Od Westerplatte do Hiroszimy. II wojna światowa na świecie
Wprowadzenie
Zdjęcie przedstawia trzech przywódców, którzy podejmowali najważniejsze decyzje o losach świata w czasie II wojny światowej. Poszukaj w dostępnych źródłach informacji, jakie państwa reprezentowali i jakie funkcje pełnili, gdzie zrobiono tę fotografię. Wyjaśnij krótko, jakie decyzje podjęli na spotkaniu.
Zdjęcie przedstawia trzech przywódców, którzy podejmowali najważniejsze decyzje o losach świata w czasie II wojny światowej. Na podstawie opisu zdjęcia, napisz dlaczego wydają się zadowoleni.
Zadanie na rozgrzewkę
Zaznacz państwa, których żołnierze walczyli w kampanii wrześniowej. Odpowiedź znajdziesz w lekcji pt.: Wojna polskaWojna polska.
Zaznacz państwa, których żołnierze walczyli w kampanii wrześniowej.
- Polska
- Niemcy
- Związek Radziecki
- Francja
- Wieka Brytania
Zaznacz miejsca bitew kampanii wrześniowej. Odpowiedź znajdziesz w lekcji pt.: Wojna polskaWojna polska.
Zaznacz miejsca bitew kampanii wrześniowej:
- Westerplatte
- Grunwald
- Wrocław
- Hel
- Bzura
- Dubienka
- Wizna
- Ryga
Do broni!
Władze wielu krajów starały się przekonać obywateli, by zaangażowali się w wojnę. Czyniły to na różne sposoby. Poniżej znajdziesz materiały amerykańskie i brytyjskie.
Ustal, jaki przekaz łączy wszystkie plakaty.
Wyjaśnij, do jakich wartości się odwołują się plakaty.
Wyjaśnij, które przekazy nie wymagają znajomości języka obcego? Co sprawia, że są zrozumiałe.
Na podstawie opisów plakatów, ustal do jakich wartości się odwołują. Wyjaśnij, które przekazy nie wymagają znajomości języka obcego oraz co sprawia, że są zrozumiałe. Wyjaśnij, co łączy wszystkie przekazy.
Główne fronty II wojny światowej
Druga wojna światowa była jeszcze bardziej ŚWIATOWA niż pierwsza. Wzięło w niej udział ponad sto państw, a działania wojenne toczyły się na wielu frontach, głównie w Europie, Azji i Afryce. Używano w nich wielu rodzajów nowoczesnej broni.
Mapa - Działania wojenne podczas II wojny światowej. Na mapie przedstawiono granice państw z 31.08.1939 roku i granice i zmiany jakie zaszły do 1941 roku.:
granice tzw. Wielkich Niemiec: wraz z Austrią, wschodnią częścią Polski;
granice ZSRS do 22.05.1941 roku: wraz z obszarem Finlandii wokół jeziora Ładoga, Estonią, Łotwą, Litwą, Kresami Wschodnimi II RP, częścią Rumunii, tzw. Besarabią;
państwa osi: Niemcy, Włochy i obszary przez nie okupowane: Protektora Czech i Moraw;
sojusznicy państw Osi: Finlandia, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria;
obszary okupowane przez państwa osi od 09.1939 do 06.1941: wschodnia Polska (Generalne Gubernatorstwo), Dania, Belgia, Holandia, Północna Francja, Jugosławia, Grecja;
państwa sprzymierzone (alianci) w 1939 roku: Polska, Wielka Brytania, Francja;
państwa, które przystąpiły do wojny po stronie aliantów do 06.1941 roku: Dania, Norwegia, Belgia, Luksemburg, Holandia, Jugosławia, Grecja, Norwegia;
państwa neutralne: Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Lichtenstein.
tzw. Państwo Francuskie (obszar nieokupowanej Francji): obszar północnej Francji;
ważniejsze bitwy: Warszawa 1939, Gdańsk 1939, Narvik 1940;
Działania wojenne:
wojsk niemieckich i ich sprzymierzeńców w 1939 roku: agresja na Polskę; w Libii;
państw alianckich w roku 1940: z Egiptu do Libii;
wojsk sowieckich w latach 1939‑1940: z obszaru ZSRS na Finlandię i Polskę;
naloty niemieckie na Wielką Brytanię w 1940 roku
Miejsca masowych egzekucji dokonanych przez NKWD na polskich oficerach w 1940 roku: Kalinin, Miednoje, Katyń, Kijów, Charków.
