Odejmowanie liczb naturalnych
Odejmowanie liczb naturalnych
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna pojęcie odjemnej i odjemnika.
Uczeń rozumie pojęcie różnicy.
Uczeń wie, że działaniem odwrotnym do odejmowania jest dodawanie.
Uczeń rozumie, że różnica dwóch jednakowych liczb jest zawsze równa zeru.
Uczeń wie, że jeżeli odjemnik jest równy zeru, to różnica jest równa odjemnej.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi podać określenia liczb w odejmowaniu.
Uczeń wykonuje działania odejmowania.
Uczeń rozwiązuje zadania tekstowe, stosując działania odejmowania.
c) Postawy
Uczeń współpracuje w grupie.
Uczeń integruje się z grupą.
2. Metoda i forma pracy
Metody
metoda czynnościowa
Formy
praca z całą klasą
praca w grupach dwuosobowych
praca indywidualna
3. Środki dydaktyczne
pudełko kredek i klocków
książka z widoczną ceną, banknot o nominale 50 zł i monety do wydania reszty
jednakowe paragony (po jednym na każdą ławkę) z zakupów dwóch książek z niewidoczną ceną jednej z nich
jednakowe paragony (po jednym na każdą ławkę) z ceną książki i wydaną resztą
lina o długości około 1 m
karteczki z „plusami” do nagradzania krótkich odpowiedzi uczniów
papierowa wstęga z napisem „Umiemy odejmować liczby naturalne”
4. Przebieg lekcji
N – nauczyciel, U – uczniowie
a) Faza przygotowawcza
N – Prosi o przypomnienie, jak nazywają się znaki do zapisywania liczb.
U – Przypominają cyfry.
N – Prezentuje pudełko z 12 kredkami, z którego wyjmuje 5 kredek i pyta, ile kredek pozostało. Wyjaśnia, jakimi działaniami będą zajmować się na lekcji, i podaje temat lekcji.
U – Nazywają działanie, zapisują temat lekcji.
b) Faza realizacyjna
N – Pokazuje pudełko z klockami i podaje ich liczbę. Prosi jednego z uczniów o wyjęcie dowolnej liczby klocków.
U – Zapisują i obliczają działanie w zeszytach.
N – Prosi o przypomnienie z klasy trzeciej, jak nazywają się liczby w działaniu odejmowania.
U – Podają określenia odjemnej, odjemnika i różnicy. Zapisują określenia pod liczbami w wykonanym działaniu.
N – Pokazuje książkę o roślinach chronionych, pyta, jakie rośliny chronione dzieci znają, i prosi o odczytanie ceny książki.
U – Wymieniają rośliny chronione, wybrany uczeń odczytuje cenę książki.
N – Zaprasza na środek dwóch uczniów. Jeden z uczniów będzie księgarzem, a drugi klientem, który ma banknot 50‑złotowy i chce kupić książkę.
U – Odgrywają krótką scenkę, zapisują działanie odejmowania w zeszycie.
N – Odwołując się do trzeciej klasy, pyta jak sprawdzić, czy reszta została dobrze wydana.
U – Przypominają sobie, że odejmowanie sprawdza się za pomocą dodawania, przypominają definicje liczb w dodawaniu, zapisują sprawdzenie w zeszycie.
N – Pyta, ile pieniędzy powinien wręczyć klient, aby księgarz nie musiał mu wydawać reszty.
U – Podają kwotę, zapisują działanie ze sprawdzeniem i stwierdzają, że różnica dwóch jednakowych liczb jest równa zeru.
N – Prosi o zastanowienie się, jakim działaniem opisać sytuację, w której klient tylko ogląda książkę i nic nie kupuje.
U – Zapisują działanie i stwierdzają, że jeżeli od dowolnej liczby odejmiemy zero, to liczba ta nie zmieni się.
N – Na każdą ławkę kładzie paragon, na którym zamazana jest cena jednej książki. Prosi o obliczenie tej ceny na podstawie ceny drugiej książki i sumy, jaką klient zapłacił za zakupy.
U – Uczniowie zapisują działanie dwoma sposobami:
15 = 32 x + 15 = 32
+15 +15
32 x 32
– 15 – 15
= 32 – 15 x = 32 – 15
= 17 x = 17
N – Pyta, o ile jedna z książek jest droższa od drugiej. Zwraca uwagę na poprawność zwrotu „O ile?”.
U – Udzielają odpowiedzi i zapisują działanie.
N – Na każdą ławkę kładzie paragon, na którym widnieje cena kupionej książki i reszta, którą otrzymał klient. Poleca obliczyć, ile pieniędzy klient dał kasjerce.
U – Zapisują dwoma sposobami obliczenia i odpowiedź.
– 24 = 16 x – 24 = 16
– 24 – 24
16 x 16
+24 +24
= 16 + 24 x = 16 + 24
= 40 x = 40
c) Faza podsumowująca
N – Rozciąga na podłodze krótką linę i prosi uczniów, aby każdy postawił na niej jedną nogę.
U – Na dany przez nauczyciela znak usiłują stanąć tylko na jednej nodze, tak aby nie spaść z liny.
N – Prosi o opisanie działaniem matematycznym zabawy (np. 24 – 20 = 4, bo czworo dzieci zostało wypchniętych i nie utrzymało stopy na linie) i zastanowienie się, czy możliwe byłoby, aby nikt nie spadł z liny, i od czego to mogło zależeć.
U – Powtarzają zabawę, pomagając sobie wzajemnie, aby wszyscy utrzymali stopy na linie. Opisują zabawę działaniem 24 – 24 = 0 i zapisują je do zeszytu.
N – Pyta, czy uczniowie utrwalili sobie pojęcia związane z odejmowaniem liczb. Zadaje pracę domową. Prosi, aby każdy uczeń, który zrozumiał lekcję i będzie umiał samodzielnie odrobić pracę domową, napisał, wychodząc z klasy, swoje imię na papierowej wstędze z napisem „Umiemy odejmować liczby naturalne”.
5. Bibliografia
H. Lewicka, E. Rosłon, Matematyka wokół nas. Podręcznik dla klasy czwartej, WSIP, Warszawa 2000.
6. Załączniki
a) Zadanie domowe
Zadania 2, 3, 5 str. 14 oraz 7, 8, 9, 10 str. 15.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji matematyki „Odejmowanie liczb naturalnych” z działu „Działania na liczbach naturalnych” jest przeznaczony do realizacji w klasie czwartej szkoły podstawowej, pracującej
z podręcznikiem Matematyka wokół nas H. Lewickiej, E. Rosłon.
W trakcie lekcji stosujemy ocenianie cząstkowe, wręczając uczniom karteczki z „plusem”. Dziesięć karteczek można wymienić na ocenę bardzo dobrą.
Doświadczenie z liną w fazie podsumowującej ma na celu zintegrowanie grupy poprzez wzajemną pomoc uczniów udzielaną po to, aby utrzymać wszystkich na linie. Jednocześnie służy do opisania działaniami matematycznymi wykonywanych czynności.