykochemicznej są to mycie chodnika lub ulicy wodą z myjki ciśnieniowej oraz pranie odzieży w dużej pralce automatycznej. W przypadku sposobów mechanicznych są to mycie podłogi szczotką i wodą, trzepanie dywanu i zeskrobywanie zanieczyszczeń w postaci pomarańczowej plamy ze ściany.

Aplikacja interaktywna prezentująca, za pomocą schematu blokowego, któremu towarzyszy komentarz lektora, proces dezaktywacji. Rozpoczyna się od widoku planszy z pytaniem w zielonym polu W jaki sposób przeprowadza się dezaktywację?. Poniżej znajduje się przycisk Dowiedz się, którego kliknięcie powoduje odtworzenie komentarza i pojawienie się dwóch strzałek kierujących od zielonego pola na boki do dwóch nowych niebieskich pól opisanych jako Sposoby fizykochemiczne po lewej i Sposoby mechaniczne po prawej. Kliknięcie jednego z niebieskich pól powoduje przeniesienie schematu w górną część okna aplikacji, odegranie komentarza lektora i wyświetlenie odpowiednich ilustracji, na których osoba w białym kombinezonie ochronnym, z kapturem na głowie, w masce przeciwgazowej oraz w żółtych gumowych butach i rękawicach ochronnych wykonuje omawiane czynności. W przypadku dezaktywacji fizykochemicznej są to mycie chodnika lub ulicy wodą z myjki ciśnieniowej oraz pranie odzieży w dużej pralce automatycznej. W przypadku sposobów mechanicznych są to mycie podłogi szczotką i wodą, trzepanie dywanu i zeskrobywanie zanieczyszczeń w postaci pomarańczowej plamy ze ściany.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DKcBNdFjh

R11JS82jbByND1

Aplikacja interaktywna prezentująca, za pomocą schematu blokowego, któremu towarzyszy komentarz lektora, proces odkażania. Rozpoczyna się od widoku planszy z pytaniem w zielonym polu W jaki sposób przeprowadza się odkażanie?. Poniżej znajduje się przycisk Dowiedz się, którego kliknięcie powoduje odtworzenie komentarza i pojawienie się trzech strzałek kierujących od zielonego pola w dół boki do trzech nowych niebieskich pól opisanych jako Sposoby mechaniczne po lewej, Sposoby chemiczne pośrodku i Sposoby fizykochemiczne po prawej. Kliknięcie jednego z niebieskich pól powoduje przeniesienie schematu w górną część okna aplikacji, odegranie komentarza lektora i wyświetlenie odpowiednich ilustracji, na których osoba w białym kombinezonie ochronnym, z kapturem na głowie, w masce przeciwgazowej oraz w żółtych gumowych butach i rękawicach ochronnych wykonuje omawiane czynności. Dla odkażania mechanicznego są to zamiatanie podłóg i ścieranie ścian. Dla sposobów chemicznych jest to mycie asfaltu lub chodnika mieszanką odkażającą z myjki ciśnieniowej. Dla sposobów fizykochemicznych jest to mycie stołu środkiem odkażającym znajdującym się obok stołu w kanistrze.

Aplikacja interaktywna prezentująca, za pomocą schematu blokowego, któremu towarzyszy komentarz lektora, proces odkażania. Rozpoczyna się od widoku planszy z pytaniem w zielonym polu W jaki sposób przeprowadza się odkażanie?. Poniżej znajduje się przycisk Dowiedz się, którego kliknięcie powoduje odtworzenie komentarza i pojawienie się trzech strzałek kierujących od zielonego pola w dół boki do trzech nowych niebieskich pól opisanych jako Sposoby mechaniczne po lewej, Sposoby chemiczne pośrodku i Sposoby fizykochemiczne po prawej. Kliknięcie jednego z niebieskich pól powoduje przeniesienie schematu w górną część okna aplikacji, odegranie komentarza lektora i wyświetlenie odpowiednich ilustracji, na których osoba w białym kombinezonie ochronnym, z kapturem na głowie, w masce przeciwgazowej oraz w żółtych gumowych butach i rękawicach ochronnych wykonuje omawiane czynności. Dla odkażania mechanicznego są to zamiatanie podłóg i ścieranie ścian. Dla sposobów chemicznych jest to mycie asfaltu lub chodnika mieszanką odkażającą z myjki ciśnieniowej. Dla sposobów fizykochemicznych jest to mycie stołu środkiem odkażającym znajdującym się obok stołu w kanistrze.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DKcBNdFjh