Mapa - Działania wojenne podczas II wojny światowej na froncie wschodnim.
granice Rzeczpospolitej I z 1939 roku;
granice republik sowieckich: Karelo‑Fińska SRS, Estońska SRS, Litewska SRS, Łotewska SRS, Białoruska SRS, Ukraińska SRS, Gruzińska SRS, Kazachska SRS;
państwa osi i obszary do nich włączone do jesieni 1942 roku: Austria, Sudety, Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, cześć Mazowsza, Suwalszczyzna, Białostocczyzna od 1941 roku
sojusznicy państw osi: Finlandia, Słowacja, Węgry, Rumunia, Chorwacja, Bułgaria;
obszary okupowanie przez państwa osi jesienią 1942 roku: Karelo‑Fińska SRS, Estońska SRS, Litewska SRS, Łotewska SRS, Białoruska SRS, Ukraińska SRS, obszar wschodniej II Rzeczpospolitej z województwami: wileńskim, nowogródzkim, poleskim, wołyńskim, lwowskim, tarnopolskim, stanisławowskim;
obszary pod kontrolą aliantów pod koniec 1942 roku: ZSRS
Działania wojenne:
wojsk niemieckich w 1941 roku:
atak z obszaru Prus Wschodnich przez obszar Litewskiej SRS, Łotewskiej SRS i Estońskiej SRS w stronę Leningradu'
atak z obszaru Finlandii na Karelo‑Fińską SRS;
atak z obszaru Generalnej Guberni w stronę Moskwy i Odessy.
atak z obszaru Rumunii na Besarabię; Atak wojsk niemieckich w 1942 roku:
w stronę Krymu. Morza Czarnego i w stronę Stalingradu.
Działania wojenne:
wojsk sowieckich w 1941 roku:
atak spod Moskwy w kierunku Białoruskiej SRS
wojsk sowieckich w 1942 i 1943 roku:
atak z obszaru ZRSR na obszary Białoruskiej SRS, Ukraińskiej SRS, w stronę Krymu;
Linie frontów:
niemieckiego pod koniec 1941 roku: granica fińsko‑sowiecka, okolice Leningradu, Kalinin, Tuła, okolice Kurska, Marinopol.
niemieckiego pod koniec 1942 roku: Leningrad, Witebsk, Orzeł, Woroneż, Stalingrad, Ordżonikidze, Noworosyjsk;
sowiecka w 1943 roku: ZSRS z Karelo‑Fińską SRS, Estońska SRS, Łotewska SRS, Białoruska SRS, w granicach Ukraińskiej SRS, na Krymie.
Trasy konwojów brytyjsko - amerykańskich z pomocą dla ZSRS: nad północ od Norwegii przez Morze Norweskie i Morze Barentsa do portów w Murmańsku i Archangielsku;
Ważniejsze bitwy: blokada Leningradu 1941‑1944 rok, Moskwa 1‑12.1941 rok, Stalingrad 12.1942‑2.1943 rok, Kursk 3.06.1943‑23.07.1943 rok.
Mapa - Działania wojenne podczas II wojny światowej. Na mapie przedstawiono granice państw z 31.08.1939 roku i granice i zmiany jakie zaszły od VI 1941 roku do V 1945 roku.:
granice tzw. Wielkich Niemiec 1941‑1944: wraz z Austrią, wschodnią częścią Polski;
granice ZSRS wraz z obszarem Finlandii wokół jeziora Ładoga, Estonią, Łotwą, Litwą, Kresami Wschodnimi II RP, częścią Rumunii, tzw. Besarabią;
państwa osi: Niemcy, Włochy i obszary przez nie okupowane: Protektorat Czech i Moraw, Francja, Dania, Belgia, Holandia, Polska, Generalne Gubernatorstwo, Serbia, Albania, Grecja, Norwegia, wschodnia część Polski i zachodnia część ZSRS wraz z Leningradem, Kurskiem i Krymem;
sojusznicy państw Osi: Finlandia, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Chorwacja;
państwa pod kontolą Aliantów: Wielka Brytania;
państwa neutralne: Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Lichtenstein, Turcja.
