Scenariusz lekcji - Od Pearl Harbor do Nagasaki – zmagania USA z Japonią podczas II wojny światowej

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. militaryzm i agresywna polityka Japonii w II połowie lat 30‑tych

2. pakt berliński (1940)

3. Pearl Harbor

4. przystąpienie Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej

5. bitwa o Midway

6. bitwa o Guadalcanal

7. operacja desantowa na Okinawie

8. kim byli kamikaze

9. Hirosima i Nagasaki

10. kapitulacja Japonii

b) Umiejętności

1. rozumienie formy działań wojennych o charakterze powietrzno‑desantowym

2. odszukiwanie i wskazywanie na mapie miejsc najważniejszych bitew na Pacyfiku

3. rozumienie działania bomby nuklearnej i skutków jej wybuchu

4. znajomość i geneza terminu „kamikaze”

5. definiowanie pojęcia „embargo”

6. objaśnianie terminu „sankcje ekonomiczne”

7. wyszukiwanie i selekcja materiałów źródłowych, na ich podstawie przygotowywanie relacji ustnej

2. Metoda i forma pracy

Wybrani wcześniej uczniowie prezentują krótkie informacje (geografia, polityka, społeczeństwo) na temat Japonii i państw Dalekiego Wschodu w latach poprzedzających wybuch II wojny światowej.

Forma podająca. Nauczyciel przedstawia genezę i przebieg wojny amerykańsko‑japońskiej. Uczniowie zapisują najważniejsze fakty oraz pracują przy mapie.

Praca domowa ma charakter poznawczy i poszukujący.

3. Środki dydaktyczne

1. mapa obejmująca teatr amerykańsko‑japońskich działań wojennych

2. mapa Azji Południowo‑Wschodniej (zobrazowanie ekspansywnej polityki Japonii w latach 30‑tych i na początku lat 40‑tych)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Przedstawienie podstawowych informacji na temat Japonii i jej sąsiadów. Wiadomości z zakresu geografii, ustrojów politycznych, sytuacji społeczno‑ekonomicznej w latach poprzedzających wybuch II wojny światowej. To wprowadzenie ma przybliżyć okoliczności i uwarunkowania wydarzeń, o których będzie mowa w dalszej części zajęć.

b) Faza realizacyjna

1. geneza wojny amerykańsko‑japońskiej

   • ekspansywna polityka Japonii w Azji

   • „kwarantannowe przemówienie” F. D. Roosevelta, stanowiące zapowiedź wprowadzenia sankcji ekonomicznych wobec państw‑agresorów

   • incydent na rzece Jangcy (grudzień 1937) – zatopienie przez lotnictwo japońskie kanonierki amerykańskiej

   • lipiec 1933 – wypowiedzenie przez USA układu handlowego z Japonią – wstrzymanie dostaw surowców amerykańskich dla Japonii

   • opanowanie Indochin przez Japonię – zaostrzenie stosunków z USA

   • podpisanie przez Niemcy, Włochy i Japonię tzw. traktatu berlińskiego (wrzesień 1940)

   • nałożenie przez USA na Japonię embarga na dostawy paliw (1941)

   • Pearl Harbor (grudzień 1941) – atak lotnictwa japońskiego na bazę morską marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych

   • straty poniesione przez Amerykanów podczas japońskiego ataku na Pearl Harbor

   • przystąpienie USA do II wojny światowej

2. przebieg działań wojennych

• porównanie potencjałów militarnych Stanów Zjednoczonych i Japonii

• morski, powietrzny i desantowy charakter działań wojennych na Pacyfiku

• co to była taktyka „żabich skoków”

• bitwa Midway (czerwiec 1942) – pierwsza zwycięska bitwa Stanów Zjednoczonych w wojnie z Japonią

• bitwa o Guadalcanal – zarysowanie przebiegu bitwy

• przejęcie przez Stany Zjednoczone inicjatywy na Pacyfiku

• desant i zdobycie wyspy Okinawa (1945) – masowe naloty kamikaze

• zrzucenie bomb atomowych na Hirosimę (6 sierpień 1945) i Nagasaki (9 sierpień 1945)

• 2 września 1945 podpisanie kapitulacji Japonii na pancerniku „Missouri”

c) Faza podsumowująca

Przedstawienie skutków wojny dla Japonii. Straty terytorialne i ofiary w ludziach. Warunki kapitulacji i pierwsza w historii okupacja kraju Kwitnącej Wiśni. Demilitaryzacja i demokratyzacja Japonii. Zrzeczenie się przez cesarza atrybutów boskości.

5. Bibliografia

1. Robert Guillain, Od Pearl Harbor do Hirosimy. Japonia w latach wojny, przekł. Adam Galica, Warszawa 1983.

2. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, pod red. Andrzeja Bartnickiego i Donalda Critchlowa; T. 2, Warszawa 1995.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Wyszukać informację na temat jednej z bitew pomiędzy wojskami japońskimi i amerykańskimi, która rozegrała się podczas II wojny światowej na Pacyfiku. Odnaleźć dane dotyczące geografii teatru działań wojennych oraz potencjału ludzkiego i militarnego wykorzystanego w czasie starcia. Na podstawie zebranych wiadomości, umieć przedstawić przebieg i rezultaty bitwy. (Forma pracy – przygotowanie wypowiedzi ustnej)

7. Czas trwania lekcji

Jedna godzina lekcyjna.

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja poświęcona wojnie amerykańsko‑japońskiej w pierwszej kolejności skupia swoją uwagę na aspekcie militarnym. Zarysowanie ogólnego obrazu teatru działań wojennych oraz dokładniejsze przyjrzenie się konkretnym starciom ma przybliżyć uczniom charakter wojny powietrzno‑desantowej.

Trudno ominąć przy omawianiu niniejszego tematu kwestię pierwszego w historii zrzucenia w trakcie działań wojennych, bomby atomowej. Tragedia Hirosimy i Nagasaki ma uzmysłowić uczniom rozmiar cierpienia jaki niosą za sobą skutki wykorzystania broni nuklearnej.