RbgbaVdl4S42D1

Galeria składa się z dwóch fotografii. Zdjęcie przedstawia dezaktywację wozów bojowych. Na pierwszym planie samochód bojowy stojący na drodze asfaltowej sfotografowany od przodu z jego lewej strony. Przed wozem i na prawo od wozu, żołnierze w kombinezonach ochronnych i maskach gazowych trzymają nad samochodem węże gumowe zakończone metrowymi metalowymi spryskiwaczami. Strumienie wody ze środkiem myjącym skierowane są nad dach wozu. W tle zdjęcia większy pojazd ciężarowy przykryty plandeką oraz ściana drzew za drogą.

RSkWHci1V4nkM1

Galeria składa się z dwóch fotografii. Zdjęcie przedstawia czynność dezaktywacji wozu bojowego zaparkowanego na poboczu asfaltowej drogi w lesie. Pojazd zajmuje całą prawą stronę kadru, natomiast po lewej stronie żołnierz ubrany w kombinezon i maskę trzyma wąż gumowy skierowany w stronę wozu. Strumień wody wraz ze środkiem dezynfekującym omiata bok samochodu. W tle droga z lasem po obu stronach oraz dwóch żołnierzy stojących kilkadziesiąt metrów dalej w głębi kadru.

Od zabiegów specjalnych odróżnić należy zabiegi sanitarnezabiegi sanitarnezabiegi sanitarne, które stanowią zespół czynności mających na celu usunięcie środków skażających, zakażających i promieniotwórczych z powierzchni ciała człowieka. Podobnie jak zabiegi specjalne, dzielimy je również na zabiegi częścioweczęściowe zabiegi sanitarneczęściowe i całkowitecałkowite zabiegi sanitarnecałkowite.

Częściowe zabiegi sanitarne mają na celu jak najszybsze usunięcie z ciała niebezpiecznych substancji chemicznych, biologicznych i promieniotwórczych. Przeprowadza się je od razu po stwierdzeniu skażenia, czyli już na terenie skażonym lub ewentualnie natychmiastowo po jego opuszczeniu przez mieszkańców. Zabiegi sanitarne wykonuje się również obowiązkowo po wszystkich rodzajach zabiegów specjalnych.
Częściowe zabiegi sanitarne polegają m.in. na przecieraniu odsłoniętych części ciała roztworami dezynfekującymi lub odkażającymi. W przypadku ich braku można zastosować czystą wodę, wodę z mydłem, czyste chusteczki, a nawet trawę, siano lub śnieg. Warto również przepłukać jamę ustną płynami odkażającymi lub czystą wodą. Ponadto wykonując te zabiegi, można wykorzystać Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP)Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP)Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP) oraz Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR)Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR)Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR).

Celem całkowitych zabiegów sanitarnych jest kompletne usunięcie z powierzchni ciała niebezpiecznych, trujących i toksycznych substancji chemicznych, promieniotwórczych i biologicznych oraz środków odkażających. Przeprowadza się je w specjalnie dostosowanych do tego miejscach, np. łaźniach, kąpieliskach lub zorganizowanych zespołach urządzeń specjalnych. Podczas całkowitych zabiegów sanitarnych osoby, które są im poddawane, oddają skażoną odzież, a następnie są sprawdzane pod kątem obecności niebezpiecznych substancji (natężenia skażenia – takie działanie nazywa się kontrolą dozymetryczną). Później osoby te kilkukrotnie myją wodą z mydłem kolejno: ręce, głowę, twarz, szyję oraz pozostałe części ciała. Po ponownej kontroli dozymetrycznej (i pozytywnym jej wyniku) otrzymują odkażoną odzież. Osoby, które nie są w stanie same wykonać całkowitych zabiegów sanitarnych, są kąpane przez odpowiednie służby. Przykładowy zabieg sanitarny prezentuje ilustracja 2.