Ważniejsze bitwy:
Moskwa 1941, Leningrad 1941‑1944, Stalingrad 1941‑1942, Kursk 1943, Lenino 1943, wybrzeże Normandii 1944, Falaise 1944, Monte Cassino 1944, Linia Zygfryda 1944/1945,
powstanie Warszawskie 1944,
Miejsca mordu na polskich oficerach w 1940 roku: Kalinin, Miednoje, Katyń, Kijów, Charków.
Konferencja w Jałcie 1944;
Linie frontu
na przełomie 1943‑1944: na wschodzie granice polsko‑sowieckie, na zachodzie granice francusko‑niemieckie, na południu północne Włochy;
na przełomie 1944‑1945: granice III Rzeszy;
Linia spotkania wojsk sprzymierzonych - środkowe Niemcy;
Trasy konwojów wojsk sprzymierzonych:
z USA przez Atlantyk do Wielkiej Brytanii i do Murmańska,
z USA przez Atlantyk i Morze Śródziemne do Algieru i do Włoch.
Działania wojenne:
alianckie bombardowania w okupowanej przez Niemców Holandii,
alianckie ofensywy na Sycylii 1943, we Włoszech 1943 i Normandii 1944 i dalej w głąb III Rzeszy
sowiecka ofensywa przez obszary okupowanej Polski w stronę Berlina i na państwa bałkańskie.
Mapa - Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.
Japonia z terytoriami mandatowymi i tereny przez nią okupowane w grudniu 1941 roku: Mandżukuo, Hongkong, Birma, Indochiny Francuskie, Filipiny;
Kierunki ofensywy japońskiej do lipca 1942 roku: Nowa Gwinea, Wyspy Salomona;
Obszary zdobyte przez Japonię do lipca 1942 roku: Birma, Holenderskie Indie Wschodnie, wysypy na Oceanie Spokojnym;
Sojusznicy Japonii: Syjam, Tajlandia;
Kapitulacja wojsk alianckich: Rabaul 31.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok, Batawia 1.03.1942 rok, Manilia 6.05.1942 rok;
Działania wojenne wojsk do lipca 1942 roku:
USA: z obszarów Nowe Hebrydy w kierunku Wysp Salomona, Nowej Gwinei, Filipin i Okinawy. Z obszaru Hawaje w kierunku wysp na Ocenie Spokojnym: Wysypy Marshalla, Guam, Mariany, Iwo Jima, Okinawa;
brytyjskich i australijskich: z obszaru Indii w kierunku Birmy, z Filipin na wyspę Borneo, z Południowej Nowej Gwinei w kierunku Północnej Nowej Gwinei; sowieckich i mongolskich: z obszaru Mongolii i ZSRS w kierunku Mandżukuo;
japońskich: z obszarów Mandżukuo w kierunku Chin, z Japonii w kierunku Filipin, w kierunku Wysp Salomona i Nowej Gwinei;
Ważniejsze bitwy: atak na Pearl Harbor 7.12.1941 rok, bitwa morska o Midway 06.1942 rok, Guadalcanal 07.1942‑02.1943 rok, Tarnawa 11.1943 rok, Mariany 06‑07.1944 rok, Sajpan 07.1944 rok, Luzon 04.1944 rok, bitwa morska na Morzu Filipińskim 06.1944 rok,02‑03.1045 Iwo Jima, 03‑06.1945 Okinawa;
Główne kierunki nalotów dywanowych i japońskie miasta zniszczone nalotami dywanowymi: Osaka, Nagoja, Tokio, Jokohama;
Miejsca zrzucenia bomb atomowych: Hiroszima, Nagasaki;
Obszary opanowane przez Japonię w dniu kapitulacji 2.09.1945 roku: Japonia, Korea, część Mandżukuo, niewielki obszar na południu Chin łączący Hongong z Mandżukuo korytarzem.