R18jvBRak3snk1

Zdjęcia przedstawia zabiegi sanitarne przeprowadzane przez grupę żołnierzy na człowieku leżącym na noszach. Na pierwszym planie nosze i pacjent na nich ułożony nogami do fotografa, na nogach ma skarpety, bez butów. Wokół niego grupa pięciu żołnierzy ubranych w kombinezony ochronne i maski. Wszyscy mają głowy okryte ciemnozielonymi kapturami oraz rękawice na rękach. Żołnierze usuwają mechanicznie niebezpieczne substancje z ubrania osoby na noszach za pomocą specjalnych myjek przypominających gąbki kąpielowe. W tle widoczna zieleń trawy, drzewa oraz obserwujący akcję oficer w mundurze polowym, bez stroju ochronnego.

Podsumowanie

• Zagrożenia biologiczno‑chemiczne można ogólnie podzielić na występujące w czasie wojny oraz charakterystyczne dla czasu pokoju.

• Indywidualne środki ochrony zabezpieczają organizm człowieka przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, niebezpiecznymi mikroorganizmami oraz pyłem promieniotwórczym.

• Indywidualne środki ochrony przed skażeniami dzielimy na etatowe oraz zastępcze.

• Etatowe indywidualne środki ochrony przed skażeniami można podzielić na środki ochrony dróg oddechowych oraz środki ochrony skóry.

• Podstawowymi środkami ochrony dróg oddechowych są przede wszystkim maski przeciwgazowe, które dzieli się na maski filtracyjne i izolacyjne.

  Do środków ochrony skóry zalicza się zestawy odzieży ochronnej.

• Zastępcze środki ochrony nie chronią przed działaniem bojowych środków trujących, ale w razie wystąpienia zagrożenia mogą zabezpieczyć organizm przed szkodliwymi substancjami chemicznymi, niebezpiecznymi mikroorganizmami chorobotwórczymi oraz pyłem promieniotwórczym. Należy jednak pamiętać, że ich działanie jest krótkotrwałe.

• Zbiorowe środki ochrony to budowle, które zapewniają bezpieczeństwo grupom ludzi. Zalicza się do nich schrony oraz ukrycia. Tumczasowego schronienia można szukać także w tunelach oraz na podziemnych stacjach metra.

• Człowiek nie jest w stanie przetrwać bez żywności oraz wody. Dlatego istotne jest ich odpowiednie zabezpieczenie przed działaniem bojowych środków trujących, toksycznych środków przemysłowych, innych szkodliwych substancji chemicznych oraz chorobotwórczych bakterii.

• Gwarancją skutecznego zabezpieczenia żywności jest umieszczenie jej w szczelnych pojemnikach. O właściwościach ochronnych opakowań decyduje głównie konstrukcja oraz rodzaj materiału, z jakiego zostały wykonane.

• Organizmy żywe nie są w stanie żyć i normalnie funkcjonować w skażonym środowisku. Dlatego istotna jest szybka neutralizacja lub usunięcie źródła skażenia. Dokonuje się tego poprzez zabiegi specjalne, które dzieli się na całkowite i częściowe.

• Do całkowitych zabiegów specjalnych zalicza się odkażanie, dezynfekcję i dezaktywację, oraz deratyzację i dezynsekcję.

• Od zabiegów specjalnych należy odróżnić zabiegi sanitarne, które stanowią zespół czynności mających na celu usunięcie środków skażających, zakażających i promieniotwórczych z powierzchni ciała człowieka. Podobnie jak zabiegi specjalne, dzielimy je na częściowe i całkowite.

Słowniczek

Zadania