Przyporządkuj państwa do poszczególnych frontów.
Grecja, Belgia, Francja, Finlandia, ZSRR, Japonia, Holandia, Chiny, Bułgaria, Włochy, ZSRR, Jugosławia
| Front zachodni w Europie | |
|---|---|
| Front wschodni w Europie | |
| Front włoski | |
| Walki na Dalekim Wschodzie | |
| Wojna zimowa w Finlandii | |
| Walki na Bałkanach |
Główne wydarzenia wojny – relacje prasowe
Wybierz jeden lub kilka opisów frontów. Przeczytaj podane informacje. Następnie wyobraź sobie, że jesteś redaktorem gazety. Opracuj tytuły głównych artykułów w gazetach, które mogły się ukazać w dniach i krajach podanych na końcu informacji o danym froncie. Do każdego artykułu dopasuj jedną z zaproponowanych fotografii. Odpowiedź zapisz w tabelce pod zdjęciami obrazującymi odpowiedni front działań wojennych.
Front zachodni
Wiosną 1940 roku Niemcy zaatakowały najpierw Danię i Norwegię, a następnie 10 maja – Belgię, Holandię, Francję i Luksemburg. Armia holenderska skapitulowała 14 maja,
po czterech dniach walki, belgijska – 28 maja, po 18 dniach, francuska – 22 czerwca. Tak szybki postęp ofensywy niemieckiej możliwy był dzięki najnowszym zdobyczom techniki, zastosowanym w wojskach zmechanizowanych, lotnictwie, łączności. Taki sposób prowadzenia działań wojennych został nazwy wojną błyskawiczną
(po niemiecku: Blitzkrieg). Po raz pierwszy zastosowały go Niemcy przeciwko Polsce w czasie kampanii wrześniowej. W sierpniu 1940 roku rozpoczęły się niemieckie bombardowania Wielkiej Brytanii – tzw. bitwa o Anglię. Miały one poprzedzić inwazję niemiecką na Wyspy Brytyjskie. Jednakże lotnictwo brytyjskie (z pomocą Polaków) stawiło czoła Niemcom, a do inwazji lądowej nigdy nie doszło. Niemal cztery lata później, 6 czerwca 1944 roku, w tak zwany D‑Day, na plażach północnej Francji wylądował desant wojsk alianckich (głównie amerykańskich i brytyjskich). Rozpoczęły one nową fazę działań wojennych przeciw Niemcom. Stopniowo Niemcy byli wypierani z terenów Europy Zachodniej. 8 maja 1945 roku doszło do podpisania kapitulacji III Rzeszy.
10 maja 1940 r. – gazeta francuska,
7 czerwca 1944 r. – gazeta amerykańska.
Wybierz dwa zdjęcia i podaj ich numery. Wskaż z jakiej gazety (amerykańskiej i francuskiej) może pochodzić każde z nich. Uzasadnij swój wybór.
Główne wydarzenia wojny – relacje prasowe
Front wschodni
Zapoczątkowana paktem Ribbentrop‑Mołotow współpraca niemiecko‑sowiecka skończyła się dość nagle 22 czerwca 1941 roku. Tego dnia Niemcy zaatakowały Związek Sowiecki, z zaskoczenia, bez wypowiedzenia wojny. Tak jak w Europie Zachodniej stosowały taktykę wojny błyskawicznej. Dzięki niej wojska niemieckie w krótkim czasie podeszły pod stolicę ZSRS – Moskwę. Tam zastała je sroga sowiecka zima, do której armia okazała się nieprzygotowana. Niepowodzeniem zakończyła się też próba opanowania południowych terenów europejskiej części Rosji – wybrzeży Morza Czarnego i Kaspijskiego. Przełomowe znaczenie miała toczona pod koniec 1942 roku i na początku 1943 roku bitwa pod Stalingradem oraz starcie na łuku kurskim ogromnej liczby wojsk pancernych. Po przełamaniu ofensywy niemieckiej w tych dwóch bitwach Armia Sowiecka przejęła inicjatywę i rozpoczęła marsz na zachód. W styczniu 1944 roku przekroczyła przedwojenną granicę Polski, a latem 1944
– dzisiejszą. Na początku maja 1945 roku dotarła do Berlina. 8 maja doszło do podpisania kapitulacji III Rzeszy.
4 stycznia 1944 r. – polska gazeta podziemna.
9 maja 1945 r. – gazeta sowiecka.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety podziemnej i podaj jego numer. Nadaj mu tytuł.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety sowieckiej i podaj jego numer. Nadaj mu tytuł.
Główne wydarzenia wojny – relacje prasowe
Front afrykański
W czasie II wojny światowej w Afryce w zasadzie nie było samodzielnych państw. Swoje kolonie miały tam natomiast mocarstwa zaangażowane w wojnę. Walki toczyły się między tymi koloniami. Początkowo brały w nich udział Włochy i państwa alianckie, a od 1941 roku – także Niemcy. Szczególnie zacięta była bitwa o Tobruk, w której wsławiły się także polskie oddziały (zwane szczurami Tobruku), oraz walki o El‑Alamein. Na froncie afrykańskim wojna zakończyła się najwcześniej, bo już w 1943 roku, porażką Niemiec i Włoch.
13 maja 1943 r. (dzień ostatecznej kapitulacji) – gazeta włoska,
13 maja 1943 r. (dzień ostatecznej kapitulacji) – gazeta brytyjska.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety włoskiej i podaj jego numer.
Nadaj mu tytuł.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety brytyjskiej i podaj jego numer. Nadaj mu tytuł.
Główne wydarzenia wojny – relacje prasowe
Walki na Dalekim Wschodzie
Wojna na Dalekim Wschodzie rozpoczęła się 7 grudnia 1941 roku atakiem japońskim na amerykańską bazę wojskową w Pearl Harbor na Hawajach. Do 1942 roku Japończycy zdobyli Filipiny oraz wiele innych wysp na Pacyfiku. W połowie 1942 roku inicjatywę przejęli Amerykanie. Odzyskanie utraconych pozycji nie przyszło jednak łatwo, a walki były niezwykle zacięte. Amerykanie stosowali tak zwane naloty dywanowenaloty dywanowe na miasta japońskie (w tym Tokio). Japończycy z kolei korzystali z kamikadze, pilotów‑samobójców, którzy wbijali się swoimi samolotami w okręty amerykańskie. Wojna na Dalekim Wschodzie trwała nawet po kapitulacji Niemiec. Jej kres położyło zrzucenie dwóch bomb atomowych na japońskie miasta: Hiroszimę i Nagasaki, w sierpniu 1945 roku. Bomby te wykorzystywały energię powstającą z rozszczepienia jądra atomowego pierwiastków promieniotwórczych. Miały one siłę rażenia większą niż wszelkie znane wcześniej rodzaje broni. Tragiczne były nie tylko skutki ogromnych wybuchów (widocznych w postaci tzw. grzyba atomowego), ale także szkodliwe oddziaływanie promieniowania na organizmy ludzkie.
7 grudnia 1941 r. – gazeta amerykańska,
7 sierpnia 1945 r. (nazajutrz po zrzuceniu pierwszej bomby atomowej) – gazeta polska.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety amerykańskiej i podaj jego numer. Nadaj mu tytuł.
Główne wydarzenia wojny – relacje prasowe
Front włoski
Włochy jeszcze przed II wojną światową były sojusznikiem Niemiec. Do wojny przystąpiły po stronie Niemiec w połowie 1940 roku. Swój wysiłek zbrojny skoncentrowały na Afryce i Bałkanach. Na obu tych frontach ponosiły jednak porażki. Dodatkowo wojska aliantów – po zwycięstwie na froncie afrykańskim – latem 1943 roku wylądowały na Sycylii. W efekcie w tym samym roku włoski dyktator Benito Mussolini został odsunięty od władzy i Włochy skapitulowały wobec państw alianckich. Tak jak wcześniej w Afryce i na Bałkanach, w tej sytuacji do akcji wkroczyli Niemcy. Opanowali oni Półwysep Apeniński, i to z nimi walczyły we Włoszech państwa alianckie.
Do ważnych wydarzeń należała bitwa o klasztor benedyktyński na Monte Cassino, którego zdobycie 18 maja 1944 r. otwierało wojskom alianckim drogę na Rzym. W walkach tych wsławiły się oddziały Polskich Sił Zbrojnych. Wojna we Włoszech zakończyła się ostatecznie dopiero rok później.
16 maja 1944 r. – gazeta niemiecka,
18 maja 1994 r. – gazeta polska.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety niemieckiej i podaj jego numer. Nadaj mu tytuł.
Wybierz zdjęcie, które może pochodzić z gazety polskiej i podaj jego numer.
Nadaj mu tytuł.
Krzyżówka
Rozwiąż krzyżówkę
- Ocean, na którym toczyła się większość walk na Dalekim Wschodzie.
- Klasztor we Włoszech, w zdobyciu którego wsławili się Polacy.
- Dzień lądowania wojsk alianckich w Normandii w 1944 roku.
- Stolica Niemiec, skapitulowała w maju 1945 roku.
- Miasto, słynne z bitwy, która przyniosła przełom na froncie wschodnim.
- Miasto japońskie, na które spadła pierwsza w historii bomba atomowa.
- Japońscy piloci samobójcy.
- Twierdza w Afryce, o której utrzymanie walczyli Polacy.
- Półwysep, na którym położone były takie państwa, jak Grecja, Jugosławia, Bułgaria.
- Część świata, w której toczyła się większość walk na Dalekim Wschodzie.
- Niemiecka nazwa wojny błyskawicznej.
| 1 | |||||||||||||||
| 2 | |||||||||||||||
| 3 | |||||||||||||||
| 4 | |||||||||||||||
| 5 | |||||||||||||||
| 6 | |||||||||||||||
| 7 | |||||||||||||||
| 8 | |||||||||||||||
| 9 | |||||||||||||||
| 10 | |||||||||||||||
| 11 |
Znajdź na mapie świata miejsce, o którym mówi hasło.
Wyjaśnij, co się tam wydarzyło w czasie II wojny światowej.
Napisz hasło z krzyżówki. Wyjaśnij, co się tam wydarzyło w czasie II wojny światowej?
Podsumowanie
II wojna światowa objęła swym zasięgiem jeszcze większe tereny niż I wojna. Toczyła się w Europie, Azji, Afryce oraz Oceanii. Początkowo przewaga należała
do Niemiec i ich sojuszników (Włoch i Japonii). Na przełomie 1942 i 1943 roku inicjatywę zaczęli przejmować alianci: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, i Związek Sowiecki. Włochy opuściły koalicję hitlerowską w 1943 roku. Niemcy skapitulowały w maju 1945, a Japonia – w sierpniu 1945 roku, po ataku jądrowym.
Sformułować atrakcyjne tytuły prasowe.
Posłużyć się mapą do zdobycia informacji.
Amerykańska decyzja o zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki od samego początku wywoływała wiele kontrowersji. Potępili ją nie tylko Japończycy, ale także znaczna część opinii publicznej państw zachodnich. Przeciwnicy uważali, że to nieludzkie, żeby tysiące niewinnych cywilów (nie żołnierzy) skazywać na śmierć i męczarnie, i że nie istnieje cel, który usprawiedliwiałby takie posunięcie. Zwolennicy użycia bomby argumentowali, że dopiero tak wielkie i nagłe straty przekonały władze Japonii do kapitulacji. W innym wypadku krwawe działania zbrojne przeciągnęłyby się jeszcze o co najmniej kilka miesięcy, natomiast zrzucenie bomby atomowej znacznie ograniczyło liczbę amerykańskich ofiar wojny.